Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Fətəli xan Qovanlı-Qacar (1686 – 1726) — Qacar xanı, Astrabad və Mübarəkabad hakimi.
| Fətəli xan Qovanlı-Qacar | |
|---|---|
| Fətəli xan Şahqulu xan oğlu Qovanlı-Qacar | |
| 10 noyabr 1722 – 11 oktyabr 1726 | |
| Əvvəlki | Məhəmmədqulu xan Şamlı |
| Sonrakı | Məhəmmədəli xan Qullarağası |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Astrabad civarı, Səfəvilər dövləti |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Səfəvilər |
| Vəfat səbəbi | öldürülüb |
| Fəaliyyəti | hərbi lider[d] |
| Atası | Şahqulu xan |
| Həyat yoldaşı | Əminə bəyim |
| Uşaqları | Məmmədhüseyn xan, Məhəmmədhəsən xan Qovanlı-Qacar, Xədicə bəyim |
| Ailəsi | Qacarlar |
| Rütbəsi | general |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Fətəli bəy Şahqulu xan oğlu Astrabad civarında doğulmuşdu. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Oymaqlarına başçılıq etmişdi. Fətəli bəy Şah Sultan Hüseyndən öncə sultan, sonra xan ünvanı almışdı.
Fətəli xan Mübarəkabad qalasının hakimi olmuşdu. Qəzvin hakimi Məhəmməd xan Türkman və vəziri Əhməd sultan onu tutmaq üçün ora gəlir. Fətəli xan yomut türkmənlərinin yanına qaçır. Orda evlənir. Eşidir ki, qardaşlarını qalada öldürüblər. Türkmən və Qacarlardan yığdığı qoşunla Mübarəkabada gəlir. Məhəmməd xanı, Əhməd sultanı və Əsləməş xanı öldürüb, qalaya yiyələnir.
Şəkər bəy Cahanbəyli-Kürd səs yayır ki, Fətəli xanı öldürmüşəm. Bu hayı eşidən Qacar başçıları Məhəmmədhüseyn xan, Fəzləli bəy, Məhəmmədtağı bəy qalaya gəlirlər. Baxırlar ki, bu səs-küy kürdün hiyləsidir. Aralanıb gedirlər.
Fətəli xan əfqanların paytaxta basqın xəbərini eşidib, dəstəsinin başında köməyə tələsdi. Şəhərin qarışıq vəziyyətdə olduğunu görüb, geri qayıtdı.
Fətəli xan Qacarın İsfahanın mühasirəsi zamanı Şah Sultan Hüseyn sarayına yardım göstərmək niyyəti məlumdur. Sonradan Fətəli xan Qacar Simnan hakimi olanda Təhmasib Mirzə onu yenidən əfqanlara qarşı döyüşə girməyə cəlb etdi. Təhmasib özü Əşrəfin qurduğu tələdən canını qurtarandan sonra Fətəli xana əfqanlarla döyüşmək əmri verdi. Fətəli xan Qacar bu əmri qəbul etdi və əfqanlarla Tehran yaxınlığındakı İbrahimabadda döyüşə girdi və bu döyüşdə məğlub oldu. Həmin məğlubiyyət Fətəli xanla Təhmasib arasındakı münasibətlərin kəskinləşməsinə səbəb oldu. Məğlubiyyətdən sonra Fətəli xan Qacar Mazəndarana qaçdı və oradan da Damğana yollandı. Həmin günlərdə Təhmasibin sərkərdələrindən olan Zülfüqar adlı birisi yenidən qoşun toplamağa başladı. Fətəli xan belə bir qoşun dəstəsinin toplanmasını eşidib onun üzərinə hücum çəkdi. Bu dəstə geri çəkilməklə məhv olmaqdan xilas oldu.
