Görədil — Azərbaycan Respublikasının Abşeron rayonunun Görədil kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 2001-ci il tarixli, 191-IIQ saylı Qərarı ilə Abşeron rayonunun Goradil kəndi Fatmayı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla Goradil kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır.
Görədil | |
---|---|
Ölkə | |
Tarixi və coğrafiyası | |
Mərkəzin hündürlüyü | 39 m |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Toponimikası
Oykonim ərazidəki eyniadlı dağın adındandır. Əsl adı Horadildir. Bəzi tədqiqatçılara görə, toponim tat dilindəki oura (qala) və ərəb dilindəki tel (təpə) sözlərindən olub, "qala təpəsi" mənasındadır. Bir müşahidəyə görə Goradil Goranboy tayfa adı ilə əlaqədar yaranıb. Digər müşahidəyə görə "goran" sözü monqol-türk dillərindən olub, "düşərgə", "qoşun", "müharibə" edən tərəf deməkdir.
Tarixi
Görədil kəndi Azərbaycanın ən qədim və Abşeron yarımadasının ən dilbər yaşayış məntəqələrindən biridir. Bu ərazidə əhalinin məskunlaşmasının III əsrə aid olduğu bildirilir. Qədimdə bu kənd yuxarı, mərkəz və aşağı məhəllədən ibarət olub. Kəndin mərkəzi iqamətgahları (bura kənddə o zaman üçün inşa edilmiş ilk və yeganə ikimərtəbəli ev və o zamankı baqqal dükanları daxildir) yuxarı məhəllə, aşağı məhəllə səhərbəylilər, kəndin orta hissəsi isə şanazarlı adlanırdı.
Coğrafiyası və iqlimi
Kənd Abşeron yarımadasında, Novxanı və Fatmayı bağlarının yaxınlığında, Bakı şəhərindən 25 kilometr aralıda yerləşir. Xəzər dənizi sahilində yerləşən bu kənd bəzən gücü 12 bala çatan xəzri küləkləri ilə üzləşməli olur. Sahil zonasında şaha qalxan dəniz dalğalarının dağıdıcı təsiri və küləyin yaratdığı eol prosesləri ekoloji gərginlik yaradan hallardandır.
Əhalisi
420 hektar ərazisi olan bu kəndin əhalisi 760 nəfərdir. Onun da 190 nəfərinə yaxını qaçqın və köçkünlər təşkil edirlər.
Lakin 2000-ci illərin əvvəlindən başlayaraq Görədil kəndinə məxsus torpaqlarda sürətlə yeni bağ evləri tikilməyə başlanmışdır ki, bu da öz növbəsində ərazidə olan demoqrafik vəziyyəti dəyişmişdir. Belə ki, xüsusən yay aylarında böyük əksəriyyəti Bakı şəhərindən olmaqla mövsümü olaraq insanların gəlişi müşahidə olunur. Bir çox hallarda isə ərazidə daimi yaşayış məqsədilə evlərin tikintisi ərazidə olan daimi əhalinin artmasına səbəb olur. Başqa sözlə desək Görədil ərazisinin Bakı şəhərinə yaxın yerləşməsi, ekoloji durumun nisbətən yaxşı olması və digər səbəblərdən ərazi sürətlə suburbanizasiya (insanların şəhərlərdən şəhərətrafı yerlərə axını)prosesinə məruz qalır. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 1631 nəfər əhali yaşayır.
İqtisadiyyatı
Kənd əhalisinin əsas məşğuliyyətini əkinçilik, xalçaçılıq, maldarlıq və balıqçılıq təşkil edir.
Görədil kəndində Quşçuluq ferması, Su idarəsi, Ayaqqabı fabriki fəaliyyət göstərir. Kənddə Dəmir yolu xətti, poçt, telefon rabitə xətti istifadəyə verilib. Bununla yanaşı məktəb, Mədəniyyət evi də əhalinin istifadəsindədir. Regional ərazidə "Sərhədçi" sanatoriyası yerləşir. Yollara asfalt çəkilmişdir. Kənddə müasir tələblərə cavab verən tibb, , aptek hələ də yoxdur. Kəndin sosial-iqtisadi inkişafını yaxşılaşdırmaq və əhalini işlə təmin etmək üçün Kənd Bələdiyyəsi tərəfindən proqram işlənilir. Ən başlıcası son zamanlar regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı ilə yanaşı Bakı kəndləri və ətraf qəsəbələrin inkişaf proqramı da hazırlanmışdır. Bu proqrama Görədil kəndi də daxil olmaqla Bakı kəndləri və qəsəbələrinin yeni inkişafı mərhələsinin başlanğıcı olacağına əminlik yaradır. Elə bu baxımdan Abşeron kəndlərinin sosial vəziyyəti yaxşılaşdırılması və kənd təsərrüfatının inkişafı proqramı Görədil kəndinin əhalisinin də həyat səviyyəsinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayacaq.
Samur-Dəvəçi kanalının Abşeron yarımadasına qədər çəkilməsi buranın şirin su ilə təmin olunmasına və kanal boyu torpaqların suvarılmasına əlverişli şərait yaratmışdır. 1954-cü ildə Görədildə kanal suyu istifadəyə verilmişdi. Əkinçilik üçün isə bu sudan istifadə edilir. Bəzən bu suya bağlardan çirkab suları da axıdılır. Bu yolla kanalın suyu ciddi infeksiya mənbəyinə çevrilir.
Mədəniyyəti
Görədil kəndi özünün qədim tarixi memarlıq abidələri ilə də zəngindir. Ərazidəki ən qədim qəbiristanlıq , Əbdülrəhman Məscidi (1320) və "Qardaşlıq abidəsi" müasir dövrümüzə qədər qorunub saxlanılmışdır. Amma Qədim obdan (su quyusu), "Ağa Murad" hamamı, "Cannat" Pir ocağı və bir tarixi bilinməyən Kərbəlayi Həşim Məscidi Sovet hakimiyyəti illərində dağıdılıb.
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı, 2024" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2024-02-28. 2024-03-14 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-04-05.
- "Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklərin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 2001-ci il tarixli, 191-IIQ saylı Qərarı". 2018-12-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-29.
- Görədil // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 304. ISBN .
- Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı-2010. Səh.629
Xarici keçidlər
- Youtube:Goradil çimərliyi, 21.09.2008
- Azərbaycan Respublikası Abşeron Rayon İcra Hakimiyyəti
- http://www.belediyye.com/goradil/
Abşeron rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Goredil Azerbaycan Respublikasinin Abseron rayonunun Goredil kend inzibati erazi dairesinde kend Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 5 oktyabr 2001 ci il tarixli 191 IIQ sayli Qerari ile Abseron rayonunun Goradil kendi Fatmayi kend inzibati erazi dairesi terkibinden ayrilaraq bu kend merkez olmaqla Goradil kend inzibati erazi dairesi yaradilmisdir Goredil40 32 55 sm e 49 49 47 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 39 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 886 nef Xeriteni goster gizle Goredil Vikianbarda elaqeli mediafayllarToponimikasiOykonim erazideki eyniadli dagin adindandir Esl adi Horadildir Bezi tedqiqatcilara gore toponim tat dilindeki oura qala ve ereb dilindeki tel tepe sozlerinden olub qala tepesi menasindadir Bir musahideye gore Goradil Goranboy tayfa adi ile elaqedar yaranib Diger musahideye gore goran sozu monqol turk dillerinden olub duserge qosun muharibe eden teref demekdir TarixiGoredil kendi Azerbaycanin en qedim ve Abseron yarimadasinin en dilber yasayis menteqelerinden biridir Bu erazide ehalinin meskunlasmasinin III esre aid oldugu bildirilir Qedimde bu kend yuxari merkez ve asagi mehelleden ibaret olub Kendin merkezi iqametgahlari bura kendde o zaman ucun insa edilmis ilk ve yegane ikimertebeli ev ve o zamanki baqqal dukanlari daxildir yuxari mehelle asagi mehelle seherbeyliler kendin orta hissesi ise sanazarli adlanirdi Cografiyasi ve iqlimiKend Abseron yarimadasinda Novxani ve Fatmayi baglarinin yaxinliginda Baki seherinden 25 kilometr aralida yerlesir Xezer denizi sahilinde yerlesen bu kend bezen gucu 12 bala catan xezri kulekleri ile uzlesmeli olur Sahil zonasinda saha qalxan deniz dalgalarinin dagidici tesiri ve kuleyin yaratdigi eol prosesleri ekoloji gerginlik yaradan hallardandir Ehalisi420 hektar erazisi olan bu kendin ehalisi 760 neferdir Onun da 190 neferine yaxini qacqin ve kockunler teskil edirler Lakin 2000 ci illerin evvelinden baslayaraq Goredil kendine mexsus torpaqlarda suretle yeni bag evleri tikilmeye baslanmisdir ki bu da oz novbesinde erazide olan demoqrafik veziyyeti deyismisdir Bele ki xususen yay aylarinda boyuk ekseriyyeti Baki seherinden olmaqla movsumu olaraq insanlarin gelisi musahide olunur Bir cox hallarda ise erazide daimi yasayis meqsedile evlerin tikintisi erazide olan daimi ehalinin artmasina sebeb olur Basqa sozle desek Goredil erazisinin Baki seherine yaxin yerlesmesi ekoloji durumun nisbeten yaxsi olmasi ve diger sebeblerden erazi suretle suburbanizasiya insanlarin seherlerden seheretrafi yerlere axini prosesine meruz qalir 2009 cu ilin siyahiyaalinmasina esasen kende 1631 nefer ehali yasayir IqtisadiyyatiKend ehalisinin esas mesguliyyetini ekincilik xalcaciliq maldarliq ve baliqciliq teskil edir Goredil kendinde Qusculuq fermasi Su idaresi Ayaqqabi fabriki fealiyyet gosterir Kendde Demir yolu xetti poct telefon rabite xetti istifadeye verilib Bununla yanasi mekteb Medeniyyet evi de ehalinin istifadesindedir Regional erazide Serhedci sanatoriyasi yerlesir Yollara asfalt cekilmisdir Kendde muasir teleblere cavab veren tibb aptek hele de yoxdur Kendin sosial iqtisadi inkisafini yaxsilasdirmaq ve ehalini isle temin etmek ucun Kend Belediyyesi terefinden proqram islenilir En baslicasi son zamanlar regionlarin sosial iqtisadi inkisafi Dovlet Proqrami ile yanasi Baki kendleri ve etraf qesebelerin inkisaf proqrami da hazirlanmisdir Bu proqrama Goredil kendi de daxil olmaqla Baki kendleri ve qesebelerinin yeni inkisafi merhelesinin baslangici olacagina eminlik yaradir Ele bu baximdan Abseron kendlerinin sosial veziyyeti yaxsilasdirilmasi ve kend teserrufatinin inkisafi proqrami Goredil kendinin ehalisinin de heyat seviyyesinin yukseldilmesinde muhum rol oynayacaq Samur Deveci kanalinin Abseron yarimadasina qeder cekilmesi buranin sirin su ile temin olunmasina ve kanal boyu torpaqlarin suvarilmasina elverisli serait yaratmisdir 1954 cu ilde Goredilde kanal suyu istifadeye verilmisdi Ekincilik ucun ise bu sudan istifade edilir Bezen bu suya baglardan cirkab sulari da axidilir Bu yolla kanalin suyu ciddi infeksiya menbeyine cevrilir MedeniyyetiGoredil kendi ozunun qedim tarixi memarliq abideleri ile de zengindir Erazideki en qedim qebiristanliq Ebdulrehman Mescidi 1320 ve Qardasliq abidesi muasir dovrumuze qeder qorunub saxlanilmisdir Amma Qedim obdan su quyusu Aga Murad hamami Cannat Pir ocagi ve bir tarixi bilinmeyen Kerbelayi Hesim Mescidi Sovet hakimiyyeti illerinde dagidilib IstinadlarAzerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Inzibati erazi bolgusu tesnifati 2024 PDF az stat gov az 2024 02 28 2024 03 14 tarixinde PDF Istifade tarixi 2024 04 05 Azerbaycan Respublikasinin bezi rayonlarinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisikliklerin edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 5 oktyabr 2001 ci il tarixli 191 IIQ sayli Qerari 2018 12 23 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 29 Goredil Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti I cild Baki Serq Qerb 2007 304 ISBN 978 9952 34 155 3 Azerbaycan Respublikasi Ehalisinin Siyahiyaalinmasi Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Baki 2010 Seh 629Xarici kecidlerYoutube Goradil cimerliyi 21 09 2008 Azerbaycan Respublikasi Abseron Rayon Icra Hakimiyyeti http www belediyye com goradil Abseron rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin