Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eduard Taylor (İngiliscə: Edward Burnett Tylor; 2 oktyabr 1832[…], Kamberuell[d], Böyük London – 2 yanvar 1917[…]) – İngilis etnoqrafı.
| Eduard Taylor | |
|---|---|
| ing. Edward Burnett Tylor | |
 | |
| Doğum tarixi | 2 oktyabr 1832[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 2 yanvar 1917[…](84 yaşında) |
| Elm sahəsi | antropologiya |
| İş yerləri |
|
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Təkamülçü klassiklər arasında ən çox şöhrət qazanmış Eduard Taylor (1832-1917) varlı ailədən çıxmış, gəncliyində ticarət-sənaye fəaliyyətinə başlamaq istəyində olduğuna görə ali təhsil almamışdır. 1855-ci ildə Taylor səyahəti ilə əlaqədar Kubaya gedərkən mərkəzi Amerikadakı arxeoloji qazıntıları maliyyələşdirən metsenat-bankirlə tanış olmuş və həmin şəxs Taylorda başqa xalqların mədəniyyət və məişətinə maraq oyatmışdır. O, etnoloji ədəbiyyatı və Avropa muzeylərindəki materialları tədqiq edərək bilik dairəsini genişləndirmişdir. E.Taylor 1865-ci ildə "Bəşəriyyətin qədim tarixinə dair tədqiqatlar" adlı kitab nəşr etdirmişdi. Burada qədim dövrdən başlayaraq müasir sivilizasiyaya qədər bəşər mədəniyyətinin mütərəqqi inkişaf xəttini əsaslandırmağa çalışmışdır. O, ayrı-ayrı xalqların məişət və mədəniyyətindəki fərqli cəhətləri həmin xalqların qeyri-bərabər inkişafı ilə əlaqələndirirdi. E.Taylorun 1871-ci ildə yazdığı "İbtidai mədəniyyət" əsəri isə az bir vaxt ərzində dünya şöhrəti qazanmışdı. Geniş etnoloji materiallarla zəngin olan bu kitabda bəşəriyyətin mənəvi mədəniyyətinin inkişafına, xüsusən də dini inamlara geniş yer verilmişdir. 1881-ci ildə E.Taylorun sonuncu iri həcmli kitabı "Antropologiya" nəşr olmuşdur. Burada müəllifin əvvəlki əsərlərinə yekun vurulmuş, texnikanın və maddi mədəniyyətin inkişafına geniş yer verilmişdir.
Bəşər mədəniyyətinin mütərəqqi inkişafını qəbul edən E.Taylor bu mütərəqqiliyi daimi təkmilləşmədə – bir mədəni amilin digərindən törəmədə görürdü. E.Taylor yazırdı ki, hər bir xalqın özünəməxsus əmək aləti, silahı, geyimi, xüsusi nikah, əmlak qanunları, mənəvi və dini təlimləri əhəmiyyətli bir fakt olsa da, biz bütün həyatımızı o mühitin içərisində keçirdiyimizdən onlara az diqqət yetiririk. Etnologiya elmi insan qrupunun məhz bu cür ümumi mədəni xüsusiyyətləri ilə məşğul olur.
Taylor mədəni amillərin qarşılıqlı tarixi əlaqələrini müəyyənləşdirməkdən ötrü digər bir elmi metoddan – köhnəliyin qalıqları metodundan istifadə edirdi. Survival qalıqlar termini elmi dövriyəyə məhz Taylor tərəfindən daxil edilib. Qalıqlar deyəndə adətlər, mərasimlər, ənənələr kimi amillər nəzərdə tutulurdu. Mədəniyyətin bir mərhələsindən digərinə keçiddə bunlar köhnəliyin xüsusiyyətlərini özündə qoruyub saxlayırdı.
Taylor mənəvi mədəniyyət məsələlərinə, xüsusən də ibtidai inamlara geniş yer verirdi. O, dinin mənşəyinə dair animizm nəzəriyyəsinin banisi kimi bu sahədə məşhurlaşmışdı. Taylorun fikrincə, vəhşi xalqların mərasimləri və dini etiqadları heç də müxtəlif anlaşılmazlıqların qarışığından ibarət olmayıb, mədəni ardıcıllığı ilə düzgün məntiqə əsaslanır. Bütün bunların əsaslarını ruhlara inam təşkil edir.
Taylor ruhlara inamı dinin minimumu adlandırırdı. Başqa sözlə ona "animizm" adı verirdi. O, animizmin köklərini ibtidai xalqların filosofluğunda görürdü. 250-dən çox əsərin müəllifi olan Taylorun tədqiqatları tarixdə vahid inkişaf xəttinin qəbul edilməsi sahəsində təkamülçülərin müsbət cəhətlərini qəbul edir və bəşəriyyətin inkişafında ovçuluğu, maldarlığı və əkinçiliyi bir-birindən fərqləndirirdi.
Ədəbiyyat
- Leopold, JoanCulture in Comparative and Evolutionary Perspective: E. B. Tylor and the Making of Primitive Culture . Berlin: Dietrich Reimer Verlag, 1980.
- Marett, R.R. Modern Sociologists - Tylor. New York: John Wiley and Sons, Inc., 1936.
