Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dunay knyazlıqları (rum. Principatele Dunărene (Молдо-Валахия, yun. Μολδοβλαχία) — XIV—XIX əsrlərdə mövcud olmuş Moldavia knyazlığı və Valaxiya knyazlığı dövlətlərini adlandırmaq üçün istifadə edilən termin. Knyazlıqların mövcudluğu dövründə istifadə edilməyib. 1774-cü ildə Kiçik Qaynarca sülh müqaviləsi imzalanandan sonra Avstriya imperiyasında işlədilib.
| Tarixi dövlət | |||||
| Dunay knyazlıqları | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | rumunca | ||||
Tarixi
Dunay knyazlıqları bir çox tarixi hadisələrə şahidlik edib.1774-cü ildə Osmanlı dövləti ilə Rusiya arasında Bolqarıstanın Kiçik Qaynarca kəndində sülh bağlandı. Buq və Dnepr arasındakı ərazilər, Krımdakı Kerc, Yeniqala, Kubana qədər olan torpaqlar Rusiyaya keçdi.Krım xanlığı Osmanlı asılılığından çıxaraq müstəqil oldu.(sonralar 1783-cü ildə Rusiya tərəfindən işğal olundu. Kiçik Qaynarca sülhü Krım xanlığının işğalını asanlaşdırdı. Kırım xanlığı xeyli zəiflədiyindən Osmanlı da ona hərbi yardım edə bilmədi).
Rusiya Azov qalasını möhkəmləndirmək hüququ aldı. Rus ticarət gəmiləri Bosfor və Dardanel boğazlarından sərbəst keçə bilərdi.Rus gəmilərinə ilk dəfə Qara dənizdə üzmək hüququ verildi.Osmanlı 4,5 milyon rubl təzminat ödəməli idi.Valaxiya və Moldova Rusiya "himayəsinə" verilirdi.Osmanlı bu knyazlıqların idarə olunması haqqında şərtlərə əməl etməli idi.
Bolqarıstan milli hərəkatının münayəndələri – Dunay knyazlıqları və Rusiyanın cənubundaki mühacirlər rus dövlətinin hərbi-siyasi addımları ilə öz çıxışlarını birləşdirməyə cəhd göstərirdilər. Hətta bolqar mühacirləri ilə bərabər xalqın bir hissəsi rus ordusuna kömək məqsədilə könüllülərdən ibarət xüsusi hərbi dəstələr təşkil edirdilər.
İri burjuaziya nümayəndələri rəsmi Rusiyanın bolqar məsələsi ilə maraqlanmasına daha çox can atırdılar. Onların məqsədi gələcək müstəqil bolqar dövlətində öz siniflərinin siyasi ağalığını təmin etmək idi. Lakin müharibə çar Rusiyasının məğlubiyyəti ilə başa çatır Məğlub olmasına baxmayaraq demək olar ki, mü-haribə illərində bolqar milli-azadlıq mübarizəsi daha fəal olmuşdu. Lakin bolqar vətənpərvərləri geniş xalq çıxışlarını yerlərdə lazımi səviyyədə hazırlaya bilməmişdilər. Hansı ki, müharibə illərində Bolqarıstandakı Baş qərargahda rus ordusu komandanlığı ilə bolqar icması nümayəndələrinin birgə gizli mübarizə planı hazırlanmışdı. Rusiya-nın müharibədəki uğursuzluğu bolqar hərəkatını, onların qarşısında qoyulan yeni planları, həmçinin bolqar-rus münasibətlərini mürəkkəbləşdirdi
XIX əsrin 50-ci illərinin əvvəllərində azadlıq uğrunda ümummilli miqyasda kütləvi mübarizəyə rəhbərlik üçün qabaqcıl vətənpərvərlərin gücü ilə bolqar siyasi mərkəzi yaratmağa cəhd göstərdilər. Bu cəhd bolqar inqilabı milli azadlıq hərəkatının tanınmış, görkəmli xadimi adı ilə bağlıdır. Həyat təcrübəsi onu belə bir nəticəyə gətirib çıxarmışdı ki, bolqar xalqının milli azadlığı uğrunda mübari-zədə silahlı mübarizə yolu zəruridir. O, 50-ci illərin əvvəllərində xalqı rus ordusu ilə birlikdə mübarizəyə hazırlamaq məqsədilə gizli cəmiyyət yaradır. Buna cavab olaraq bir çox yerlərdə belə cəmiyyətlər təşkil olunur. Rakovskinin yaxın silahdaşlarından olan A.Konkoviçin rəhbərliyi ilə mərkəzi Sviştov şəhəri ol-maqla tacirlər dəstəsinin təsiri ilə üsyana ciddi hazırlıq görülürdü. Bu barədə rus or-dusuna da ətraflı xəbər verilirdi. Rus komandanlığı da öz növbəsində müxtəlif yollar-la bolqar silahlılarından məlumat alırdı.
