Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elmi irqçilik — bəzən bioloji irqçilik də adlandırılır, insan növünün "irqlər" adlanan bioloji cəhətdən fərqli taksonlara bölünə biləcəyinə, irqçiliyi (irqi ayrı-seçkilik) dəstəkləmək və ya əsaslandırmaq üçün empirik sübutların mövcud olduğuna dair yalançı elmi inamdır, irqi aşağılıq və ya irqi üstünlük hesab edilir. XX əsrin ortalarına qədər elmi irqçilik bütün elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbul edilsə də lakin artıq elmi hesab edilmir. Bəşəriyyətin bioloji cəhətdən ayrı-ayrı qruplara bölünməsi, müvafiq izahlı modellər qurmaq və tətbiq etməklə bu qruplara xüsusi fiziki və əqli xüsusiyyətlərin verilməsi ilə yanaşı, bu ideyaları dəstəkləyənlər tərəfindən irqçilik, irq realizmi və ya irq elmi adlandırılır. Müasir elmi konsensus bu görüşü müasir genetik tədqiqatlarla uzlaşmaz kimi rədd edir.
Elmi irqçilik insan populyasiyalarını fiziki cəhətdən ayrı-ayrı insan irqlərinə təsnif etmək üçün antropoloji tipologiyalar təklif etməklə antropologiyanı (xüsusilə fiziki antropologiya), kraniometriyanı, təkamül biologiyasını və digər fənləri və ya psevdo-disiplinləri yanlış tətbiq edir, yanlış şərh edir və ya təhrif edir. Burada bəziləri daha üstün və ya başqalarından aşağı ola bilər. Elmi irqçilik 1600-cü illərdən İkinci Dünya Müharibəsinin sonuna qədər olan dövrdə geniş yayılmışdı və XIX əsrin ortalarından XX əsrin əvvəllərinə qədər Avropa və Amerika akademik yazılarında xüsusilə daha qabarıq idi. XX əsrin ikinci yarısından etibarən elmi irqçilik köhnəlmiş kimi gözdən salındı və tənqid edildi, lakin irqi kateqoriyaların mövcudluğuna və əhəmiyyətinə, üstün və aşağı iyerarxiyaya inam əsasında irqçi dünya görüşlərini dəstəkləmək və ya təsdiqləmək üçün davamlı olaraq istifadə edilmişdir.
Fiziki antropologiyada irqi nəzəriyyələr (1850-1918)
Karl Linneys tərəfindən müəyyən edilmiş elmi təsnifat istənilən insan irqi təsnifat sxemi üçün zəruri idi. XIX əsrdə birxətli təkamül və ya klassik sosial təkamül, Qərbi Avropa mədəniyyətinin insan sosial-mədəni təkamülünün zirvəsi olduğunu irəli sürən rəqabət aparan sosioloji və antropoloji nəzəriyyələrin qarışığı idi. “Xristian İncilləri” köləliyi sanksiya etmək üçün şərh olunurdu və 1820-ci ildən 1850-ci ilə qədər ABŞ-ın cənubundakı antebellumda, keşiş Riçard Furman və Tomas R. Kobb kimi yazıçılar tərəfindən zəncilərin aşağı səviyyədə yaradıldığı fikrini həyata keçirmək üçün istifadə olunurdu.
Karl Foqt
Digər poligenist təkamülçü Karl Foqt (1817-1895) zənci irqinin meymunla əlaqəli olduğuna inanırdı. O, həmişə ağ irqin zəncilər üçün ayrı bir növ olduğunu yazırdı. "İnsan Mühazirələri"nin VII fəslində (1864) o, zənciləri "iki ifrat insan tipi" kimi təsvir etdiyi ağ irqlə müqayisə etmişdir. Onlar arasındakı fərqin iki meymun növü arasındakı fərqdən daha böyük olduğunu iddia etmişdir və bu, zəncilərin ağlardan ayrı bir növ olduğunu sübut edirdi
Çarlz Darvin
Çarlz Darvinin irqlə bağlı fikirləri hər zaman çoxlu sayda müzakirə və mübahisə mövzusuna çevrilmişdir. Cekson və Veydmanın fikrincə, XIX əsrdə irqlə bağlı mübahisələrdə Darvin mötədil idi. "O, təsdiqlənmiş irqçi deyildi - məsələn, qatı abolisionist idi” - lakin o, iyerarxiyada sıralana bilən fərqli irqlərin olduğunu düşünürdü.
Darvinin 1859-cu il tarixli ən nüfuzlu kitabı olan "Növlərin mənşəyi haqqında" kitabında insanın mənşəyi müzakirə olunmayıb. Təbii seçmə vasitələri və ya həyat mübarizəsində üstünlük verilən irqlərin qorunub saxlanması ilə əlavə edilən başlıq səhifəsində- genişləndirilmiş ifadə, "bir neçə irq üçün" kimi "çeşidlər" üçün alternativ olaraq bioloji irqlərin ümumi terminologiyasından istifadə etmişdir. Darvin "İnsanın törəməsi və cinsi əlaqədə seçmə" (1871) əsərində "insan irqlərinin ayrı-ayrı növlər kimi sıralanmasının lehinə və əleyhinə olan arqumentlər" məsələsini araşdırdı və irqi fərqlərin olmadığını bildirdi.
İdeoloji tətbiqlər
Nordicizm
Cozef Denikerin irqçilik nəzəriyyəsinə verdiyi töhfə amerikalı yevgenist Madison Qrantın (1865-1937) dünya sivilizasiyasının ağ irqi mühərriki kimi təqdim etdiyi ümumi, irqi birlik təsviri olan La Race nordique (Şimali irqi) idi. Əslində Riplinin üç irqli Avropa əhalisi modelini mənimsəmiş, lakin Teuton irqinin adını bəyənməmişdir. O, 1910-cu və 1920-ci illərdə məşhur olan irqi təsnifat nəzəriyyəsinə əsaslanaraq, la irqi nordique-ni 'Şimali irqinə', uydurulmuş irqi iyerarxiyanın zirvəsinə çevirmişdir.
Dövlət İrqi Biologiya İnstitutu (İsveç: Statens Institut för Rasbiologi) və onun İsveçdəki direktoru Herman Lundborq irqçi tədqiqatlarda fəallığını həmişə göstərirdi. Bundan əlavə, Ural-Altay dilləri ilə bağlı erkən tədqiqatların çoxu İsveçin şərqindəki Avropa xalqlarının asiyalı və beləliklə də aşağı irqdən ibarət olması fikrini əsaslandırmaq cəhdləri ilə rənglənmişdir ki, bu da müstəmləkəçilik, yevgenika və irq gigiyenasına haqq qazandırırdı. Amerikalı yevgenist, hüquqşünas və həvəskar antropoloq Madison Qrant tərəfindən “Böyük Yarış” (Yaxud Avropa Tarixinin İrqi Əsasları) kitabı 1916-cı ildə nəşr edilmişdir. Kitabın təsirli olmasına baxmayaraq, ilk dəfə nəşr olunduğu zaman diqqətdən kənarda qaldı və bir neçə dəfə yenidən baxıldı. Buna baxmayaraq, kitab elmi irqçilik kimi tanınan şeyə haqq qazandırmaq üçün məhdud immiqrasiyanı müdafiə edən insanlar tərəfindən istifadə edilmişdir.
