Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Harold Pinter (ing. Harold Pinter; 10 oktyabr 1930[…], London, Birləşmiş Krallıq – 24 dekabr 2008[…], London, Birləşmiş Krallıq) — ingilis dramaturq, şair, rejissor, aktyor, ictimai xadim, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (2005).
| Harold Pinter | |
|---|---|
| ing. Harold Pinter | |
 | |
| Təxəllüsü | David Baron |
| Doğum tarixi | 10 oktyabr 1930[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 24 dekabr 2008[…](78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | qaraciyər xərçəngi |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | dramaturq, aktyor, kinorejissor, ssenarist, yazıçı, teatr rejissoru, şair, roman yazıçısı, rejissor |
| Fəaliyyət illəri | 1947–2003 |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
| haroldpinter.org | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Harold Pinter yəhudi əsilli ingilis dramaturqu, şair, ssenariçi, aktyor, rejissor və ictimai xadimdir. Artıq uzun illərdir ki, London universiteti yanındakı Dram və səhnə danışığı məktəbinə rəhbərlik edir. Britaniya paytaxtında orta təbəqəyə mənsub ailədə doğulmuşdur. Baba-nənələrinin üçü Polşa, biri isə Odessa yəhudisi idi.
Harold Pinter 1948-ci ildə Kral Dramatik Sənət Akademiyasına daxil olsa da, təhsilini başa vurmamışdı. Hələ məktəbdə oxuyarkən həvəskar tamaşalarda iştirak etməyə başlamışdı. 50-ci illərin əvvəllərində poeziyaya daha çox meyl göstərmiş, eyni zamanda irland teatr truppasının aktyoru olmuşdu.
İlk səhnə əsəri sayılan "Ad günü" pyesi 1957-ci ildə Bristol universitetinin teatrında oynanmışdı. Üç il sonra "Qarovulçu" adlı digər pyesi tamaşaya qoyulmuş və bu əsər Pinterə XX əsrin ikinci yarısının ən yaxşı ingilis dramaturqu adını qazandırmışdı. Bu zaman müəllifin 30 yaşı təzəcə tamam olmuşdu. Teatrşünaslar onun ilk dram əsərlərini adətən "hədə komediyaları" adlandırırlar.
Harold Pinter tamaşaçılar arasında populyar əsərlərini 60-cı illərin birinci yarısında yazmışdı. Bunların sırasına "Kolleksiya" (1961), "Aşnalar" (1962), "Çay dəsgahı" (1964), "Evə dönüş" (1964) və başqa pyeslər daxildir. Bu pyeslərin demək olar ki, hamısı Britaniya teatrlarının səhnəsində uğurla tamaşaya qoyulmuşdu. Sonrakı illərdə isə yazıçının "Sahibsiz torpaq" (1974), "Xəyanət" (1978), "Dağların dili" (1988) pyesləri diqqəti daha çox cəlb etmişdi.
Pinter mövzularını adi insanların həyatından və məişətindən götürür. Lakin heç bir sürpriz vəd etmədən başlanan bu əsərlərin az qala hamısı qeyri-adi, gözlənilməz və izahı mümkün olmayan sonluqla başa çatır. Məsələn, "Yüngül ağrı" pyesində orta yaşlı bir intellektual evinin yaxınlığında kibrit satan qaradinməz adamı görür. Onu mənzilinə dəvət edir. Bütün səylərinə baxmayaraq kibrit satıcısını söhbətə çəkə bilmir. Nəhayət, özü hövsələdən çıxır və həyatının indiyə qədər hamıdan gizli saxladığı tərəflərini açmağa başlayır. Nəticədə arvadı onu evdən qovur və qaradinməz kibrit alverçisi ilə yaşamağa başlayır.
İnsan psixologiyasının gizli tərəflərinin amansız bir sərtliklə açıqlanması Pinterin yalnız dramaturgiyası deyil, kino yaradıcılığı üçün də səciyyəvidir. Onun həm öz ssenariləri, həm də Frensis Fitscerald, Frans Kafka, Con Fauizinin romanları əsasında yazdığı ssenarilər diqqətəlayiq filmlərin meydana çıxmasına imkan yaratmışdır. Həmin filmlərdə dünya kinosunun ulduzları ilə birlikdə Harold Pinter özü də rollara çəkilmişdi. Həyatının son iyirmi ilində Harold Pinter bədii yaradıcılıqdan daha çox ictimai fəaliyyət və özünüreklamla məşğul olmuş, insan haqlarının qorunması məsələsinə diqqət yetirmişdir. Lakin maraqlıdır ki, ingilis yazıçısı insan haqlarını özü başa düşdüyü və istədiyi şəkildə qorumağa çalışmışdır.
