Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hacı Məhəmməd ağa Hacı Əliabbas ağa oğlu Naxçıvani (1880, Təbriz – 1962, Təbriz) — kitabşünas alim və ictimai xadim. Təbriz Milli Kitabxanasının açılmasında böyük rolu olub. Kitabxanaya maddi yardımla yanaşı öz kitab kolleksiyasını da hədiyyə edib.
| Hacı Məhəmməd ağa Naxçıvani | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1880 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1962 |
| Vəfat yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı və fəaliyyəti
Hacı Məhəmməd ağa Hacı Əliabbas ağa oğlu Naxçıvani Təbriz şəhərində anadan olub. Ata-babaları vaxtilə Naxçıvandan Təbrizə köçmüşlər. Əsas işi ticarət olsa da, ömrü boyu öz vəsaiti hesabına fars, ərəb və türk dillərində nadir əlyazma və çap kitabları toplamış, bu məqsədlə böyük qardaşı Hüseyn Naxçıvani ilə birlikdə dəfələrlə Avropa, Asiya və Afrika ölkələrinə — Misirə, Türkiyəyə, Hindistana, Orta Asiyaya səfər etmiş, İranın müxtəlif şəhərlərini gəzmişdir. Onun 3692 əlyazma və çap kitabından ibarət kitabxanasındakı nadir incilər arasında "Quran"ın XII əsrə aid nadir nüsxəsi, Nizami Gəncəvi "Xəmsə"sinin 4 nüsxəsi (2-si XIV–XV əsrlərə aiddir), Mirzə Hüseyn Zünuzinin 8 hissədən ibarət "Riyaz ül-cənnə", ikicildlik "Bəhrül-ülum" əsərləri, Sadıq bəy Əfşarın külliyyatı, Əlişir Nəvainin 18 əsərdən ibarət külliyyatı, Abdulla Vafi Əhməd ibn Məhəmmədin "Məcməil-Fəsih ül-Xəvas", Ömər Xəyyamın müasiri olan məşhur riyaziyyatçı Əbdürrəhman Xazinin "Mizan ül-hikmət" kitabları vardır. O digər kitab həvəskarlarından fərqli olaraq, baha qiymətə aldığı nadir kitablarını təmənnasız olaraq tədqiqatçıların istifadəsinə verirdi. Buna görə də dünyanın hər yerindən şərqşünas alimlər onun yanına axışırdı. 1956-cı ildə Təbriz Milli Kitabxanası təşkil olunarkən kitablarından 500-nü həmin kitabxanaya bağışlamış, vəfatından sonra isə bütün kitabxanasının həmin kitabxanaya bağışlanmasını vəsiyyət etmişdir.
"Ərməğan", "Mahtab" və "Yəğma" jurnallarında onun məqalələrinə geniş yer verilib. Onun "Saib Təbrizi", "Əbu Əli Sinanın məzarı", "Sədrəddin Rəbii", "Setan sözünün şərhi", "Məazi Təbrizi", "Məhəmməd ibn Əlbəis və Azərbaycan dili" və digər əsərləri İranda geniş yayılıb. Ən böyük işlərindən biri də çoxsaylı əlyazmalara yazdığı qeyd və haşiyələrdir. Mədhuşun "Divan"ının əlyazmasının birinci səhifəsində yazdığı haşiyədə onun müəllifinin adının Molla Məhəmməd Sadiq və Mollabaşı Heydərqulu Mirzə olduğunu, əlyazmanın müəllifin özü tərəfindən yazıldığını qeyd edib və haşiyənin yazıldığı tarixi-1327 (1948) qoyub. Mənsur Həllacın əlyazma divanının bir səhifəsində M.Naxçıvani tərəfindən yazılmış haşiyədə əsərin sonunda Hicri-qəməri 922, 925 və 927 tarixlərinə rast gəlindiyi və onun təqribən Zəhirəddin Babur şahın vaxtında yazıldığı göstərilir. Sonradan bu qeyd və haşiyələrin nümunələrini Əziz Dövlətabadi toplayıb və çap etdirib. Bundan başqa, M.Naxçıvani Heyran xanım Dünbülünün "Divan"ını çap etdirib, "Xəmsəül-motəəhhedin"i türk dilinə, "Əzaye-Came"ni fars dilinə çevirib. Onun Azərbaycan ədəbiyyatına və mədəniyyətinə ən böyük xidmətlərindən biri də Əbu Mənsur Qətran Təbrizi və Saib Təbrizinin "Divan"larının elmi-tənqidi mətnini hazırlaması və çap etdirməsidir.
