Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Duzlar — metal atomlarından və turşu qalıqlarından ibarət olan mürəkkəb maddələrə duzlar deyilir.
Elektrolitik dissosiasiya nəzəriyyəsinə əsasən su məhlullarda dissosiasiya edərkən metal kationları və turşu qalığı anionları əmələ gətirən elektrolitlərə duzlar deyilir: KCl → K+ + Cl¯; Na3PO4 → 3 Na+ + PO4¯
Tərkibindən asılı olaraq duzlar aşağıdakı növlərə bölünür: normal, turş, əsasi, ikiqat, qarışıq, kompleks duzlar. Turşu molekulunda hidrogen atomlarının hamısının metal atomları ilə əvəz olunmasından alınan duzlara orta və ya normal duzlar deyilir: Na3PO4, Al(NO3)3 və s.
Turşu molekulunda hidrogen atomlarının bir qisminin metal atomları ilə əvəz olunmasından alınan duzlar turş duzlar (hidroduzlar) adlanır. Na2HPO4, Ca(HS)2 və s.
Tərkibində metal ionları və turşu qalığından başqa hidroksid qrupu olan duzlar əsasi duzlar (hidroksoduzlar) adlanır: Mg(OH)Cl, Fe(OH)2Cl və s.
Turşu molekulunda hidrogen atomlarının iki müxtəlif metal atomları (həmçinin NH4+ ionu ilə) ilə əvəz olunmasından alınan duzlara ikiqat duzlar deyilir: NaKCO3, KAl(SO4)2 və s.
Metal atomunun eyni vaxtda iki müxtəlif turşunun hidrogen atomlarını əvəz etməsi nəticəsində əmələ gələn duzlara qarışıq duzlar deyilir: CaCl(OCl), BaCl(NO3) və s.
Kristal qəfəsinin düyün nöqtələrində kompleks ionlar saxlayan duzlara kompleks duzlar deyilir: K3[Fe(Cn)6], Fe3[Fe(Cn)6]2 və s.
Duzların alınması
Duzları aşağıdakı üsullarla almaq olar:
1. Metallarla qeyri-metalların qarşılıqlı təsiri:
Fe + S → FeS; 2Na + Cl2 → 2NaCl
2. Metallarla duzların qarşılıqlı təsirindən:
Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu; Zn +FeCl2 → ZnCl2 +Fe
Bu reaksiya götürülən metal elektrokimyəvi gərginlik (aktivlik) sırasında duzun tərkibindəki metaldan əvvəldə durduqda gedir.
3. Qeyri-metalların duzlarla qarşılıqlı təsirindən:
Cl2 + 2KJ → 2KCl + J2
4. Turşuların metallarla qarşılıqlı təsirindən:
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2
5. Turşuların əsasi və amfoter oksidlərlə qarşılıqlı təsirindən:
2HCl + Na2O → 2NaCl + H2O; 2HNO3 + MgO → Mg(NO3)2 + H2O
6. Turşuların duzlarla qarşılıqlı təsirindən:
HCl + AgNO3 → AgCl + HNO3
7. Turşuların əsaslarla qarşılıqlı təsirindən (neytrallaşma reaksiyası).
Birəsaslı turşu ilə birturşulu əsas qarşılıqlı təsirdə olduqda hər zaman normal duz verir. Birəsaslı turşu turş, əsasi və ikiqat duz vermir.
8. Qələvilərin turşu oksidləri ilə qarşılıqlı təsirindən.
9. Qələvilərin qeyri-metallarla qarşılıqlı təsirindən.
10. Qələvilərin duzlarla qarşılıqlı təsirindən.
11.Qələvilərin amfoter xassəli metallarla qarşılıqlı təsirindən.
12. Qələvilərin amfoter oksidlərlə qarşılıqlı təsirindən.
13. Duzların duzlarla qarşılıqlı təsirindən:
NaCl + AgNO3 → AgCl + NaNO3
14. Əsasi oksidlərlə turşu oksidlərinin qarşılıqlı təsirindən.
15. Duzlarla turşu oksidlərinin qarşılıqlı təsirindən.
16. Duzların parçalanmasından:
2KNO3 → 2KNO2 + O2
Duzların xassələri
Duzlar müxtəlif rəngli, əsasən yüksək ərimə temperaturuna malik bərk, kristal maddələrdir. Nitrat və sirkə turşularının bütün duzları suda həll olur. Xlorid turşusunun AgCl və PbCl2 duzlarından başqa qalan duzları suda həll olur. Na+, K+, NH4+kationlarının duzlarından başqa qalan karbonatlar, silikatlar və fosfatlar suda həll olmur. Turş duzların molekulunda hidrogen atomlarının sayı çox olduqca onlar bir o qədər yaxşı həll olur (NaHCO3 istisnadır). Duzların kimyəvi xassələri onların metallarla, turşularla, qələvilərlə, turşularla və duzlarla qarşılıqlı təsiri ilə müəyyən olunur.
1. Elektrokimyəvi gərginlik sırasında hər bir metal (qələvi və qələvi-torpaq metallardan başqa) özündən sağda duran metalları onların duzlarının məhlullarından sıxışdırıb çıxarır.
2. Duzlar qələvi məhlulları ilə qarşılıqlı təsirdə olur. Bu zaman əksər hallarda yeni duz və yeni həll olmayan əsas əmələ gəlir.
3. Duzlar turşularla qarşılıqlı təsirdə olur.
4. Əksər həll olan duzlar bir-birilə qarşılıqlı təsirdə olur. Reaksiya həll olmayan duz əmələ gəldikdə baş verir.
5. Bəzi duzlar qızdırıldıqda parçalanır.
CaCO3 → CaO + CO2
6. Duzlar qeyri-metallarla qarşılıqlı təsirdə olur.
7. Duzlar turşu oksidləri ilə qarşılıqlı təsirdə olur.
8. Bəzi duzlar su ilə kristalhidratlar əmələ gətirir.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Duz deqiqlesdirme Duzlar metal atomlarindan ve tursu qaliqlarindan ibaret olan murekkeb maddelere duzlar deyilir Elektrolitik dissosiasiya nezeriyyesine esasen su mehlullarda dissosiasiya ederken metal kationlari ve tursu qaligi anionlari emele getiren elektrolitlere duzlar deyilir KCl K Cl Na3PO4 3 Na PO4 Terkibinden asili olaraq duzlar asagidaki novlere bolunur normal turs esasi ikiqat qarisiq kompleks duzlar Tursu molekulunda hidrogen atomlarinin hamisinin metal atomlari ile evez olunmasindan alinan duzlara orta ve ya normal duzlar deyilir Na3PO4 Al NO3 3 ve s Tursu molekulunda hidrogen atomlarinin bir qisminin metal atomlari ile evez olunmasindan alinan duzlar turs duzlar hidroduzlar adlanir Na2HPO4 Ca HS 2 ve s Terkibinde metal ionlari ve tursu qaligindan basqa hidroksid qrupu olan duzlar esasi duzlar hidroksoduzlar adlanir Mg OH Cl Fe OH 2Cl ve s Tursu molekulunda hidrogen atomlarinin iki muxtelif metal atomlari hemcinin NH4 ionu ile ile evez olunmasindan alinan duzlara ikiqat duzlar deyilir NaKCO3 KAl SO4 2 ve s Metal atomunun eyni vaxtda iki muxtelif tursunun hidrogen atomlarini evez etmesi neticesinde emele gelen duzlara qarisiq duzlar deyilir CaCl OCl BaCl NO3 ve s Kristal qefesinin duyun noqtelerinde kompleks ionlar saxlayan duzlara kompleks duzlar deyilir K3 Fe Cn 6 Fe3 Fe Cn 6 2 ve s Duzlarin alinmasiDuzlari asagidaki usullarla almaq olar 1 Metallarla qeyri metallarin qarsiliqli tesiri Fe S FeS 2Na Cl2 2NaCl 2 Metallarla duzlarin qarsiliqli tesirinden Zn CuSO4 ZnSO4 Cu Zn FeCl2 ZnCl2 Fe Bu reaksiya goturulen metal elektrokimyevi gerginlik aktivlik sirasinda duzun terkibindeki metaldan evvelde durduqda gedir 3 Qeyri metallarin duzlarla qarsiliqli tesirinden Cl2 2KJ 2KCl J2 4 Tursularin metallarla qarsiliqli tesirinden Fe 2HCl FeCl2 H2 5 Tursularin esasi ve amfoter oksidlerle qarsiliqli tesirinden 2HCl Na2O 2NaCl H2O 2HNO3 MgO Mg NO3 2 H2O 6 Tursularin duzlarla qarsiliqli tesirinden HCl AgNO3 AgCl HNO3 7 Tursularin esaslarla qarsiliqli tesirinden neytrallasma reaksiyasi Biresasli tursu ile birtursulu esas qarsiliqli tesirde olduqda her zaman normal duz verir Biresasli tursu turs esasi ve ikiqat duz vermir 8 Qelevilerin tursu oksidleri ile qarsiliqli tesirinden 9 Qelevilerin qeyri metallarla qarsiliqli tesirinden 10 Qelevilerin duzlarla qarsiliqli tesirinden 11 Qelevilerin amfoter xasseli metallarla qarsiliqli tesirinden 12 Qelevilerin amfoter oksidlerle qarsiliqli tesirinden 13 Duzlarin duzlarla qarsiliqli tesirinden NaCl AgNO3 AgCl NaNO3 14 Esasi oksidlerle tursu oksidlerinin qarsiliqli tesirinden 15 Duzlarla tursu oksidlerinin qarsiliqli tesirinden 16 Duzlarin parcalanmasindan 2KNO3 2KNO2 O2Duzlarin xasseleriDuzlar muxtelif rengli esasen yuksek erime temperaturuna malik berk kristal maddelerdir Nitrat ve sirke tursularinin butun duzlari suda hell olur Xlorid tursusunun AgCl ve PbCl2 duzlarindan basqa qalan duzlari suda hell olur Na K NH4 kationlarinin duzlarindan basqa qalan karbonatlar silikatlar ve fosfatlar suda hell olmur Turs duzlarin molekulunda hidrogen atomlarinin sayi cox olduqca onlar bir o qeder yaxsi hell olur NaHCO3 istisnadir Duzlarin kimyevi xasseleri onlarin metallarla tursularla qelevilerle tursularla ve duzlarla qarsiliqli tesiri ile mueyyen olunur 1 Elektrokimyevi gerginlik sirasinda her bir metal qelevi ve qelevi torpaq metallardan basqa ozunden sagda duran metallari onlarin duzlarinin mehlullarindan sixisdirib cixarir 2 Duzlar qelevi mehlullari ile qarsiliqli tesirde olur Bu zaman ekser hallarda yeni duz ve yeni hell olmayan esas emele gelir 3 Duzlar tursularla qarsiliqli tesirde olur 4 Ekser hell olan duzlar bir birile qarsiliqli tesirde olur Reaksiya hell olmayan duz emele geldikde bas verir 5 Bezi duzlar qizdirildiqda parcalanir CaCO3 CaO CO2 6 Duzlar qeyri metallarla qarsiliqli tesirde olur 7 Duzlar tursu oksidleri ile qarsiliqli tesirde olur 8 Bezi duzlar su ile kristalhidratlar emele getirir Hemcinin baxTursular Oksidler Kimyevi reaksiyalar Esaslar