1985-ci ildə Beynəlxalq PEN-klubun təşəbbüsü ilə Harold Pinter və amerikan dramaturqu Artur Miller dissident yazıçılara qarşı təqib və təzyiq faktlarını araşdırmaq üçün Ankarada olmuşdular. Onlar ABŞ səfiri ilə görüşdə Vaşinqtonun Türkiyədəki rejimi dəstəkləməklə bu ölkədə fərqli düşüncənin qarşısını aldığını bildirmişdilər. Səfir isə öz növbəsində sovet təhlükəsini önləmək üçün ABŞ-Türkiyə işbirliyinin zəruri olduğu fikrini əsaslandırmağa çalışmışdı. Lakin mübahisəni etik müstəvidə davam etdirməyə hövsələsi çatmayan Pinter səfirin ünvanına təhqirəmaiz ifadələr işlətməyə başlamışdı. Nəticədə yazıçıları böyük biabırçılıqla iqamətgahdan qovmuşdular. Sonralar Pinter əslində ziyalılıqla bir araya sığmayan bu insidenti bioqrafiyasının parlaq səhifələrindən biri adlandırmışdı. Pinter dəfələrlə Türkiyədə kürdlərin sıxışdırılması, ABŞ-nin Nikaraquaya təzyiqləri, Mərkəzi və Cənubi Amerikada insan hüquqlarının məhdudlaşdırılması, Amerikanın keçmiş Yuqoslaviyaya antihumanist münasibəti və s. barəsində kəskin bəyanatlarla çıxış etmişdir. Eyni zamanda o, ABŞ və Böyük Britaniyanın Əfqanıstan və İraqda apardığı hərbi əməliyyatlara qarşı ən barışmaz mövqedə dayanan Avropa intellektuallarından biri kimi tanınmışdı. Buşun İraqa hərbi müdaxiləsinin həqiqi səbəblərini açıqlayan Pinter Britaniya Parlamentinin aşağı palatasındakı çıxışında demişdi: "Amerikalılar dəhşətli xof yaratmağın müxtəlif klassik üsullarından — qorxutmadan, rüşvətdən, şantajdan, təbliğatdan istifadə edərək dünya birliyinin yalançı dəstəyini qazandılar. Ən adi bir iş baş verdi: suveren ölkənin ərazisinə ordu yeridildi, neftlə zəngin torpaqların işğalı və nəzarətə götürülməsi planı həyata keçirildi". 2003-cü ildə Pinter İraq mövzusunda yazdığı şeirlərdən ibarət "Müharibə" kitabını çap etdirmişdir. Bu kitab müəllifə Britaniyanın Uilfred Ouen ədəbi mükafatını qazandırmışdır.
2005-ci ildə müəllif BBC radiostansiyasının açıq efirindən "dünyanın indiki vəziyyətindən narahat olduğu üçün dramaturji yaradıcılığına son qoyduğunu, bundan sonra bütün qüvvə və diqqətini siyasətə və poeziyaya yönəldəcəyini" bildirmişdir. Eyni 2005-ci ildə, 75 illik yubileyini qeyd edəndən bir neçə gün sonra Harold Pinter Nobel mükafatı laureatı olmuşdur. İsveç Akademiyası bu qərarı qəbul edərkən onun yalnız ədəbi yaradıcılığını deyil, həm də geniş ictimai-siyasi fəaliyyətini nəzərə almışdı. Beynəlxalq PEN-klubun prezidenti İohann Ştrasserin fikrincə, əslində isveçli akademiklər öz qərarlarında ən azı otuz il gecikmişdilər.
Pinter ədəbiyyat Nobelinə "pyeslərində adilik arxasında gizlənən uçurumları göstərdiyinə və şüurun ən bağlı qatlarına yol tapa bildiyinə görə" layiq görülmüşdü.
Harold Pinter 79 yaşında — 24 dekabr 2008-ci ildə Londondakı evində vəfat edib.
Filmoqrafiya
- Sleuth (2007) — ssenari müəllifi.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Harold Pinter // Encyclopædia Britannica (ing.).
- http://www.nytimes.com/2008/12/26/theater/26pinter.html.
- http://www.cssd.ac.uk/content/high-profile-alumni.
