Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Damad Fərhat Paşa (türk. Damad Ferhad Paşa; 1485 — oktyabr/noyabr 1525) — Osmanlı imperiyasının dövlət xadimi.
| Fərhad Paşa | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1485 |
| Vəfat tarixi | 1525 |
| Vəfat yeri | |
| Həyat yoldaşı | |
Damad Fərhat Paşa Rumeli bəylərbəyi vəzifəsini icra edib. Məmlük bəyi Canbərdi Qəzainin üsyanının yatırılmasında iştirakçı olub. Suriya səfəri zamanı sərdar, I Səlimin Səfəvi dövlətinə yürüşündə və I Süleymanın Rodosu fəth etməsində iştirak edib. Sultan Süleyman Qanuninin bacısı Beyhan Sultanın həyat yoldaşı olub. O, ram edilməz xasiyyəti və tamahkarlığı ilə seçilirdi. O, böyük vəzirlər Piri Mehmed Paşa və Parqalı İbrahim Paşa ilə daim mübarizə aparırdı. 1525-ci ildə I Süleymanın əmri ilə edam olunub.
Həyatı
Fərhad Paşa mənşəcə alban və ya xorvat idi. O, I Səlimin şəxsi qulu (nökəri) olub. Sultan onu fərqləndirmiş və onun yüksəlməsinə töhfə vermişdir. Fərhat təhsilini Əndərunda alıb. Məktəbi bitirdikdən sonra yeniçəri ağası vəzifələrində xidmətə başlayıb. O, artıq 1516-cı ildə Rumeli bəylərbəyi idi. 1518-ci ildə o, Səfəvilər üzərinə yürüşdə iştirak edib. Müasirlərinin təsvirinə görə, Fərhad Paşa "ordunun ən bacarıqlı əsgəri" idi.
1520-ci ildə Sultan I Səlimənin ölümündən sonra Dəməşqdəki Osmanlı valisi Canberdi əl-Qəzali Osmanlı imperiyasına qarşı üsyan qaldırdı. O, cümə namazında məscidlərdə xətiblərdə Osmanlı sultanının adını çəkməyi qadağan etdi, Osmanlı məmurlarını və əsgərlərini Suriyadan qovdu və Osmanlı paltarını qadağan etdi. O, özünü sultan elan etdikdən sonra Tripoli, Həma və Hüms şəhərləri onun üsyanına qoşuldu. Səfəvi şahı I İsmayılın və Misirin Osmanlı hökmdarı Xeyir bəyin dəstəyini almaq üçün uğursuz cəhdlərdən sonra Canbərdi Qəzai buna baxmayaraq, ordu toplayıb Hələbi fəth etmək üçün yola düşdü. Lakin onun ordusu şəhəri 15 gün ərzində uğursuz mühasirəyə aldı və bu müddət ərzində 200-dən çox sakin və Osmanlı əsgəri həlak oldu. Üsyançı tezliklə Dəməşqə çəkilməli oldu.
1521-ci ilin fevralında Fərhad Paşanın başçılıq etdiyi Osmanlı ordusu Dəməşqə yaxınlaşdı. Burada Canbərdi bəyin ordusunun müqaviməti ilə qarşılaşdı. Canbərdi Qəzainin ordusu qısa müddətdə məğlub oldu və fevralın 6-da o özü edam edildi..|k}} Ferhad Paşa Canbərdi Qəzainin kəsilmiş başını qənimət olaraq Sultan I Süleymana göndərdi.
Dəməşq tutuldu və dağıdıldı, 3000-dən çox şəhər sakini öldürüldü. Eyni zamanda yaxınlıqdakı kəndlər də talan edildi. Canbərdi üsyanının yatırılması ilə nəhayət Suriyada məmlüklərin təsiri sona çatdı. Fərhat Paşa Dəməşqə müvəqqəti olaraq bəylərbəyi təyin edildi.
Lembin ardınca Pietro Braqadino da Fərhad Paşanın Rodosun fəthində fəal "qəddar" iştirakından yazmışdı. I Süleyman Fərhad Paşanın xidmətlərini yüksək qiymətləndirdi və ona dəstək oldu, bacısını ona verdi. Piri Mehmed Paşanın üçüncü vəzir vəzifəsinə başqa birini tövsiyə etməsinə baxmayaraq, Sultan Süleyman 1524-cü ildə onu bu vəzifəyə təyin etdi.
Gözdən düşməsi və ölümü
Əgər əvvəlcə Fərhad Paşa I Süleymanın tərəfdarı idisə, 1523-cü ilin yayında Parqalı İbrahim Paşanın sədrəzəmliyə yüksəlməsi Fərhad Paşanın süqutu bununla əlaqələndirilir.
Fərhad Paşa qanunlara zidd olaraq Osmanlı dövlətinin düşməni kimi şəxsi düşmənlərini edam edir, rüşvət alırdı. Bu (İbrahim Paşanın xəbər verməsi ilə) I Süleymanın xoşuna gəlmədi və o, vəzifəsindən uzaqlaşdırılaraq geri çağırıldı. Lakin Süleymanın anası və bacısı (Fərhad Paşanın arvadı) onun kürəkənini bağışlamağa razı saldılar. I Süleyman Fərhadı sınaq müddəti təyin etdi və onu Belqrad paşalığına sancaqbəy olaraq göndərdi. Fərhad Paşa keçmiş səhvlərindən nəticə çıxarmayaraq ona həvalə edilmiş torpaqlarda özbaşnalıq etməyə, rüşvət almağa davam edirdi. Nəticədə o, yenidən vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Divanda, məhkəməsi zamanı Fərhad Paşa İbrahimi Braqadinonun təsvirinə görə bardassa (alçaq; kobud formada homoseksual; passiv korrupsioner sodomit) adlandıraraq lənətləyir. Süleyman onu çölə çıxarmağı əmr etdi. Onu çıxarmaq istəyəndə söyüş söyüb müqavimət göstərdi və zorla sürünməli oldu. Əlavə versiyalar fərqlidir. Braqadinonun xəbərinə görə, Fərhat bıçağı çıxarıb müqavimət göstərdi, lakin onun əl qolunu bağlayıb, başını kəsdilər. Başı kəsilmiş cəsəd üç gün yerdə qaldı. Lembun dediyinə görə, Fərhad Paşanı boğublar. “Hökmdarın anası bu ölümdən çox kədərləndi və hökmdar özünə haqq qazandıraraq cavab verib ki, o, yalnız onu həbs etmək əmri verib, lakin o, müqavimət göstərib və təsadüfən öldürülüb”. Bu hadisə 1525-ci il oktyabrın 19 (və ya noyabrın 1-də) Ədirnədə baş verdi.
Şəxsiyyəti
Döyüşdə faydalı olan “vəhşilik onun fitrətinin bir parçası idi”, lakin əyalət idarəsində onun üsulları daimi şikayətlərə səbəb olurdu.İbrahim Peçevi onun haqqında yazırdı: “O, alban əsilli məğrur və tamahkar bir insan idi. İşdən çıxarıldıqdan sonra Səməndər sancağının bəyi vəzifəsindən geri çağırılsa da, ambisiyalarını cilovlaya, dilini saxlaya bilmədi. Onun haqqında davamlı şikayətlər nəticəsində sonda Ədirnədə padişah divanında başını itirdi. Bu hadisə 931-ci ildə (1524/25) baş verib”.
Ailəsi
Fərhad Paşa I Səlimin qızı, I Süleymanın bacısı Beyhan Sultan ilə evli idi. Görünür, Beyhan Sultanın həyat yoldaşı ilə münasibətləri yaxşı idi. Çünki əri gözdən düşdüyü və bütün vəzifələrdən uzaqlaşdırıldığı zaman ərini müdafiə etmişdi. Onun sayəsində Fərhad Paşaya karyerasına yenidən başlamaq şansı verildi. Edam edilərkən Beyhan Sultan qardaşı Sultanla münasibətlərini kəsdi. Onunla anasının yanında görüşərək dedi: "Ümid edirəm ki, tezliklə qardaşım üçün artıq yas tutacağam".
İstinadlar
- Öztuna, 2006. səh. 233
- Süreyya, 2 cild, 1996. səh. 517
- Lamb, 1951. səh. 78
- Rogan, 2009. səh. 24
- Iorga, 2008
- Uzunçarşılı, 1988, 2 cild, s. 295
- Peirce, 1993. səh. 57
- Turan, 2009. səh. 24
- Relationi, 1855. səh. 107
- Peirce, 1993. səh. 67
- Печеви, «О великих визирях, назначенных садразамами в их счастливое время»
Ədəbiyyat
- Alberi E. Relazioni degli ambasciatori veneti al Senato.Ser. 3, Vol. 3. Firenze Clio. 1855. (ital.)
- Iorga N. Kanuni ve Dönemi: Yenilmez Türk. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. 2008. ISBN . (türk.)
- Lamb H. Suleiman The Magnificent Sultan Of The East. N.Y.: Doubleday & Company, Inc. 1951. 78–79. (ing.)
- Öztuna Y. Yavuz Sultan Selim. Istanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı. 2006. 233. (türk.)
- Peirce Leslie P. The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford: Oxford University Press. 1993. 67. ISBN . (ing.)
- Rogan E. The Arabs: A History. Basic Books. 2009. ISBN . (ing.)
