Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Desi dövründə xristianların təqibi — 249–251-ci illərdə hakimiyyətdə olmuş Roma imperatoru Qay Messi Kvint Trayan Desinin 250-ci ildə xristianlara qarşı başlatdığı təqib. Bu, Roma imperiyasında xristianlara qarşı imperiya miqyasında ilk rəsmi fərman ilə icra olunan təqib olmuşdur.
Təqib
Xristianlara qarşı imperiya miqyasında ilk rəsmi fərman ilə icra olunan təqib III əsrdə Desi Trayanın hakimiyyəti dövründə baş vermişdir. B.e. 250-ci ildə imperator Desinin bununla bağlı verdiyi fərman on səkkiz ay qüvvədə qalmışdır. Vilayət hakimləri öz yurisdiksiyalarında böyük şəxsi səlahiyyətə malik idilər və xristianlara qarşı lokal xarakter daşıyan təqib halları və kütləvi zorakılıq hadisələri ilə necə məşğul olacaqlarını özləri seçə bilərdilər. Bu müddət ərzində bəzi xristianlar öldürüldü, digərləri isə edamdan qaçmaq üçün mürtədlik etmişdir. təxmin edir ki, təqiblər zamanı 3,000–3,500 xristian öldürülmüşdür.
Fərmanın mətni qorunub-saxlanılmamışdır, amma məlumdur ki, burada azad edilmiş yəhudilər istisna olmaqla bütün imperiya sakinlərindən Roma maqistratının iştirakı ilə tanrılara qurban kəsmələrini tələb etmiş, buna görə yazılı şəhadətnamələr verilmişdir. Fərmanın xüsusilə xristianları hədəf almasına dair heç bir sübut yoxdur. Bu fərman Desinin ənənəvi Roma dəyərlərini bərpa etmək siyasətinin bir hissəsi idi. Verilən şəhadətnamələrdən bir neçəsi qorunub-saxlanılmışdır. Misirdə aşkar edilmiş bir şəhadətnamənin mətni belədir:
 | [Birinci şəxs:] Teadelfiya kəndinin Peterin qızı Avreli Belli və onun qızı Kapinisdən olan qurbanlarından məsuliyyət daşıyanlara. Biz həmişə tanrılara daimi qurban kəsmişik, indi də sizin hüzurunuzda nizamnamələrə uyğun olaraq şərablar süzmüşəm və qurban kəsmişəm və qurbanlıqların dadına baxmışam və aşağıda bizim üçün bunu təsdiq etməyinizi xahiş edirəm. Müvəffəqiyyətiniz davam etsin. [İkinci şəxs:] Biz, Avreli Seren və Avreli Erma, sizin qurban verdiyinizi gördük. [Üçüncü şəxs:] Mən, Erma, təsdiq edirəm. İmperator Sezar Qay Messi Kvint Trayan Desi Pi Feliks Avqustun birinci ili, 27 pauni. |  |
Vilayət hakimi Plini 112-ci ildə imperator Trayana yazdığı məktubda xristian olduqları güman edilən şəxslərdən Məsihi lənətləmələrini tələb etdiyini bildirmişdir, lakin Desinin hakimiyyəti dövrünə aid şəhadətnamələrdə Məsih və ya xristianlardan bəhs edilməmişdir. Buna baxmayaraq, bu, ilk dəfə idi ki, bütün imperiya ərazisində yaşayan xristianlar imperator fərmanı ilə dinləri və həyatları arasında seçim etmək məcburiyyətində qalmışdılar. Bir sıra görkəmli xristianlar, o cümlədən Papa Fabian, və qurban kəsməkdən imtina etdiklərinə görə öldürülmüşdür. Şəhadətnamə almaqdan imtina etmələri nəticəsində edam edilən xristianların sayı məlum deyil və rəsmi orqanların kimin şəhadətnamə alıb, kimin almadığını yoxlamaq üçün nə qədər səy göstərdiyi bilinmir. Buna baxmayaraq, məlumdur ki, çox sayda xristian mürtəd olub mərasimləri yerinə yetirmiş, digərləri, o cümlədən Karfagen yepiskopu Kiprian, dövlətdən gizlənmişdir.
Nəticə
Fərmanın icra müddəti cəmi on səkkiz aya yaxın olsa da, o vaxta qədər heç bir problem olmadan yaşayan bir çox xristian icması üçün bu, kəskin şəkildə travmatik olmuşdur.
Əksər kilsələrdə dindən dönənlər xristianlığa yenidən qəbul edilirdilər. Əksinə, bəzi Afrika yeparxiyaları onları yenidən qəbul etməkdən imtina etmişdilər. Desinin hakimiyyəti dövründə baş tutan təqiblər birbaşa şizmatik hərəkatına gətirib çıxarmışdır. Hərəkatın tərəfdarları təqiblər baş tutan dövrdə imanlarını etiraf etməyən dindən dönmüş xristianların dinə yenidən qəbul olmasını dəstəkləmirdilər.