Siyasi özbaşınalığın artmasına qarşı azadlıq hərəkatının nümayəndələri bütün istiqamətlərdə çıxışlar edirdilər. 50-ci illərin sonlarından həm kilsə uğrunda, həm in-qilabi mübarizədə G.Rakovski və onun tərəfdarları bolqar milli siyasi özünüdərkin möhkəmləndirilməsinin açıq (leqal) formasını yaymaqla bərabər, həm də inqilabi çıxışların ideoloji hazırlığını irəli sürürdülər. Milli özünüdərkin inkişafı ictimai-si-yasi hərəkatın yüksəlişinə təkan verməklə yanaşı, Rusiya xalqlarının inqilabi təcrübə-sindən bəhrələnən və getdikcə fəallaşan inqilabi ideoloqlar bolqar xalqına müraciətlər səsləndirirdilər.
Milli-azadlıq hərəkatının yüksəlişi, Şərq böhranının kəskinləşməsi Dunay knyazlıqları və Rusiyanın cənubunda yaşayan bolqar burjuaziyasının daha da fəallaşmasına səbəb oldu. Onlar rus ordusu komandanlığı ilə bolqar xalqı arasında əlaqəni gücləndirmək məqsədilə müstəqil təşkilatlar yaratmaq üçün tədbirlər görürdülər. 1854-cü ilin əvvəllərində Buxarest bolqar ticarət burjuaziyasının varlı təbəqələrini birləşdirən Bolqar Mərkəzi Komitəsi (Epitropiya) yaradılır. Əsas məqsəd vətən uğrunda özünü könüllü qurban verənlərə və fədai dəstələrinin yaradılıb formalaşdırılma-sına kömək göstərməkdən ibarət idi.
İstinadlar
- "Леонтьев К.Н., Национальная политика как оружие всемирной революции // Впервые: Гражданин. 1888, № 256, 258, 261-262, 265, 269, 272, 275, 279 (Главы I-VIII). — Отд. издание: М., 1889. — Леонтьев К. Н. Собрание сочинений. Т.6. Глава IX — Леонтьев К.Н. "Восток, Россия и Славянство". М., 1996. — С. 512-534". 2021-04-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- "Карта Румынии на русском языке © Инфокарт – все карты сети". 2018-10-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- "Биография преподобного Паисия Величковского // Православная энциклопедия "Азбука веры" © azbyka.ru". 2012-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-12-04.
- Болгаро-российские общественно-политические связи 50-70-е гг. Х1Х в. Кишинев: Штиинца, 1986, 267 с.34-35.
- Россия и освобождение Болгарии. М.: Наука, 1982, 191 с., səh. 154.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dunay knyazliqlari rum Principatele Dunărene Moldo Valahiya yun Moldoblaxia XIV XIX esrlerde movcud olmus Moldavia knyazligi ve Valaxiya knyazligi dovletlerini adlandirmaq ucun istifade edilen termin Knyazliqlarin movcudlugu dovrunde istifade edilmeyib 1774 cu ilde Kicik Qaynarca sulh muqavilesi imzalanandan sonra Avstriya imperiyasinda isledilib Tarixi dovletDunay knyazliqlariBayraq Gerb Resmi dilleri rumuncaTarixiDunay knyazliqlari bir cox tarixi hadiselere sahidlik edib 1774 cu ilde Osmanli dovleti ile Rusiya arasinda Bolqaristanin Kicik Qaynarca kendinde sulh baglandi Buq ve Dnepr arasindaki eraziler Krimdaki Kerc Yeniqala Kubana qeder olan torpaqlar Rusiyaya kecdi Krim xanligi Osmanli asililigindan cixaraq musteqil oldu sonralar 1783 cu ilde Rusiya terefinden isgal olundu Kicik Qaynarca sulhu Krim xanliginin isgalini asanlasdirdi Kirim xanligi xeyli zeiflediyinden Osmanli da ona herbi yardim ede bilmedi Rusiya Azov qalasini mohkemlendirmek huququ aldi Rus ticaret gemileri Bosfor ve Dardanel bogazlarindan serbest kece bilerdi Rus gemilerine ilk defe Qara denizde uzmek huququ verildi Osmanli 4 5 milyon rubl tezminat odemeli idi Valaxiya ve Moldova Rusiya himayesine verilirdi Osmanli bu knyazliqlarin idare olunmasi haqqinda sertlere emel etmeli idi Bolqaristan milli herekatinin munayendeleri Dunay knyazliqlari ve Rusiyanin cenubundaki muhacirler rus dovletinin herbi siyasi addimlari ile oz cixislarini birlesdirmeye cehd gosterirdiler Hetta bolqar muhacirleri ile beraber xalqin bir hissesi rus ordusuna komek meqsedile konullulerden ibaret xususi herbi