Şah II Təhmasib Səfəvi Tehran ətrafında əfqanlara məğlub olub, Mazəndarana, Behşəhrə Fətəli xanın yanına qaçmışdı. Fətəli xan Gürganın hakimi idi. Onun tabeliyində qacarlardan başqa türkmən döyüşçüləri vardı. Onlar II Təhmasibə qulluq etməyə başladılar. Tarixçi Ələsgər Şəmim yazır: "Şah II Təhmasib qızılbaşların dağılmış ordusunun əsgərlərindən, Xəmsə əyalətində yaşayan Avşar və başqa ellərdən bir ordu yaratdı. Azərbaycanı, Qəzvini, Gilanı ələ keçirdi. Qacar elini özünə birləşdirmək üçün Gürgana getdi. Qacar elinin Aşağıbaşlı camaatının başçısı Fətəli xan yuxarıbaşlıları da toplayıb, ona qatıldı. Şah Tehranı almaq üçün Fətəli xanı ora göndərdi. Fətəli xan Əşrəf Əfqanı orda məğlub etdiyindən şan-şöhrət qazandı, bütün səfəviyyə ordusunun baş komandanı oldu. Qacar elindən ilk adam idi ki, bütün ordunun komandanı təyin edilmişdi".
II Şah Təhmasib Simnanın hakimiyyətini də Fətəli xana vermişdi. Həmin arada Fətəli xan II Şah Təhmasibin baş sərkərdəsi olmuşdu. II Şah Təhmasib Fətəli xan ilə birlikdə, Məşhəddəki isyanını yatırtmaq üçün oraya qoşun çəkdi və Məşhədi mühasirə etdi. Şəhəri almadan öncə Nadirqulu xan Fətəli xanın rəqibi olduğundan, II Şah Təhmasibu öyrədib onu aradan götürtdü.
Fətəli xan (hicri 1139-cu ilin səfər ayının 14-də) 12 oktyabr 1726-cı ildə öldürüldü.
Ailəsi
Fətəli xan Türkmənlərin Yomut tayfasından bir qızla, Əminə bəyimlə, Hüseynqulu ağa Qacarın qızı ilə evlənmişdi. Məmmədhüseyn xan, Məhəmmədhəsən xan adlı oğulları, Xədicə bəyim adlı qızı vardı.
İstinadlar
- Ə. Şəmim. İran dər dövreyi-səltənəti-Qacar. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, II çapı, 1370 hicri, səh. 22-23. farsca.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: "Şuşa", 2008, 334 səh.
- Ə.Şəmim. İran dər dövreyi-səltənəti-Qacar. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, II çapı, 1370 hicri, səh.22-23. (farsca).
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Feteli sah Qacar ile sehv salmayin Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Feteli xan Qovanli Qacar 1686 1726 Qacar xani Astrabad ve Mubarekabad hakimi Feteli xan Qovanli QacarFeteli xan Sahqulu xan oglu Qovanli Qacar Sefevi Imperiyasinin bas veziri10 noyabr 1722 11 oktyabr 1726EvvelkiMehemmedqulu xan SamliSonrakiMehemmedeli xan QullaragasiSexsi melumatlarDogum tarixi 1686Dogum yeri Astrabad civari Sefeviler dovletiVefat tarixi 12 oktyabr 1726Vefat yeri SefevilerVefat sebebi oldurulubFealiyyeti herbi lider d Atasi Sahqulu xanHeyat yoldasi Emine beyimUsaqlari Memmedhuseyn xan Mehemmedhesen xan Qovanli Qacar Xedice beyimAilesi QacarlarRutbesi general Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFeteli bey Sahqulu xan oglu Astrabad civarinda dogulmusdu Mukemmel medrese tehsili almisdi Oymaqlarina basciliq etmisdi Feteli bey Sah Sultan Huseynden once sultan sonra xan unvani almisdi Feteli xan Mubarekabad qalasinin hakimi olmusdu Qezvin hakimi Mehemmed xan Turkman ve veziri Ehmed sultan onu tutmaq ucun ora gelir Feteli xan yomut turkmenlerinin yanina qacir Orda evlenir Esidir ki qardaslarini qalada oldurubler Turkmen ve