Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fəryad (ing. "The Scream", norv. "Skrik") — norveçli rəssam Edvard Munk tərəfindən 1893-cü ildə çəkilmişdir və hazırda rəsm sərgilənir.
| Fəryad | ||
|---|---|---|
| norv. "Skrik" | ||
| ||
| Rəssam | Edvard Munk | |
| Tarixi | 1893 | |
| Texnikası | yağlı boya, pastel, tempera (kətan üzərində) | |
| Ölçüləri | 91 sm × 73,5 sm | |
| Saxlanıldığı yer | ||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | ||
Bu əsər dəli bir insanın hallüsinasiyasıdır sanki. Belə ki, Edvard Munkun “Çığırtı”sı heç də dəhşətin spontan ifadəsi olmayıb, real bir hadisənin tam dəqiqliklə kətan üzərinə köçürülməsidir.
Əsərin təsviri
Əsərdə rəssama yaxşı tanış olan yer, Ekeberq təpələrinə gedən yol təsvir olunub. Kətan üzərinə köçürülən bu mənzərə barədə Munk hələ öz gündəliklərində, 22 yanvar, 1892-ci il tarixində, yazır:
 | “Mən iki yoldaşımla gəzintiyə çıxmışdım. Günəş qüruba doğru yaxınlaşırdı. Məni həzin bir qüssə bürüdü. Birdən səma al-qırmızı rəngə boyandı. Mən dayandım və barmaqlığa söykəndim. Tünd-mavi səmada və şəhərin üstündə sanki alov dilləri oynayırdı. Dostlarım yollarına davam elədilər, lakin mən yerimdə donub qaldım. Qorxudan titrəyərək, təbiətin dəhşət dolu çığırtısını bütün qəlbimlə eşidirdim sanki.” |  |
Əsər haqqında
Bütün bu yaşananlar, həmin dəqiqə rəsmə köçürülmədi. Munkun arxivindəki sənədlərə nəzər salaq, rəssamın öz əliylə yazdığı qeydlərdən birində deyilir ki, 1893-cü ildə yaradılmış “Çığırtı”, onun 1884-cü ildəki xatirələri əsasında yaradılıb. Bəs nəyə görə Munk, üzərindən 9 il keçsə də, bu hadisəni belə yadında saxlayıb və onu rəsmə çevirməyi qərara alıb?
Yalnız 2003-cü ildə fizik Rassel Dyoşer və astrofizik Donald Olson buna aydınlıq gətirə bildilər. 1883-cü ilin avqustunda İndoneziyada 36 min insanın ölümü ilə nəticələnən Krakatau vulkanının püskürməsi baş vermişdi. Bunun nəticəsində atmosferin yuxarı təbəqələrinə vulkanik mənşəli kül yığılmışdır ki, bu da günəş şüalarının təsiri nəticəsində, qürub zamanı səmada al-qırmızı rəngin əmələ gəlməsinə səbəb olurdu. Bu qeyri-adi hadisə dünyanın müxtəlif yerlərində təzahür eləmişdir. Belə ki, rəssam Vilyam Eskroft Temza sahilində apokaliptik qürubu müşahidə elədiyini öz qeydlərində bildirmişdir. Pensilvaniya ştatındakı qəzetlərdən birində isə, göydə Amerika bayrağının zolaqlarının görünməsi barədə yazı getmişdir. Beləliklə vulkanın izlərini 1883-cü ilin noyabrından 1884-cü ilin fevralına qədər, Norveçin paytaxtı da daxil olmaqla, dünyanın müxtəlif yerlərində insanlar səmada müşahidə edə bilmişdilər. Beləliklə, Krakatau vulkanı nəinki atmosferdə həmçinin incəsənətdə də böyük iz buraxmışdır.
Əsərdə ön plana çəkilən üz elə əslində Munkun özüdür. Əsas cizgilər burda tam təsvir olunmasa da, dəhşət hissi yaşıyan hər bir insana xas olan ümumi cizgilər burda dəqiq aydın təsvir olunub. Munkun yaradıcılığını araşdıran prof. Robert Rozemblyumun araşdırmasına görə uzunsov, sərt formada olan baş və ona sıxılmış əllər, həmin vaxtlarda Fransa muzeylərində insanlara təqdim olunan “Peru mumiyası”dan götürülmüşdür.
Əsərdə diqqət çəkən bir an da var. Munkdan uzaqlaşan dostlar. Bu əsərdəki tənhalıq hissini daha da qabarıq ifadə edir. Alman incəsənət tarixçisi Ulrix Bişofa görə, Munkun yaradıcılığında kölgə elementi, keçmiş və ölümü təsvir edir. Bu hardasa onun uşaqlıq xatirələriylə bağlıdır. Belə ki, rəssam anasının və bacısının vərəm xəstəliyindən ölümünün şahidi olmuşdur.
Qalereya
-
![image]()
1893: pastel ilə kətan üzərində çəkilib. "Çığırtı"nın erkən versiyasıdır. -
![image]()
1893: yağlıboya, tempera and pastel ilə kətan üzərində çəkilib. Ən çox tanınan versiyası sayılır, Oslo, Norveçdəki milli qalereyada saxlanılır. -
![image]()
1895: Litograf versiyası. -
![image]()
1895: pastel ilə kətan üzərində çəkilib, 2012-ci ildə Sotheby's-də baş tutan incəsənət auksionunda 120 milyon amerikan dollarına satılıb. -
![image]()
1910: tempera ilə kətan üzərində çəkilib, 2004-cü ildə Munk muzeyindən oğurlanıb, lakin 2006-cı ildə tapılıb.
İstinadlar
- "Quick Facts" 2013-05-13 at the Wayback Machine. Çikaqo incəsənət universiteti. (İngiliscə) 6 May 2012.
- Peter Aspden "So, what does 'The Scream' mean?" 2013-10-14 at the Wayback Machine. Financial Times. (İngiliscə) 21 aprel 2012.
- "The Scream" 2016-09-02 at the Wayback Machine. Çikaqo incəsənət universiteti. (İngiliscə) 6 May 2012.
- "'The Scream' Is Auctioned for a Record $119.9 Million" 2022-07-04 at the Wayback Machine. The New York Times. (İngiliscə) 3 May 2012.
- "Munch's "The Scream" Sold to Financier Leon Black" 2013-05-13 at the Wayback Machine. The Wall Street Journal. (İngiliscə) 22 Avqust 2012.
Xarici keçidlər
- "Çığırtı"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Feryad deqiqlesdirme Feryad ing The Scream norv Skrik norvecli ressam Edvard Munk terefinden 1893 cu ilde cekilmisdir ve hazirda resm sergilenir Feryadnorv Skrik Portretin gorunusuRessam Edvard MunkTarixi 1893Texnikasi yagli boya pastel tempera ketan uzerinde Olculeri 91 sm 73 5 smSaxlanildigi yer Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bu eser deli bir insanin hallusinasiyasidir sanki Bele ki Edvard Munkun Cigirti si hec de dehsetin spontan ifadesi olmayib real bir hadisenin tam deqiqlikle ketan uzerine kocurulmesidir Eserin tesviriEserde ressama yaxsi tanis olan yer Ekeberq tepelerine geden yol tesvir olunub Ketan uzerine kocurulen bu menzere barede Munk hele oz gundeliklerinde 22 yanvar 1892 ci il tarixinde yazir Men iki yoldasimla gezintiye cixmisdim Gunes quruba dogru yaxinlasirdi Meni hezin bir qusse burudu Birden sema al qirmizi renge boyandi Men dayandim ve barmaqliga soykendim Tund mavi semada ve seherin ustunde sanki alov dilleri oynayirdi Dostlarim yollarina davam elediler lakin men yerimde donub qaldim Qorxudan titreyerek tebietin dehset dolu cigirtisini butun qelbimle esidirdim sanki