desteler teskil edirdiler Iri burjuaziya numayendeleri resmi Rusiyanin bolqar meselesi ile maraqlanmasina daha cox can atirdilar Onlarin meqsedi gelecek musteqil bolqar dovletinde oz siniflerinin siyasi agaligini temin etmek idi Lakin muharibe car Rusiyasinin meglubiyyeti ile basa catir Meglub olmasina baxmayaraq demek olar ki mu haribe illerinde bolqar milli azadliq mubarizesi daha feal olmusdu Lakin bolqar vetenperverleri genis xalq cixislarini yerlerde lazimi seviyyede hazirlaya bilmemisdiler Hansi ki muharibe illerinde Bolqaristandaki Bas qerargahda rus ordusu komandanligi ile bolqar icmasi numayendelerinin birge gizli mubarize plani hazirlanmisdi Rusiya nin muharibedeki ugursuzlugu bolqar herekatini onlarin qarsisinda qoyulan yeni planlari hemcinin bolqar rus munasibetlerini murekkeblesdirdi XIX esrin 50 ci illerinin evvellerinde azadliq ugrunda umummilli miqyasda kutlevi mubarizeye rehberlik ucun qabaqcil vetenperverlerin gucu ile bolqar siyasi merkezi yaratmaga cehd gosterdiler Bu cehd bolqar inqilabi milli azadliq herekatinin taninmis gorkemli xadimi adi ile baglidir Heyat tecrubesi onu bele bir neticeye getirib cixarmisdi ki bolqar xalqinin milli azadligi ugrunda mubari zede silahli mubarize yolu zeruridir O 50 ci illerin evvellerinde xalqi rus ordusu ile birlikde mubarizeye hazirlamaq meqsedile gizli cemiyyet yaradir Buna cavab olaraq bir cox yerlerde bele cemiyyetler teskil olunur Rakovskinin yaxin silahdaslarindan olan A Konkovicin rehberliyi ile merkezi Svistov seheri ol maqla tacirler destesinin tesiri ile usyana ciddi hazirliq gorulurdu Bu barede rus or dusuna da etrafli xeber verilirdi Rus komandanligi da oz novbesinde muxtelif yollar la bolqar silahlilarindan melumat alirdi Siyasi ozbasinaligin artmasina qarsi azadliq herekatinin numayendeleri butun istiqametlerde cixislar edirdiler 50 ci illerin sonlarindan hem kilse ugrunda hem in qilabi mubarizede G Rakovski ve onun terefdarlari bolqar milli siyasi ozunuderkin mohkemlendirilmesinin aciq leqal formasini yaymaqla beraber hem de inqilabi cixislarin ideoloji hazirligini ireli sururduler Milli ozunuderkin inkisafi ictimai si yasi herekatin yukselisine tekan vermekle yanasi Rusiya xalqlarinin inqilabi tecrube sinden behrelenen ve getdikce feallasan inqilabi ideoloqlar bolqar xalqina muracietler seslendirirdiler Milli azadliq herekatinin yukselisi Serq bohraninin keskinlesmesi Dunay knyazliqlari ve Rusiyanin cenubunda yasayan bolqar burjuaziyasinin daha da feallasmasina sebeb oldu Onlar rus ordusu komandanligi ile bolqar xalqi arasinda elaqeni guclendirmek meqsedile musteqil teskilatlar yaratmaq ucun tedbirler gorurduler 1854 cu ilin evvellerinde Buxarest bolqar ticaret burjuaziyasinin varli tebeqelerini birlesdiren Bolqar Merkezi Komitesi Epitropiya yaradilir Esas meqsed veten ugrunda ozunu konullu qurban verenlere ve fedai destelerinin yaradilib formalasdirilma sina komek gostermekden ibaret idi Istinadlar Leontev K N Nacionalnaya politika kak oruzhie vsemirnoj revolyucii Vpervye Grazhdanin 1888 256 258 261 262 265 269 272 275 279 Glavy I VIII Otd izdanie M 1889 Leontev K N Sobranie sochinenij T 6 Glava IX Leontev K N Vostok Rossiya i Slavyanstvo M 1996 S 512 534 2021 04 16 tarixinde Istifade tarixi 2011 12 04 Karta Rumynii na russkom yazyke c Infokart vse karty seti 2018 10 03 tarixinde Istifade tarixi 2011 12 04 Biografiya prepodobnogo Paisiya Velichkovskogo Pravoslavnaya enciklopediya Azbuka very c azbyka ru 2012 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2011 12 04 Bolgaro rossijskie obshestvenno politicheskie svyazi 50 70 e gg H1H v Kishinev Shtiinca 1986 267 s 34 35 Rossiya i osvobozhdenie Bolgarii M Nauka 1982 191 s seh 154 Hemcinin baxXarici kecidler