Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Dövlətşah ibn Əlaəddövlə Bəxtişah Səmərqəndi (1438[…] – 1491) — təzkirəçi, ədəbiyyatşünas, şair, "Təşkirətüş-şüəra" əsərinin müəllifi
| Dövlətşah Səmərqəndi | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1438[…] |
| Vəfat tarixi | 1491 |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
Həyatı
Dövlətşah Səmərqəndi 1431, 1436, yaxud 1438-ci ildə Səmərqənddə doğulmuşdur. Onun atası Əmir Teymurun oğlu Şahruxun mümüm əmirlərindən olmuşdur.
O, türk və bütövlükdə Şərq ədəbiyyatının qüdrətli mütəfəkkirlərindən biridir.
Görkəmli alim və şair 1491-ci ildə (bəzi mənbələrdə 1495, yaxud 1507) vəfat etmişdir.
Yaradıcılığı
Dövlətşah Səmərqəndi Şərq və türk ədəbiyyatı tarixində "Təzkirətüş-şüəra" adlı məşhur təzkirəsi ilə tanınmaqdadır. Bu təzkirə ilk dəfə 1887-ci ildə anaonim redaktor tərəfindən Bombeydə yayınlanmışdır. Əsər Azərbaycanda Əlyazmalar İnstitutu tərəfindən 1987-ci ildə nəşrə hazırlansa da, yalnız 2022-ci ildə yayınlanmışdır.
Haqqında
Bəzi mənbələrdə fars-tacik alimi kimi anılan Dövlətşah ibn Əlaəddövlə Bəxtişah Səmərqəndinin şəxsiyyəti və təzkirəsi haqqında türk alimi professor Əhməd Atəş yazır:
"O, hicri qəməri 830-840 (1427-1436)-cı illər arasında anadan olmuş bir türk bəyzadəsi idi. Uzun müddət Teymurlu şahzadələrin xidmətində və saraylarında qaldıqdan sonra, Əlişir Nəvaiyə görə, öz istəyi ilə bunlardan ayrılmış və Xorasandakı malikanəsinə çəkilərək guşənişin bir həyat keçirmişdir. 50 yaşının içində ikən İran ədəbiyyatının bütün dövrlərini əhatə edən ""sını yazmağa başlamış və onu hicri qəməri 892 (1487)-ci ildə tamamlamışdır. O, bu əsəri dövrünün hakimi Sultan Hüseyn Bayqaraya və Əlişir Nəvaiyə ithaf etmişdir. Ölümü h.q. 896 (1490-91)-ci ildən az sonra h.q. 900 (1494-95)-ci ildədir".
isə Dövlətşah təzkirəsini belə qiymətləndirirdi:
"Övfinin təzkirəsi bir talesizlik üzündən ancaq 1594-cü ildən bu yana meydana çıxdığı üçün XV əsrdən bəri İran və türk təzkirələrinin başlıca örnəyi Dövlətşah təzkirəsi olmuşdur".
Dövlətşahın təzkirəsi Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı üçün həm də ilk dəfə olaraq İzzəddin Həsənoğlu haqqında məlumat verməsi baxımından mühümdür. Dövlətşah Səmərqəndi onun əsfərainli olması, farsca və türkcə şerlər yazması, əsərlərinin Azərbaycanda və Rumda məşhur olması haqqında da danışmışdır.
İstinadlar
- Краткая литературная энциклопедия (rus.). Москва: Советская энциклопедия, 1962.
- Доулатшах Самарканди // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Dovletsah ibn Elaeddovle Bextisah Semerqendi 1438 1491 tezkireci edebiyyatsunas sair Teskiretus suera eserinin muellifiDovletsah SemerqendiDogum tarixi 1438 Vefat tarixi 1491Fealiyyeti sair yaziciHeyatiDovletsah Semerqendi 1431 1436 yaxud 1438 ci ilde Semerqendde dogulmusdur Onun atasi Emir Teymurun oglu Sahruxun mumum emirlerinden olmusdur O turk ve butovlukde Serq edebiyyatinin qudretli mutefekkirlerinden biridir Gorkemli alim ve sair 1491 ci ilde bezi menbelerde 1495 yaxud 1507 vefat etmisdir YaradiciligiDovletsah Semerqendi Serq ve turk edebiyyati tarixinde Tezkiretus suera adli meshur tezkiresi ile taninmaqdadir Bu tezkire ilk defe 1887 ci ilde anaonim redaktor terefinden Bombeyde yayinlanmisdir Eser Azerbaycanda Elyazmalar Institutu terefinden 1987 ci ilde nesre hazirlansa da yalniz 2022 ci ilde yayinlanmisdir HaqqindaBezi menbelerde fars tacik alimi kimi anilan Dovletsah ibn Elaeddovle Bextisah Semerqendinin sexsiyyeti ve tezkiresi haqqinda turk alimi professor Ehmed Ates yazir O hicri qemeri 830 840 1427 1436 ci iller arasinda anadan olmus bir turk beyzadesi idi Uzun muddet Teymurlu sahzadelerin xidmetinde ve saraylarinda qaldiqdan sonra Elisir Nevaiye gore oz isteyi ile bunlardan ayrilmis ve Xorasandaki malikanesine cekilerek gusenisin bir heyat kecirmisdir 50 yasinin icinde iken Iran edebiyyatinin butun dovrlerini ehate eden sini yazmaga baslamis ve onu hicri qemeri 892 1487 ci ilde tamamlamisdir O bu eseri dovrunun hakimi Sultan Huseyn Bayqaraya ve Elisir Nevaiye ithaf etmisdir Olumu h q 896 1490 91 ci ilden az sonra h q 900 1494 95 ci ildedir ise Dovletsah tezkiresini bele qiymetlendirirdi Ovfinin tezkiresi bir talesizlik uzunden ancaq 1594 cu ilden bu yana meydana cixdigi ucun XV esrden beri Iran ve turk tezkirelerinin baslica orneyi Dovletsah tezkiresi olmusdur Dovletsahin tezkiresi Azerbaycan edebiyyatsunasligi ucun hem de ilk defe olaraq Izzeddin Hesenoglu haqqinda melumat vermesi baximindan muhumdur Dovletsah Semerqendi onun esferainli olmasi farsca ve turkce serler yazmasi eserlerinin Azerbaycanda ve Rumda meshur olmasi haqqinda da danismisdir IstinadlarKratkaya literaturnaya enciklopediya rus Moskva Sovetskaya enciklopediya 1962 Doulatshah Samarkandi Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969