Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hacı-Baba türbəsi — XVI əsrin sonu və ya XVII əsrin əvvəllərində tikilmiş və Ermənistanın Şvanidzor kəndi yaxınlığında, Megridən təxminən on yeddi kilometr şərqdə yerləşən İslam dini abidəsidir və azərbaycanlıların müqəddəs ziyarətgahıdır.
| Hacı-Baba türbəsi | |
|---|---|
 türbənin rəsmi | |
| Ölkə |  Ermənistan |
| Şəhər | Şvanidzor, Megri |
| Yerləşir | Sünik, Ermənistan |
| Tikilmə tarixi | XVI-XVIII əsr |
| Üslubu | İslam memarlığı |
| Vəziyyəti | dağıdılmış |
Türbə Ermənistanın etnik azlıqlarının mədəni irsi üçün hökumət tərəfindən "Syunikdə qeyri-erməni tarix və mədəniyyət abidələri" kateqoriyası üzrə mühafizə olunan ərazi siyahısına salınıb və dövlət mülkiyyəti kimi qorunur.
Memarlığı
Məqbərə palıd ağacının budaqları ilə əhatə olunmuş təpənin zirvəsində yerləşir. Diametri təxminən altı metr və daxili kameranın hündürlüyü dörd metrdən az olan konusvari formadadır. O, daşdan hazırlanıb və iki təməl daşının ətrafında qara parça ilə örtülmüş kiçik kvadrat hasardan ibarətdir. Daşların üzərində iki kitabə var: bir kitabədə erməni dilində "Baba" və ermənilərdə sonsuzluq rəmzi olan Arevaxaç, birin də isə ərəb qrafikası ilə ulduz və aypara ilə "Hacı" sözü yazılıb. Erməni dilində kitabənin türbə üzərinə həkk olunması sonradan edildiyi ehtimal olunur.
Tarixi
Abidənin dəqiq tikilmə tarixi məlum deyil. Hacı-Baba türbəsi Zəngəzur və sonradan Megri rayonu ərazisində yaşamış azərbaycanlılar tərəfindən inşa edildiyi ehtimal olunur. Abidəni yeganə tədqiq edən jurnalist Qohar İsaxanyandır. Onun fikrincə abidənin meydana gəlməsi ilə bağlı iki fərziyə vardır.
Türbə ilə bağlı olan hər iki fərziyyə erməni mənbələrinə əsaslanır. Birinci fərziyyəyə görə Şvanidzor kəndinin erməni sakinləri ilə Nüvədi kəndinin azərbaycanlı əhalisi arasında davamlı toqquşmalar olurdu. Hər iki kənddən olan iki ağsaqqal "Baba"nın və "Hacı" bu münaqişələri həll etmiş və kəndlər arasında gələcək sülhün rəmzi olaraq kəndlər arasında ziyarətgah tikiblər.
İkinci fərziyyəyə görə türbə türklər tərəfindən tikilib. Belə ki, türklərdən qaçaraq gizlənməyə çalışan ermənilər hündür bir təpənin üzərinə sığınıblar. Türklər qoca qarının vasitəsi ilə təpəyə gedən su borularını aşkar edərək, atlar vasitəsilə yeri qazaraq, təpəyə gedən suyun qarşısını kəsiblər. Susuz qalan ermənilər isə təslim olublar. Bu qələbənin şərəfinə türklər burda türbə inşa ediblər. Bu fərziyyənin sübutu olaraq, hələ də təpəyə gedən su borularının qalıqları qalmaqdadır.
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə qədər Azərbaycandan müntəzəm olaraq molla gəlib türbədə namaza rəhbərlik edirdi. Bundan əlavə, Ermənistandan azərbaycanlıların etnik təmizlənməsinə qədər ziyarətgahın yaxınlığında daima azərbaycanlı ailəsi yaşayıb və onun saxlanmasına xidmət edirdi. Burda ziyarətçilərə yemək və su, həmçinin "yaxşı samovarlardan" çay təklif edilirdi. Həm ermənilər, həm də azərbaycanlılar ehtiramlarını bildirmək və qurban kəsmək üçün daim Baba-Hacı türbəsini ziyarət edirdilər. Bu səbəbdən ziyarətgah hət iki millət arasında etnik harmoniyanın nadir simvolu kimi təsvir edilir.
Hazırkı vəziyyəti
1989-cu il sovet siyahıyaalınması zamanı ümumi əhalinin 15,3%-ni təşkil edən və bu ziyarətgahı qoruyub saxlayan Ermənistan SSR-in Megri rayonunun azərbaycanlı əhalisi Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən sonra böyük ölçüdə ərazidən didərgin salınıb. Bundan sonra türbə baxımsız vəziyyətə düşüb. Lakin buna baxmayaraq, türbə dövlət mülkiyyəti siyahısındadır.
Türbənin baxımsız vəziyyətdə olmasını Şvanidzor kəndinin bələdiyyə sədri Oqanyanda etiraf edir. Onun sözlərinə görə dövlət siyahısında olmasına baxmayaraq, türbənin bəzi hissələri dağılıb və içərisi bərbad vəziyyətdədir. Kənd ağsaqqallarının dediyinə görə onlar hələ də "öz ana-atasına yox, Baba-Hacıya and içirlər". Lakin gənc nəsil adıçəkilən türbənin varlığı haqqında az şey bilir.
İstinadlar
- Maxim Edwards. "Baba-Hadji, symbol of ethnic harmony". opendemocracy.net. 19 November 2013. 8 September 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 18 March 2022.
- Ministry of Culture for the Republic of Armenia. "Contribution of the Republic of Armenia to the consultations on the intentional destruction of cultural heritage as a violation of human rights, in particular cultural rights" (PDF). ohchr.org. 2022-01-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-03-18.
- Gohar Isakhanyan. "Non-Armenian Historic-Cultural Monuments in Syunik". lragir.am. Danish Association for Investigative Journalism. June 6, 2012. December 17, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: March 18, 2022.
- Lusine Kharatyan. "Policies on Cultural Heritage of National Minorities in Armenia, Azerbaijan, and Georgia". caucasusedition.net. 2021-01-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-18.
Əlavə oxu
- Fragments of Armenia’s Soviet Past: Tracing the Armenian-Azerbaijani Coexistence// RA NAA IAE. Edit. L. Kharatyan, A. Hakobyan- Yerevan, IAE Publication, 2019, 164 pages
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haci Baba turbesi XVI esrin sonu ve ya XVII esrin evvellerinde tikilmis ve Ermenistanin Svanidzor kendi yaxinliginda Megriden texminen on yeddi kilometr serqde yerlesen Islam dini abidesidir ve azerbaycanlilarin muqeddes ziyaretgahidir Haci Baba turbesiturbenin resmiOlke ErmenistanSeher Svanidzor MegriYerlesir Sunik ErmenistanTikilme tarixi XVI XVIII esrUslubu Islam memarligiVeziyyeti dagidilmis Turbe Ermenistanin etnik azliqlarinin medeni irsi ucun hokumet terefinden Syunikde qeyri ermeni tarix ve medeniyyet abideleri kateqoriyasi uzre muhafize olunan erazi siyahisina salinib ve dovlet mulkiyyeti kimi qorunur MemarligiMeqbere palid agacinin budaqlari ile ehate olunmus tepenin zirvesinde yerlesir Diametri texminen alti metr ve daxili kameranin hundurluyu dord metrden az olan konusvari formadadir O dasdan hazirlanib ve iki temel dasinin etrafinda qara parca ile ortulmus kicik kvadrat hasardan ibaretdir Daslarin uzerinde iki kitabe var bir kitabede ermeni dilinde Baba ve ermenilerde sonsuzluq remzi olan Arevaxac birin de ise ereb qrafikasi ile ulduz ve aypara ile Haci sozu yazilib Ermeni dilinde kitabenin turbe uzerine hekk olunmasi sonradan edildiyi ehtimal olunur TarixiAbidenin deqiq tikilme tarixi melum deyil Haci Baba turbesi Zengezur ve sonradan Megri rayonu erazisinde yasamis azerbaycanlilar terefinden insa edildiyi ehtimal olunur