Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Filippinlilər (filip. Mga Pilipino) — Filippin Respublikasında yaşayan xalqlar qrupu. Ümumi sayı təxminən 103 milyon nəfər, o cümlədən Filippin Respublikasının əhalisi - 99,9 milyon nəfərdir.
Visayalar - 40%, Taqalilər - 21%, İloklər - 12%, Morolar - 7%. Əhali müxtəlif antropoloji tiplərə, əsasən Qafqazoid komponentli Cənubi Monqoloid tipinə və ya qarışıq Monqoloid-Australoid tipinə aiddir. Aetalar avstraloid növündəndir.
Dini əlamətlərə görə, təqribən 86% katoliklər, 10% müsəlmanlar (xüsusi müsəlman regionuna birləşdirilmiş cənub-qərb adalarının əhalisi). Xristianlıq yerli inanclarla qarışır və nəticədə yerli Filippin Aqlipayan Kilsəsi kimi məşhur sinkretik kultlar yaranır.
Dillər Qərbi Avstriya avstroneziya dilləri qrupunun Filippin zonasına aiddir. İndoneziya və Malay dilləri ilə sıx bağlıdırlar. Filippin Respublikasının rəsmi dili taqaloq dili əsasında standartlaşdırılmış Filippin dilidir.
Filippinlilərin milli simvolu jasmin çiçəyidir.
Yaşayış sahəsi
Ən böyük adalar Lucon (paytaxt Manila ilə) və Mindanao, daha az Neqros, Bohol, Sebu, Leyte, Samar, Mindoro, Panay, Palavandır. 7000 adadan yalnız 800-də məskunlaşmışlar. Zond adaları ilə yanaşı, Filippin qohum xalqların yaşadığı bir Malay arxipelaqını təşkil edir, bəzən onları malaylar və ya indoneziyalılar adlandırırlar.
Etnogenez və tarix
Filippinlilər qərbdən Filippin arxipelaqına köçənlərin nəslindəndir; iki əsas dalğa var: əvvəlllər Aeta (67 700 ildən gec olmayaraq köçmüşdür) və avstroneziyalılar. Dağ xalqları əsasən birinci qrup tərəfindən təmsil olunur, daha sonra avstroneziyalılar tərəfindən adaların dərinliyinə sıxışdırılıb.
Arxipelaqın əhalisi eramızın I minilliyindən tədricən Hindistan, Ərəbistan yarımadası və Çinin təsir dairəsinə malik kvaziq dövlət qurumları yaratmışdır. Bu qurumların daha böyükləri Çin, Hindistan, Yaponiya, Tailand, Vyetnam və İndoneziya ilə ticarət etdi və kiçik barangailər böyük ittifaqlara daxil idi.
Fernan Magellan Filippini ziyarət edən ilk avropalı idi; 1565-ci ildə ispaniyalı konkistador Migel Lopez de Leqazpinin ekspedisiyası ilə Filippinin fəthi başladı. İspanlar Filippinə xristianlığı gətirdilər, bir-birindən fərqli siyasi sistemləri mərkəzi idarə altında birləşdirdilər və orada, Asiyada ilk universiteti qurdular.
1898-ci ildə ABŞ-la müharibədə İspaniya məğlub olduqdan sonra arxipelaq üzərində nəzarət qalib ölkəyə keçdi. 1916-cı il Consun Aktında Birləşmiş Ştatlar Filippinə müstəqillik vəd etdi, lakin bu, ölkəyə yalnız 1946-cı ildə, üç illik Yapon işğalının bitməsindən bir il sonra verildi.
Xalqlar və dillər
Ən böyük sahil xalqları: visaya, taqala, iloki, bikol, panqasinan, pampanqan, ibanaq, sambal. Kiçik, dağ: ifuqao, bontok, tinqiana, kalinka, qaddani, inibalai,kankanai, apayo (Luzon), bukinqdon, bilan, manobo, baqobo, mandaia, tidurai, taqakaolo, ata, manquan-qana (Mindanao), manqiana (Mindano), ivatanlar (Babuyan), taqbanva (Palavanva).
