Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fəzli Çələbi Füzulizadə (Əski əlifba ilə: فضلی چلبی فضولی زاده; c. 1543–1605) və ya daha çox bilinən adı ilə Fəzli (فضلی) – XVI əsrdə yaşamış və şeirlər yazmış şair. Onun yaradıcılığının əsasını Azərbaycan türkcəsində, farsca və ərəbcə yazdığı şeirlər təşkil edir. Məhəmməd Füzulinin oğlu olan Fəzli lar yaratmaqda və şeirlərində tapmacalardan istifadə etməkdəki istedadına görə seçilməkdə idi.
| Fəzli | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1543 |
| Vəfat tarixi | 1605 |
| Atası | Məhəmməd Füzuli |
| Fəaliyyəti | şair |
 Fəzli Vikimənbədə | |
Yaradıcılığı zamanı həm əruz, həm də heca vəznində şeirlər yazmışdır.
Adı
Fəzlinin əsl adı Fəzli Çələbi Füzulizadədir. O, Fəzli ləqəbi ilə şeirlər yazmışdır. Fəzli sözünün mənası "comərdlik və ya bolluq" anlamına gəlməkdədir. Mütəxəsislər bu anlam ilə onun atasının ləqəbinə işarə etdiyini bildirirlər. Belə ki, atasının ləqəbi olan Füzuli sözünün mənası da "qürurlu, çoxlu", həm də "uca, üstün, fəzilətli" kimi tərcümə olunur.
Həyatı
Kərbəla şəhərində dünyaya gələn Fəzlinin dəqiq doğum tarixi dəqiq olaraq bilinməməkdədir. Lakin onun atasının ölüm tarixi olan 1556-cı ildən əvvəl vəfat etdiyi bəllidir. XVI əsr Osmanlı şairi və təzkirəçisi olan Əhdinin Təzkirə əsərində bildirilənə görə, o, 1563-cü ildə artıq yetişkin şair idi. Əhdi onun doğum tarixinin 1543-cü il olduğunu bildirməkdədir. Fəzli poetik təhsilinin böyük hissəsini öz atası Füzulidən almışdır. Əhdi Fəzlini savadlı və qənaətkar bir insan olduğunu bildirir. Həmçinin qeyd edir ki, Fəzli dini elmlərdən çox dünyəvi biliyə sahib olmasına xüsusi önəm verirmiş. Ümumi qəbul edilən tarixə görə Fəzli 1605-ci ildə vəfat etmişdir.
Şeiriyyatı
Fəzli yaradıcılığının həcmi və keyfiyyəti məhdud olduğundan böyük şair kimi tanınmamaqdadır. O, öz şeirlərini əruz vəznində olmaqla Azərbaycan türkcəsində, farsca və ərəbcə yazmışdır.Şeirlərinin əsas xüsusiyyəti digər şairlərdən seçilən bilən dərəcədə olan yaradıcılıq bacarığından geniş istifadədir. Özünün qitə formasında yazmış olduğu bir şeirində atasından fərqli olaraq sünniliyə yaxınlığı, şiə-qızılbaşlığa uzaqlığı hiss edilir. Onun bir digər fərqli xüsusiyyəti yaradıcılığında lardan və şeirlərdə tapmacalardan geniş istifadə etməsidir. Onun qoşma (dini olmayan mənzum forması) şeirlərinin də Azərbaycandan sonrakı türk şairlərini ilhamlandırdığı güman edilir. O, şeirlərinə tez-tez sevgi mövzularını daxil etdiyi üçün "eşq şairi" də adlandırılmışdır.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu direktorunun müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara nda dahi şairimiz Məhəmməd Füzulinin oğlu Fəzlinin iki qəzəlini, bir tək beytini, iki misrasını aşkarlayıb.
Şeirlərindən nümunələr
"Gərək" qoşması:
Dünyadə gözəllər dəvasın qılan
Degil, ona necə yar olmaq gərək?
Xülqi-xoyi mələk, sureti insan
Şəkər sözlü, şirinkar olmaq gərək.
Sürahi gerdənli, Iəbləri qönçə,
Sedr vaseh ola, ol beli incə.
Miyanə boy ola, dalsı kənəkcə
Ol püstə dəhanı dar olmaq gərək.
Qırmızısı qırmızı, ağa tay ola,
01 qarası qara, qaşı yay ola,
Gül yanağı bədirlənmiş ay ola,
Sinəsində qoşa nar olmaq gərək.
Gözləri nərgis tək şöləvar ola,
Müjkanlan çöhrəsində xar ola,
Alıcı tərlantək səbükbar ola,
Mərifətdən xəbərdar olmaq gərək.
