Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həmzəli — Azərbaycan Respublikasının Qəbələ rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
| Həmzəli | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Qəbələ rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 1544 (2009) nəfər |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | AZ3617 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Həmzəli kəndi çox qədim tarixə malikdir. Kəndin Həmzəli adlandırılması haqqında müxtəlif rəvayətlər mövcuddur. Bir rəvayətə qədim Albaniya dövründə Həmzə adlı bir qoşun başçısının öz əlli nəfərlik qoşunu ilə kənarında məskunlaş və Kəndin adı Həmzə və əlli sözləri birləşdirilərək yaradılmış və illər ərzində Həmzəli kimi formalaşmışdır.
Başqa bir rəvayətə görə kəndin tarixi daha qədimə gedir. Həmzə və Əli adlı iki qardaş Böyük qafqaz dağlarının ətəyində çoxlu sayda çayları, səfalı bulaqları, gözəl təbiəti və havası olan bu yerdə özlərinə yaşamaq üçün məskən salır. Kəndin adı isə bu iki qardaşın adları birləşdirilərək Həmzəli adlandırılır.
Kəndin ən qədim evləri məhz ətrafında olmuş daha sonra kənd əhalisi artıqca kənd böyüməyə başlamış daha böyük ərazini əhatə etmişdir.
Coğrafi məlumat
Həmzəli haqqında mənbələrdə yazılır ki, ərazidə Şahna və Yurd yerləri olub. Müxtəlif kəndlərdən gələn ailələr burada məskunlaşıblar. Həmzəli nəsil adıdır. Rayon mərkəzindən 4 km.qərbdə dağ ətəyindədir. Yol kənarında yerləşdiyindən inkişaf etmiş, yəni müasir kənd üçün tələb olunan bütün infrastrukturlar burada öz əksini tapır. Həmzəlilər bütün məşğuliyyət növü ilə dolanışığını təmin edirlər. Kənd qəbiistanlığında düyanın heç yerində rast gəlinməyən nəhəng çinar ağacları bitir. Rayona yaxın olduğu üçün yeni yaradılan iş yerlərində də çalışmaq imkanları var. Rayon mərkəzini birləşdirən kənd yolu asfaltlaşdırılıb. Həmzəli çayının üzərində körpü salınıb.
Toponimikası
Yaşayış məntəqəsi həmzəli nəslinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Kəndin ərazisindəki Şeyx Molla Məhəmməd və Qeybi Baba adlı müqəddəs sayılan pirlərin övladları hesab edilən həmzəlilər keçmişdə əvvəlcə Şəhna yolu və Yurd yeri adlı yerlərdə yaşamış, sonra indiki kəndin ərazisində məskunlaşmışlar;
Şıx baba
Qəbələ rayonunun qədim tarixə malik kəndlərindən olan Həmzəli kəndi özünün gözəl təbiəti, həm də tarixi abidələri ilə məşhurdur. Belə tarixi abidələrdən biri də el arasında Şıx baba kimi tanınan Seyyid Şeyx Molla Məhəmməd piridir. O, həm rayona gələn qonaqlar, həm də turistlərin diqqət mərkəzində olan abidələrdəndir.
El dilində İşıq baba kimi tanınan ən ağır ocaq Həmzəli kəndindədir. Şıx Baba piri XVI əsrin abidəsidir. Pirdəki şeyxə məxsus məqbərə, içəridəki məzar və üzərindəki kitabələr hazırda mühafizə olunur. Bu abidələr kompleksinin yaranması tarixi haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Məqbərədə saxlanılan Şeyxə aid sənəd oxunarkən məlum olub ki, şəhadətnamə hicri tarixi ilə 1283-cü ilin ramazan ayının əvvəllərində (7.1–6. 11. 1867 ildə) yazılıb. Şəhadətnamədə Həmzəli kənd sakinlərindən Seyyid Hacı Əli Əfəndi və Seyyid Lütfəli qardaşlarının əsrlərdən bəri ziyarətgah kimi şöhrət tapmış məqbərədə dəfn olunmuş alimin nəslindən olmaları və pirdə mücövürlük haqqına malik olmaları göstərilib. Şəhadətnamə Nuxa qəzasının Qəbələ mahalına daxil olan Qəbələ, Vəndam, Bum, Mıxlıqovaqlı, Tikanlı kəndlərindən olan 33–dən çox yüzbaşı, kəndxuda, ruhani və bəylərin möhür və imzası ilə təsdiq edilmişdir. Sənəddə şeyxin adı "ariflərin qütbü, mövlana, Seyyid Şeyx Məhəmməd" — deyə qeyd edilib. Beləliklə, Şeyx Məhəmmədin sağlığında daşıdığı "ariflərin