Filippinin rəsmi dili filippin və ingilis dilləridir.
İqtisadiyyat və həyat
2017-ci ildə Filipp iqtisadiyyatı nominal Ümumi Daxili Məhsuluna görə dünyada 34-cü yerdədir, lakin əhalinin təxminən dörddə biri yoxsulluq həddinin altında yaşayır. Filippinlilərin təxminən 30%-i kənd təsərrüfatında çalışır, digər əsas sənayelər gəmiqayırma, avtomobil, aerokosmik, elektronika, mədənçıxarma, biznes proseslərinin autsorsinqi və turizmdir.
-
![image]()
Ifuqaoda düyü terrasları -
![image]()
Çətənə lifi toxuyanlar ailəsi -
![image]()
Dini bayram
Memarlıq
Filippinin memarlığı koloniyadan əvvəlki, müstəmləkəçilik və müasirliyə bölünür. Müstəmləkəçilikdən əvvəlki əsas yaşayış növü bahai-kubo adlanan daş evlər və ağac evləridir. Koloniyadan əvvəlki dövrdə tikinti materialları bambuk, ağac, xurma yarpaqları və digər bitki materialları idi. İspanlar özləri ilə müstəmləkə memarlığını gətirdilər. Bu üslubda olan Filippin daş evləri bahai-na-bato adlanır. Amerika hakimiyyətinin gəlişi ar-deko memarlığına keçidlə müşayiət olundu. Müasir Filippin memarlığı müxtəlif üslubları özündə birləşdirir və rəsmi olaraq Filippinin Birləşmiş Memarları tərəfindən hazırlanırdı.
-
![image]()
Ənənəvi Manobo kostyumu -
![image]()
19-cu əsrin əvvəllərində taqaloq kişi kostyumu -
![image]()
Bel paltarlı aeta kişiləri, 1885
Milli geyim
Avropalılar gəlməmişdən əvvəl yerli xalq bədənlərini döymələrlə bəzəyirdi. Filippinlilərin hazırkı milli geyimi rəngli köynək və kişilər üçün şalvar, qadınlar üçün kofta və saronqdur. Kişi şalvarları da dizə qədər ola bilər. Qadınlar üçün bayram paltarı ispan dekolteli olmalıdır. Rənglər parlaq və zolaqlıdır. Dağ xalqları arasında kişilər bel, qadınlar saronq geyinirlər.
Mətbəx
Filippin mətbəxi Çin, Malay, Yava, İspan kulinariya ənənələrindən təsirlənmişdir.
Filippin mətbəxinin əsasını ət, quş əti və balıq üçün qarnitür kimi təqdim edilən və ya dəniz məhsulları ilə qızardılan düyü təşkil edir. Banan (lonqtonq) və ya palma (ketupat) yarpaqlarında bişmiş düyü ayrıca yeməkdir. Qızardılmış pansit əriştə və təzə və bişmiş tərəvəzlər məşhurdur.
Ölkədə adanın mövqeyinə görə burada balıq və dəniz məhsulları məşhurdur. Ət (donuz əti, toyuq) sirkə (adobo) ilə pörtlədilir, donuz qabığı ayrıca yemək kimi verilir. Onlar formalaşmış embrion da(balut) daxil olmaqla yumurta yeyirlər.
İncəsənət və ədəbiyyat
Təsviri incəsənətin erkən nümunəsi - Manungula qabına bənzər keramikada çəkilmiş rəsmlərdir. Digər nümunələrə manila çətənə toxuması, döymələr və təsvirlər, ağac üzərində oyma, xəttatlıq və s.daxildir. Avropa rəsm arxipelaqına 17-ci əsrdə gəldi.
Filippinin musiqisi həm də xalq və Avropa musiqiləri ilə təmsil olunur. Filippin pop musiqisi 20-ci əsrdə ortaya çıxdı.
İstinadlar
- "The 1987 Constitution of the Philippines". Official Gazette. Government of the Philippines. Preamble. 2019-01-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
We, the sovereign Filipino people, ...
- Filipino // Online Etymology Dictionary. August 12, 2012 tarixində . İstifadə tarixi: February 3, 2014.