Qacarlardan yigdigi qosunla Mubarekabada gelir Mehemmed xani Ehmed sultani ve Eslemes xani oldurub qalaya yiyelenir Seker bey Cahanbeyli Kurd ses yayir ki Feteli xani oldurmusem Bu hayi esiden Qacar bascilari Mehemmedhuseyn xan Fezleli bey Mehemmedtagi bey qalaya gelirler Baxirlar ki bu ses kuy kurdun hiylesidir Aralanib gedirler Feteli xan efqanlarin paytaxta basqin xeberini esidib destesinin basinda komeye telesdi Seherin qarisiq veziyyetde oldugunu gorub geri qayitdi Feteli xan Qacarin Isfahanin muhasiresi zamani Sah Sultan Huseyn sarayina yardim gostermek niyyeti melumdur Sonradan Feteli xan Qacar Simnan hakimi olanda Tehmasib Mirze onu yeniden efqanlara qarsi doyuse girmeye celb etdi Tehmasib ozu Esrefin qurdugu teleden canini qurtarandan sonra Feteli xana efqanlarla doyusmek emri verdi Feteli xan Qacar bu emri qebul etdi ve efqanlarla Tehran yaxinligindaki Ibrahimabadda doyuse girdi ve bu doyusde meglub oldu Hemin meglubiyyet Feteli xanla Tehmasib arasindaki munasibetlerin keskinlesmesine sebeb oldu Meglubiyyetden sonra Feteli xan Qacar Mazendarana qacdi ve oradan da Damgana yollandi Hemin gunlerde Tehmasibin serkerdelerinden olan Zulfuqar adli birisi yeniden qosun toplamaga basladi Feteli xan bele bir qosun destesinin toplanmasini esidib onun uzerine hucum cekdi Bu deste geri cekilmekle mehv olmaqdan xilas oldu Sah II Tehmasib Sefevi Tehran etrafinda efqanlara meglub olub Mazendarana Behsehre Feteli xanin yanina qacmisdi Feteli xan Gurganin hakimi idi Onun tabeliyinde qacarlardan basqa turkmen doyusculeri vardi Onlar II Tehmasibe qulluq etmeye basladilar Tarixci Elesger Semim yazir Sah II Tehmasib qizilbaslarin dagilmis ordusunun esgerlerinden Xemse eyaletinde yasayan Avsar ve basqa ellerden bir ordu yaratdi Azerbaycani Qezvini Gilani ele kecirdi Qacar elini ozune birlesdirmek ucun Gurgana getdi Qacar elinin Asagibasli camaatinin bascisi Feteli xan yuxaribaslilari da toplayib ona qatildi Sah Tehrani almaq ucun Feteli xani ora gonderdi Feteli xan Esref Efqani orda meglub etdiyinden san sohret qazandi butun sefeviyye ordusunun bas komandani oldu Qacar elinden ilk adam idi ki butun ordunun komandani teyin edilmisdi II Sah Tehmasib Simnanin hakimiyyetini de Feteli xana vermisdi Hemin arada Feteli xan II Sah Tehmasibin bas serkerdesi olmusdu II Sah Tehmasib Feteli xan ile birlikde Mesheddeki isyanini yatirtmaq ucun oraya qosun cekdi ve Meshedi muhasire etdi Seheri almadan once Nadirqulu xan Feteli xanin reqibi oldugundan II Sah Tehmasibu oyredib onu aradan goturtdu Feteli xan hicri 1139 cu ilin sefer ayinin 14 de 12 oktyabr 1726 ci ilde olduruldu AilesiFeteli xan Turkmenlerin Yomut tayfasindan bir qizla Emine beyimle Huseynqulu aga Qacarin qizi ile evlenmisdi Memmedhuseyn xan Mehemmedhesen xan adli ogullari Xedice beyim adli qizi vardi IstinadlarE Semim Iran der dovreyi selteneti Qacar Baki Elm nesriyyati II capi 1370 hicri seh 22 23 farsca MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh E Semim Iran der dovreyi selteneti Qacar Baki Elm nesriyyati II capi 1370 hicri seh 22 23 farsca Xarici kecidler