On beş yaşlı ola, miyanə boylu,
Çox lağər olmaya, qucağa dolu,
Qolu uzun, ağ əlləri hənalı
Sinəsi həm tazə qar olmaq gərək.
Xoş ona kim, ola bir belə yan,
Heç kimin yox, men tək olubdur zan.
Fəzliya, sən çağır ulu cabban,
Sənə məhşər günü yar olmaq gərək.
"Səbrim tükəndi, möhnətə qatlana bilməzəm" qəzəli:
Səbrim tükəndi, möhnətə qatlana bilməzəm,
Su başdan aşdı, eşq oduna yanə bilməzəm.
Sən sərv boylu dilbəri tərk etməzəm əgər,
Ömrüm budağı cövr ilə utana bilməzəm.
Yarın başına ay ilə gün peykə çevrilir
Ol şəmə məndən özgə pərvanə bilməzəm.
Aləm bilir ki, şol sənəmi sevmişəm, rəqib,
Başım gedərsə mən bu işi danə bilməzəm.
Vergil bu Fəzli kamına, fərdaya qoymagil,
Yoxdur vəfası ömrümün, inana bilməzəm.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Kılıç, 2014
- Karahan, 1996
- Encyclopædia Iranica, 2000
- Hess, 2015
- AzərTAC, 2018
- Abbas, 2021. səh. 10
- "Məhəmməd Füzulinin oğlu Fəzlinin şeirləri tapılıb". 2023-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-01-04.
- Anar, 1999.
Mənbə
- Encyclopædia Iranica 2000., Yarshater, Ehsan, ed., FOŻŪLĪ, MOḤAMMAD, Encyclopædia Iranica, Volume X/2: Forūḡī–Fruit. London and New York: Routledge & Kegan Paul, 2000, ISBN (#invalid_param_val) ([[:Category:|link]])[[Category:]]
- Hess, Michael R., Fazli, In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam (3rd ed.). Brill Online., 2015, ISBN (#invalid_param_val)
- Karahan, Abdülkadir, FUZÛLÎ, Istanbul: TDV Encyclopedia of Islam, Vol. 13 (Fikih – Gelenek) (Türkcə): Turkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies, 1996, ISBN (#invalid_param_val)
- Kılıç, Filiz, FAZLÎ, Fuzûlî-zâde Fazlî Çelebi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ahmet Yesevi University, 2014 (#invalid_param_val)
- AzerTAC, "Məhəmməd Füzulinin oğlu Fəzlinin şeirləri tapılıb". AzerTAC. 4 January 2018. Retrieved 25 March 2023., Bakı: azertag.az, 2018 (#invalid_param_val)
- Anar, Min beş yüz ilin oğuz şeri. Antologiya, I kitab. (PDF), Bakı: Azərbaycan, 1999 (#invalid_param_val)
- (#empty_citation)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fezli Celebi Fuzulizade Eski elifba ile فضلی چلبی فضولی زاده c 1543 1605 ve ya daha cox bilinen adi ile Fezli فضلی XVI esrde yasamis ve seirler yazmis sair Onun yaradiciliginin esasini Azerbaycan turkcesinde farsca ve erebce yazdigi seirler teskil edir Mehemmed Fuzulinin oglu olan Fezli lar yaratmaqda ve seirlerinde tapmacalardan istifade etmekdeki istedadina gore secilmekde idi FezliDogum tarixi 1543Vefat tarixi 1605Atasi Mehemmed FuzuliFealiyyeti sairFezli Vikimenbede Yaradiciligi zamani hem eruz hem de heca vezninde seirler yazmisdir AdiFezlinin esl adi Fezli Celebi Fuzulizadedir O Fezli leqebi ile seirler yazmisdir Fezli sozunun menasi comerdlik ve ya bolluq anlamina gelmekdedir Mutexesisler bu anlam ile onun atasinin leqebine isare etdiyini bildirirler Bele ki atasinin leqebi olan Fuzuli sozunun menasi da qururlu coxlu hem de uca ustun feziletli kimi tercume olunur HeyatiKerbela seherinde dunyaya gelen Fezlinin deqiq dogum tarixi deqiq olaraq bilinmemekdedir Lakin onun atasinin olum tarixi olan 1556 ci ilden evvel vefat etdiyi bellidir XVI esr Osmanli sairi ve tezkirecisi olan Ehdinin Tezkire eserinde bildirilene gore o 1563 cu ilde artiq yetiskin sair idi Ehdi onun dogum tarixinin 1543 cu il oldugunu bildirmekdedir Fezli poetik tehsilinin boyuk hissesini oz atasi Fuzuliden almisdir Ehdi Fezlini savadli ve qenaetkar bir insan oldugunu bildirir Hemcinin qeyd edir ki Fezli dini elmlerden cox dunyevi biliye sahib olmasina xususi onem verirmis Umumi qebul edilen