Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Frank Lloyd Rayt (ing. Frank Lloyd Wrigt, 8 iyun 1867[…] – 9 aprel 1959[…], Finiks)—XX əsrdə yaşamış amerikalı memar, yazıçı, müəllim. Onun hazırladığı 1141 layihədən 532-si inşa edilmişdir.
| Frank Lloyd Rayt | |
|---|---|
| ing. Frank Lloyd Wright | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Franklin Lincoln Wright |
| Doğum tarixi | 8 iyun 1867[…] |
| Vəfat tarixi | 9 aprel 1959[…](91 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | cərrahiyyə əməliyyatından şikayət[d] |
| Vətəndaşlığı | |
| Təhsili | |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşağı |
|
| Anası | Anna Lloyd Cons Rayt[d] |
| İşləri və nailiyyətləri | |
| Əsas tikililəri | |
| Üzvlüyü |
|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Reallaşdırdığı 300ü aşan quruluşla 20. əsrin başında memarlığın yeni bir görünüşə qovuşmasında təsirli olan Frenk Lloyd Rayt, "Orqanik Memarlıq" adı verilən, təbii formalardan yola çıxaraq iç və xarici məkanın inteqrasiya olunmasını təməl alan bir memarlığın qanunlarını ortaya qoymuş, dəmir-betonun istifadə sahələrini inkişaf etdirərək Müasir Memarlıq tarixininin ən əhəmiyyətli şəxsiyyətlərindən biri olaraq tarixə keçmişdir. Nyu Yorkda hazırladığı "Guggenheim Müasir Sənət Muzeyi" arxitektura gücünü bütün dünyaya sübut etmişdir.
20. əsrin ən əhəmiyyətli memarlarından olan Frank Lloyd Rayt, 8 İyun 1867də Visconsində dünyaya gəldi. Mühəndislik təhsili görən Rayt, gənclik illərində Conover və Silsbee kimi dizaynçıların yanında peşəkar təcrübə qazanmağa başladı. 1888-ci ildə, Luis Sullivan və Dankmar Adların yanında işə başlayaraq əhəmiyyətli proyektlərə daxil edilməyə başlandı. Rayt, 1892-ci ildə Şikagoda tikilən "Charnley House"nin istehsalında əhəmiyyətli rol oynadı. Bu iş müddətində Sullivandan çox əhəmiyyətli dərslər alan Rayt, yazar Henri David Thoreaunun həddindən artıq fərdiçiliyi və Tomas Jeffersonun natüralizmini yaxından araşdırma fürsəti tapdı.
Ruskının Arts and Crafts və Violet le Duc adlı əsərlərindən böyük ilham alan Rayt, Richardson, Bruce Price və McKim, Mead & Vhite kimi adlardan da çox təsirləndi. İşlərinin başında "École des Beaux Arts", yəni gözəl sənətlər tərzinə uyğunlaşma təmin etməkdə çətinlik çəkən Raytin bu dövrünü əks etdirən çalışması "Milwaukee" Kitabxanası olaraq bilinməkdədir. Ancaq daha sonra tamamilə anti-klassik və anti-Avropalı bir yanaşmasını mənimsəyərək Amerikan mədəniyyətinin müstəqilliyini işarələməyə çalışdı. Bu tərzin adı isə "Organic Architecture" olaraq bilinməkdədir.
Özünə Xas Xəttlər
1893-cü ildə Sullivan və s. adlarla işinə son verən Rayt, Cecil Corven ilə ortaqlıq qurdu. Bundan üç il sonra tamamilə müstəqil çalışmaq üzrə "Oak" Parkda öz atelyesini qurdu. Ancaq 1894də hazırladığı "Vinslov evi" adlı əsəri yenə də müəllimi Sullivanın təsirlərini daşımaqdadır. Bu çalışması eyni zamanda özünə xas stilinin ilk əlamətlərini daşıyan dizayn olaraq da bilinməkdədir.