qütbü, "mövlana", "şeyx" ləqəb-lərinə, məqbərəsinin müqəddəs məkan kimi ziyarətgaha çevril-məsi və digər amillərə görə, onun ruhani-alim, ictimai-siyasi xadim kimi xalq kütlələri arasında böyük nüfuza malik olduğunu göstərir. Bu bir daha şeyxin məqbərəsi ətrafında böyük bir qəbiristanın meydana gəlməsi ilə izah edilə bilər. Ətrafda Şirvan-Abşeron bədii daşyonma sənəti və xəttatlıq məktəbi ustalarına məxsus XV–XVI əsrə aid sənduqə formalı xatirə abidələri mövcuddur. Məqbərənin şərq divarı önündə alim Mövlana Sədrəddin dəfn olunub. Onun qəbri üzərində mərmər başdaşı və sinə daşı qoyulub. Abidə çox nəfis işlənmiş nəbati naxışlarla və kitabə motivləri ilə bəzədilmişdir. Sinə daşının haşiyəsində Qurandan 2-ci surənin 39-cu ayəsi, 29-cu surənin 56-cı ayəsi yazılıb. Haşiyədən içəri xalça ornamentləri həkk olunub. Düzbucaqlı kitabə motivində ərəbcə mərhumun adı və vəfatı tarixi yazılıb. "Bu qəbir alim, fazil Mövlana Sədrəddinindir. 1012 il" (1603/1604).
Abidənin əsas özəlliyi məhz bu abidədə olan ağacların "Qırmızı kitab"a düşməsi və abidənin cox qədim tarixə malik olmasıdır.
Abidə Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbinə aid türbədən və sənduqələrdən ibarətdir. Orada olan qəbirlərin üstündə və sənduqələrin üzərində nəfis işlənən kitabələr və yazılar həkk olunub. Burada çox nəfis surətdə müxtəlif mürəkkəb çiçək və həndəsi naxışlarla işlənən qəbir daşlarına və yazılı sənduqələrə rast gəlmək mümkündür. Bu abidələrin təqribən XV–XVI əsrlərə aid olması haqqında fikir söylənilir. Lakin türbələrin ətrafında aparılan arxeoloji qazıntılar və tədqiqatlar zamanı təxminən 2000 il bundan əvvəllərə aid edilən qəbirlər də aşkarlanıb.
Həmzəli kəndində dövlət tərəfindən bu tarixi abidə dövlət tərəfinfən və yerli əhali tərəfinfən qorunur. 1976-cı ildə akademik Həsən Əliyev tərəfindən burada araşdırmalar aparılıb və abidənin həm yaşı, həm də onunla bağlı digər maraqlı nüanslar ortaya çıxıb.
1929-cu ildə yerli sakinlər bu abidənin üzərində türbə tikmiş və mütamadi şəkildə sakinlər tərəfindən pir əzrazisinə qayğı göstərilir türbənin təmiri həyata keçirilir.
İnsanların inanc yeri olan bu tarixi abidə özünün 1200–1500 yaşlı iynəyarpaqlı ağacları ilə də diqqəti cəlb edir. Bu abidəni hər il Azərbaycanla yanaşı Türkiyə, Özbəkistan, Rusiya və ərəb ölkələrindən gələn minlərlə turist ziyarət edir.
Maraqlıdır ki, burada bitən ağacları çoxaltmaq məqsədilə digər yerlərə əksələr də, onlar ya bitmir, ya da öz təbii strukturunu dəyişir.
Qəbələ rayon Meşə Mühafizəsi və Bərpası müəssisəsinin baş meşəçisi İlqar Cəlilov bu ağacların qorunduğunu və yalnız bu ərazilərdə bitdiyini deyir.
Əhalisi
1824-cü il Şəki qəzasının Bum sahəsinin kameral təsvirinə əsasən Həmzəli kəndində 163 təsərrüfatda 734 nəfər əhali yaşayırdı ki, onların da 391 nəfərini kişilər, 343 nəfərini isə qadınlar təşkil edirdi.
Əhalisini azərbaycanlılar təşkil edir.
Mətbəxi
Kəndin mətbəxinə yalnız burada hazırlanan qoz halvası aiddir.
İstinadlar
- Azərpoçt. "İndekslər" (az.). www.azerpost.az. 2016-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-19.
- . 2017-07-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-03.
- Şəlalə Məhyəddinqızı, "Qəbələ Qafqazın incisi", Bakı, "Oğuz Eli", 2009.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-07-13.
- Z. Cavadova. Şimal-Qərbi Azərbaycanın əhali tarixi və tarixi demoqrafiyası (XIX əsrin əvvəlləri — 70-ci illəri) Bakı,2002, səh.58
- Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı-2010. Səh.629
- Sputnik. "Qəbələdən məşhur Həmzəli qoz halvası" (az.). Youtube.com. 19.08.2019. 2020-01-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-19.
