Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fil İli (Ərəbcə: عام الفيل, Amm'ul- Fil) — İslam tarixində, təxminən miladi 570-ci ildə yaşandığı, hadisə ilə bağlı verilən addır.Məhəmməd peyğəmbər 571-ci ildə bu hadisədən çox qısa müddət sonra doğulmuşdu.
570-ci ildə bu ad Həbəşistandakı Aksum krallığına bağlı Əbrəhə adlı bir Xristiyan əmirin, Kəbəni yıxmaq məqsədi ilə qurduğu ordusundakı əsas başçı olan döyüşçü filin az qala çökərək hərəkət etməməsi və digər fillərin də ayağı üstünə çökməsi, eləcədə Əbabil quşlarının ordunu məhv etməsi ilə əlaqədar olaraq qoyulmuşdu. Baş verən bu hadisəyə "Fil hadisəsi" adı verilmişdir.
Fil hadisəsi haqqında Quranda Fil surəsi yer almaqdadır. Fil hadisəsi ilə əlaqədar tarixi mənbələrdə bilinən məlumat verilməyib.
Yazaçı bu hadisənin bir büdpərəst əfsanəsi olduğunu iddia etmişdir.
Yaşar Nuri Öztürk,"Qurandakı İslam" adlı kitabında , Əbrəhə ordusunu həlak edən siccin daşlarının, Əbabil quşları tərəfindən bu orduya bulaşdırılan vəba mikrobları olduğunun iddia etmişdir. Yəni Əbabil quşlarının Əbrəhə ordusunun üstünə buraxdığı siccin daşları, onların bədənlərinə hər hansı fiziki yara açmadığı sadəcə olaraq orduda vəba epidemiyasının yayılması və bu səbəbdən tələf olduğunu iddiasını irəli sürmüşdü.
Əbrəhə ordusundakı çiçək xəstəliyinin epidemiyası ortaya çıxdığını və bu səbəbdən Kəbəyə çatmadan ordunun geri dönmək məcburiyyətində olduğunu iddia edən tarixçilər də var.
Fil Hadisəsi, İslam inancına görə Məhəmməd Peyğəmbərin doğumundan 52 gün əvvəl Kəbəni yıxmaq məqsədi ilə Məkkə üzərinə filləriylə hücum edən Əbrəhənin və ordusunun Allah tərəfindən göndərilən Əbabil quşları tərəfindən məhv edilməsini izah edən hadisənin adıdır.
Sənədlər və mənbələr
Məlumatlar qısa hekayələr şəklində Ərəbistan tarixi baxımından şifahi tarix kimi xarakterizə edilir. Fil hadisəsinin 547, 552 və ya 563-cü illərdə olduğu rəvayət olunur. Geniş yayılmış inanca görə Məhəmməd Peyğəmbərin doğumuna əlli, əlli beş gün və ya üç ay əvvələ, Məhərrəm ayının çıxmasına on üç gün qala bazar günü baş verdiyini, buda bəziləri üçün miladi təqviminə görə 569, bəzilərinə görə 570 və ya 571-ci ilə təsadüf edir.
Quranda izahı(Fil Surəsi)
Kəbəni yıxmaq istəyən Əbrəhə fillərlə Məkkəyə hücum etdiyi üçün bu adı almışdır.Kafirun surəsindən sonra Məkkədə enmiş,5 ayyətdən ibarətdir.
Rəhman və Rəhim (olan) Allahın adıyla.
- (Ya Peyğəmbər!) Məgər Rəbbinin fil sahiblərinə (Kə’bəni dağıtmaq üçün fillərlə Məkkənin üstünə gələn həbəş ordusuna) nələr etdiyini görmədinmi?!
- Məgər (Rəbbin) onların hiyləsini boşa çıxartmadımı?!
- Onların üstünə qatar-qatar quşlar (əbabil quşları) göndərdi.
- (O quşlar) onlara bişmiş gildən düzəlmiş (möhkəm xırda) daşlar atırdı.
- (Rəbbin) onları (həşərat tərəfindən) yeyilmiş əkin yarpağına (saman çöpünə) döndərdi!
Fil hadisəsinin tarixi, ordunun və fillərin sayısı haqqda dəqiq məlumatlar mövcud deyil.
