Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şabadin (hal-hazırkı adı: Eğek və yaxud Yeğek erm. Եղեգ) — Ermənistan Respublikasının cənubunda, Sünik mərzi inzibati-ərazi vahidi tərkibində yerləşən kənd. Tarixən Ecanan Şabadini adı ilə də tanınan kənd 1988-ci ilin noyabr ayına kimi azərbaycanlılar yaşayan kənd olub.
| Tarixi Zəngəzur əraziləri | |
| Ecanan mahalı | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə |  Ermənistan |
| Bölgə | Mərz: Sünik mərzi Rayon: Qafan rayonu (1930-1995) |
| İnzibati mərkəz | Qafan |
| İndiki adı | Eğek və yaxud Yeğek (erm. Եղեգ) |
| Adının dəyişdirilmə tarixi | 19 aprel 1991 |
| Sahəsi | 10,12 km² |
| Əhalisi | 113 (2010) |
| Saat qurşağı | |
| Xəritədə yeri | |
| | |
1930–1995-ci illər aralığında Qafan rayonu inzibati-ərazi vahidi tərkibində olmuş kənd Qafan şəhərindən 13 km şimal-şərqdə, Qafan-Gorus yolunun sol tərəfində, meşəlik ərazidə yerləşir.
Tarixi
Qafan ərazisində tarixən iki Şabadin kəndi olub: Oxçu Şabadini və Ecanan Şabadini.
1886-cı il kameral siyahıyaalınmasına əsasən Yelizavetpol quberniyası, Zəngəzur qəzasının III şöbəsinin Arçevanik kənd icması tərkibinə daxil olan Şabadin-Eqink (rus. Шабадин-Егинкъ) kimi göstərilən Ecanan Şabadini kəndində 48 evdə şiə etiqadlı Azərbaycan tatarlarından ibarət 261 nəfər (147 nəfəri kişi, 114 nəfəri qadın) əhali yaşayırdı. 1988-ci ilə kimi azərbaycanlılar yaşayan kənddə hal-hazırda ermənilər yaşayır. Çox güman ki, bu kənd Oxçu Şabadinindən köçən insanlar tərəfindən salınmışdır.
Oxçu Şabadini
Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (İndi Ermənistanın Qafan rayonunda) kənd adı olmuşdurş. Digər adı Oxçu-Şabadın. 1918-ci ildə əhalisi qovulduqdan sonra kənd dağılmışdır. Türk dillərində çap "iki dağarası çökəklikdə yüksəklik" və monqolca adin "maldar köçərinni təsərrüfatı", "ilxı"
Oxçu Şabadini kəndi XIX əsrdə bölgənin ən böyük kəndlərindən biri kimi məşhur olmuş, 1918-ci ildə Andranikin dəstəsi tərəfindən dağıdılmış, əhalisinin xeyli hissəsi qətlə yetirilmiş, sonradan bərpa edilməmişdir. Bu kənd Qapıcıq dağının ətəklərində, Oxçuçayın kənarında yerləşirdi.Məmməd Səid Ordubadi 1908-ci ildə qələmə aldığı Qanlı illər adlı kitabında bu Şabadindən "Oxçu-Şəbadək" kimi söz açır.
Ecanan Şabadini isə Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (İndi Ermənistanın Qafan rayonunda) kənd adı. Digər adı Ecanan-Şabadın. 1988-ci ilə kimi azərbaycanlılar yaşayan kənd idi və 1988-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana qovulmuşdur. Hal-hazırda isə ermənilər yaşayır. Çox güman ki, bu kənd Oxçu Şabadinindən köçən insanlar tərəfindən salınmışdır.
Etimologiyası
Şabadin sözünün mənası "iki dağ arasında yerləşən yaşayış məntəqəsi" kimi izah olunur. Toponim türk dilində "bitkisiz qumlu, daşlı dağ yamacı", "yastı sıldırım sahili", "uçurum, sıldırım", "yamac", "dərin dağarası çuxurda yüksəklik" mənasında işlənən çap (> şab) sözü ilə türk dilində "dincəlmək üçün dayanmaq", "istirahət", "dincəlmək" mənasında işlənən din (dın) sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Orotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir.
