Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Günəşin övladları — azərbaycanlıların mifologiyasında təbiət cisimləri ilə bağlı anlayış. Qaynağı Azərbaycan ritual nəğmələridir.
| Günəşin övladları | |
|---|---|
 Kosa təsviri | |
| Adları | Qış, Bulud, Duman, Od-alov, Şaxta, Qar, İşıq, Dolu, Yağış, Şüa, Dağ, Qaya, Təpə, Düzən, Çay, Dəniz və s. |
| Qrupları | Keçəl qızlar, Saçlı qızlar |
| Əlaqələri |
|
| Davamçıları |
|
Ritual nəğmələrində təsviri
Birinci versiya
Kainatın yaradıcısı və idarəçisi olan Günəşin həddin artıq övladları, nəvə və nəticələri var. Qış aylarında o, yaratdığı dünyanı övladlarına tapşıraraq kəhər atın üzərində səyahətə çıxır, kainatı gəzib-dolaşır. Gün Atanın övladlarından Qış, Duman və Bulud (Keçəl qız) onun istəklisi Şüanı (Saçlı qızı) əsir edib, təndirə salırlar.
Qış, Duman və Bulud Saçlı qızın törəmələri və Gün Atanın istəkli nəvələri olan insanlardan üz döndərir, onları Soyuğun, Şaxtanın və Qarın ixtiyarına buraxırlar. Qış, Duman və Bulud meşələri, çəmənləri, dağları işğal edir, canlılara əziyyət verirlər. Günəşin dağların ardında yoxa çıxdığını görən insanlar fikirləşirlər ki, o, xəstələndiyinə görə evində yatır, buna görə də ətrafı Qara bürüyüb. İnsanlar Qışın azğınlığını dayandırmaq üçün Günəşin yanına göndərirlər. Günəş geri qayıtdıqdan sonra Saçlı qızı əsirlikdə olduğu təndirdən xilas edir, naxələf övladlarını cəzalandırır. Qış yer üzündən qovulur, Duman qayalara, Bulud isə dağlara göndərilir.
İkinci versiya
Günəşin övladı olan Keçəl qız insanlar qızınmasın deyə Günəşin qabağını kəsir, torpağı öz qəddar köməkçiləri olan Şaxta və Qara verir. İnsanlar bundan bezib Ulu Günəşi köməyə çağırırlar: "Gün, çıx, çıx, çıx, kəhər atı min çıx." Ancaq Günəşin qarşısında belə insanlar Keçəl qızın qarşısına çıxmaqdan qorxur, Günəşdən onu evdə saxlamasını istəyirlər.
Günəş Saçlı qızı haqqında yaxşı sözlər eşitdiyi üçün ona öz şüalarından qırmızı don tikir. Bundan sonra Saçlı qızı həmişə yanında gəzdirir, Keçəl qızını isə uca dağlara atır. Günəş Saçlı qızının uzun hörüklərini Qara batıraraq onu əridir, Çəni, Dumanı qayaya qovur və buduna damğa basır.
Ailə ağacı
- Günəş. Kainatın yaradıcısı və idarəçisidir. Kəhər atın üstündə təsvir edilir.
- Qış. İnsanlara zülm etdiyi üçün Yer üzündən göndərilmişdir. Qışın Bulud və Duman obrazı ilə birləşməsindən Kosa obrazı yaranmışdır.
- Günəşin qızları. Bunlara Keçəl qızlar, Saçlı qızlar və Od-alov daxildir.
- Keçəl qızlar. Sayları dörddür: Duman, Bulud, Şaxta və Qar.
- Duman. İnsanlara zülm etdiyi üçün damğalanaraq qayalara sürgün edilmişdir.
- Bulud. Nəğmələrdə adı keçən əsas Keçəl qızdır. Xəbis və paxıldır. İnsanlara zülm etdiyi üçün dağlara göndərilmişdir.
- Şaxta və Qar. Buludun qəddar köməkçiləridir. Qar Saçlı qız olan Günəşin şüaları tərəfindən məhv edilmişdir.
- Saçlı qızlar. Sayları dörddür: İşıq, Dolu, Yağış və Günəşin şüaları.
- Günəşin şüaları və ya qısaca Şüa. Nəğmələrdə adı keçən əsas Saçlı qızdır. İnsanlar və Günəş tərəfindən sevilir. Qırmızı donla mükafatlandırılmışdır.
- İnsanlar. Saçlı qızın törəmələri və Günəşin istəkli nəvələridir.
- Günəşin şüaları və ya qısaca Şüa. Nəğmələrdə adı keçən əsas Saçlı qızdır. İnsanlar və Günəş tərəfindən sevilir. Qırmızı donla mükafatlandırılmışdır.
- Keçəl qızlar. Sayları dörddür: Duman, Bulud, Şaxta və Qar.
- Günəşin oğlanları. Sayları həddin artıq çoxdur. Dağ, Qaya, Təpə, Düzən, Çay, Dəniz və s. bunlara daxildir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Qafarlı, 1999. səh. 27-30
- Qafarlı, 2004. səh. 69
Ədəbiyyat
- Ramazan QAFARLI. MİF, ƏFSANƏ, NAĞIL VƏ EPOS (EPİK. ƏNƏNƏDƏ JARLARARASI ƏLAQƏ). Bakı, 1999.
- Ramazan QAFARLI. Azərbaycan türklərinin mifologiyası (mifik dünya modeli, təsnifat). Bakı, 2004.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gunesin ovladlari azerbaycanlilarin mifologiyasinda tebiet cisimleri ile bagli anlayis Qaynagi Azerbaycan ritual negmeleridir Gunesin ovladlariKosa tesviriAdlari Qis Bulud Duman Od alov Saxta Qar Isiq Dolu Yagis Sua Dag Qaya Tepe Duzen Cay Deniz ve s Qruplari Kecel qizlar Sacli qizlarElaqeleri Kainatin yaradicisi ve idarecisi Gunes atalari Soyuq ve Cen Kecel qizlarin muttefiqi Sacli qizin ve insanlarin muttefiqi Davamcilari Insan irqi Sacli qiz Suanin toremeleri ve Gunesin neveleri Kosa Duman Bulud ve Qis obrazlarinin birlesmesinden ortaya cixmisdir Ritual negmelerinde tesviriBirinci versiya Kainatin yaradicisi ve idarecisi olan Gunesin heddin artiq ovladlari neve ve neticeleri var Qis aylarinda o yaratdigi dunyani ovladlarina tapsiraraq keher atin uzerinde seyahete cixir kainati gezib dolasir Gun Atanin ovladlarindan Qis Duman ve Bulud Kecel qiz onun isteklisi Suani Sacli qizi esir edib tendire salirlar Qis Duman ve Bulud Sacli qizin toremeleri ve Gun Atanin istekli neveleri olan insanlardan uz donderir onlari Soyugun Saxtanin ve Qarin ixtiyarina buraxirlar Qis Duman ve Bulud meseleri cemenleri daglari isgal edir canlilara eziyyet verirler Gunesin daglarin ardinda yoxa cixdigini goren insanlar fikirlesirler ki o xestelendiyine gore evinde yatir buna gore de etrafi Qara buruyub Insanlar Qisin azginligini dayandirmaq ucun Gunesin yanina gonderirler Gunes geri qayitdiqdan sonra Sacli qizi esirlikde oldugu tendirden xilas edir naxelef ovladlarini cezalandirir Qis yer uzunden qovulur Duman qayalara Bulud ise daglara gonderilir Ikinci versiya Gunesin ovladi olan Kecel qiz insanlar qizinmasin deye Gunesin qabagini kesir torpagi oz qeddar komekcileri olan Saxta ve Qara verir Insanlar bundan bezib Ulu Gunesi komeye cagirirlar Gun cix cix cix keher ati min cix Ancaq Gunesin qarsisinda bele insanlar Kecel qizin qarsisina cixmaqdan qorxur Gunesden onu evde saxlamasini isteyirler Gunes Sacli qizi haqqinda yaxsi sozler esitdiyi ucun ona oz sualarindan qirmizi don tikir Bundan sonra Sacli qizi hemise yaninda gezdirir Kecel qizini ise uca daglara atir Gunes Sacli qizinin uzun horuklerini Qara batiraraq onu eridir Ceni Dumani qayaya qovur ve buduna damga basir Aile agaciGunes Kainatin yaradicisi ve idarecisidir Keher atin ustunde tesvir edilir Qis Insanlara zulm etdiyi ucun Yer uzunden gonderilmisdir Qisin Bulud ve Duman obrazi ile birlesmesinden Kosa obrazi yaranmisdir Gunesin qizlari Bunlara Kecel qizlar Sacli qizlar ve Od alov daxildir Kecel qizlar Saylari dorddur Duman Bulud Saxta ve Qar Duman Insanlara zulm etdiyi ucun damgalanaraq qayalara surgun edilmisdir Bulud Negmelerde adi kecen esas Kecel qizdir Xebis ve paxildir Insanlara zulm etdiyi ucun daglara gonderilmisdir Saxta ve Qar Buludun qeddar komekcileridir Qar Sacli qiz olan Gunesin sualari terefinden mehv edilmisdir Sacli qizlar Saylari dorddur Isiq Dolu Yagis ve Gunesin sualari Gunesin sualari ve ya qisaca Sua Negmelerde adi kecen esas Sacli qizdir Insanlar ve Gunes terefinden sevilir Qirmizi donla mukafatlandirilmisdir Insanlar Sacli qizin toremeleri ve Gunesin istekli neveleridir Gunesin oglanlari Saylari heddin artiq coxdur Dag Qaya Tepe Duzen Cay Deniz ve s bunlara daxildir Hemcinin baxAzerbaycan gunes ayinleriIstinadlarQafarli 1999 seh 27 30 Qafarli 2004 seh 69EdebiyyatRamazan QAFARLI MIF EFSANE NAGIL VE EPOS EPIK ENENEDE JARLARARASI ELAQE Baki 1999 Ramazan QAFARLI Azerbaycan turklerinin mifologiyasi mifik dunya modeli tesnifat Baki 2004