tarixe gore Fezli 1605 ci ilde vefat etmisdir SeiriyyatiFezli yaradiciliginin hecmi ve keyfiyyeti mehdud oldugundan boyuk sair kimi taninmamaqdadir O oz seirlerini eruz vezninde olmaqla Azerbaycan turkcesinde farsca ve erebce yazmisdir Seirlerinin esas xususiyyeti diger sairlerden secilen bilen derecede olan yaradiciliq bacarigindan genis istifadedir Ozunun qite formasinda yazmis oldugu bir seirinde atasindan ferqli olaraq sunniliye yaxinligi sie qizilbasliga uzaqligi hiss edilir Onun bir diger ferqli xususiyyeti yaradiciliginda lardan ve seirlerde tapmacalardan genis istifade etmesidir Onun qosma dini olmayan menzum formasi seirlerinin de Azerbaycandan sonraki turk sairlerini ilhamlandirdigi guman edilir O seirlerine tez tez sevgi movzularini daxil etdiyi ucun esq sairi de adlandirilmisdir Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin AMEA Mehemmed Fuzuli adina Elyazmalar Institutu direktorunun muavini filologiya elmleri doktoru Pasa Kerimov Ankara nda dahi sairimiz Mehemmed Fuzulinin oglu Fezlinin iki qezelini bir tek beytini iki misrasini askarlayib Seirlerinden numuneler Gerek qosmasi Dunyade gozeller devasin qilan Degil ona nece yar olmaq gerek Xulqi xoyi melek sureti insan Seker sozlu sirinkar olmaq gerek Surahi gerdenli Iebleri qonce Sedr vaseh ola ol beli ince Miyane boy ola dalsi kenekce Ol puste dehani dar olmaq gerek Qirmizisi qirmizi aga tay ola 01 qarasi qara qasi yay ola Gul yanagi bedirlenmis ay ola Sinesinde qosa nar olmaq gerek Gozleri nergis tek solevar ola Mujkanlan cohresinde xar ola Alici terlantek sebukbar ola Merifetden xeberdar olmaq gerek On bes yasli ola miyane boylu Cox lager olmaya qucaga dolu Qolu uzun ag elleri henali Sinesi hem taze qar olmaq gerek Xos ona kim ola bir bele yan Hec kimin yox men tek olubdur zan Fezliya sen cagir ulu cabban Sene mehser gunu yar olmaq gerek Sebrim tukendi mohnete qatlana bilmezem qezeli Sebrim tukendi mohnete qatlana bilmezem Su basdan asdi esq oduna yane bilmezem Sen serv boylu dilberi terk etmezem eger Omrum budagi covr ile utana bilmezem Yarin basina ay ile gun peyke cevrilir Ol seme menden ozge pervane bilmezem Alem bilir ki sol senemi sevmisem reqib Basim gederse men bu isi dane bilmezem Vergil bu Fezli kamina ferdaya qoymagil Yoxdur vefasi omrumun inana bilmezem Vikimenbede elaqeli metnlerHemcinin baxMehemmed FuzuliIstinadlarKilic 2014 Karahan 1996 Encyclopaedia Iranica 2000 Hess 2015 AzerTAC 2018 Abbas 2021 seh 10 Mehemmed Fuzulinin oglu Fezlinin seirleri tapilib 2023 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2018 01 04 Anar 1999 MenbeEncyclopaedia Iranica 2000 Yarshater Ehsan ed FOZuLi MOḤAMMAD Encyclopaedia Iranica Volume X 2 Foruḡi Fruit London and New York Routledge amp Kegan Paul 2000 ISBN 978 0 933273 41 2 invalid param val Category link Category Hess Michael R Fazli In Fleet Kate Kramer Gudrun Matringe Denis Nawas John Rowson Everett eds Encyclopaedia of Islam 3rd ed Brill Online 2015 ISBN doi 10 1163 1573 3912 ei3 COM 27073 ISSN 1873 9830 invalid param val Karahan Abdulkadir FUZULI Istanbul TDV Encyclopedia of Islam Vol 13 Fikih Gelenek Turkce Turkiye Diyanet Foundation Centre for Islamic Studies 1996 ISBN 978 975 389 440 1 invalid param val Kilic Filiz FAZLI Fuzuli zade Fazli Celebi Turk Edebiyati Isimler Sozlugu Ahmet Yesevi University 2014 invalid param val AzerTAC Mehemmed Fuzulinin oglu Fezlinin seirleri tapilib AzerTAC 4 January 2018 Retrieved 25 March 2023 Baki azertag az 2018 invalid param val Anar Min bes yuz ilin oguz seri Antologiya I kitab PDF Baki Azerbaycan 1999 invalid param val empty citation