Asimmetrik arxitektura dizaynı ilə horizontal xəttlərə verilən ağırlıq, Wrightin yeni xəttinin ipucları olaraq görülməkdədir. 1901-ci ildə 'Ladies Home Journal' adlı nəşrdə açıqlanan "The Prairie Houses" adlı proyektini tanıtdı. Müstəqil bir ailə evi şəklində, yaşıllıqlarla çevrili bir mühitə yerləşdirilən bu ev, Şimal Amerikan ferma evlərinin zadəganlığını və sadəliyini əks etdirməkdə idi. Bu dizaynda məkanı yalnız funksional dizaynlar üçün istifadə edən Rayt, simvolik və istifadəsiz dizaynlara qarşı olduğunun da vurğulamış oldu.
1902-ci ildə "Highland" Parkda tikilən "Willitz House"də asimmetrik xəttlərin vurğuladı. Riversidedə tikilən Tomek House və 1904-cü ildə Buffaloda tikilən Buffalo Housedə horizontal pəncərələrə ağırlıq verdi. 1907-1909 illəri arasında, Şikagoda tikilən "Robie House" isə bu sərinin sonuncusudur. Bu sıralarda Frank Lloyd Raytin əlaqəsini çəkən, 1904-cü ildə New York-Buffaloda tikilən və 1949da yıxılan Larkin Binası tərk edilmiş vəziyyətdə idi. Bu binanı ofis olaraq seçən Rayt, özünə xas stili ilə, köhnə Misiri xatırladacaq bir xəyalı həyata çevirdi.
Raytın Avropanı Kəşfi
Rayt, 1909-cu ildə arvadı və altı uşağını buraxaraq qadın Cheney ilə Avropaya səyahətə çıxdı. İtaliyada və Almaniyada sərgilərə qatılan Rayt, Ernst Vasmuthun nəşr etdiyi və H. P. Berlagenin də iştirak etdiyi bir portfolio ilə adını eşitdirdi və Avropa arxitekturasını əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdi. Wrightin işlərindən təsirləndiyi müşahidə edilən adlar, Walter Gropius və Mies Van Deyər Rohe kimi modernist dizayn və düşüncələrin ataları idi. Amerikaya dönüşündə sakit bir həyata çəkilən Rayt, yeni işlər üçün Wisconsinə yerləşdi. 1913-cü ildə "Midway Gardens" adlı restoran və əyləncə yeri olaraq hazırladığı bina, Wrightin yeni texnikalar sınadığı bir əsər idi. Ancaq 1929-cu ildə yıxdırıldı. 1914-cü ildə qadın Cheneyin ölümündən sonra özünü evinin dizaynına həsr edən Rayt, maddi çətinliyə girmişdi.
Yaponiyadakı çətinlikli dövr
1915-1922 illəri arasında Tokioda "Imperial" Otelin inşasını boynuna götürən Rayt, Antonin Raymond və mühəndis Paul Mueller ilə birlikdə zəlzələyə dayanıqlı bir binanın inşasına imzalamışdır. Yaponiyada altı il keçirən Rayt, eyni zamanda öz iç dünyasındakı böhranlı illərini də burada yaşadı. Bu müddətin nəticəsində Raytin arxitektura xəttində əhəmiyyətli dəyişikliklər müşahidə edildi. 1917-1920 illəri arasında çalışdığı Los Angelesdə olan "Barnsdall" Housedə Maya mədəniyyətinin təsirləri olduğu müşahidə edilir. Ayrıca binanın həyətində, Raytin arxitekturasında ilk dəfə rast gəlinən xəttlər də diqqət çəkici idi.
Yenə Kaliforniyada olan Milliard House və ya La Miniatura olaraq da bilinən əsəri Raytin yeni icadı olan 'Textile modulları' texnikasının sərgiləndiyi ilk nümunədir. 1928-ci ildə Arizona səhra çölündə tikdiyi "Ocatillo" Səhra Düşərgəsi, səhra içinə dalmaq üçün hazırladığı keçici bir əsər olaraq bilinməkdədir.