Şabadin sözünün "bitkisiz, qumlu, daşlı yer" mənasına gəldiyi də toponimin etimoloji mənalarından biridir.
Kəndin adı Ermənistan prezidentinin 19 aprel 1991-ci il tarixli fərmanı ilə dəyişdirilərək Eğek (erm. Եղեգ və yaxud Yeğek) edilmişdir.
Əhalisi
Kənddə 1831-ci ildə 51 nəfər, 1873-cü ildə 198 nəfər, 1886-cı ildə 261 nəfər, 1897-ci ildə 316 nəfər, 1904-cü ildə 317 nəfər, 1914-cü ildə 375 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə erməni silahlı birləşmələri tərəfindən deportasiyaya məruz qalan kənd əhalisinin təqribən üçdə biri 151 nəfər Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra 1922-ci ildə öz evlərinə dönə bilmişlər.Ermənistan SSR zamanı kənddə 1922-ci ildə 151 nəfər, 1926-cı ildə 175 nəfər, 1931-ci ildə 213 nəfər, 1959-cu ildə 380 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1988-ci ilin noyabr ayının ikinci yarısından etibarən 10 gün müddətində noyabrın 28-ə kimi azərbaycanlılar yenidən öz doğma yurdlarından qovulmuşlar. Hal-hazırda kənddə ermənilər yaşayır. Ermənistan Respublikası Milli Statistika Xidmətinin məlumatına görə 2001-ci ildə kənddə 166 nəfər, 2010-cu ildə isə 113 nəfər yaşayıb.
| Rəsmi siyahıyaalınma ili və müvafiq sayımların yekunlarına əsasən əhalinin sayı | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1831-ci il | 1873-cü il | 1886-cı il | 1897-ci il | 1904-cü il | 1914-cü il | 1922-ci il | 1926-cı il | 1931-ci il | 1959-cu il | 2001-ci il | 2010-cu il | |
| Şabadin | 51 | 198 | 261 | 316 | 317 | 375 | 151 | 175 | 213 | 380 | 166 | 113 |
İnfrastrukturu
1930-cu ildə Şabadin kəndində ibtidai məktəb açılmış, kolxoz qurulmuşdur. 1959-cu ildə kolxoz ləğv edilmiş, təsərrüfatı isə digər azərbaycanlı kəndləri kimi kənddən 15 km uzaqda olan Sünik erməni sovxozuna verilmişdir. Kənddə məktəb, klub, kitabxana, tibb məntəqəsi və s. sosial obyektlər var idi.
Görkəmli şəxsləri
Qafan rayonunda ilk azərbaycanlı ziyalılardan biri olan Qafan rayon Maarif Şöbəsinin müdiri Bahadur İsmayılov bu kənddə anadan olmuşdur.
Şabadin camaatı Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda gedən mübarizədə olduqca fəal iştirak etmiş və 7 nəfər şəhid vermişdir:
- Ramazanov Firudin Bəhram oğlu
- Əliyev Vəzir Əli oğlu ( ilə təltif edilmişdir)
- Əhmədov Yaqub Ağəli oğlu ( ilə təltif edilmişdir)
- Əhmədov Şirvan Məhəmməd oğlu
- Mehdiyev Nurəddin İmran oğlu
- Ağakişiyev Asif Xankişi oğlu
- Albəndəyev Rizvan Hümbət oğlu
1994-cü ilin 16 aprel tarixində Füzuli rayonunun Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmanlıqla həlak olmuş leytenant Vəzir Əliyev 1993–94-cü illərdə cəbhədə göstərdiyi şücaətlərə görə canlı əfsanəyə çevrilmişdir. Onlarla düşməni məhv edən, düşmənin texnikasını sıradan çıxardan leytenant Vəzir Əliyev ölümündən sonra ilə təltif edilmişdir.