Əbrəhə Yəməndə bir xristian əmiri idi və o, ərəblərin həcc üçün hər il Məkkəyə getməsini istəmirdi. Sanada böyük bir kilsə tikdi və adını Kuleys qoydu. Əbrəhə Həbəş kralı məktubunda xalqın həcc üçün ancaq Kuleysə gedə biləcəklərini və Məkkəyə getmək istəyənlərə icazə verməyəcəyini yazaraq, onun dəstəyini aldı. Ebrehe, həcci maneə törətmək niyyətini Yəmən Ərəblərini hirsləndirdi.
Əbrəhə, həccə maneə törətmək niyyəti Yəmən Ərəblərini hirsləndirdi. Rəvayətə görə Nukayl adlı bir yerlı sakin hec kimin olmadığı bir zaman Kuleyse gedərək içərini xarabaya döndərmiş, çirkləndirdi və qeyb oldu. Əbrəhə çox pis təhqirə məruz qalmışdı.
Əmir Əbhərə hadisədən intiqam almaq qərarına gəldi və əmir, on üç fil və altmış min Həbəşlidən ibarət olan orduyla Kəbəni parçalamaq üçün hərəkət etdi. Məkkənin kənarına gələn məkkəlilər, Məkkənin qoyunlarını və dəvələrini götürüb onları Taifə yerləşdirdikləri yerə qaçırdılar. Əbrəhə Məkkə əmiri Əbdülmütallibin danışıq təklifini də geri çevirdi.
Ordu Məkkə üzərinə hücum etməyə hazırlaşarkən, göy üzü Əbabil quşları ilə doldu, dimdiklərində və ağızlarında gətirdikləri daşlar ilə Əbrəhə ordusunu daş yağışına tutdular. İşğalçılar məhv edildilər. Sağ qalanlar, içlərində Əbrəhə də olmaqla, Yəmənə tərəf qaçdılar. Sanaya dönərkən, Əbrəhə yaralarına tab gətirməyərək öldü.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Hajjah Adil, Amina, "Prophet Muhammad (PBUH)", ISCA, Jun 1, 2002,
- "Peyğəmbərimiz neçənci ildə doğulub? 2021-06-22 at the Wayback Machine". Giriş tarixi.20 iyul 2016
- (PDF). 2013-08-10 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-15.
- "". 13 iyul 2013-cü il tarixli mənbədən arxivləşdirildi.
- "105-əl-Fil". 15 yanvar 2016-cı il tarixli qaynaqdan arxivləşdirildii. Giriş tarixi 29 iyul 2016.
- . 5 aprel 2016-cı il tarixli mənbədən arxivləşdirildi.
- ""3 aprel 2016-cı il tarixli mənbədən arxivləşdirildi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fil Ili Erebce عام الفيل Amm ul Fil Islam tarixinde texminen miladi 570 ci ilde yasandigi hadise ile bagli verilen addir Mehemmed peygember 571 ci ilde bu hadiseden cox qisa muddet sonra dogulmusdu Doyus fili Fil ili Fil hadiesinde Ebrehenin doyuscu filleri ile elaqedar olaraq bu adi dasiyir 570 ci ilde bu ad Hebesistandaki Aksum kralligina bagli Ebrehe adli bir Xristiyan emirin Kebeni yixmaq meqsedi ile qurdugu ordusundaki esas basci olan doyuscu filin az qala cokerek hereket etmemesi ve diger fillerin de ayagi ustune cokmesi elecede Ebabil quslarinin ordunu mehv etmesi ile elaqedar olaraq qoyulmusdu Bas veren bu hadiseye Fil hadisesi adi verilmisdir Fil hadisesi haqqinda Quranda Fil suresi yer almaqdadir Fil hadisesi ile elaqedar tarixi menbelerde bilinen melumat verilmeyib Yazaci bu hadisenin bir budperest efsanesi oldugunu iddia etmisdir Yasar Nuri Ozturk Qurandaki Islam adli kitabinda Ebrehe ordusunu helak eden siccin daslarinin Ebabil quslari terefinden bu orduya bulasdirilan veba mikroblari oldugunun iddia etmisdir Yeni Ebabil quslarinin Ebrehe ordusunun ustune buraxdigi siccin daslari onlarin bedenlerine her hansi fiziki yara acmadigi sadece olaraq orduda veba epidemiyasinin yayilmasi ve bu sebebden telef oldugunu iddiasini ireli surmusdu Ebrehe ordusundaki cicek xesteliyinin epidemiyasi ortaya cixdigini ve bu sebebden Kebeye catmadan ordunun geri donmek mecburiyyetinde oldugunu iddia eden tarixciler de var Ebabil qusu Fil Hadisesi Islam inancina gore Mehemmed Peygemberin dogumundan 52 gun evvel Kebeni yixmaq meqsedi ile Mekke uzerine filleriyle hucum eden Ebrehenin ve ordusunun Allah terefinden gonderilen Ebabil quslari terefinden mehv edilmesini izah eden hadisenin adidir Senedler ve menbelerMelumatlar qisa hekayeler seklinde Erebistan tarixi baximindan sifahi tarix kimi xarakterize edilir Fil hadisesinin 547 552 ve ya 563 cu illerde oldugu revayet olunur Genis yayilmis inanca gore Mehemmed Peygemberin dogumuna elli elli bes gun ve ya uc ay evvele Meherrem ayinin cixmasina on uc gun qala bazar gunu bas verdiyini buda bezileri ucun miladi teqvimine gore 569 bezilerine gore 570 ve ya 571 ci ile tesaduf edir Quranda izahi Fil Suresi Kebeni yixmaq isteyen Ebrehe fillerle Mekkeye hucum etdiyi ucun bu adi almisdir Kafirun suresinden sonra Mekkede enmis 5 ayyetden ibaretdir Rehman ve Rehim olan Allahin adiyla Ya Peygember Meger Rebbinin fil sahiblerine Ke beni dagitmaq ucun fillerle Mekkenin ustune gelen hebes ordusuna neler etdiyini gormedinmi Meger Rebbin onlarin hiylesini bosa cixartmadimi Onlarin ustune qatar qatar quslar ebabil quslari gonderdi O quslar onlara bismis gilden duzelmis mohkem xirda daslar atirdi Rebbin onlari heserat terefinden yeyilmis ekin yarpagina saman copune donderdi Fil hadisesinin tarixi ordunun ve fillerin sayisi haqqda deqiq melumatlar movcud deyil Ebrehe Yemende bir xristian emiri idi ve o ereblerin hecc ucun her il Mekkeye getmesini istemirdi Sanada boyuk bir kilse tikdi ve adini Kuleys qoydu Ebrehe Hebes krali mektubunda xalqin hecc ucun ancaq Kuleyse gede bileceklerini ve Mekkeye getmek isteyenlere icaze vermeyeceyini yazaraq onun desteyini aldi Ebrehe hecci manee toretmek niyyetini Yemen Ereblerini hirslendirdi Ebrehe hecce manee toretmek niyyeti Yemen Ereblerini hirslendirdi Revayete gore Nukayl adli bir yerli sakin hec kimin olmadigi bir zaman Kuleyse gederek icerini xarabaya dondermis cirklendirdi ve qeyb oldu Ebrehe cox pis tehqire meruz qalmisdi Emir Ebhere hadiseden intiqam almaq qerarina geldi ve emir on uc fil ve altmis min Hebesliden ibaret olan orduyla Kebeni parcalamaq ucun hereket etdi Mekkenin kenarina gelen mekkeliler Mekkenin qoyunlarini ve develerini goturub onlari Taife yerlesdirdikleri yere qacirdilar Ebrehe Mekke emiri Ebdulmutallibin danisiq teklifini de geri cevirdi Ordu Mekke uzerine hucum etmeye hazirlasarken goy uzu Ebabil quslari ile doldu dimdiklerinde ve agizlarinda getirdikleri daslar ile Ebrehe ordusunu das yagisina tutdular Isgalcilar mehv edildiler Sag qalanlar iclerinde Ebrehe de olmaqla Yemene teref qacdilar Sanaya donerken Ebrehe yaralarina tab getirmeyerek oldu Hemcinin baxFil Suresi Hebesistan Ebabil QuranIstinadlarHajjah Adil Amina Prophet Muhammad PBUH ISCA Jun 1 2002 ISBN 1 930409 11 7 Peygemberimiz necenci ilde dogulub 2021 06 22 at the Wayback Machine Giris tarixi 20 iyul 2016 PDF 2013 08 10 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 15 13 iyul 2013 cu il tarixli menbeden arxivlesdirildi 105 el Fil 15 yanvar 2016 ci il tarixli qaynaqdan arxivlesdirildii Giris tarixi 29 iyul 2016 5 aprel 2016 ci il tarixli menbeden arxivlesdirildi 3 aprel 2016 ci il tarixli menbeden arxivlesdirildi