- https://www.rada.ac.uk/profiles?aos=acting&yr=1949&fn=harold&sn=pinter.
- https://www.webcitation.org/5zu83jkqV?url=http://www.haroldpinter.org/acting/index.shtml.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118594494 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Harold Pinter ing Harold Pinter 10 oktyabr 1930 London Birlesmis Kralliq 24 dekabr 2008 London Birlesmis Kralliq ingilis dramaturq sair rejissor aktyor ictimai xadim Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 2005 Harold Pintering Harold PinterTexellusu David BaronDogum tarixi 10 oktyabr 1930 1930 10 10 Dogum yeri London Birlesmis KralliqVefat tarixi 24 dekabr 2008 2008 12 24 78 yasinda Vefat yeri London Birlesmis KralliqVefat sebebi qaraciyer xercengiDefn yeri Kensal Qrin qebiristanligi d Tehsili Merkezi Nitq ve Dramatik Incesenet Mektebi Dram Inceseneti uzre Kral Akademiyasi d 1949 Fealiyyeti dramaturq aktyor kinorejissor ssenarist yazici teatr rejissoru sair roman yazicisi rejissorFealiyyet illeri 1947 2003Eserlerinin dili ingilis diliUzvluyu Serbiya Elmler ve Incesenet Akademiyasi d Berlin Incesenet Akademiyasi d Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Edebiyyat Akademiyasi d Kral Edebiyyat Cemiyyeti d Mukafatlariharoldpinter org Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiHarold Pinter yehudi esilli ingilis dramaturqu sair ssenarici aktyor rejissor ve ictimai xadimdir Artiq uzun illerdir ki London universiteti yanindaki Dram ve sehne danisigi mektebine rehberlik edir Britaniya paytaxtinda orta tebeqeye mensub ailede dogulmusdur Baba nenelerinin ucu Polsa biri ise Odessa yehudisi idi Harold Pinter 1948 ci ilde Kral Dramatik Senet Akademiyasina daxil olsa da tehsilini basa vurmamisdi Hele mektebde oxuyarken heveskar tamasalarda istirak etmeye baslamisdi 50 ci illerin evvellerinde poeziyaya daha cox meyl gostermis eyni zamanda irland teatr truppasinin aktyoru olmusdu Ilk sehne eseri sayilan Ad gunu pyesi 1957 ci ilde Bristol universitetinin teatrinda oynanmisdi Uc il sonra Qarovulcu adli diger pyesi tamasaya qoyulmus ve bu eser Pintere XX esrin ikinci yarisinin en yaxsi ingilis dramaturqu adini qazandirmisdi Bu zaman muellifin 30 yasi tezece tamam olmusdu Teatrsunaslar onun ilk dram eserlerini adeten hede komediyalari adlandirirlar Harold Pinter tamasacilar arasinda populyar eserlerini 60 ci illerin birinci yarisinda yazmisdi Bunlarin sirasina Kolleksiya 1961 Asnalar 1962 Cay desgahi 1964 Eve donus 1964 ve basqa pyesler daxildir Bu pyeslerin demek olar ki hamisi Britaniya teatrlarinin sehnesinde ugurla tamasaya qoyulmusdu Sonraki illerde ise yazicinin Sahibsiz torpaq 1974 Xeyanet 1978 Daglarin dili 1988 pyesleri diqqeti daha cox celb etmisdi Pinter movzularini adi insanlarin heyatindan ve meisetinden goturur Lakin hec bir surpriz ved etmeden baslanan bu eserlerin az qala hamisi qeyri adi gozlenilmez ve izahi mumkun olmayan sonluqla basa catir Meselen Yungul agri pyesinde orta yasli bir intellektual evinin yaxinliginda kibrit satan qaradinmez adami gorur Onu menziline devet edir Butun seylerine baxmayaraq kibrit saticisini sohbete ceke bilmir Nehayet ozu hovseleden cixir ve heyatinin indiye qeder hamidan gizli saxladigi tereflerini acmaga baslayir Neticede arvadi onu evden qovur ve qaradinmez kibrit alvercisi ile yasamaga baslayir Insan psixologiyasinin gizli tereflerinin amansiz bir sertlikle aciqlanmasi Pinterin yalniz dramaturgiyasi deyil kino yaradiciligi ucun de seciyyevidir Onun hem oz ssenarileri hem de Frensis Fitscerald Frans Kafka Con Fauizinin romanlari esasinda yazdigi ssenariler diqqetelayiq filmlerin meydana