İstinadlar
- Ermənistan Respublikası Milli Statistika Xidməti (ERMSTAT). Ermənistan Respublikası mərzləri və İrəvan şəhəri rəqəmlərdə, 2010 2016-03-03 at the Wayback Machine
- Musa Urud. "Zəngəzur", Bakı, "Nurlar", 2005. səh. 334–335.
- Sabir Əsədov. "Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası" 2022-04-05 at the Wayback Machine (kiril əlif. "Ермәнистан азәрбајҹанлыларынын тарихи ҹоғрафијасы"), Bakı, "Gənclik" nəşriyyatı, 1995. səh. 157–158.
- "Свод статистических данных о населении Закавказского края, извлеченных из посемейных списков 1886 г.", Типография И. Мартиросиянца, Тифлис, 1893. - стр. 250 2019-12-03 at the Wayback Machine
- Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис. 1913.
- Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. М. 1984.
- Словары географических терминов идругих слов, встрецасие в буратских географицеских названиех. 1969, стр. 9).
- İ. M. Bayramov. "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" 2018-09-20 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm" nəşriyyatı, 2002. səh. 318.
- Ordubadi M. S. Qanlı illər 2023-03-31 at the Wayback Machine. Əsəri ərəb əlifbasından çevirən, sadələşdirən və çapa hazırlayan: Ə. D. Bağırov. Naxçıvan: "Əcəmi" NPB, 2001, s. 172 Orijinal mətn (az.)
![image]()
Zəngəzurda Oxçu-Şəbadək, yaxud Qafan dərəsi hadisələrinə dair
1906-cı il avqust ayının 4-də Ağulis ordusunun baş komandanı olan Aşota İrəvandan, olduğu kəndlərdən hərəkət edərək Oxçu-Şəbadəkin qonşuluğunda olan Panuslu, Girdikan köylərində toplaşmaq əmri məktub vasitəsilə verilir.![image]()
- Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Шабадин // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.
- Vilayət Əliyev. "Zəngəzurda qalan izimiz" 2018-11-23 at the Wayback Machine, Bakı, "Prezident Kitabxanası", 2004. səh. 93.
- Ermənistan Respublikası Milli Statistika Xidməti (ERMSTAT). 2001-ci il Ermənistan əhalisinin siyahıyaalınmasının yekunlarına dair hesabat 2020-06-22 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sabadin hal hazirki adi Egek ve yaxud Yegek erm Եղեգ Ermenistan Respublikasinin cenubunda Sunik merzi inzibati erazi vahidi terkibinde yerlesen kend Tarixen Ecanan Sabadini adi ile de taninan kend 1988 ci ilin noyabr ayina kimi azerbaycanlilar yasayan kend olub Tarixi Zengezur erazileriEcanan mahaliUmumi melumatlarOlke ErmenistanBolge Merz Sunik merzi Rayon Qafan rayonu 1930 1995 Inzibati merkez QafanIndiki adi Egek ve yaxud Yegek erm Եղեգ Adinin deyisdirilme tarixi 19 aprel 1991Sahesi 10 12 km Ehalisi 113 2010 Saat qursagi UTC 04 00Xeritede yeriSabadin 1930 1995 ci iller araliginda Qafan rayonu inzibati erazi vahidi terkibinde olmus kend Qafan seherinden 13 km simal serqde Qafan Gorus yolunun sol terefinde meselik erazide yerlesir TarixiQafan erazisinde tarixen iki Sabadin kendi olub Oxcu Sabadini ve Ecanan Sabadini 1886 ci il kameral siyahiyaalinmasina esasen Yelizavetpol quberniyasi Zengezur qezasinin III sobesinin Arcevanik kend icmasi terkibine daxil olan Sabadin Eqink rus Shabadin Egink kimi gosterilen Ecanan Sabadini kendinde 48 evde sie etiqadli Azerbaycan tatarlarindan