Eser haqqindaButun bu yasananlar hemin deqiqe resme kocurulmedi Munkun arxivindeki senedlere nezer salaq ressamin oz eliyle yazdigi qeydlerden birinde deyilir ki 1893 cu ilde yaradilmis Cigirti onun 1884 cu ildeki xatireleri esasinda yaradilib Bes neye gore Munk uzerinden 9 il kecse de bu hadiseni bele yadinda saxlayib ve onu resme cevirmeyi qerara alib Yalniz 2003 cu ilde fizik Rassel Dyoser ve astrofizik Donald Olson buna aydinliq getire bildiler 1883 cu ilin avqustunda Indoneziyada 36 min insanin olumu ile neticelenen Krakatau vulkaninin puskurmesi bas vermisdi Bunun neticesinde atmosferin yuxari tebeqelerine vulkanik menseli kul yigilmisdir ki bu da gunes sualarinin tesiri neticesinde qurub zamani semada al qirmizi rengin emele gelmesine sebeb olurdu Bu qeyri adi hadise dunyanin muxtelif yerlerinde tezahur elemisdir Bele ki ressam Vilyam Eskroft Temza sahilinde apokaliptik qurubu musahide elediyini oz qeydlerinde bildirmisdir Pensilvaniya statindaki qezetlerden birinde ise goyde Amerika bayraginin zolaqlarinin gorunmesi barede yazi getmisdir Belelikle vulkanin izlerini 1883 cu ilin noyabrindan 1884 cu ilin fevralina qeder Norvecin paytaxti da daxil olmaqla dunyanin muxtelif yerlerinde insanlar semada musahide ede bilmisdiler Belelikle Krakatau vulkani neinki atmosferde hemcinin incesenetde de boyuk iz buraxmisdir Eserde on plana cekilen uz ele eslinde Munkun ozudur Esas cizgiler burda tam tesvir olunmasa da dehset hissi yasiyan her bir insana xas olan umumi cizgiler burda deqiq aydin tesvir olunub Munkun yaradiciligini arasdiran prof Robert Rozemblyumun arasdirmasina gore uzunsov sert formada olan bas ve ona sixilmis eller hemin vaxtlarda Fransa muzeylerinde insanlara teqdim olunan Peru mumiyasi dan goturulmusdur Eserde diqqet ceken bir an da var Munkdan uzaqlasan dostlar Bu eserdeki tenhaliq hissini daha da qabariq ifade edir Alman incesenet tarixcisi Ulrix Bisofa gore Munkun yaradiciliginda kolge elementi kecmis ve olumu tesvir edir Bu hardasa onun usaqliq xatireleriyle baglidir Bele ki ressam anasinin ve bacisinin verem xesteliyinden olumunun sahidi olmusdur Qalereya1893 pastel ile ketan uzerinde cekilib Cigirti nin erken versiyasidir 1893 yagliboya tempera and pastel ile ketan uzerinde cekilib En cox taninan versiyasi sayilir Oslo Norvecdeki milli qalereyada saxlanilir 1895 Litograf versiyasi 1895 pastel ile ketan uzerinde cekilib 2012 ci ilde Sotheby s de bas tutan incesenet auksionunda 120 milyon amerikan dollarina satilib 1910 tempera ile ketan uzerinde cekilib 2004 cu ilde Munk muzeyinden ogurlanib lakin 2006 ci ilde tapilib Istinadlar Quick Facts 2013 05 13 at the Wayback Machine Cikaqo incesenet universiteti Ingilisce 6 May 2012 Peter Aspden So what does The Scream mean 2013 10 14 at the Wayback Machine Financial Times Ingilisce 21 aprel 2012 The Scream 2016 09 02 at the Wayback Machine Cikaqo incesenet universiteti Ingilisce 6 May 2012 The Scream Is Auctioned for a Record 119 9 Million 2022 07 04 at the Wayback Machine The New York Times Ingilisce 3 May 2012 Munch s The Scream Sold to Financier Leon Black 2013 05 13 at the Wayback Machine The Wall Street Journal Ingilisce 22 Avqust 2012 Xarici kecidler Cigirti