Abideni yegane tedqiq eden jurnalist Qohar Isaxanyandir Onun fikrince abidenin meydana gelmesi ile bagli iki ferziye vardir Turbe ile bagli olan her iki ferziyye ermeni menbelerine esaslanir Birinci ferziyyeye gore Svanidzor kendinin ermeni sakinleri ile Nuvedi kendinin azerbaycanli ehalisi arasinda davamli toqqusmalar olurdu Her iki kendden olan iki agsaqqal Baba nin ve Haci bu munaqiseleri hell etmis ve kendler arasinda gelecek sulhun remzi olaraq kendler arasinda ziyaretgah tikibler Ikinci ferziyyeye gore turbe turkler terefinden tikilib Bele ki turklerden qacaraq gizlenmeye calisan ermeniler hundur bir tepenin uzerine siginiblar Turkler qoca qarinin vasitesi ile tepeye geden su borularini askar ederek atlar vasitesile yeri qazaraq tepeye geden suyun qarsisini kesibler Susuz qalan ermeniler ise teslim olublar Bu qelebenin serefine turkler burda turbe insa edibler Bu ferziyyenin subutu olaraq hele de tepeye geden su borularinin qaliqlari qalmaqdadir Dagliq Qarabag munaqisesine qeder Azerbaycandan muntezem olaraq molla gelib turbede namaza rehberlik edirdi Bundan elave Ermenistandan azerbaycanlilarin etnik temizlenmesine qeder ziyaretgahin yaxinliginda daima azerbaycanli ailesi yasayib ve onun saxlanmasina xidmet edirdi Burda ziyaretcilere yemek ve su hemcinin yaxsi samovarlardan cay teklif edilirdi Hem ermeniler hem de azerbaycanlilar ehtiramlarini bildirmek ve qurban kesmek ucun daim Baba Haci turbesini ziyaret edirdiler Bu sebebden ziyaretgah het iki millet arasinda etnik harmoniyanin nadir simvolu kimi tesvir edilir Hazirki veziyyeti1989 cu il sovet siyahiyaalinmasi zamani umumi ehalinin 15 3 ni teskil eden ve bu ziyaretgahi qoruyub saxlayan Ermenistan SSR in Megri rayonunun azerbaycanli ehalisi Dagliq Qarabag munaqisesinden sonra boyuk olcude eraziden didergin salinib Bundan sonra turbe baximsiz veziyyete dusub Lakin buna baxmayaraq turbe dovlet mulkiyyeti siyahisindadir Turbenin baximsiz veziyyetde olmasini Svanidzor kendinin belediyye sedri Oqanyanda etiraf edir Onun sozlerine gore dovlet siyahisinda olmasina baxmayaraq turbenin bezi hisseleri dagilib ve icerisi berbad veziyyetdedir Kend agsaqqallarinin dediyine gore onlar hele de oz ana atasina yox Baba Haciya and icirler Lakin genc nesil adicekilen turbenin varligi haqqinda az sey bilir IstinadlarMaxim Edwards Baba Hadji symbol of ethnic harmony opendemocracy net 19 November 2013 8 September 2019 tarixinde Istifade tarixi 18 March 2022 Ministry of Culture for the Republic of Armenia Contribution of the Republic of Armenia to the consultations on the intentional destruction of cultural heritage as a violation of human rights in particular cultural rights PDF ohchr org 2022 01 23 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 03 18 Gohar Isakhanyan Non Armenian Historic Cultural Monuments in Syunik lragir am Danish Association for Investigative Journalism June 6 2012 December 17 2021 tarixinde Istifade tarixi March 18 2022 Lusine Kharatyan Policies on Cultural Heritage of National Minorities in Armenia Azerbaijan and Georgia caucasusedition net 2021 01 26 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 18 Elave oxuFragments of Armenia s Soviet Past Tracing the Armenian Azerbaijani Coexistence RA NAA IAE Edit L Kharatyan A Hakobyan Yerevan IAE Publication 2019 164 pages