ibaret 261 nefer 147 neferi kisi 114 neferi qadin ehali yasayirdi 1988 ci ile kimi azerbaycanlilar yasayan kendde hal hazirda ermeniler yasayir Cox guman ki bu kend Oxcu Sabadininden kocen insanlar terefinden salinmisdir Oxcu Sabadini Yelizavetpol Gence quberniyasinin Zengezur qezasinda Indi Ermenistanin Qafan rayonunda kend adi olmusdurs Diger adi Oxcu Sabadin 1918 ci ilde ehalisi qovulduqdan sonra kend dagilmisdir Turk dillerinde cap iki dagarasi cokeklikde yukseklik ve monqolca adin maldar kocerinni teserrufati ilxi Oxcu Sabadini kendi XIX esrde bolgenin en boyuk kendlerinden biri kimi meshur olmus 1918 ci ilde Andranikin destesi terefinden dagidilmis ehalisinin xeyli hissesi qetle yetirilmis sonradan berpa edilmemisdir Bu kend Qapiciq daginin eteklerinde Oxcucayin kenarinda yerlesirdi Memmed Seid Ordubadi 1908 ci ilde qeleme aldigi Qanli iller adli kitabinda bu Sabadinden Oxcu Sebadek kimi soz acir Ecanan Sabadini ise Yelizavetpol Gence quberniyasinin Zengezur qezasinda Indi Ermenistanin Qafan rayonunda kend adi Diger adi Ecanan Sabadin 1988 ci ile kimi azerbaycanlilar yasayan kend idi ve 1988 ci ilde kendin ehalisi Azerbaycana qovulmusdur Hal hazirda ise ermeniler yasayir Cox guman ki bu kend Oxcu Sabadininden kocen insanlar terefinden salinmisdir EtimologiyasiSabadin sozunun menasi iki dag arasinda yerlesen yasayis menteqesi kimi izah olunur Toponim turk dilinde bitkisiz qumlu dasli dag yamaci yasti sildirim sahili ucurum sildirim yamac derin dagarasi cuxurda yukseklik menasinda islenen cap gt sab sozu ile turk dilinde dincelmek ucun dayanmaq istirahet dincelmek menasinda islenen din din sozunun birlesmesinden emele gelmisdir Orotoponimdir Qurulusca murekkeb toponimdir Sabadin sozunun bitkisiz qumlu dasli yer menasina geldiyi de toponimin etimoloji menalarindan biridir Kendin adi Ermenistan prezidentinin 19 aprel 1991 ci il tarixli fermani ile deyisdirilerek Egek erm Եղեգ ve yaxud Yegek edilmisdir EhalisiKendde 1831 ci ilde 51 nefer 1873 cu ilde 198 nefer 1886 ci ilde 261 nefer 1897 ci ilde 316 nefer 1904 cu ilde 317 nefer 1914 cu ilde 375 nefer azerbaycanli yasamisdir 1918 ci ilde ermeni silahli birlesmeleri terefinden deportasiyaya meruz qalan kend ehalisinin teqriben ucde biri 151 nefer Ermenistanda sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra 1922 ci ilde oz evlerine done bilmisler Ermenistan SSR zamani kendde 1922 ci ilde 151 nefer 1926 ci ilde 175 nefer 1931 ci ilde 213 nefer 1959 cu ilde 380 nefer azerbaycanli yasamisdir 1988 ci ilin noyabr ayinin ikinci yarisindan etibaren 10 gun muddetinde noyabrin 28 e kimi azerbaycanlilar yeniden oz dogma yurdlarindan qovulmuslar Hal hazirda kendde ermeniler yasayir Ermenistan Respublikasi Milli Statistika Xidmetinin melumatina gore 2001 ci ilde kendde 166 nefer 2010 cu ilde ise 113 nefer yasayib Resmi siyahiyaalinma ili ve muvafiq sayimlarin yekunlarina esasen ehalinin sayi1831 ci il 1873 cu il 1886 ci il 1897 ci il 1904 cu il 1914 cu il 1922 ci il 1926 ci il 1931 ci il 1959 cu il 2001 ci il 2010 cu ilSabadin 51 198 261 316 317 375 151 175 213 380 166 113Infrastrukturu1930 cu ilde Sabadin