Frank Lloyd Raytin müvəffəqiyyətinin zirvəyə çatdığı bir əsər olan "Kaufmann" Housedə orqanik arxitektura ilə kübist arxitekturanın sintezi müşahidə edilməkdə. Bir şəlalənin üzərindəki bu ev, qayalar üzərinə oturdulmuşdur. Bu ev, Raytin ideal ev anlayışını da əks etdirməkdədir. Çünki təbiətlə iç içə olan bu ev, ideal həyat tərzini təsvir etməkdə idi. Ancaq bu əsərdən sonra imza atdığı işlər şəhər həyatının ortasında olmuşdur.
1936-cı ildə bir kimyəvi maddə fabrikinin işinə başlayan Rayt, binalarının çöllə əlaqəsi olmayan maraqlı arxitektura dizaynlara imzasını atdı. 1937-ci ildə Arizonanın Scottsdale şəhərində öz evini tikən Rayt, artifisyel təbiətlə bu əsəri bəzədi. Maraqlı bir arxitekturası olan bu əsərə əvvəldən hazırlamış olduğu Ocatillo səhra eviylə onsuz da hazırlıqlı idi.
Fantastik əsərlər
1925-ci ildə Marylandda bir Planeteryum binası üçün bir cür elm fantastika arxitekturası hazırlayan Rayt, spiral şəklini tətbiq etmişdi. 1943-cü ildə Nyu Yorkda tikilən Solomon R. Guggenheim muzeyində bu spiralları inkişaf etdirib bir qalereya hazırladı. Muzeyi ziyarət edənlər nərdivanla ən üst qata çıxıb spiralın ətrafından gedərək aşağıya enəcəkdilər. Bu binanın istehsalı tam bir hadisə oldu. New Yorkda St. Marks Tower, National Insurance Companyın Chicagodakı binası və Pensilvanyadakı Beth Shalom Sinagoguna da imzasını atdı.
1956-cı ildə atom enerjisinin müvəffəqiyyətiylə həyəcanlanan Rayt, Chicagonun Llinois şəhərində edilməsini nəzərdə tutduğu 528 qatlı, 130.000 adamın yaşaya biləcəyi bir göydələn proyektində, atom enerjisi ilə işləyən liftlər və nərdivanlar hazırladı. 60 illik bir iş həyatı olan Frank Lloyd Rayt, çox müxtəlif dizaynlar və fikirlərə imzala idi. Öz özünü heç dayanmadan yeniləməyi bacaran Rayt, bunu fərdin ətrafıyla əlaqəsini davamlı nəzərdən keçirib özünü aktuallaşdırması lazımdır deyərək açıqlayırdı.
Raytin yaratdığı təsir
Raytin fərdi iş tərzindən ötəri ətrafında yetişdirdiyi şagirdləri olmasa da, bir çox axına böyük təsiri oldu; Expresyonizmdən Rasionalizmə, Amsterdam Məktəbindən Də Stijlə müxtəlif arxitektura axınlara ilham verdi. Çox sayda əsər hazırlamış olan Raytin bir çox konfransa da qatılmış olması, dünya səviyyəsində tanınıb istinad verilməsinin ən əhəmiyyətli səbəbidir. Bundan başqa, əsərlərinin çoxunu nəşr etmiş olması və fikirlərini müxtəlif kitablarda bəyan etmiş olması Wrightin, dünyanın bütün nüfuzları tərəfindən gəlmiş keçmiş ən əhəmiyyətli memarlar arasına girə bilməsində böyük əhəmiyyət daşımışdır.
Frank Lloyd Rayt 9 Aprel 1959-cu ildə, 92 yaşında Arizonada həyata gözlərini yummuşdur.