cixmasina imkan yaratmisdir Hemin filmlerde dunya kinosunun ulduzlari ile birlikde Harold Pinter ozu de rollara cekilmisdi Heyatinin son iyirmi ilinde Harold Pinter bedii yaradiciliqdan daha cox ictimai fealiyyet ve ozunureklamla mesgul olmus insan haqlarinin qorunmasi meselesine diqqet yetirmisdir Lakin maraqlidir ki ingilis yazicisi insan haqlarini ozu basa dusduyu ve istediyi sekilde qorumaga calismisdir 1985 ci ilde Beynelxalq PEN klubun tesebbusu ile Harold Pinter ve amerikan dramaturqu Artur Miller dissident yazicilara qarsi teqib ve tezyiq faktlarini arasdirmaq ucun Ankarada olmusdular Onlar ABS sefiri ile gorusde Vasinqtonun Turkiyedeki rejimi desteklemekle bu olkede ferqli dusuncenin qarsisini aldigini bildirmisdiler Sefir ise oz novbesinde sovet tehlukesini onlemek ucun ABS Turkiye isbirliyinin zeruri oldugu fikrini esaslandirmaga calismisdi Lakin mubahiseni etik mustevide davam etdirmeye hovselesi catmayan Pinter sefirin unvanina tehqiremaiz ifadeler isletmeye baslamisdi Neticede yazicilari boyuk biabirciliqla iqametgahdan qovmusdular Sonralar Pinter eslinde ziyaliliqla bir araya sigmayan bu insidenti bioqrafiyasinin parlaq sehifelerinden biri adlandirmisdi Pinter defelerle Turkiyede kurdlerin sixisdirilmasi ABS nin Nikaraquaya tezyiqleri Merkezi ve Cenubi Amerikada insan huquqlarinin mehdudlasdirilmasi Amerikanin kecmis Yuqoslaviyaya antihumanist munasibeti ve s baresinde keskin beyanatlarla cixis etmisdir Eyni zamanda o ABS ve Boyuk Britaniyanin Efqanistan ve Iraqda apardigi herbi emeliyyatlara qarsi en barismaz movqede dayanan Avropa intellektuallarindan biri kimi taninmisdi Busun Iraqa herbi mudaxilesinin heqiqi sebeblerini aciqlayan Pinter Britaniya Parlamentinin asagi palatasindaki cixisinda demisdi Amerikalilar dehsetli xof yaratmagin muxtelif klassik usullarindan qorxutmadan rusvetden santajdan tebligatdan istifade ederek dunya birliyinin yalanci desteyini qazandilar En adi bir is bas verdi suveren olkenin erazisine ordu yeridildi neftle zengin torpaqlarin isgali ve nezarete goturulmesi plani heyata kecirildi 2003 cu ilde Pinter Iraq movzusunda yazdigi seirlerden ibaret Muharibe kitabini cap etdirmisdir Bu kitab muellife Britaniyanin Uilfred Ouen edebi mukafatini qazandirmisdir 2005 ci ilde muellif BBC radiostansiyasinin aciq efirinden dunyanin indiki veziyyetinden narahat oldugu ucun dramaturji yaradiciligina son qoydugunu bundan sonra butun quvve ve diqqetini siyasete ve poeziyaya yoneldeceyini bildirmisdir Eyni 2005 ci ilde 75 illik yubileyini qeyd edenden bir nece gun sonra Harold Pinter Nobel mukafati laureati olmusdur Isvec Akademiyasi bu qerari qebul ederken onun yalniz edebi yaradiciligini deyil hem de genis ictimai siyasi fealiyyetini nezere almisdi Beynelxalq PEN klubun prezidenti Iohann Strasserin fikrince eslinde isvecli akademikler oz qerarlarinda en azi otuz il gecikmisdiler Pinter edebiyyat Nobeline pyeslerinde adilik arxasinda gizlenen ucurumlari gosterdiyine ve suurun en bagli qatlarina yol tapa bildiyine gore layiq gorulmusdu Harold Pinter 79 yasinda 24 dekabr 2008 ci ilde Londondaki evinde vefat edib FilmoqrafiyaSleuth 2007 ssenari muellifi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Harold Pinter Encyclopaedia Britannica ing http www nytimes com 2008 12 26 theater 26pinter html http www cssd ac uk content high profile alumni https www rada ac uk profiles aos acting amp yr 1949 amp fn harold amp sn pinter https www webcitation org 5zu83jkqV url http www haroldpinter org acting index shtml Deutsche Nationalbibliothek Record 118594494 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax