Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Günəş tacı — Günəşdən 5 mln. km-dək məsafədə yerləşir. O, Günəşdən ətraf aləmə səpələnən yüklü hissəciklərdən, tozlardan, qaz kütlələrindən (onlara deyilir) ibarətdir. Bu plazma axınları Günəş küləyi adlanır. Onların sürəti 300–400 km/san.-yə çatır. Günəşin ətrafa şüalandırdığı ümumi enerjinin miqdarı 4*10³³ erq/san-dir. Bu enerjinin 1/2.200.000.000 hissəsi Yer səthinə gəlib çatır.
Adi müşahidə zamanı Günəş tacını ancaq tutulma əsnasında görmək olar. 1868-ci ilin 18 avqustunda müxtəlif ölkələrdən bir çox astronomlar tam Günəş tutulmasını müşahidə etmək üçün Hindistana getmişdilər. Bu zaman tacın və protuberansların spektrini öyrənməklə "helium qazı" kəşf edildi. Ancaq Günəş tutulmaları qısamüddətli olurdu. O biri tutulmanı isə çox gözləmək lazım gəlirdi. J. Jansen öz spektroskopunu elə qurdu ki, adi vaxtda da Günəşi müşahidə edə bilsin. Sonra Günəşi müşahidə texnikasını daha da təkmilləşdirdilər. İndi Günəşi müşahidə etmək üçün tutulmanı gözləmirlər. Ancaq yenə də tutulma Günəşi öyrənmək üçün vacib hadisələrdən biri olaraq qalır.
Balaca uşaqların Günəş rəsmlərini görmüsünüzmü? Sarı dairədən hər tərəfə çöp kimi xətlər uzanır. Bunlar şüalardır. Günəş tacının quruluşu, doğrudan da, şüaşəkillidir. Ancaq uşaq rəsimlərində olduğu kimi, bu şüalar bir-birindən belə aralı deyil. Onların hamısı düz deyil, hamısı eyni uzunluqda deyil. Ləkələr və məşəllər üzərindəki şüalar düzdür. Qonşu şüalar isə cəzb olunurmuş kimi, onlara tərəf əyilir. Şüaların başlanğıcında xromosferin parlaqlığı çox güclüdür. Bu sahələr çoşqun sahələr adlanır. Protuberansların da öz kiçik tacları var. Günəşdə ləkələr çox olduqda onun tacı, demək olar ki, dairəvi olur. Ləkələr azaldıqda isə tac dartılmış şəkil alır.
Tac çox parlaqdır. Temperaturu yüksəkdir. Tac maddəsində atomlar böyük sürətlə hərəkət edir və elektronlarını itirirlər. Nüvələr "çılpaq" qalır. Nüvələrdən qopmuş elektronlar daha da sürətlənir. Tacda müxtəlif kimyəvi maddələrin külli miqdarda müsbət yüklü ionları və sərbəst elektronları olur(hidrogen, helium, karbon, ionlaşdırılmış dəmir, azot və oksigen atomları) . Bu "tac mərasimi" ndə başlıca rol elektronlara məxsus olur.
Tac maddəsinə "tac qazı" və ya "yüksəkionlaşmış plazma" deyirlər.
İstinadlar
- Zakir EMİNOV, Qabil SƏMƏDOV, "Coğrafiya ensiklopediyası" I kitab, "Çaşıoğlu Multimedia", Bakı 2012
- Ayna Uşaq Ensiklopediyası "Ulduzlar-Elm və Əfsanələr","Ayna Mətbu Evi", Bakı 2004
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Gunes taci Gunesden 5 mln km dek mesafede yerlesir O Gunesden etraf aleme sepelenen yuklu hisseciklerden tozlardan qaz kutlelerinden onlara deyilir ibaretdir Bu plazma axinlari Gunes kuleyi adlanir Onlarin sureti 300 400 km san ye catir Gunesin etrafa sualandirdigi umumi enerjinin miqdari 4 10 erq san dir Bu enerjinin 1 2 200 000 000 hissesi Yer sethine gelib catir Adi musahide zamani Gunes tacini ancaq tutulma esnasinda gormek olar 1868 ci ilin 18 avqustunda muxtelif olkelerden bir cox astronomlar tam Gunes tutulmasini musahide etmek ucun Hindistana getmisdiler Bu zaman tacin ve protuberanslarin spektrini oyrenmekle helium qazi kesf edildi Ancaq Gunes tutulmalari qisamuddetli olurdu O biri tutulmani ise cox gozlemek lazim gelirdi J Jansen oz spektroskopunu ele qurdu ki adi vaxtda da Gunesi musahide ede bilsin Sonra Gunesi musahide texnikasini daha da tekmillesdirdiler Indi Gunesi musahide etmek ucun tutulmani gozlemirler Ancaq yene de tutulma Gunesi oyrenmek ucun vacib hadiselerden biri olaraq qalir Balaca usaqlarin Gunes resmlerini gormusunuzmu Sari daireden her terefe cop kimi xetler uzanir Bunlar sualardir Gunes tacinin qurulusu dogrudan da suasekillidir Ancaq usaq resimlerinde oldugu kimi bu sualar bir birinden bele arali deyil Onlarin hamisi duz deyil hamisi eyni uzunluqda deyil Lekeler ve meseller uzerindeki sualar duzdur Qonsu sualar ise cezb olunurmus kimi onlara teref eyilir Sualarin baslangicinda xromosferin parlaqligi cox gucludur Bu saheler cosqun saheler adlanir Protuberanslarin da oz kicik taclari var Gunesde lekeler cox olduqda onun taci demek olar ki dairevi olur Lekeler azaldiqda ise tac dartilmis sekil alir Tac cox parlaqdir Temperaturu yuksekdir Tac maddesinde atomlar boyuk suretle hereket edir ve elektronlarini itirirler Nuveler cilpaq qalir Nuvelerden qopmus elektronlar daha da suretlenir Tacda muxtelif kimyevi maddelerin kulli miqdarda musbet yuklu ionlari ve serbest elektronlari olur hidrogen helium karbon ionlasdirilmis demir azot ve oksigen atomlari Bu tac merasimi nde baslica rol elektronlara mexsus olur Tac maddesine tac qazi ve ya yuksekionlasmis plazma deyirler IstinadlarZakir EMINOV Qabil SEMEDOV Cografiya ensiklopediyasi I kitab Casioglu Multimedia Baki 2012 Ayna Usaq Ensiklopediyasi Ulduzlar Elm ve Efsaneler Ayna Metbu Evi Baki 2004