İnterbellum II Dünya Müharibəsinə qədər
Elmi irqçilik XX əsrin əvvəllərində daha da inkişaf etdi və tezliklə kəşfiyyat testləri irqi müqayisələr üçün yeni bir mənbə oldu. İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəl (1939-45) elmi irqçilik antropologiya üçün ümumi olaraq qalırdı və Avropa və ABŞ-da yevgenika proqramları, məcburi sterilizasiya, anti-missegenasiya qanunları və immiqrasiya məhdudiyyətləri üçün əsaslandırma kimi istifadə edilirdi. Nasist Almaniyasının müharibə cinayətləri və insanlığa qarşı cinayətləri (1933-45) akademiyada elmi irqçiliyi gözdən salsa da lakin buna əsaslanan irqçi qanunvericilik bəzi ölkələrdə 1960-cı illərin sonlarına qədər qalmışdır.
Erkən kəşfiyyat testi və 1924-cü il İmmiqrasiya Aktı
1920-ci illərin əvvəlində elm adamları ağların qaradərililərdən üstün olması ilə razılaşdılar, lakin ağların xeyrinə sosial siyasəti dəstəkləmək üçün bunu sübut etmək üçün bir yola ehtiyacları var idi. Onlar bunu ölçməyin ən yaxşı yolunun kəşfiyyatı sınaqdan keçirmək olduğunu düşünürdülər. Testləri ağdərililərə lütf göstərmək üçün şərh etməklə, bu test edənlərin tədqiqat nəticələri bütün azlıq qruplarını çox mənfi şəkildə təsvir etmişdir. 1908-ci ildə Henri Qodard Binet zəka testini fransız dilindən tərcümə etdi və 1912-ci ildə Ellis adasına gələn immiqrantlara test tətbiq etməyə başladı. Bəziləri iddia edirlər ki, Qoddard immiqrantlar üzərində apardığı araşdırmada belə nəticəyə gəlib ki, rusların 87%-i, yəhudilərin 83%-i, macarların 80%-i və italyanların 79%-i zəif təfəkkürlüdür və 12 yaşından kiçik əqli yaşda idi. Bəziləri isə bu məlumatın millət vəkilləri tərəfindən “dəlil” kimi qəbul edildiyini və bu səbəbdən də illər boyu sosial siyasətə təsir etdiyini iddia edirdilər. Bernard Davis, məqaləsinin ilk cümləsində tədqiqat subyektlərinin qruplarının tipik üzvləri olmadığını, lakin şübhəli subnormal intellektə görə seçildiyini yazmışdır. Davis daha sonra qeyd etdi ki, Goddard test subyektlərinin aşağı IQ-nun genetik faktorlardan daha çox ətraf mühitə bağlı olduğunu müdafiə etdi və Goddard belə nəticəyə gəldi: “Biz onların uşaqlarının orta zəkaya sahib olacağına və düzgün tərbiyə olunarsa, intellektə sahib olacağına əmin ola bilərik". 1996-cı ildə Amerika Psixoloji Assosiasiyasının Elmi Məsələlər Şurası IQ testlərinin heç bir etnik/irqi qrupa qarşı ayrı-seçkilik olmadığını bildirdi.
Amerika Birləşmiş Ştatları
XX əsrdə qeyri-ixtiyari sterilizasiya proqramlarını əsaslandırmaq üçün "aşağı" hesab edilən qrupların fiziki və əqli qeyri-kafiliyini sübut etməyə çalışan elmi irqçilik anlayışlarına istinad edilirdi. Harri H. Laflin kimi yevgeniklər tərəfindən irəli sürülən bu cür proqramlar ABŞ Ali Məhkəməsi tərəfindən Buk Bellə qarşı (1927) işində konstitusiyaya uyğun olaraq təsdiq edildi. Ümumilikdə, 60.000 ilə 90.000 arasında amerikalı məcburi sterilizasiyaya məruz qalmışdır.
Elmi irqçilik, həmçinin 1921-ci il Fövqəladə Kvota Aktı və 1924-cü il İmmiqrasiya Aktı (Conson-Reed Aktı) üçün əsaslandırma kimi istifadə edildi, bu da italyan amerikalılarının ABŞ-a immiqrasiyasını və digər Cənubi Avropa və Şərqi Avropa ölkələrindən immiqrasiyanı məhdudlaşdıran irqi kvotalar tətbiq etdi. “Arzuolunmaz” immiqrantların qarşısını almağa çalışan bu kvotaların tərəfdarları, elmi irqçiliyə istinad etməklə məhdudiyyətləri əsaslandırdılar.
Lothrop Stoddard immiqrasiya təhlükəsi kimi gördüyü şeylər haqqında çoxlu irqçi kitablar nəşr etdirdi, onun ən məşhur kitabı isə 1920-ci ildə “Ağ Dünya Üstünlüyünə Qarşı Rənglərin Yüksələn gelgiti” idi.
Nüfuzlu nəşr hesab olunan 1930-1961-ci illərdə Amerika Fiziki Antropoloqlar Assosiasiyasının prezidenti Carleton S. Coon tərəfindən yazılan "The Races of Europe" (1939) idi. Coon müasir insanların çox regionlu mənşəyinin tərəfdarı idi. O, Homo sapiensi beş əsas irqə ayırdı: Qafqazoid, Monqoloid (yerli Amerikalılar da daxil olmaqla), Avstraloid, Konqoid və Kapoid.
Coonun düşüncə məktəbi İkinci Dünya Müharibəsindən sonra əsas antropologiyada artan müxalifətin obyekti oldu. Eşli Montaqu, xüsusən də özünün “İnsanın Ən Təhlükəli Mifi: İrqin Yanlışlığı” əsərində Coonu qınamaqda xüsusilə aktivlik nümayiş etdirirdi. 1960-cı illərdə Coonun yanaşması əsas antropologiyada köhnə versiyaya çevrilsə də lakin onun sistemi 1970-ci illərdə olduğu kimi tələbəsi Con Lawrence Angel tərəfindən nəşrlərdə görünməyə davam etmişdir.