1920-ilin sentyabr ayının əvvəlində Təbrizə gedən Cəlil Məmmmədquluzadə Molla Nəsrəddin jurnalının çıxarılmasına vəsait toplamaq üçün "Ölülər" əsərini tamaşaya qoymaq üçün hazırlıq işləri görürdü. Əsərin tamaşaya qoyulması da çox asan olmadı. Bir tərəfdən Təbrizdə böyük nüfuz və səlahiyyətləri olan ruhanilər, digər tərəfdən hökmranlıq edən şah mütləqiyyəti bu tamaşanın oynanılmasının əleyhinə idi. Cəlil Məmmədquluzadənin böyük fəaliyyəti, Hacı Məhəmməd Naxçıvaninin köməkliyi ilə əsərin tamaşaya qoyulmasına icazə alındı. Hacı Məhəmməd Naxçıvani tamaşanın təhlükəsiz başa çatması üçün böyük səy göstərmişdir.
Əsərləri
- Dünya müharibəsinin (1918–1919-cu illər) hərbi tarixi
- Tərbiyət kitabxanası və oxu zalı əlyazma və kitablarının kataloqu
- Göz yaşlarının leysan buludu
- Qətran Təbrizinin divanına müqəddimə
- Hacı Mirzə Cavad Müctehid
- Dar ağacından asılmış Seqətülislam
- Darsinin ləğvi
- Allahın köməyi və yaxınlığın fəthi
- Nizamiyyənin tarixi
- Əmadülzakirinin vəfatı
- Mirzə Mahmud Qənizadə Salmasinin xatirəsi
- Mirzə Əli Ləlinin həyatı
İstinadlar
- [[Naxçıvan Ensiklopediyası]] (PDF). II. Naxçıvan. 2005. səh. 176-177. ISBN .
- Nərgiz İsmayılova. "Hacı Məhəmməd Naxçıvani kimdir?". serqqapisi.az. 17 mart 2016. 12 iyun 2019 tarixində .
- Savalan Fərəcov. "Təbriz Milli Kitabxanası: yaradıcısı və fəaliyyəti". medeniyyet.az. 20 fevral 2015. 12 iyun 2019 tarixində .
- Nigar Abdullayeva. "Naxçıvani adına Təbriz Milli Kitabxanası dünyanın ən zəngin kitabxanalarından biridir". palitranews.az. 3 fevral 2014. 12 iyun 2019 tarixində .
- Əli Qəhrəmanov. "Böyükxan Naxçıvanski və Təbriz tetrı". aqra.az. 16 avqust 2016. 12 iyun 2019 tarixində .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haci Mehemmed aga Haci Eliabbas aga oglu Naxcivani 1880 Tebriz 1962 Tebriz kitabsunas alim ve ictimai xadim Tebriz Milli Kitabxanasinin acilmasinda boyuk rolu olub Kitabxanaya maddi yardimla yanasi oz kitab kolleksiyasini da hediyye edib Haci Mehemmed aga NaxcivaniDogum tarixi 1880Dogum yeri Tebriz Tebriz sehristani Serqi Azerbaycan ostani IranVefat tarixi 1962Vefat yeri Tebriz Tebriz sehristani Serqi Azerbaycan ostani Iran Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati ve fealiyyetiHaci Mehemmed aga Haci Eliabbas aga oglu Naxcivani Tebriz seherinde anadan olub Ata babalari vaxtile Naxcivandan Tebrize kocmusler Esas isi ticaret olsa da omru boyu oz vesaiti hesabina fars ereb ve turk dillerinde nadir elyazma ve cap kitablari toplamis bu meqsedle boyuk qardasi Huseyn Naxcivani ile birlikde defelerle Avropa Asiya ve Afrika olkelerine Misire Turkiyeye Hindistana Orta Asiyaya sefer etmis Iranin muxtelif seherlerini gezmisdir Onun 3692 elyazma ve cap kitabindan ibaret kitabxanasindaki nadir inciler arasinda Quran in XII esre aid nadir nusxesi Nizami Gencevi Xemse sinin 4 nusxesi 2 si XIV XV esrlere aiddir Mirze Huseyn Zunuzinin 8 hisseden ibaret Riyaz ul cenne ikicildlik Behrul ulum eserleri Sadiq bey Efsarin kulliyyati Elisir Nevainin 18 eserden ibaret kulliyyati Abdulla Vafi Ehmed ibn Mehemmedin Mecmeil Fesih ul Xevas Omer Xeyyamin muasiri olan meshur riyaziyyatci Ebdurrehman Xazinin Mizan ul hikmet kitablari vardir O diger kitab heveskarlarindan ferqli olaraq baha qiymete