Xarici keçidlər
- İnzibati Ərazi Vahidləri 2017-07-29 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
 | Qəbələ rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hemzeli Azerbaycan Respublikasinin Qebele rayonunun inzibati erazi vahidinde kend Hemzeli41 00 09 sm e 47 48 19 s u Olke AzerbaycanRayon Qebele rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 1544 2009 neferReqemsal identifikatorlarPoct indeksi AZ3617Hemzeli Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiHemzeli kendi cox qedim tarixe malikdir Kendin Hemzeli adlandirilmasi haqqinda muxtelif revayetler movcuddur Bir revayete qedim Albaniya dovrunde Hemze adli bir qosun bascisinin oz elli neferlik qosunu ile kenarinda meskunlas ve Kendin adi Hemze ve elli sozleri birlesdirilerek yaradilmis ve iller erzinde Hemzeli kimi formalasmisdir Basqa bir revayete gore kendin tarixi daha qedime gedir Hemze ve Eli adli iki qardas Boyuk qafqaz daglarinin eteyinde coxlu sayda caylari sefali bulaqlari gozel tebieti ve havasi olan bu yerde ozlerine yasamaq ucun mesken salir Kendin adi ise bu iki qardasin adlari birlesdirilerek Hemzeli adlandirilir Kendin en qedim evleri mehz etrafinda olmus daha sonra kend ehalisi artiqca kend boyumeye baslamis daha boyuk erazini ehate etmisdir Cografi melumatHemzeli haqqinda menbelerde yazilir ki erazide Sahna ve Yurd yerleri olub Muxtelif kendlerden gelen aileler burada meskunlasiblar Hemzeli nesil adidir Rayon merkezinden 4 km qerbde dag eteyindedir Yol kenarinda yerlesdiyinden inkisaf etmis yeni muasir kend ucun teleb olunan butun infrastrukturlar burada oz eksini tapir Hemzeliler butun mesguliyyet novu ile dolanisigini temin edirler Kend qebiistanliginda duyanin hec yerinde rast gelinmeyen neheng cinar agaclari bitir Rayona yaxin oldugu ucun yeni yaradilan is yerlerinde de calismaq imkanlari var Rayon merkezini birlesdiren kend yolu asfaltlasdirilib Hemzeli cayinin uzerinde korpu salinib ToponimikasiYasayis menteqesi hemzeli neslinin meskunlasmasi neticesinde yaranmisdir Kendin erazisindeki Seyx Molla Mehemmed ve Qeybi Baba adli muqeddes sayilan pirlerin ovladlari hesab edilen hemzeliler kecmisde evvelce Sehna yolu ve Yurd yeri adli yerlerde yasamis sonra indiki kendin erazisinde meskunlasmislar Six babaQebele rayonunun qedim tarixe malik kendlerinden olan Hemzeli kendi ozunun gozel tebieti hem de tarixi abideleri ile meshurdur Bele tarixi abidelerden biri de el arasinda Six baba kimi taninan Seyyid Seyx Molla Mehemmed piridir O hem rayona gelen qonaqlar hem de turistlerin diqqet merkezinde olan abidelerdendir El dilinde Isiq baba kimi taninan en agir ocaq Hemzeli kendindedir Six Baba piri XVI esrin abidesidir Pirdeki seyxe mexsus meqbere icerideki mezar ve uzerindeki kitabeler hazirda muhafize olunur Bu abideler kompleksinin yaranmasi tarixi haqqinda deqiq melumat yoxdur Meqberede saxlanilan Seyxe aid sened oxunarken melum olub ki sehadetname hicri tarixi ile 1283 cu ilin ramazan ayinin evvellerinde 7 1 6 11 1867 ilde yazilib Sehadetnamede Hemzeli kend sakinlerinden Seyyid Haci Eli Efendi ve Seyyid Lutfeli qardaslarinin esrlerden beri ziyaretgah kimi sohret tapmis meqberede defn olunmus alimin neslinden olmalari ve pirde mucovurluk haqqina malik olmalari gosterilib Sehadetname Nuxa qezasinin Qebele mahalina daxil olan Qebele Vendam Bum Mixliqovaqli Tikanli kendlerinden olan 33 den cox yuzbasi kendxuda ruhani ve beylerin mohur ve imzasi ile tesdiq edilmisdir Senedde seyxin adi ariflerin qutbu movlana Seyyid Seyx Mehemmed deye qeyd edilib Belelikle Seyx Mehemmedin sagliginda dasidigi ariflerin qutbu movlana seyx leqeb lerine meqberesinin muqeddes mekan kimi ziyaretgaha cevril mesi ve diger amillere gore onun ruhani alim