Amerika İnsan Genetikası Cəmiyyətinin (ASHG) 2018-ci il bəyanatında “genetik müxtəlifliyin dəyərini rədd edən və ağdərililərin üstünlüyünə dair saxta iddiaları gücləndirmək üçün gözdən salınmış və ya təhrif olunmuş genetik anlayışlardan istifadə edən qrupların dirçəlişindən” həyəcan ifadə edilir. ASHG bunu "irqçi ideologiyaları qidalandırmaq üçün genetikanın sui-istifadəsi" kimi qınamış və ağ üstünlükçü iddiaların əsaslandığı bir sıra faktiki səhvləri vurğulamışdır. Bəyanat təsdiq edir ki, genetika “insanların bioloji cəhətdən fərqli alt kateqoriyalara bölünə bilməyəcəyini nümayiş etdirir” və “irqi təmizlik” anlayışını elmi baxımdan mənasız olduğunu ifşa edir”.
1945-ci ildən sonra
1954-cü ilǝ qǝdǝr, Plessi Fergusona qarşı ABŞ-da irqi seqreqasiyanın müdafiǝsindǝn 58 il sonra, elmi irqçilik vǝ onun sosioloji praktikası haqqında Amerikanın mǝşhur vǝ elmi fikirlǝri inkişaf edirdi. 1960-cı ildǝ "Mankind Quarterly" jurnalı tǝsis edilmişdir, bu jurnal adǝtǝn elmi irqçilik vǝ ağ üstünlüyünün mǝkanı vǝ qanuni elmi mǝqsǝdi olmayan kimi tǝsvir edilir. Jurnal 1960-cı ildǝ, qismǝn Amerika dövlǝt mǝktǝb sistemini ayıran Ali Mǝhkǝmǝnin Broun Tǝhsil Şurasına qarşı qǝrarına cavab olaraq tǝsis edilmişdir.
1966-cı ilin aprelindǝ Aleks Heyli Playboy jurnalına Amerika Nasist Partiyasının qurucusu Corc Linkoln Rokvellǝ müsahibǝ verdi. Rokvell 1916- cı ildǝ Q.O.Ferqyusonun qaradǝrili tǝlǝbǝlǝrin intellektual performansının ağdǝrili tǝlǝbǝlǝrin ǝcdad faizi ilǝ ǝlaqǝli olduğunu göstǝrǝn uzun bir araşdırmaya istinad edǝrǝk, qaradǝrililǝrin ağdǝrililǝrdǝn daha aşağı olduğuna inamını ǝsaslandırdı vǝ dedi: Daha sonra Playboy müsahibǝni redaksiya qeydi ilǝ dǝrc edǝrǝk, tǝdqiqatın "İrqçilik üçün diskreditasiya edlmiş ... yalançı elmi ǝsaslandırma" olduğunu iddia etdi.
YUNESKO kimi beynǝlxalq qurumlar irqlǝ bağlı elmi biliklǝrin vǝziyyǝtini ümumilǝşdirǝcǝk qǝtnamǝ layihǝlǝri hazırlamağa cǝhd etdilǝr vǝ irqi münaqişǝlǝrin hǝlli üçün çağırışlar etdilǝr. YUNESKO 1950-ci ildǝ yazdığı "İrq mǝsǝlǝsi"ndǝ irq kateqoriyalarının bioloji ǝsası ideyasını rǝdd etmǝdi, ǝksinǝ irqi belǝ tǝyin etdi: "Buna görǝ dǝ irq bioloji nöqteyi-nǝzǝrdǝn irqdǝn biri kimi müǝyyǝn edilǝ bilǝr. Geniş mǝnada Qafqaz, Monqoloid, Neqroid irqlǝri olaraq tǝyin edilǝn Homo sapiens növünü tǝşkil edǝn bir qrup populyasiyalar hesab edilir. İndi ümumiyyǝtlǝ qǝbul edilir ki, zǝka testlǝri özlüyündǝ bizǝ fitri qabiliyyǝtǝ görǝ olanları tǝhlükǝsiz şǝkildǝ ayırmağa imkan vermir. Elmi irqçiliyin İkinci Dünya Müharibǝsindǝn sonra elmi ictimaiyyǝt tǝrǝfindǝn böyük ölçüdǝ rǝdd edilmǝsinǝ baxmayaraq, bǝzi tǝdqiqatçılar son bir neçǝ onillikdǝ irqi üstünlük nǝzǝriyyǝlǝrini irǝli sürmǝyǝ davam etmişlǝr. Bu müǝlliflǝrin özlǝri dǝ öz işlǝrini elmi hesab etmǝklǝ yanaşı, irqçilik termini ilǝ mübahisǝ edǝ, “İrq realizmi” vǝ ya “İrqçilik” kimi terminlǝrǝ üstünlük verǝ bilǝrlǝr. 2018-ci ildǝ britaniyalı elmi jurnalist vǝ yazıçı Angela Saini bu fikirlǝrin ǝsas cǝrǝyana qayıtmasından ciddi narahatlığını ifadǝ etdi. Saini bu fikrini 2019-cu ildǝ nǝşr olunan Superior: The Return of Race Science kitabında da yazmışdır. İkinci Dünya Müharibǝsindǝn sonrakı belǝ elmi irqçilik tǝdqiqatçılarından biri dǝ Artur Jensendir. Onun ǝn görkǝmli işi “G Faktoru: Zehni Qabiliyyǝt Elmi” dir ki, o, qaradǝrililǝrin ağdǝrililǝrdǝn daha az intellektli olması nǝzǝriyyǝsini dǝstǝklǝyir. Jensen irqǝ ǝsaslanan tǝhsildǝ diferensiallaşmanın tǝrǝfdarıdır vǝ bildirir ki, pedaqoqlar “[şagirdlǝrin] tǝbiǝtinin bütün faktlarını tam nǝzǝrǝ almalıdırlar.” Jensenǝ verilǝn cavablar onun ǝtraf mühit faktorlarına ǝhǝmiyyǝt vermǝmǝsini tǝnqid edirdi.