İstinadlar
- Arkitekter verksamma i Sverige. 2014.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Conroy S. B. Wright's Grave Site Moved (ing.). / M. Murray Washington: Fred Ryan, 1985. ISSN 0190-8286; 2641-9599
- archINFORM (alm.). 1994.
- http://arch-pavouk.cz/index.php/architekti/1450-wright-frank-lloyd.
- Museum of Modern Art online collection (ing.).
- Union List of Artist Names (ing.). 2021.
- https://www.taliesinpreservation.org/history/.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Frank Lloyd Rayt ing Frank Lloyd Wrigt 8 iyun 1867 9 aprel 1959 Finiks XX esrde yasamis amerikali memar yazici muellim Onun hazirladigi 1141 layiheden 532 si insa edilmisdir Frank Lloyd Rayting Frank Lloyd WrightSexsi melumatlarDogum adi Franklin Lincoln WrightDogum tarixi 8 iyun 1867 1867 06 08 Vefat tarixi 9 aprel 1959 1959 04 09 91 yasinda Vefat yeri Finiks Arizona ABSVefat sebebi cerrahiyye emeliyyatindan sikayet d Vetendasligi ABSTehsili Viskonsin Medison UniversitetiHeyat yoldasi Olqivanna Lloyd Rayt d Usagi Con Lloyd Rayt d Lloyd Rayt d Anasi Anna Lloyd Cons Rayt d Isleri ve nailiyyetleriEsas tikilileri Solomon Quqqenhaym muzeyiUzvluyu Amerika Incesenet ve Edebiyyat Akademiyasi d Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiReallasdirdigi 300u asan qurulusla 20 esrin basinda memarligin yeni bir gorunuse qovusmasinda tesirli olan Frenk Lloyd Rayt Orqanik Memarliq adi verilen tebii formalardan yola cixaraq ic ve xarici mekanin inteqrasiya olunmasini temel alan bir memarligin qanunlarini ortaya qoymus demir betonun istifade sahelerini inkisaf etdirerek Muasir Memarliq tarixininin en ehemiyyetli sexsiyyetlerinden biri olaraq tarixe kecmisdir Nyu Yorkda hazirladigi Guggenheim Muasir Senet Muzeyi arxitektura gucunu butun dunyaya subut etmisdir 20 esrin en ehemiyyetli memarlarindan olan Frank Lloyd Rayt 8 Iyun 1867de Visconsinde dunyaya geldi Muhendislik tehsili goren Rayt genclik illerinde Conover ve Silsbee kimi dizayncilarin yaninda pesekar tecrube qazanmaga basladi 1888 ci ilde Luis Sullivan ve Dankmar Adlarin yaninda ise baslayaraq ehemiyyetli proyektlere daxil edilmeye baslandi Rayt 1892 ci ilde Sikagoda tikilen Charnley House nin istehsalinda ehemiyyetli rol oynadi Bu is muddetinde Sullivandan cox ehemiyyetli dersler alan Rayt yazar Henri David Thoreaunun heddinden artiq ferdiciliyi ve Tomas Jeffersonun naturalizmini yaxindan arasdirma furseti tapdi Ruskinin Arts and Crafts ve Violet le Duc adli eserlerinden boyuk ilham alan Rayt Richardson Bruce Price ve McKim Mead amp Vhite kimi adlardan da cox tesirlendi Islerinin basinda Ecole des Beaux Arts yeni gozel senetler terzine uygunlasma temin etmekde cetinlik ceken Raytin bu dovrunu eks etdiren calismasi Milwaukee Kitabxanasi olaraq bilinmekdedir Ancaq daha sonra tamamile anti klassik ve anti Avropali bir yanasmasini menimseyerek Amerikan medeniyyetinin musteqilliyini isarelemeye calisdi Bu terzin adi ise Organic Architecture olaraq bilinmekdedir Ozune Xas Xettler1893 cu ilde Sullivan ve s adlarla isine son veren