aldigi nadir kitablarini temennasiz olaraq tedqiqatcilarin istifadesine verirdi Buna gore de dunyanin her yerinden serqsunas alimler onun yanina axisirdi 1956 ci ilde Tebriz Milli Kitabxanasi teskil olunarken kitablarindan 500 nu hemin kitabxanaya bagislamis vefatindan sonra ise butun kitabxanasinin hemin kitabxanaya bagislanmasini vesiyyet etmisdir Ermegan Mahtab ve Yegma jurnallarinda onun meqalelerine genis yer verilib Onun Saib Tebrizi Ebu Eli Sinanin mezari Sedreddin Rebii Setan sozunun serhi Meazi Tebrizi Mehemmed ibn Elbeis ve Azerbaycan dili ve diger eserleri Iranda genis yayilib En boyuk islerinden biri de coxsayli elyazmalara yazdigi qeyd ve hasiyelerdir Medhusun Divan inin elyazmasinin birinci sehifesinde yazdigi hasiyede onun muellifinin adinin Molla Mehemmed Sadiq ve Mollabasi Heyderqulu Mirze oldugunu elyazmanin muellifin ozu terefinden yazildigini qeyd edib ve hasiyenin yazildigi tarixi 1327 1948 qoyub Mensur Hellacin elyazma divaninin bir sehifesinde M Naxcivani terefinden yazilmis hasiyede eserin sonunda Hicri qemeri 922 925 ve 927 tarixlerine rast gelindiyi ve onun teqriben Zehireddin Babur sahin vaxtinda yazildigi gosterilir Sonradan bu qeyd ve hasiyelerin numunelerini Eziz Dovletabadi toplayib ve cap etdirib Bundan basqa M Naxcivani Heyran xanim Dunbulunun Divan ini cap etdirib Xemseul moteehhedin i turk diline Ezaye Came ni fars diline cevirib Onun Azerbaycan edebiyyatina ve medeniyyetine en boyuk xidmetlerinden biri de Ebu Mensur Qetran Tebrizi ve Saib Tebrizinin Divan larinin elmi tenqidi metnini hazirlamasi ve cap etdirmesidir 1920 ilin sentyabr ayinin evvelinde Tebrize geden Celil Memmmedquluzade Molla Nesreddin jurnalinin cixarilmasina vesait toplamaq ucun Oluler eserini tamasaya qoymaq ucun hazirliq isleri gorurdu Eserin tamasaya qoyulmasi da cox asan olmadi Bir terefden Tebrizde boyuk nufuz ve selahiyyetleri olan ruhaniler diger terefden hokmranliq eden sah mutleqiyyeti bu tamasanin oynanilmasinin eleyhine idi Celil Memmedquluzadenin boyuk fealiyyeti Haci Mehemmed Naxcivaninin komekliyi ile eserin tamasaya qoyulmasina icaze alindi Haci Mehemmed Naxcivani tamasanin tehlukesiz basa catmasi ucun boyuk sey gostermisdir EserleriDunya muharibesinin 1918 1919 cu iller herbi tarixi Terbiyet kitabxanasi ve oxu zali elyazma ve kitablarinin kataloqu Goz yaslarinin leysan buludu Qetran Tebrizinin divanina muqeddime Haci Mirze Cavad Muctehid Dar agacindan asilmis Seqetulislam Darsinin legvi Allahin komeyi ve yaxinligin fethi Nizamiyyenin tarixi Emadulzakirinin vefati Mirze Mahmud Qenizade Salmasinin xatiresi Mirze Eli Lelinin heyatiIstinadlar Naxcivan Ensiklopediyasi PDF II Naxcivan 2005 seh 176 177 ISBN 5 8066 1468 9 Nergiz Ismayilova Haci Mehemmed Naxcivani kimdir serqqapisi az 17 mart 2016 12 iyun 2019 tarixinde Savalan Ferecov Tebriz Milli Kitabxanasi yaradicisi ve fealiyyeti medeniyyet az 20 fevral 2015 12 iyun 2019 tarixinde Nigar Abdullayeva Naxcivani adina Tebriz Milli Kitabxanasi dunyanin en zengin kitabxanalarindan biridir palitranews az 3 fevral 2014 12 iyun 2019 tarixinde Eli Qehremanov Boyukxan Naxcivanski ve Tebriz tetri aqra az 16 avqust 2016 12 iyun 2019 tarixinde Hemcinin baxTerbiyet kitabxanasi Tebriz Milli Kitabxanasi