kendinde ibtidai mekteb acilmis kolxoz qurulmusdur 1959 cu ilde kolxoz legv edilmis teserrufati ise diger azerbaycanli kendleri kimi kendden 15 km uzaqda olan Sunik ermeni sovxozuna verilmisdir Kendde mekteb klub kitabxana tibb menteqesi ve s sosial obyektler var idi Gorkemli sexsleriQafan rayonunda ilk azerbaycanli ziyalilardan biri olan Qafan rayon Maarif Sobesinin mudiri Bahadur Ismayilov bu kendde anadan olmusdur Sabadin camaati Azerbaycanin erazi butovluyunun temin edilmesi ugrunda geden mubarizede olduqca feal istirak etmis ve 7 nefer sehid vermisdir Ramazanov Firudin Behram oglu Eliyev Vezir Eli oglu Azerbaycan Bayragi ordeni ile teltif edilmisdir Ehmedov Yaqub Ageli oglu Herbi xidmetlere gore medali ile teltif edilmisdir Ehmedov Sirvan Mehemmed oglu Mehdiyev Nureddin Imran oglu Agakisiyev Asif Xankisi oglu Albendeyev Rizvan Humbet oglu 1994 cu ilin 16 aprel tarixinde Fuzuli rayonunun Asagi Ebdurrehmanli kendi ugrunda geden doyuslerde qehremanliqla helak olmus leytenant Vezir Eliyev 1993 94 cu illerde cebhede gosterdiyi sucaetlere gore canli efsaneye cevrilmisdir Onlarla dusmeni mehv eden dusmenin texnikasini siradan cixardan leytenant Vezir Eliyev olumunden sonra Azerbaycan Bayragi ordeni ile teltif edilmisdir IstinadlarErmenistan Respublikasi Milli Statistika Xidmeti ERMSTAT Ermenistan Respublikasi merzleri ve Irevan seheri reqemlerde 2010 2016 03 03 at the Wayback Machine Musa Urud Zengezur Baki Nurlar 2005 seh 334 335 Sabir Esedov Ermenistan azerbaycanlilarinin tarixi cografiyasi 2022 04 05 at the Wayback Machine kiril elif Ermәnistan azәrbaјҹanlylarynyn tarihi ҹografiјasy Baki Genclik nesriyyati 1995 seh 157 158 ISBN 5 8020 0852 0 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskogo kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Tipografiya I Martirosiyanca Tiflis 1893 str 250 2019 12 03 at the Wayback Machine Pagirev D D Alfavitnyj ukazatel k pyativerstnoj karte Kavkaza Tiflis 1913 Murzaev E M Slovar narodnyh geograficheskih terminov M 1984 Slovary geograficheskih terminov idrugih slov vstrecasie v buratskih geograficeskih nazvanieh 1969 str 9 I M Bayramov Qerbi Azerbaycanin turk menseli toponimleri 2018 09 20 at the Wayback Machine Baki Elm nesriyyati 2002 seh 318 ISBN 5 8066 1452 2 Ordubadi M S Qanli iller 2023 03 31 at the Wayback Machine Eseri ereb elifbasindan ceviren sadelesdiren ve capa hazirlayan E D Bagirov Naxcivan Ecemi NPB 2001 s 172 Orijinal metn az Zengezurda Oxcu Sebadek yaxud Qafan deresi hadiselerine dair 1906 ci il avqust ayinin 4 de Agulis ordusunun bas komandani olan Asota Irevandan oldugu kendlerden hereket ederek Oxcu Sebadekin qonsulugunda olan Panuslu Girdikan koylerinde toplasmaq emri mektub vasitesile verilir Budagov B Ә Geјbullaјev G Ә Shabadin Ermәnistanda Azәrbaјҹan mәnshәli toponimlәrin izaһly lүgәti Baky Oguz eli 1998 452 s Vilayet Eliyev Zengezurda qalan izimiz 2018 11 23 at the Wayback Machine Baki Prezident Kitabxanasi 2004 seh 93 Ermenistan Respublikasi Milli Statistika Xidmeti ERMSTAT 2001 ci il Ermenistan ehalisinin siyahiyaalinmasinin yekunlarina dair hesabat 2020 06 22 at the Wayback Machine