- Süreyya Mehmet Bey. Sicill-i Osmani (PDF). 2. Istanbul: Tarih Vakfi Yurt Yayınlar. ed. Nuri Akbayar. 1996. 518. (türk.)
- Turan E. The Marriage of Ibrahim Pasha (ca. 1495—1536) // Turcica . 41. 2009. 3—36. ISSN 0082-6847. (ing.)
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi (PDF). Ankara: Türk Tarih Kurumu. 1988. (türk.)
Xarici keçidlər
- "История Печеви". Древняя литература. İstifadə tarixi: 2017-06-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Damad Ferhat Pasa turk Damad Ferhad Pasa 1485 oktyabr noyabr 1525 Osmanli imperiyasinin dovlet xadimi Ferhad PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1485Vefat tarixi 1525Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiHeyat yoldasi Beyhan Sultan Damad Ferhat Pasa Rumeli beylerbeyi vezifesini icra edib Memluk beyi Canberdi Qezainin usyaninin yatirilmasinda istirakci olub Suriya seferi zamani serdar I Selimin Sefevi dovletine yurusunde ve I Suleymanin Rodosu feth etmesinde istirak edib Sultan Suleyman Qanuninin bacisi Beyhan Sultanin heyat yoldasi olub O ram edilmez xasiyyeti ve tamahkarligi ile secilirdi O boyuk vezirler Piri Mehmed Pasa ve Parqali Ibrahim Pasa ile daim mubarize aparirdi 1525 ci ilde I Suleymanin emri ile edam olunub HeyatiFerhad Pasa mensece alban ve ya xorvat idi O I Selimin sexsi qulu nokeri olub Sultan onu ferqlendirmis ve onun yukselmesine tohfe vermisdir Ferhat tehsilini Enderunda alib Mektebi bitirdikden sonra yeniceri agasi vezifelerinde xidmete baslayib O artiq 1516 ci ilde Rumeli beylerbeyi idi 1518 ci ilde o Sefeviler uzerine yurusde istirak edib Muasirlerinin tesvirine gore Ferhad Pasa ordunun en bacariqli esgeri idi 1520 ci ilde Sultan I Selimenin olumunden sonra Demesqdeki Osmanli valisi Canberdi el Qezali Osmanli imperiyasina qarsi usyan qaldirdi O cume namazinda mescidlerde xetiblerde Osmanli sultaninin adini cekmeyi qadagan etdi Osmanli memurlarini ve esgerlerini Suriyadan qovdu ve Osmanli paltarini qadagan etdi O ozunu sultan elan etdikden sonra Tripoli Hema ve Hums seherleri onun usyanina qosuldu Sefevi sahi I Ismayilin ve Misirin Osmanli hokmdari Xeyir beyin desteyini almaq ucun ugursuz cehdlerden sonra Canberdi Qezai buna baxmayaraq ordu toplayib Helebi feth etmek ucun yola dusdu Lakin onun ordusu seheri 15 gun erzinde ugursuz muhasireye aldi ve bu muddet erzinde 200 den cox sakin ve Osmanli esgeri helak oldu Usyanci tezlikle Demesqe cekilmeli oldu 1521 ci ilin fevralinda Ferhad Pasanin basciliq etdiyi Osmanli ordusu Demesqe yaxinlasdi Burada Canberdi beyin ordusunun muqavimeti ile qarsilasdi Canberdi Qezainin ordusu qisa muddetde meglub oldu ve fevralin 6 da o ozu edam edildi k Ferhad Pasa Canberdi Qezainin kesilmis basini qenimet olaraq Sultan I Suleymana gonderdi Demesq tutuldu ve dagidildi 3000 den cox seher sakini olduruldu Eyni zamanda yaxinliqdaki kendler de talan edildi Canberdi usyaninin yatirilmasi ile nehayet Suriyada memluklerin tesiri sona catdi Ferhat Pasa Demesqe muveqqeti olaraq beylerbeyi teyin edildi Lembin ardinca Pietro Braqadino da Ferhad Pasanin Rodosun fethinde feal qeddar istirakindan yazmisdi I Suleyman Ferhad Pasanin xidmetlerini yuksek qiymetlendirdi ve ona destek oldu bacisini ona verdi Piri Mehmed Pasanin ucuncu vezir vezifesine basqa birini tovsiye etmesine baxmayaraq Sultan Suleyman 1524 cu ilde onu bu vezifeye teyin etdi Gozden dusmesi ve olumuI Suleyman qarsisinda Ferhad Pasanin oldurulmesi Eger evvelce Ferhad Pasa I Suleymanin terefdari idise 1523 cu ilin yayinda Parqali Ibrahim Pasanin sedrezemliye yukselmesi Ferhad Pasanin suqutu bununla elaqelendirilir Ferhad Pasa qanunlara zidd olaraq Osmanli dovletinin dusmeni kimi sexsi dusmenlerini edam edir rusvet alirdi Bu Ibrahim Pasanin xeber vermesi ile I Suleymanin xosuna gelmedi ve o vezifesinden uzaqlasdirilaraq geri cagirildi Lakin Suleymanin anasi ve bacisi Ferhad Pasanin arvadi onun kurekenini bagislamaga razi saldilar I Suleyman Ferhadi sinaq muddeti teyin etdi ve onu Belqrad pasaligina sancaqbey olaraq gonderdi Ferhad Pasa kecmis sehvlerinden netice cixarmayaraq ona hevale edilmis torpaqlarda ozbasnaliq etmeye rusvet almaga davam edirdi Neticede o yeniden vezifesinden uzaqlasdirildi Divanda mehkemesi zamani Ferhad Pasa Ibrahimi Braqadinonun tesvirine gore bardassa alcaq kobud formada homoseksual passiv korrupsioner sodomit adlandiraraq lenetleyir Suleyman onu cole cixarmagi emr etdi Onu cixarmaq isteyende soyus soyub muqavimet gosterdi ve zorla surunmeli oldu Elave versiyalar ferqlidir Braqadinonun xeberine gore Ferhat bicagi cixarib muqavimet gosterdi lakin onun el qolunu baglayib basini kesdiler Basi kesilmis cesed uc gun yerde qaldi Lembun dediyine gore Ferhad Pasani bogublar Hokmdarin anasi bu olumden cox kederlendi ve hokmdar ozune haqq qazandiraraq cavab verib ki o yalniz onu hebs etmek emri verib lakin o muqavimet gosterib ve tesadufen oldurulub Bu hadise 1525 ci il oktyabrin 19 ve ya noyabrin 1 de Edirnede bas verdi SexsiyyetiDoyusde faydali olan vehsilik onun fitretinin bir parcasi idi lakin eyalet idaresinde onun usullari daimi sikayetlere sebeb olurdu Ibrahim Pecevi onun haqqinda yazirdi O alban esilli megrur ve tamahkar bir insan idi Isden cixarildiqdan sonra Semender sancaginin beyi vezifesinden geri cagirilsa da ambisiyalarini cilovlaya dilini saxlaya bilmedi Onun haqqinda davamli sikayetler neticesinde sonda Edirnede padisah divaninda basini itirdi Bu hadise 931 ci ilde 1524 25 bas verib AilesiFerhad Pasa I Selimin qizi I Suleymanin bacisi Beyhan Sultan ile evli idi Gorunur Beyhan Sultanin heyat yoldasi ile munasibetleri yaxsi idi Cunki eri gozden dusduyu ve butun vezifelerden uzaqlasdirildigi zaman erini mudafie etmisdi Onun sayesinde Ferhad Pasaya karyerasina yeniden baslamaq sansi verildi Edam edilerken Beyhan Sultan qardasi Sultanla munasibetlerini kesdi Onunla anasinin yaninda goruserek dedi Umid edirem ki tezlikle qardasim ucun artiq yas tutacagam IstinadlarOztuna 2006 seh 233 Sureyya 2 cild 1996 seh 517 Lamb 1951 seh 78 Rogan 2009 seh 24 Iorga 2008 Uzuncarsili 1988 2 cild s 295 Peirce 1993 seh 57 Turan 2009 seh 24 Relationi 1855 seh 107 Peirce 1993 seh 67 Pechevi O velikih viziryah naznachennyh sadrazamami v ih schastlivoe vremya EdebiyyatAlberi E Relazioni degli ambasciatori veneti al Senato Ser 3 Vol 3 Firenze Clio 1855 ital Iorga N Kanuni ve Donemi Yenilmez Turk Istanbul Yeditepe Yayinevi 2008 ISBN 978 975 6480 94 6 turk Lamb H Suleiman The Magnificent Sultan Of The East N Y Doubleday amp Company Inc 1951 78 79 ing Oztuna Y Yavuz Sultan Selim Istanbul Babiali Kultur Yayinciligi 2006 233 turk Peirce Leslie P The Imperial Harem Women and Sovereignty in the Ottoman Empire Oxford Oxford University Press 1993 67 ISBN 0195086775 9780195086775 ing Rogan E The Arabs A History Basic Books 2009 ISBN 0 465 07100 7 ing Sureyya Mehmet Bey Sicill i Osmani PDF 2 Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlar ed Nuri Akbayar 1996 518 turk Turan E The Marriage of Ibrahim Pasha ca 1495 1536 Turcica 41 2009 3 36 ISSN 0082 6847 ing Uzuncarsili Ismail Hakki Osmanli Tarihi PDF Ankara Turk Tarih Kurumu 1988 turk Xarici kecidler Istoriya Pechevi Drevnyaya literatura Istifade tarixi 2017 06 15