Psixoloq Sandra Skarr Jensenin işini "öz çatışmazlıqları üzündǝn uğursuzluğa mǝhkum olan qaradǝrililǝrin şǝkillǝrini canlandırmaq" kimi tǝsvir edir. Pioner Fondunun (İrq, Tǝkamül vǝ Davranış) prezidenti vǝ Jensenin "G Faktoru"nun müdafiǝçisi C. Filipp Rushtonun da elmi irqçiliyi davam etdirǝn çoxsaylı nǝşrlǝri var. Rushton iddia edir ki, "beyin ölçüsündǝ irq fǝrqlǝri onların çoxşaxǝli hǝyat tarixçǝsi nǝticǝlǝrinin ǝsasını tǝşkil edir." Raştonun nǝzǝriyyǝlǝri Glayde Whitney kimi digǝr elmi irqçilǝr tǝrǝfindǝn müdafiǝ olunur. Whtney, Afrika mǝnşǝli insanlar arasında daha yüksǝk cinayǝt nisbǝtlǝrinin qismǝn genetikaya aid edilǝ bilǝcǝyini göstǝrǝn ǝsǝrlǝr nǝşr etdi. Whitney müxtǝlif bölgǝlǝrdǝ Afrika ǝsilli insanlar arasında daha yüksǝk cinayǝt nisbǝtlǝrini göstǝrǝn mǝlumatlardan bu nǝticǝyǝ gǝlmişdir. Digǝr tǝdqiqatçılar qeyd edirlǝr ki, genetik cinayǝt-irq ǝlaqǝsinin tǝrǝfdarları qarışıq sosial vǝ iqtisadi dǝyişǝnlǝrǝ mǝhǝl qoymasa da korrelyasiyadan nǝticǝ çıxarırlar.
Psixoloq Riçard Linn elmi irqçilik nǝzǝriyyǝlǝrini dǝstǝklǝyǝn çoxsaylı mǝqalǝlǝr vǝ kitab nǝşr etdirmişdir. IQ vǝ Millǝtlǝrin Sǝrvǝtindǝ Lynn iddia edir ki, milli ÜDM ǝsasǝn milli orta IQ ilǝ müǝyyǝn edilir. O, bu nǝticǝni orta IQ vǝ ÜDM arasındakı ǝlaqǝdǝn çıxarır vǝ Afrika ölkǝlǝrindǝ aşağı intellektin onların aşağı sǝviyyǝli böyümǝsinin sǝbǝbi olduğunu müdafiǝ edir. Lynn nǝzǝriyyǝsi korrelyasiya statistikası arasında sǝbǝb-nǝticǝ ǝlaqǝsini tǝyin etdiyi üçün tǝnqid edilmişdir. Lin 2002-ci ildǝ yazdığı "Afrikalı Amerikalılarda Dǝrinin Rǝngi vǝ Zǝka" adlı mǝqalǝsindǝ elmi irqçiliyi birbaşa dǝstǝklǝyir vǝ burada "afroamerikalıların zǝka sǝviyyǝsi ǝhǝmiyyǝtli dǝrǝcǝdǝ Qafqaz genlǝrinin nisbǝti ilǝ müǝyyǝn edilir" tǝklifini irǝli sürmüşdür. Elmi irqçiliyin digǝr görkǝmli müasir tǝrǝfdarları arasında Çarlz Mörrey, Riçard Herrnstein vǝ Nikolas Ueyd yer alır. Ueydin kitabı elmi ictimaiyyǝtin güclü reaksiyası ilǝ üzlǝşdi, 142 genetik vǝ bioloq Ueydin işini “İnsan cǝmiyyǝtlǝri arasındakı fǝrqlǝrǝ dair arqumentlǝri dǝstǝklǝmǝk üçün sahǝmizdǝn aparılan tǝdqiqatların mǝnimsǝnilmǝsi” kimi tǝsvir edǝn mǝktubu imzaladı.
17 iyun 2020-ci ildǝ Elsevier jurnalı C. Filipp Raşton vǝ Donald Templerin Elsevier jurnalında 2012-ci ildǝ dǝrc etdiklǝri “Şǝxsiyyǝt vǝ Fǝrdi Fǝrqlǝr “ mǝqalǝsini geri götürdüyünü elan etdi. Mǝqalǝdǝ dǝrinin rǝnginin insanlarda aqressivlik vǝ cinsǝllik ilǝ ǝlaqǝli olduğuna dair elmi dǝlillǝr olduğu yalandan iddia edilirdi. Alman Zoologiya Cǝmiyyǝti tǝrǝfindǝn nǝşr olunan Yena Bǝyannamǝsi insan irqlǝri ideyasını rǝdd edir vǝ XX ǝsr alimlǝrinin irqi nǝzǝriyyǝlǝrindǝn uzaqlaşır. Bu, insan populyasiyaları arasında genetik dǝyişkǝnliyin onların daxilindǝkindǝn daha kiçik olduğunu ifadǝ edǝrǝk, "irqlǝr" bioloji anlayışının etibarsız olduğunu nümayiş etdirmişdir. Bǝyanatda adi irqi tǝsnifatlara uyğun gǝlǝn xüsusi genlǝrin vǝ ya genetik markerlǝrin olmadığı vurğulanır. Bu, hǝm dǝ onu göstǝrir ki, “irqlǝr” ideyası hǝr hansı bir elmi fakta deyil, irqçiliyǝ ǝsaslanır. Klarans Gravli yazır ki, diabet, insult, xǝrçǝng vǝ aşağı doğum çǝkisi kimi tibbi vǝziyyǝtlǝrin tezliyindǝki uyğunsuzluqlara cǝmiyyǝtin gözü ilǝ baxmaq lazımdır. O, bu fǝrqlǝrin sǝbǝbi irqlǝr arasında genetik fǝrqlǝrin deyil, sosial bǝrabǝrsizliklǝrin olduğunu müdafiǝ edir. O yazır ki, müxtǝlif ǝhali qrupları arasında genetik fǝrqlǝr irqǝ deyil, iqlim vǝ coğrafiyaya ǝsaslanır vǝ irqi bǝrabǝrsizliklǝrin düzgün olmayan bioloji izahatlarını fǝrqli tibbi nǝticǝlǝrǝ gǝtirib çıxaran sosial şǝraitin tǝhlili ilǝ ǝvǝz etmǝyǝ çağırır. Conatan Marks “Is Science Racist” (İrqçi Elmdir) adlı kitabında eyni şǝkildǝ irqlǝrin biologiya sahǝsindǝ tǝbii bir kateqoriyaya malik olmamasına baxmayaraq, mövcud olduğunu iddia edir. "Bir damcı qayda" kimi mǝdǝni qaydalar, növlǝrimizdǝki tǝbii nümunǝlǝrǝ zidd olsa belǝ, irq kateqoriyalarını yaratmaq üçün hazırlanmalıdır. Marksın yazdığına görǝ, elmi irqçi edǝn elm adamları tǝrǝfindǝn tǝbliğ edilǝn irqçi fikirlǝrdir. Amerika İnsan Genetikası Cǝmiyyǝtinin (ASHG) 2018-ci il bǝyanatında “genetik müxtǝlifliyin dǝyǝrini rǝdd edǝn vǝ ağdǝrililǝrin üstünlüyünǝ dair saxta iddiaları dǝstǝklǝmǝk üçün gözdǝn salınmış vǝ ya tǝhrif olunmuş genetik anlayışlardan istifadǝ edǝn qrupların dirçǝlişi” ilǝ bağlı hǝyǝcan ifadǝ edilir. ASHG bunu "irqçi ideologiyaları qidalandırmaq üçün genetikanın sui-istifadǝsi" kimi qınamış vǝ ağ üstünlükçü iddiaların ǝsaslandığı bir sıra faktiki sǝhvlǝri vurğulamışdır. Bǝyanat tǝsdiq edir ki, genetika “insanların bioloji cǝhǝtdǝn fǝrqli alt kateqoriyalara bölünǝ bilmǝyǝcǝyini nümayiş etdirir” vǝ “irqi tǝmizlik” anlayışını elmi baxımdan mǝnasız olduğunu ifşa edir”
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elmi irqcilik bezen bioloji irqcilik de adlandirilir insan novunun irqler adlanan bioloji cehetden ferqli taksonlara bolune bileceyine irqciliyi irqi ayri seckilik desteklemek ve ya esaslandirmaq ucun empirik subutlarin movcud olduguna dair yalanci elmi inamdir irqi asagiliq ve ya irqi ustunluk hesab edilir XX esrin ortalarina qeder elmi irqcilik butun elmi ictimaiyyet terefinden qebul edilse de lakin artiq elmi hesab edilmir Beseriyyetin bioloji cehetden ayri ayri qruplara bolunmesi muvafiq izahli modeller qurmaq ve tetbiq etmekle bu qruplara xususi fiziki ve eqli xususiyyetlerin verilmesi ile yanasi bu ideyalari destekleyenler terefinden irqcilik irq realizmi ve ya irq elmi adlandirilir Muasir elmi konsensus bu gorusu muasir genetik tedqiqatlarla uzlasmaz kimi redd edir Elmi irqcilik insan populyasiyalarini fiziki cehetden ayri ayri insan irqlerine tesnif etmek ucun antropoloji tipologiyalar teklif etmekle antropologiyani xususile fiziki antropologiya kraniometriyani tekamul biologiyasini ve diger fenleri ve ya psevdo disiplinleri yanlis tetbiq edir yanlis serh edir ve ya tehrif edir Burada bezileri daha ustun ve ya basqalarindan asagi ola biler Elmi irqcilik 1600 cu illerden Ikinci Dunya Muharibesinin sonuna qeder olan dovrde genis yayilmisdi ve XIX esrin ortalarindan XX esrin evvellerine qeder Avropa ve Amerika akademik yazilarinda xususile daha qabariq idi XX esrin ikinci yarisindan etibaren elmi irqcilik kohnelmis kimi gozden salindi ve tenqid edildi lakin irqi kateqoriyalarin movcudluguna ve ehemiyyetine ustun ve asagi iyerarxiyaya inam esasinda irqci dunya goruslerini desteklemek ve ya tesdiqlemek ucun davamli olaraq istifade edilmisdir Fiziki antropologiyada irqi nezeriyyeler 1850 1918 Karl Linneys terefinden mueyyen edilmis elmi tesnifat istenilen insan irqi tesnifat sxemi ucun zeruri idi XIX esrde birxetli tekamul ve ya klassik sosial tekamul Qerbi Avropa medeniyyetinin insan sosial medeni tekamulunun zirvesi oldugunu ireli suren reqabet aparan sosioloji ve antropoloji nezeriyyelerin qarisigi idi Xristian Incilleri koleliyi sanksiya etmek ucun serh olunurdu ve 1820 ci ilden 1850 ci ile qeder ABS in cenubundaki antebellumda kesis Ricard Furman ve Tomas R Kobb kimi yazicilar terefinden zencilerin asagi seviyyede yaradildigi fikrini heyata kecirmek ucun istifade olunurdu Karl Foqt Diger poligenist tekamulcu Karl Foqt 1817 1895 zenci irqinin meymunla elaqeli olduguna inanirdi O hemise ag irqin zenciler ucun ayri bir nov oldugunu yazirdi Insan Muhazireleri nin VII feslinde 1864 o zencileri iki ifrat insan tipi kimi tesvir etdiyi ag irqle muqayise etmisdir Onlar arasindaki ferqin iki meymun novu arasindaki ferqden daha boyuk oldugunu iddia etmisdir ve bu zencilerin aglardan ayri bir nov oldugunu subut edirdi Carlz Darvin Carlz Darvinin irqle bagli fikirleri her zaman coxlu sayda muzakire ve mubahise movzusuna cevrilmisdir Cekson ve Veydmanin fikrince XIX esrde irqle bagli mubahiselerde Darvin motedil idi O tesdiqlenmis irqci deyildi meselen qati abolisionist idi lakin o iyerarxiyada siralana bilen ferqli irqlerin oldugunu dusunurdu Darvinin 1859 cu il tarixli en nufuzlu kitabi olan Novlerin menseyi haqqinda kitabinda insanin menseyi muzakire olunmayib Tebii secme vasiteleri ve ya heyat mubarizesinde ustunluk verilen irqlerin qorunub saxlanmasi ile elave edilen basliq sehifesinde genislendirilmis ifade bir nece irq ucun kimi cesidler ucun alternativ olaraq bioloji irqlerin umumi terminologiyasindan istifade etmisdir Darvin Insanin toremesi ve cinsi elaqede secme 1871 eserinde insan irqlerinin ayri ayri novler kimi siralanmasinin lehine ve eleyhine olan arqumentler meselesini arasdirdi ve irqi ferqlerin olmadigini bildirdi Ideoloji tetbiqlerNordicizm Cozef Denikerin irqcilik nezeriyyesine verdiyi tohfe amerikali yevgenist Madison Qrantin 1865 1937 dunya sivilizasiyasinin ag irqi muherriki kimi teqdim etdiyi umumi irqi birlik tesviri olan La Race nordique Simali irqi idi Eslinde Riplinin uc irqli Avropa ehalisi modelini menimsemis lakin Teuton irqinin adini beyenmemisdir O 1910 cu ve 1920 ci illerde meshur olan irqi tesnifat nezeriyyesine esaslanaraq la irqi nordique ni Simali irqine uydurulmus irqi iyerarxiyanin zirvesine cevirmisdir Dovlet Irqi Biologiya Institutu Isvec Statens Institut for Rasbiologi ve onun Isvecdeki direktoru Herman Lundborq irqci tedqiqatlarda fealligini hemise gosterirdi Bundan elave Ural Altay dilleri ile bagli erken tedqiqatlarin coxu Isvecin serqindeki Avropa xalqlarinin asiyali ve belelikle de asagi irqden ibaret olmasi fikrini esaslandirmaq cehdleri ile renglenmisdir ki bu da mustemlekecilik yevgenika ve irq gigiyenasina haqq qazandirirdi Amerikali yevgenist huquqsunas ve heveskar antropoloq Madison Qrant terefinden Boyuk Yaris Yaxud Avropa Tarixinin Irqi Esaslari kitabi 1916 ci ilde nesr edilmisdir Kitabin tesirli olmasina baxmayaraq ilk defe nesr olundugu zaman diqqetden kenarda qaldi ve bir nece defe yeniden baxildi Buna baxmayaraq kitab elmi irqcilik kimi taninan seye haqq qazandirmaq ucun mehdud immiqrasiyani mudafie eden insanlar terefinden istifade edilmisdir Interbellum II Dunya Muharibesine qederElmi irqcilik XX esrin evvellerinde daha da inkisaf etdi ve tezlikle kesfiyyat testleri irqi muqayiseler ucun yeni bir menbe oldu Ikinci Dunya Muharibesinden evvel 1939 45 elmi irqcilik antropologiya ucun umumi olaraq qalirdi ve Avropa ve ABS da yevgenika proqramlari mecburi sterilizasiya anti missegenasiya qanunlari ve immiqrasiya mehdudiyyetleri ucun esaslandirma kimi istifade edilirdi Nasist Almaniyasinin muharibe cinayetleri ve insanliga qarsi cinayetleri 1933 45 akademiyada elmi irqciliyi gozden salsa da lakin buna esaslanan irqci qanunvericilik bezi olkelerde 1960 ci illerin sonlarina qeder qalmisdir Erken kesfiyyat testi ve 1924 cu il Immiqrasiya Akti 1920 ci illerin evvelinde elm adamlari aglarin qaraderililerden ustun olmasi ile razilasdilar lakin aglarin xeyrine sosial siyaseti desteklemek ucun bunu subut etmek ucun bir yola ehtiyaclari var idi Onlar bunu olcmeyin en yaxsi yolunun kesfiyyati sinaqdan kecirmek oldugunu dusunurduler Testleri agderililere lutf gostermek ucun serh etmekle bu test edenlerin tedqiqat neticeleri butun azliq qruplarini cox menfi sekilde tesvir etmisdir 1908 ci ilde Henri Qodard Binet zeka testini fransiz dilinden tercume etdi ve 1912 ci ilde Ellis adasina gelen immiqrantlara test tetbiq etmeye basladi Bezileri iddia edirler ki Qoddard immiqrantlar uzerinde apardigi arasdirmada bele neticeye gelib ki ruslarin 87 i yehudilerin 83 i macarlarin 80 i ve italyanlarin 79 i zeif tefekkurludur ve 12 yasindan kicik eqli yasda idi Bezileri ise bu melumatin millet vekilleri terefinden delil kimi qebul edildiyini ve bu sebebden de iller boyu sosial siyasete tesir etdiyini iddia edirdiler Bernard Davis meqalesinin ilk cumlesinde tedqiqat subyektlerinin qruplarinin tipik uzvleri olmadigini lakin subheli subnormal intellekte gore secildiyini yazmisdir Davis daha sonra qeyd etdi ki Goddard test subyektlerinin asagi IQ nun genetik faktorlardan daha cox etraf muhite bagli oldugunu mudafie etdi ve Goddard bele neticeye geldi Biz onlarin usaqlarinin orta zekaya sahib olacagina ve duzgun terbiye olunarsa intellekte sahib olacagina emin ola bilerik 1996 ci ilde Amerika Psixoloji Assosiasiyasinin Elmi Meseleler Surasi IQ testlerinin hec bir etnik irqi qrupa qarsi ayri seckilik olmadigini bildirdi Amerika Birlesmis Statlari XX esrde qeyri ixtiyari sterilizasiya proqramlarini esaslandirmaq ucun asagi hesab edilen qruplarin fiziki ve eqli qeyri kafiliyini subut etmeye calisan elmi irqcilik anlayislarina istinad edilirdi Harri H Laflin kimi yevgenikler terefinden ireli surulen bu cur proqramlar ABS Ali Mehkemesi terefinden Buk Belle qarsi 1927 isinde konstitusiyaya uygun olaraq tesdiq edildi Umumilikde 60 000 ile 90 000 arasinda amerikali mecburi sterilizasiyaya meruz qalmisdir Elmi irqcilik hemcinin 1921 ci il Fovqelade Kvota Akti ve 1924 cu il Immiqrasiya Akti Conson Reed Akti ucun esaslandirma kimi istifade edildi bu da italyan amerikalilarinin ABS a immiqrasiyasini ve diger Cenubi Avropa ve Serqi Avropa olkelerinden immiqrasiyani mehdudlasdiran irqi kvotalar tetbiq etdi Arzuolunmaz immiqrantlarin qarsisini almaga calisan bu kvotalarin terefdarlari elmi irqciliye istinad etmekle mehdudiyyetleri esaslandirdilar Lothrop Stoddard immiqrasiya tehlukesi kimi gorduyu seyler haqqinda coxlu irqci kitablar nesr etdirdi onun en meshur kitabi ise 1920 ci ilde Ag Dunya Ustunluyune Qarsi Renglerin Yukselen gelgiti idi Nufuzlu nesr hesab olunan 1930 1961 ci illerde Amerika Fiziki Antropoloqlar Assosiasiyasinin prezidenti Carleton S Coon terefinden yazilan The Races of Europe 1939 idi Coon muasir insanlarin cox regionlu menseyinin terefdari idi O Homo sapiensi bes esas irqe ayirdi Qafqazoid Monqoloid yerli Amerikalilar da daxil olmaqla Avstraloid Konqoid ve Kapoid Coonun dusunce mektebi Ikinci Dunya Muharibesinden sonra esas antropologiyada artan muxalifetin obyekti oldu Esli Montaqu xususen de ozunun Insanin En Tehlukeli Mifi Irqin Yanlisligi eserinde Coonu qinamaqda xususile aktivlik numayis etdirirdi 1960 ci illerde Coonun yanasmasi esas antropologiyada kohne versiyaya cevrilse de lakin onun sistemi 1970 ci illerde oldugu kimi telebesi Con Lawrence Angel terefinden nesrlerde gorunmeye davam etmisdir Amerika Insan Genetikasi Cemiyyetinin ASHG 2018 ci il beyanatinda genetik muxtelifliyin deyerini redd eden ve agderililerin ustunluyune dair saxta iddialari guclendirmek ucun gozden salinmis ve ya tehrif olunmus genetik anlayislardan istifade eden qruplarin dircelisinden heyecan ifade edilir ASHG bunu irqci ideologiyalari qidalandirmaq ucun genetikanin sui istifadesi kimi qinamis ve ag ustunlukcu iddialarin esaslandigi bir sira faktiki sehvleri vurgulamisdir Beyanat tesdiq edir ki genetika insanlarin bioloji cehetden ferqli alt kateqoriyalara bolune bilmeyeceyini numayis etdirir ve irqi temizlik anlayisini elmi baximdan menasiz oldugunu ifsa edir 1945 ci ilden sonra1954 cu ilǝ qǝdǝr Plessi Fergusona qarsi ABS da irqi seqreqasiyanin mudafiǝsindǝn 58 il sonra elmi irqcilik vǝ onun sosioloji praktikasi haqqinda Amerikanin mǝshur vǝ elmi fikirlǝri inkisaf edirdi 1960 ci ildǝ Mankind Quarterly jurnali tǝsis edilmisdir bu jurnal adǝtǝn elmi irqcilik vǝ ag ustunluyunun mǝkani vǝ qanuni elmi mǝqsǝdi olmayan kimi tǝsvir edilir Jurnal 1960 ci ildǝ qismǝn Amerika dovlǝt mǝktǝb sistemini ayiran Ali Mǝhkǝmǝnin Broun Tǝhsil Surasina qarsi qǝrarina cavab olaraq tǝsis edilmisdir 1966 ci ilin aprelindǝ Aleks Heyli Playboy jurnalina Amerika Nasist Partiyasinin qurucusu Corc Linkoln Rokvellǝ musahibǝ verdi Rokvell 1916 ci ildǝ Q O Ferqyusonun qaradǝrili tǝlǝbǝlǝrin intellektual performansinin agdǝrili tǝlǝbǝlǝrin ǝcdad faizi ilǝ ǝlaqǝli oldugunu gostǝrǝn uzun bir arasdirmaya istinad edǝrǝk qaradǝrililǝrin agdǝrililǝrdǝn daha asagi olduguna inamini ǝsaslandirdi vǝ dedi Daha sonra Playboy musahibǝni redaksiya qeydi ilǝ dǝrc edǝrǝk tǝdqiqatin Irqcilik ucun diskreditasiya edlmis yalanci elmi ǝsaslandirma oldugunu iddia etdi YUNESKO kimi beynǝlxalq qurumlar irqlǝ bagli elmi biliklǝrin vǝziyyǝtini umumilǝsdirǝcǝk qǝtnamǝ layihǝlǝri hazirlamaga cǝhd etdilǝr vǝ irqi munaqisǝlǝrin hǝlli ucun cagirislar etdilǝr YUNESKO 1950 ci ildǝ yazdigi Irq mǝsǝlǝsi ndǝ irq kateqoriyalarinin bioloji ǝsasi ideyasini rǝdd etmǝdi ǝksinǝ irqi belǝ tǝyin etdi Buna gorǝ dǝ irq bioloji noqteyi nǝzǝrdǝn irqdǝn biri kimi muǝyyǝn edilǝ bilǝr Genis mǝnada Qafqaz Monqoloid Neqroid irqlǝri olaraq tǝyin edilǝn Homo sapiens novunu tǝskil edǝn bir qrup populyasiyalar hesab edilir Indi umumiyyǝtlǝ qǝbul edilir ki zǝka testlǝri ozluyundǝ bizǝ fitri qabiliyyǝtǝ gorǝ olanlari tǝhlukǝsiz sǝkildǝ ayirmaga imkan vermir Elmi irqciliyin Ikinci Dunya Muharibǝsindǝn sonra elmi ictimaiyyǝt tǝrǝfindǝn boyuk olcudǝ rǝdd edilmǝsinǝ baxmayaraq bǝzi tǝdqiqatcilar son bir necǝ onillikdǝ irqi ustunluk nǝzǝriyyǝlǝrini irǝli surmǝyǝ davam etmislǝr Bu muǝlliflǝrin ozlǝri dǝ oz islǝrini elmi hesab etmǝklǝ yanasi irqcilik termini ilǝ mubahisǝ edǝ Irq realizmi vǝ ya Irqcilik kimi terminlǝrǝ ustunluk verǝ bilǝrlǝr 2018 ci ildǝ britaniyali elmi jurnalist vǝ yazici Angela Saini bu fikirlǝrin ǝsas cǝrǝyana qayitmasindan ciddi narahatligini ifadǝ etdi Saini bu fikrini 2019 cu ildǝ nǝsr olunan Superior The Return of Race Science kitabinda da yazmisdir Ikinci Dunya Muharibǝsindǝn sonraki belǝ elmi irqcilik tǝdqiqatcilarindan biri dǝ Artur Jensendir Onun ǝn gorkǝmli isi G Faktoru Zehni Qabiliyyǝt Elmi dir ki o qaradǝrililǝrin agdǝrililǝrdǝn daha az intellektli olmasi nǝzǝriyyǝsini dǝstǝklǝyir Jensen irqǝ ǝsaslanan tǝhsildǝ diferensiallasmanin tǝrǝfdaridir vǝ bildirir ki pedaqoqlar sagirdlǝrin tǝbiǝtinin butun faktlarini tam nǝzǝrǝ almalidirlar Jensenǝ verilǝn cavablar onun ǝtraf muhit faktorlarina ǝhǝmiyyǝt vermǝmǝsini tǝnqid edirdi Psixoloq Sandra Skarr Jensenin isini oz catismazliqlari uzundǝn ugursuzluga mǝhkum olan qaradǝrililǝrin sǝkillǝrini canlandirmaq kimi tǝsvir edir Pioner Fondunun Irq Tǝkamul vǝ Davranis prezidenti vǝ Jensenin G Faktoru nun mudafiǝcisi C Filipp Rushtonun da elmi irqciliyi davam etdirǝn coxsayli nǝsrlǝri var Rushton iddia edir ki beyin olcusundǝ irq fǝrqlǝri onlarin coxsaxǝli hǝyat tarixcǝsi nǝticǝlǝrinin ǝsasini tǝskil edir Rastonun nǝzǝriyyǝlǝri Glayde Whitney kimi digǝr elmi irqcilǝr tǝrǝfindǝn mudafiǝ olunur Whtney Afrika mǝnsǝli insanlar arasinda daha yuksǝk cinayǝt nisbǝtlǝrinin qismǝn genetikaya aid edilǝ bilǝcǝyini gostǝrǝn ǝsǝrlǝr nǝsr etdi Whitney muxtǝlif bolgǝlǝrdǝ Afrika ǝsilli insanlar arasinda daha yuksǝk cinayǝt nisbǝtlǝrini gostǝrǝn mǝlumatlardan bu nǝticǝyǝ gǝlmisdir Digǝr tǝdqiqatcilar qeyd edirlǝr ki genetik cinayǝt irq ǝlaqǝsinin tǝrǝfdarlari qarisiq sosial vǝ iqtisadi dǝyisǝnlǝrǝ mǝhǝl qoymasa da korrelyasiyadan nǝticǝ cixarirlar Psixoloq Ricard Linn elmi irqcilik nǝzǝriyyǝlǝrini dǝstǝklǝyǝn coxsayli mǝqalǝlǝr vǝ kitab nǝsr etdirmisdir IQ vǝ Millǝtlǝrin Sǝrvǝtindǝ Lynn iddia edir ki milli UDM ǝsasǝn milli orta IQ ilǝ muǝyyǝn edilir O bu nǝticǝni orta IQ vǝ UDM arasindaki ǝlaqǝdǝn cixarir vǝ Afrika olkǝlǝrindǝ asagi intellektin onlarin asagi sǝviyyǝli boyumǝsinin sǝbǝbi oldugunu mudafiǝ edir Lynn nǝzǝriyyǝsi korrelyasiya statistikasi arasinda sǝbǝb nǝticǝ ǝlaqǝsini tǝyin etdiyi ucun tǝnqid edilmisdir Lin 2002 ci ildǝ yazdigi Afrikali Amerikalilarda Dǝrinin Rǝngi vǝ Zǝka adli mǝqalǝsindǝ elmi irqciliyi birbasa dǝstǝklǝyir vǝ burada afroamerikalilarin zǝka sǝviyyǝsi ǝhǝmiyyǝtli dǝrǝcǝdǝ Qafqaz genlǝrinin nisbǝti ilǝ muǝyyǝn edilir tǝklifini irǝli surmusdur Elmi irqciliyin digǝr gorkǝmli muasir tǝrǝfdarlari arasinda Carlz Morrey Ricard Herrnstein vǝ Nikolas Ueyd yer alir Ueydin kitabi elmi ictimaiyyǝtin guclu reaksiyasi ilǝ uzlǝsdi 142 genetik vǝ bioloq Ueydin isini Insan cǝmiyyǝtlǝri arasindaki fǝrqlǝrǝ dair arqumentlǝri dǝstǝklǝmǝk ucun sahǝmizdǝn aparilan tǝdqiqatlarin mǝnimsǝnilmǝsi kimi tǝsvir edǝn mǝktubu imzaladi 17 iyun 2020 ci ildǝ Elsevier jurnali C Filipp Raston vǝ Donald Templerin Elsevier jurnalinda 2012 ci ildǝ dǝrc etdiklǝri Sǝxsiyyǝt vǝ Fǝrdi Fǝrqlǝr mǝqalǝsini geri goturduyunu elan etdi Mǝqalǝdǝ dǝrinin rǝnginin insanlarda aqressivlik vǝ cinsǝllik ilǝ ǝlaqǝli olduguna dair elmi dǝlillǝr oldugu yalandan iddia edilirdi Alman Zoologiya Cǝmiyyǝti tǝrǝfindǝn nǝsr olunan Yena Bǝyannamǝsi insan irqlǝri ideyasini rǝdd edir vǝ XX ǝsr alimlǝrinin irqi nǝzǝriyyǝlǝrindǝn uzaqlasir Bu insan populyasiyalari arasinda genetik dǝyiskǝnliyin onlarin daxilindǝkindǝn daha kicik oldugunu ifadǝ edǝrǝk irqlǝr bioloji anlayisinin etibarsiz oldugunu numayis etdirmisdir Bǝyanatda adi irqi tǝsnifatlara uygun gǝlǝn xususi genlǝrin vǝ ya genetik markerlǝrin olmadigi vurgulanir Bu hǝm dǝ onu gostǝrir ki irqlǝr ideyasi hǝr hansi bir elmi fakta deyil irqciliyǝ ǝsaslanir Klarans Gravli yazir ki diabet insult xǝrcǝng vǝ asagi dogum cǝkisi kimi tibbi vǝziyyǝtlǝrin tezliyindǝki uygunsuzluqlara cǝmiyyǝtin gozu ilǝ baxmaq lazimdir O bu fǝrqlǝrin sǝbǝbi irqlǝr arasinda genetik fǝrqlǝrin deyil sosial bǝrabǝrsizliklǝrin oldugunu mudafiǝ edir O yazir ki muxtǝlif ǝhali qruplari arasinda genetik fǝrqlǝr irqǝ deyil iqlim vǝ cografiyaya ǝsaslanir vǝ irqi bǝrabǝrsizliklǝrin duzgun olmayan bioloji izahatlarini fǝrqli tibbi nǝticǝlǝrǝ gǝtirib cixaran sosial sǝraitin tǝhlili ilǝ ǝvǝz etmǝyǝ cagirir Conatan Marks Is Science Racist Irqci Elmdir adli kitabinda eyni sǝkildǝ irqlǝrin biologiya sahǝsindǝ tǝbii bir kateqoriyaya malik olmamasina baxmayaraq movcud oldugunu iddia edir Bir damci qayda kimi mǝdǝni qaydalar novlǝrimizdǝki tǝbii numunǝlǝrǝ zidd olsa belǝ irq kateqoriyalarini yaratmaq ucun hazirlanmalidir Marksin yazdigina gorǝ elmi irqci edǝn elm adamlari tǝrǝfindǝn tǝblig edilǝn irqci fikirlǝrdir Amerika Insan Genetikasi Cǝmiyyǝtinin ASHG 2018 ci il bǝyanatinda genetik muxtǝlifliyin dǝyǝrini rǝdd edǝn vǝ agdǝrililǝrin ustunluyunǝ dair saxta iddialari dǝstǝklǝmǝk ucun gozdǝn salinmis vǝ ya tǝhrif olunmus genetik anlayislardan istifadǝ edǝn qruplarin dircǝlisi ilǝ bagli hǝyǝcan ifadǝ edilir ASHG bunu irqci ideologiyalari qidalandirmaq ucun genetikanin sui istifadǝsi kimi qinamis vǝ ag ustunlukcu iddialarin ǝsaslandigi bir sira faktiki sǝhvlǝri vurgulamisdir Bǝyanat tǝsdiq edir ki genetika insanlarin bioloji cǝhǝtdǝn fǝrqli alt kateqoriyalara bolunǝ bilmǝyǝcǝyini numayis etdirir vǝ irqi tǝmizlik anlayisini elmi baximdan mǝnasiz oldugunu ifsa edir IstinadlarNorton Heather L Quillen Ellen E Bigham Abigail W Pearson Laurel N Dunsworth Holly Human races are not like dog breeds refuting a racist analogy Evolution Education and Outreach 12 1 9 July 2019 17 doi 10 1186 s12052 019 0109 y ISSN 1936 6434