- Tylor, Sir Edward Burnett // New Illustrated Columbia Encyclopedia. 1979 ed.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Street B. V. Sir Edward Burnett Tylor // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Тайлор Эдуард Бернетт // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Xarici keçidlər
- Тайлор Эдуард Бернетт 2007-11-28 at the Wayback Machine, Böyük Sovet Ensiklopediyası
- Биография на сайте
- Биография на сайте Миннесотского университета 2010-02-22 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Eduard Taylor Ingilisce Edward Burnett Tylor 2 oktyabr 1832 Kamberuell d Boyuk London 2 yanvar 1917 Ingilis etnoqrafi Eduard Tayloring Edward Burnett TylorDogum tarixi 2 oktyabr 1832 1832 10 02 Dogum yeri Kamberuell d Lambet d Boyuk London Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis KralligiVefat tarixi 2 yanvar 1917 1917 01 02 84 yasinda Elm sahesi antropologiyaIs yerleri Sevilya Universiteti d Oksford UniversitetiUzvluyu London Kral Cemiyyeti Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiTekamulcu klassikler arasinda en cox sohret qazanmis Eduard Taylor 1832 1917 varli aileden cixmis gencliyinde ticaret senaye fealiyyetine baslamaq isteyinde olduguna gore ali tehsil almamisdir 1855 ci ilde Taylor seyaheti ile elaqedar Kubaya gederken merkezi Amerikadaki arxeoloji qazintilari maliyyelesdiren metsenat bankirle tanis olmus ve hemin sexs Taylorda basqa xalqlarin medeniyyet ve meisetine maraq oyatmisdir O etnoloji edebiyyati ve Avropa muzeylerindeki materiallari tedqiq ederek bilik dairesini genislendirmisdir E Taylor 1865 ci ilde Beseriyyetin qedim tarixine dair tedqiqatlar adli kitab nesr etdirmisdi Burada qedim dovrden baslayaraq muasir sivilizasiyaya qeder beser medeniyyetinin mutereqqi inkisaf xettini esaslandirmaga calismisdir O ayri ayri xalqlarin meiset ve medeniyyetindeki ferqli cehetleri hemin xalqlarin qeyri beraber inkisafi ile elaqelendirirdi E Taylorun 1871 ci ilde yazdigi Ibtidai medeniyyet eseri ise az bir vaxt erzinde dunya sohreti qazanmisdi Genis etnoloji materiallarla zengin olan bu kitabda beseriyyetin menevi medeniyyetinin inkisafina xususen de dini inamlara genis yer verilmisdir 1881 ci ilde E Taylorun sonuncu iri hecmli kitabi Antropologiya nesr olmusdur Burada muellifin evvelki eserlerine yekun vurulmus texnikanin ve maddi medeniyyetin inkisafina genis yer verilmisdir Beser medeniyyetinin mutereqqi inkisafini qebul eden E Taylor bu mutereqqiliyi daimi tekmillesmede bir medeni amilin digerinden toremede gorurdu E Taylor yazirdi ki her bir xalqin ozunemexsus emek aleti silahi geyimi xususi nikah emlak qanunlari menevi ve dini telimleri ehemiyyetli bir fakt olsa da biz butun heyatimizi o muhitin icerisinde kecirdiyimizden onlara az diqqet yetiririk Etnologiya elmi insan qrupunun mehz bu cur umumi medeni xususiyyetleri ile mesgul olur Taylor medeni amillerin qarsiliqli tarixi elaqelerini mueyyenlesdirmekden otru diger bir elmi metoddan kohneliyin qaliqlari metodundan istifade edirdi Survival qaliqlar termini elmi dovriyeye mehz Taylor terefinden daxil edilib Qaliqlar deyende adetler merasimler eneneler kimi amiller nezerde tutulurdu Medeniyyetin bir merhelesinden digerine kecidde bunlar kohneliyin xususiyyetlerini ozunde qoruyub saxlayirdi Taylor menevi medeniyyet meselelerine xususen de ibtidai inamlara genis yer verirdi O dinin menseyine dair animizm nezeriyyesinin banisi kimi bu sahede meshurlasmisdi Taylorun fikrince vehsi xalqlarin merasimleri ve dini etiqadlari hec de muxtelif anlasilmazliqlarin qarisigindan ibaret olmayib medeni ardicilligi ile duzgun mentiqe esaslanir Butun bunlarin esaslarini ruhlara inam teskil edir Taylor ruhlara inami dinin minimumu adlandirirdi Basqa sozle ona animizm adi verirdi O animizmin koklerini ibtidai xalqlarin filosoflugunda gorurdu 250 den cox eserin muellifi olan Taylorun tedqiqatlari tarixde vahid inkisaf xettinin qebul edilmesi sahesinde tekamulculerin musbet cehetlerini qebul edir ve beseriyyetin inkisafinda ovculugu maldarligi ve ekinciliyi bir birinden ferqlendirirdi EdebiyyatLeopold JoanCulture in Comparative and Evolutionary Perspective E B Tylor and the Making of Primitive Culture Berlin Dietrich Reimer Verlag 1980 Marett R R Modern Sociologists Tylor New York John Wiley and Sons Inc 1936 Tylor Sir Edward Burnett New Illustrated Columbia Encyclopedia 1979 ed IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Street B V Sir Edward Burnett Tylor Encyclopaedia Britannica ing Tajlor Eduard Bernett Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Xarici kecidlerTajlor Eduard Bernett 2007 11 28 at the Wayback Machine Boyuk Sovet Ensiklopediyasi Biografiya na sajte Biografiya na sajte Minnesotskogo universiteta 2010 02 22 at the Wayback Machine