Rayt Cecil Corven ile ortaqliq qurdu Bundan uc il sonra tamamile musteqil calismaq uzre Oak Parkda oz atelyesini qurdu Ancaq 1894de hazirladigi Vinslov evi adli eseri yene de muellimi Sullivanin tesirlerini dasimaqdadir Bu calismasi eyni zamanda ozune xas stilinin ilk elametlerini dasiyan dizayn olaraq da bilinmekdedir Asimmetrik arxitektura dizayni ile horizontal xettlere verilen agirliq Wrightin yeni xettinin ipuclari olaraq gorulmekdedir 1901 ci ilde Ladies Home Journal adli nesrde aciqlanan The Prairie Houses adli proyektini tanitdi Musteqil bir aile evi seklinde yasilliqlarla cevrili bir muhite yerlesdirilen bu ev Simal Amerikan ferma evlerinin zadeganligini ve sadeliyini eks etdirmekde idi Bu dizaynda mekani yalniz funksional dizaynlar ucun istifade eden Rayt simvolik ve istifadesiz dizaynlara qarsi oldugunun da vurgulamis oldu 1902 ci ilde Highland Parkda tikilen Willitz House de asimmetrik xettlerin vurguladi Riversidede tikilen Tomek House ve 1904 cu ilde Buffaloda tikilen Buffalo Housede horizontal pencerelere agirliq verdi 1907 1909 illeri arasinda Sikagoda tikilen Robie House ise bu serinin sonuncusudur Bu siralarda Frank Lloyd Raytin elaqesini ceken 1904 cu ilde New York Buffaloda tikilen ve 1949da yixilan Larkin Binasi terk edilmis veziyyetde idi Bu binani ofis olaraq secen Rayt ozune xas stili ile kohne Misiri xatirladacaq bir xeyali heyata cevirdi Raytin Avropani KesfiRayt 1909 cu ilde arvadi ve alti usagini buraxaraq qadin Cheney ile Avropaya seyahete cixdi Italiyada ve Almaniyada sergilere qatilan Rayt Ernst Vasmuthun nesr etdiyi ve H P Berlagenin de istirak etdiyi bir portfolio ile adini esitdirdi ve Avropa arxitekturasini ehemiyyetli derecede tesir etdi Wrightin islerinden tesirlendiyi musahide edilen adlar Walter Gropius ve Mies Van Deyer Rohe kimi modernist dizayn ve dusuncelerin atalari idi Amerikaya donusunde sakit bir heyata cekilen Rayt yeni isler ucun Wisconsine yerlesdi 1913 cu ilde Midway Gardens adli restoran ve eylence yeri olaraq hazirladigi bina Wrightin yeni texnikalar sinadigi bir eser idi Ancaq 1929 cu ilde yixdirildi 1914 cu ilde qadin Cheneyin olumunden sonra ozunu evinin dizaynina hesr eden Rayt maddi cetinliye girmisdi Yaponiyadaki cetinlikli dovr1915 1922 illeri arasinda Tokioda Imperial Otelin insasini boynuna goturen Rayt Antonin Raymond ve muhendis Paul Mueller ile birlikde zelzeleye dayaniqli bir binanin insasina imzalamisdir Yaponiyada alti il keciren Rayt eyni zamanda oz ic dunyasindaki bohranli illerini de burada yasadi Bu muddetin neticesinde Raytin arxitektura xettinde ehemiyyetli deyisiklikler musahide edildi 1917 1920 illeri arasinda calisdigi Los Angelesde olan Barnsdall Housede Maya medeniyyetinin tesirleri oldugu musahide edilir Ayrica binanin heyetinde Raytin arxitekturasinda ilk defe rast gelinen xettler de diqqet cekici idi Yene Kaliforniyada olan Milliard House ve ya La Miniatura olaraq da bilinen eseri Raytin yeni icadi olan Textile modullari texnikasinin sergilendiyi ilk numunedir 1928 ci ilde Arizona sehra colunde tikdiyi Ocatillo Sehra Dusergesi sehra icine dalmaq ucun hazirladigi kecici bir eser olaraq bilinmekdedir Frank Lloyd Raytin muveffeqiyyetinin zirveye catdigi bir eser olan Kaufmann Housede orqanik arxitektura ile kubist arxitekturanin sintezi musahide edilmekde Bir selalenin uzerindeki bu ev qayalar uzerine oturdulmusdur Bu ev Raytin ideal ev anlayisini da eks etdirmekdedir Cunki tebietle ic ice olan bu ev ideal heyat terzini tesvir etmekde idi Ancaq bu eserden sonra imza atdigi isler seher heyatinin ortasinda olmusdur 1936 ci ilde bir kimyevi madde fabrikinin isine baslayan Rayt binalarinin colle elaqesi olmayan maraqli arxitektura dizaynlara imzasini atdi 1937 ci ilde Arizonanin Scottsdale seherinde oz evini tiken Rayt artifisyel tebietle bu eseri bezedi Maraqli bir arxitekturasi olan bu esere evvelden hazirlamis oldugu Ocatillo sehra eviyle onsuz da hazirliqli idi Fantastik eserler1925 ci ilde Marylandda bir Planeteryum binasi ucun bir cur elm fantastika arxitekturasi hazirlayan Rayt spiral seklini tetbiq etmisdi 1943 cu ilde Nyu Yorkda tikilen Solomon R Guggenheim muzeyinde bu spirallari inkisaf etdirib bir qalereya hazirladi Muzeyi ziyaret edenler nerdivanla en ust qata cixib spiralin etrafindan gederek asagiya enecekdiler Bu binanin istehsali tam bir hadise oldu New Yorkda St Marks Tower National Insurance Companyin Chicagodaki binasi ve Pensilvanyadaki Beth Shalom Sinagoguna da imzasini atdi 1956 ci ilde atom enerjisinin muveffeqiyyetiyle heyecanlanan Rayt Chicagonun Llinois seherinde edilmesini nezerde tutdugu 528 qatli 130 000 adamin yasaya bileceyi bir goydelen proyektinde atom enerjisi ile isleyen liftler ve nerdivanlar hazirladi 60 illik bir is heyati olan Frank Lloyd Rayt cox muxtelif dizaynlar ve fikirlere imzala idi Oz ozunu hec dayanmadan yenilemeyi bacaran Rayt bunu ferdin etrafiyla elaqesini davamli nezerden kecirib ozunu aktuallasdirmasi lazimdir deyerek aciqlayirdi Raytin yaratdigi tesirRaytin ferdi is terzinden oteri etrafinda yetisdirdiyi sagirdleri olmasa da bir cox axina boyuk tesiri oldu Expresyonizmden Rasionalizme Amsterdam Mektebinden De Stijle muxtelif arxitektura axinlara ilham verdi Cox sayda eser hazirlamis olan Raytin bir cox konfransa da qatilmis olmasi dunya seviyyesinde taninib istinad verilmesinin en ehemiyyetli sebebidir Bundan basqa eserlerinin coxunu nesr etmis olmasi ve fikirlerini muxtelif kitablarda beyan etmis olmasi Wrightin dunyanin butun nufuzlari terefinden gelmis kecmis en ehemiyyetli memarlar arasina gire bilmesinde boyuk ehemiyyet dasimisdir Frank Lloyd Rayt 9 Aprel 1959 cu ilde 92 yasinda Arizonada heyata gozlerini yummusdur IstinadlarArkitekter verksamma i Sverige 2014 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Conroy S B Wright s Grave Site Moved ing M Murray Washington Fred Ryan 1985 ISSN 0190 8286 2641 9599 archINFORM alm 1994 http arch pavouk cz index php architekti 1450 wright frank lloyd Museum of Modern Art online collection ing Union List of Artist Names ing 2021 https www taliesinpreservation org history