ictimai siyasi xadim kimi xalq kutleleri arasinda boyuk nufuza malik oldugunu gosterir Bu bir daha seyxin meqberesi etrafinda boyuk bir qebiristanin meydana gelmesi ile izah edile biler Etrafda Sirvan Abseron bedii dasyonma seneti ve xettatliq mektebi ustalarina mexsus XV XVI esre aid senduqe formali xatire abideleri movcuddur Meqberenin serq divari onunde alim Movlana Sedreddin defn olunub Onun qebri uzerinde mermer basdasi ve sine dasi qoyulub Abide cox nefis islenmis nebati naxislarla ve kitabe motivleri ile bezedilmisdir Sine dasinin hasiyesinde Qurandan 2 ci surenin 39 cu ayesi 29 cu surenin 56 ci ayesi yazilib Hasiyeden iceri xalca ornamentleri hekk olunub Duzbucaqli kitabe motivinde erebce merhumun adi ve vefati tarixi yazilib Bu qebir alim fazil Movlana Sedreddinindir 1012 il 1603 1604 Abidenin esas ozelliyi mehz bu abidede olan agaclarin Qirmizi kitab a dusmesi ve abidenin cox qedim tarixe malik olmasidir Abide Sirvan Abseron memarliq mektebine aid turbeden ve senduqelerden ibaretdir Orada olan qebirlerin ustunde ve senduqelerin uzerinde nefis islenen kitabeler ve yazilar hekk olunub Burada cox nefis suretde muxtelif murekkeb cicek ve hendesi naxislarla islenen qebir daslarina ve yazili senduqelere rast gelmek mumkundur Bu abidelerin teqriben XV XVI esrlere aid olmasi haqqinda fikir soylenilir Lakin turbelerin etrafinda aparilan arxeoloji qazintilar ve tedqiqatlar zamani texminen 2000 il bundan evvellere aid edilen qebirler de askarlanib Hemzeli kendinde dovlet terefinden bu tarixi abide dovlet terefinfen ve yerli ehali terefinfen qorunur 1976 ci ilde akademik Hesen Eliyev terefinden burada arasdirmalar aparilib ve abidenin hem yasi hem de onunla bagli diger maraqli nuanslar ortaya cixib 1929 cu ilde yerli sakinler bu abidenin uzerinde turbe tikmis ve mutamadi sekilde sakinler terefinden pir ezrazisine qaygi gosterilir turbenin temiri heyata kecirilir Insanlarin inanc yeri olan bu tarixi abide ozunun 1200 1500 yasli iyneyarpaqli agaclari ile de diqqeti celb edir Bu abideni her il Azerbaycanla yanasi Turkiye Ozbekistan Rusiya ve ereb olkelerinden gelen minlerle turist ziyaret edir Maraqlidir ki burada biten agaclari coxaltmaq meqsedile diger yerlere ekseler de onlar ya bitmir ya da oz tebii strukturunu deyisir Qebele rayon Mese Muhafizesi ve Berpasi muessisesinin bas mesecisi Ilqar Celilov bu agaclarin qorundugunu ve yalniz bu erazilerde bitdiyini deyir Ehalisi1824 cu il Seki qezasinin Bum sahesinin kameral tesvirine esasen Hemzeli kendinde 163 teserrufatda 734 nefer ehali yasayirdi ki onlarin da 391 neferini kisiler 343 neferini ise qadinlar teskil edirdi 2009 cu ilin siyahiyaalinmasina esasen kende 1544 nefer ehali yasayir Ehalisini azerbaycanlilar teskil edir Yerlilerin ziyaretgahi olan Sixbaba piriMetbexiKendin metbexine yalniz burada hazirlanan qoz halvasi aiddir IstinadlarAzerpoct Indeksler az www azerpost az 2016 04 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 04 19 2017 07 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 07 03 Selale Mehyeddinqizi Qebele Qafqazin incisi Baki Oguz Eli 2009 Arxivlenmis suret 2021 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2017 07 13 Z Cavadova Simal Qerbi Azerbaycanin ehali tarixi ve tarixi demoqrafiyasi XIX esrin evvelleri 70 ci illeri Baki 2002 seh 58 Azerbaycan Respublikasi Ehalisinin Siyahiyaalinmasi Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Baki 2010 Seh 629 Sputnik Qebeleden meshur Hemzeli qoz halvasi az Youtube com 19 08 2019 2020 01 06 tarixinde Istifade tarixi 2019 08 19 Xarici kecidlerInzibati Erazi Vahidleri 2017 07 29 at the Wayback MachineHemcinin baxQebele rayonu Qebele rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin