Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Genetik mühəndisliyi — genetik maddənin qurulşunda və funksiyasında, həmçinin onların əldə edilməsində və hüceyrələrə, yaxud nuklein turşuları molekullarına köçürülmə üsullarını bilməklə onların üzərində müxtəlif manipulyasiyalar aparmaq. Genetik mühəndisliyinin əsasında ayrı ayrı nukleotid ardıcıllıqlarına parçaladıqdan sonra DNT-nin bakteriya plazmidləri və faqların genomu vasitəsilə prokariot və eukariot hüceyrələrə köçürülməsi durur. Nəticədə əmələ gəlmiş belə hüceyrələr – hibridlər yad gen fraqmentlərinə malik olmaqla köçürülmüş genin ekspressiyasını təmin edir.
Gen mühəndisliyi son məqsədlərindən biri müəyyən genin kodlaşdırıldığı məhsulun və ya əlameətin resipient orqanizmdə təmin edilməsindən ibarətdir.Bunun üçün əvvəlcə həmin məhsulu, yaxud əlaməti kodlaşdıran gen seçilir. Göstərilən DNT molekuluna müəyyen orqanizmdən almaq, yaxud onu kimyəvi və ya fermentativ yolla sintez etmək mümkündür.
Son dövrdə genetikanın uğurlariından biri də genetik klonun, yəni genetic surətlərin yaradılmasıdır. Genetik klon ilk dəfə keçen əsrin sonlarında Şotland alimləri Yan Velhmut və Ken Kembpell tərəfindən yaradılmısdır. Onlar yetkin qoyunun somatik huceyrəsinin nüvəsini digər qoyun nüvəsiz yumurtahüceyrəsinə köçürməklə somaktik hüceyrə nüvəsinə malik ziqota əldə etmişlər. Bu yolla alınmış ziqotanın üçüncü qoyunun balalığında inkişafını təmin etməklə onlar ilk dəfə olaraq onunla tam indentik genotipə malik olan Dolli adlı qoyun bütün dünya ictimaiyyətinin diqqətini cəlb etmişdir. Tezlikle genetik klonların yaradılması üçün çoxsaylı tədqiqatlar, muüxtəlif heyvanların, hətta insanın genetik klonlarının yaradılması qadağan edən qərarların qəbul edilməsi tələbləri səslənməyə başlandı. Lakin hər hansı bir orqanizmin genetik klonun tam indentik genotipə malik olması, bu kəşfdən orqan və toxuma köçürülməsi üçün istifadə etməyin perspektivliyini göstərir. Mikrobiologiyanın müayinə usulları arasında molekulyar - genetik üsullar getdikcə daha çox tətbiq edilməkdədir. Bu üsullar xəstələrdən alınmış patoloji materiallarda bilavasitə törədici- mikrobu deyil, onun nuklein turşularını aşkar etməyə imkan verir, ona görə də yüksək spesifikliklə fərqlənirlər. Molekulyar-genetik üsulların spesifikliyi hər bir orqanizmin genomunun son dərəcə fərdi olması ilə izah edilir.
İstinadlar
- "GEN MÜHƏNDİSLİYİ" (az.). https://tibb-dunyasi. 20 noyabr 2019. 2022-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 7 mart 2021.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Genetik muhendisliyi genetik maddenin qurulsunda ve funksiyasinda hemcinin onlarin elde edilmesinde ve huceyrelere yaxud nuklein tursulari molekullarina kocurulme usullarini bilmekle onlarin uzerinde muxtelif manipulyasiyalar aparmaq Genetik muhendisliyinin esasinda ayri ayri nukleotid ardicilliqlarina parcaladiqdan sonra DNT nin bakteriya plazmidleri ve faqlarin genomu vasitesile prokariot ve eukariot huceyrelere kocurulmesi durur Neticede emele gelmis bele huceyreler hibridler yad gen fraqmentlerine malik olmaqla kocurulmus genin ekspressiyasini temin edir Gen muhendisliyi son meqsedlerinden biri mueyyen genin kodlasdirildigi mehsulun ve ya elameetin resipient orqanizmde temin edilmesinden ibaretdir Bunun ucun evvelce hemin mehsulu yaxud elameti kodlasdiran gen secilir Gosterilen DNT molekuluna mueyyen orqanizmden almaq yaxud onu kimyevi ve ya fermentativ yolla sintez etmek mumkundur Son dovrde genetikanin ugurlariindan biri de genetik klonun yeni genetic suretlerin yaradilmasidir Genetik klon ilk defe kecen esrin sonlarinda Sotland alimleri Yan Velhmut ve Ken Kembpell terefinden yaradilmisdir Onlar yetkin qoyunun somatik huceyresinin nuvesini diger qoyun nuvesiz yumurtahuceyresine kocurmekle somaktik huceyre nuvesine malik ziqota elde etmisler Bu yolla alinmis ziqotanin ucuncu qoyunun balaliginda inkisafini temin etmekle onlar ilk defe olaraq onunla tam indentik genotipe malik olan Dolli adli qoyun butun dunya ictimaiyyetinin diqqetini celb etmisdir Tezlikle genetik klonlarin yaradilmasi ucun coxsayli tedqiqatlar muuxtelif heyvanlarin hetta insanin genetik klonlarinin yaradilmasi qadagan eden qerarlarin qebul edilmesi telebleri seslenmeye baslandi Lakin her hansi bir orqanizmin genetik klonun tam indentik genotipe malik olmasi bu kesfden orqan ve toxuma kocurulmesi ucun istifade etmeyin perspektivliyini gosterir Mikrobiologiyanin muayine usullari arasinda molekulyar genetik usullar getdikce daha cox tetbiq edilmekdedir Bu usullar xestelerden alinmis patoloji materiallarda bilavasite toredici mikrobu deyil onun nuklein tursularini askar etmeye imkan verir ona gore de yuksek spesifiklikle ferqlenirler Molekulyar genetik usullarin spesifikliyi her bir orqanizmin genomunun son derece ferdi olmasi ile izah edilir Istinadlar GEN MUHENDISLIYI az https tibb dunyasi 20 noyabr 2019 2022 03 30 tarixinde Istifade tarixi 7 mart 2021