- Kramer, Paul A. The Blood of Government: Race, Empire, the United States, and the Philippines. University of North Carolina Press. 2006. 79. ISBN . 2022-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- H. Micheal Tarver Ph.D.; Emily Slape, The Spanish Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia, ABC-CLIO, 2016, 217–219, ISBN , 2022-03-19 tarixində , İstifadə tarixi: 2022-01-13
- "'Filipinx,' 'Pinxy' among new nonbinary words in online dictionary". September 7, 2020. January 15, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: April 3, 2021.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Filippinliler filip Mga Pilipino Filippin Respublikasinda yasayan xalqlar qrupu Umumi sayi texminen 103 milyon nefer o cumleden Filippin Respublikasinin ehalisi 99 9 milyon neferdir Visayalar 40 Taqaliler 21 Ilokler 12 Morolar 7 Ehali muxtelif antropoloji tiplere esasen Qafqazoid komponentli Cenubi Monqoloid tipine ve ya qarisiq Monqoloid Australoid tipine aiddir Aetalar avstraloid novundendir Dini elametlere gore teqriben 86 katolikler 10 muselmanlar xususi muselman regionuna birlesdirilmis cenub qerb adalarinin ehalisi Xristianliq yerli inanclarla qarisir ve neticede yerli Filippin Aqlipayan Kilsesi kimi meshur sinkretik kultlar yaranir Diller Qerbi Avstriya avstroneziya dilleri qrupunun Filippin zonasina aiddir Indoneziya ve Malay dilleri ile six baglidirlar Filippin Respublikasinin resmi dili taqaloq dili esasinda standartlasdirilmis Filippin dilidir Filippinlilerin milli simvolu jasmin ciceyidir Yasayis sahesiEn boyuk adalar Lucon paytaxt Manila ile ve Mindanao daha az Neqros Bohol Sebu Leyte Samar Mindoro Panay Palavandir 7000 adadan yalniz 800 de meskunlasmislar Zond adalari ile yanasi Filippin qohum xalqlarin yasadigi bir Malay arxipelaqini teskil edir bezen onlari malaylar ve ya indoneziyalilar adlandirirlar Etnogenez ve tarixFilippinliler qerbden Filippin arxipelaqina kocenlerin neslindendir iki esas dalga var evvelller Aeta 67 700 ilden gec olmayaraq kocmusdur ve avstroneziyalilar Dag xalqlari esasen birinci qrup terefinden temsil olunur daha sonra avstroneziyalilar terefinden adalarin derinliyine sixisdirilib Arxipelaqin ehalisi eramizin I minilliyinden tedricen Hindistan Erebistan yarimadasi ve Cinin tesir dairesine malik kvaziq dovlet qurumlari yaratmisdir Bu qurumlarin daha boyukleri Cin Hindistan Yaponiya Tailand Vyetnam ve Indoneziya ile ticaret etdi ve kicik barangailer boyuk ittifaqlara daxil idi Fernan Magellan Filippini ziyaret eden ilk avropali idi 1565 ci ilde ispaniyali konkistador Migel Lopez de Leqazpinin ekspedisiyasi ile Filippinin fethi basladi Ispanlar Filippine xristianligi getirdiler bir birinden ferqli siyasi sistemleri merkezi idare altinda birlesdirdiler ve orada Asiyada ilk universiteti qurdular 1898 ci ilde ABS la muharibede Ispaniya meglub olduqdan sonra arxipelaq uzerinde nezaret qalib olkeye kecdi 1916 ci il Consun Aktinda Birlesmis Statlar Filippine musteqillik ved etdi lakin bu olkeye yalniz 1946 ci ilde uc illik Yapon isgalinin bitmesinden bir il sonra verildi Xalqlar ve dillerEn boyuk sahil xalqlari visaya taqala iloki bikol panqasinan pampanqan ibanaq sambal Kicik dag ifuqao bontok tinqiana kalinka qaddani inibalai kankanai apayo Luzon bukinqdon bilan manobo baqobo mandaia tidurai taqakaolo ata manquan qana Mindanao manqiana Mindano ivatanlar Babuyan taqbanva Palavanva Filippinin resmi dili filippin ve ingilis dilleridir Iqtisadiyyat ve heyat2017 ci ilde Filipp iqtisadiyyati nominal Umumi Daxili Mehsuluna gore dunyada 34 cu yerdedir lakin ehalinin texminen dordde biri yoxsulluq heddinin altinda yasayir Filippinlilerin texminen 30 i kend teserrufatinda calisir diger esas senayeler gemiqayirma avtomobil aerokosmik elektronika medencixarma biznes proseslerinin autsorsinqi ve turizmdir Ifuqaoda duyu terraslari Cetene lifi toxuyanlar ailesi Dini bayramMemarliq Filippinin memarligi koloniyadan evvelki mustemlekecilik ve muasirliye bolunur Mustemlekecilikden evvelki esas yasayis novu bahai kubo adlanan das evler ve agac evleridir Koloniyadan evvelki dovrde tikinti materiallari bambuk agac xurma yarpaqlari ve diger bitki materiallari idi Ispanlar ozleri ile mustemleke memarligini getirdiler Bu uslubda olan Filippin das evleri bahai na bato adlanir Amerika hakimiyyetinin gelisi ar deko memarligina kecidle musayiet olundu Muasir Filippin memarligi muxtelif uslublari ozunde birlesdirir ve resmi olaraq Filippinin Birlesmis Memarlari terefinden hazirlanirdi Enenevi Manobo kostyumu 19 cu esrin evvellerinde taqaloq kisi kostyumu Bel paltarli aeta kisileri 1885Milli geyim Avropalilar gelmemisden evvel yerli xalq bedenlerini doymelerle bezeyirdi Filippinlilerin hazirki milli geyimi rengli koynek ve kisiler ucun salvar qadinlar ucun kofta ve saronqdur Kisi salvarlari da dize qeder ola biler Qadinlar ucun bayram paltari ispan dekolteli olmalidir Rengler parlaq ve zolaqlidir Dag xalqlari arasinda kisiler bel qadinlar saronq geyinirler Metbex Filippin metbexi Cin Malay Yava Ispan kulinariya enenelerinden tesirlenmisdir Filippin metbexinin esasini et qus eti ve baliq ucun qarnitur kimi teqdim edilen ve ya deniz mehsullari ile qizardilan duyu teskil edir Banan lonqtonq ve ya palma ketupat yarpaqlarinda bismis duyu ayrica yemekdir Qizardilmis pansit eriste ve teze ve bismis terevezler meshurdur Olkede adanin movqeyine gore burada baliq ve deniz mehsullari meshurdur Et donuz eti toyuq sirke adobo ile portledilir donuz qabigi ayrica yemek kimi verilir Onlar formalasmis embrion da balut daxil olmaqla yumurta yeyirler Incesenet ve edebiyyatTesviri incesenetin erken numunesi Manungula qabina benzer keramikada cekilmis resmlerdir Diger numunelere manila cetene toxumasi doymeler ve tesvirler agac uzerinde oyma xettatliq ve s daxildir Avropa resm arxipelaqina 17 ci esrde geldi Filippinin musiqisi hem de xalq ve Avropa musiqileri ile temsil olunur Filippin pop musiqisi 20 ci esrde ortaya cixdi Istinadlar The 1987 Constitution of the Philippines Official Gazette Government of the Philippines Preamble 2019 01 05 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 We the sovereign Filipino people Filipino Online Etymology Dictionary August 12 2012 tarixinde Istifade tarixi February 3 2014 Kramer Paul A The Blood of Government Race Empire the United States and the Philippines University of North Carolina Press 2006 79 ISBN 9780807877173 2022 03 07 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 H Micheal Tarver Ph D Emily Slape The Spanish Empire A Historical Encyclopedia 2 volumes A Historical Encyclopedia ABC CLIO 2016 217 219 ISBN 978 1 61069 422 3 2022 03 19 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 Filipinx Pinxy among new nonbinary words in online dictionary September 7 2020 January 15 2022 tarixinde Istifade tarixi April 3 2021