Mənbə
İstinadlar
- Encyclopedia Britannica, 1998
- Frend, 2008. səh. 393–394
- Moss, 2012. səh. 129
- Frend, 1984. səh. 319
- Scarre, 1995. səh. 170
- Wright, Esler, 2000. səh. 827–829
- Moss, 2012. səh. 145–151
- Barnes, 1968. səh. 32–50
- Moss, 2012
- Chapman, 1911
Ədəbiyyat
- Decius // Encyclopedia Britannica (ingilis). 1998.
- Frend. Martyrdom and Persecution in the Early Church (ingilis). James Clarke & Co. 2008. ISBN .
- Scarre, Chris. Chronicle of the Roman Emperors: the reign-by-reign record of the rulers of Imperial Rome (ingilis). Thames & Hudson. 1995. ISBN .
- Chapman. Novatian and Novatianism // The Catholic Encyclopedia (ingilis). 11. New York: Robert Appleton Company. 1911.
- Wright, David; Esler, Philip F. Tertullian // The Early Christian World (ingilis). London: Routledge. 2000.
- Moss, Candida R. Ancient Christian Martyrdom: Diverse Practices, Theologies, and Traditions (ingilis). Yale University Press. 2012. ISBN .
- Barnes, T. D. "Legislation against the Christians". The Journal of Roman Studies (ingilis). 58. 1968. doi:10.2307/299693. JSTOR 299693.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Desi dovrunde xristianlarin teqibi 249 251 ci illerde hakimiyyetde olmus Roma imperatoru Qay Messi Kvint Trayan Desinin 250 ci ilde xristianlara qarsi baslatdigi teqib Bu Roma imperiyasinda xristianlara qarsi imperiya miqyasinda ilk resmi ferman ile icra olunan teqib olmusdur Desinin hakimiyyeti dovrune aid sehadetname TeqibXristianlara qarsi imperiya miqyasinda ilk resmi ferman ile icra olunan teqib III esrde Desi Trayanin hakimiyyeti dovrunde bas vermisdir B e 250 ci ilde imperator Desinin bununla bagli verdiyi ferman on sekkiz ay quvvede qalmisdir Vilayet hakimleri oz yurisdiksiyalarinda boyuk sexsi selahiyyete malik idiler ve xristianlara qarsi lokal xarakter dasiyan teqib hallari ve kutlevi zorakiliq hadiseleri ile nece mesgul olacaqlarini ozleri sece bilerdiler Bu muddet erzinde bezi xristianlar olduruldu digerleri ise edamdan qacmaq ucun murtedlik etmisdir texmin edir ki teqibler zamani 3 000 3 500 xristian oldurulmusdur Fermanin metni qorunub saxlanilmamisdir amma melumdur ki burada azad edilmis yehudiler istisna olmaqla butun imperiya sakinlerinden Roma maqistratinin istiraki ile tanrilara qurban kesmelerini teleb etmis buna gore yazili sehadetnameler verilmisdir Fermanin xususile xristianlari hedef almasina dair hec bir subut yoxdur Bu ferman Desinin enenevi Roma deyerlerini berpa etmek siyasetinin bir hissesi idi Verilen sehadetnamelerden bir necesi qorunub saxlanilmisdir Misirde askar edilmis bir sehadetnamenin metni beledir Birinci sexs Teadelfiya kendinin Peterin qizi Avreli Belli ve onun qizi Kapinisden olan qurbanlarindan mesuliyyet dasiyanlara Biz hemise tanrilara daimi qurban kesmisik indi de sizin huzurunuzda nizamnamelere uygun olaraq serablar suzmusem ve qurban kesmisem ve qurbanliqlarin dadina baxmisam ve asagida bizim ucun bunu tesdiq etmeyinizi xahis edirem Muveffeqiyyetiniz davam etsin Ikinci sexs Biz Avreli Seren ve Avreli Erma sizin qurban verdiyinizi gorduk Ucuncu sexs Men Erma tesdiq edirem Imperator Sezar Qay Messi Kvint Trayan Desi Pi Feliks Avqustun birinci ili 27 pauni Vilayet hakimi Plini 112 ci ilde imperator Trayana yazdigi mektubda xristian olduqlari guman edilen sexslerden Mesihi lenetlemelerini teleb etdiyini bildirmisdir lakin Desinin hakimiyyeti dovrune aid sehadetnamelerde Mesih ve ya xristianlardan behs edilmemisdir Buna baxmayaraq bu ilk defe idi ki butun imperiya erazisinde yasayan xristianlar imperator fermani ile dinleri ve heyatlari arasinda secim etmek mecburiyyetinde qalmisdilar Bir sira gorkemli xristianlar o cumleden Papa Fabian ve qurban kesmekden imtina etdiklerine gore oldurulmusdur Sehadetname almaqdan imtina etmeleri neticesinde edam edilen xristianlarin sayi melum deyil ve resmi orqanlarin kimin sehadetname alib kimin almadigini yoxlamaq ucun ne qeder sey gosterdiyi bilinmir Buna baxmayaraq melumdur ki cox sayda xristian murted olub merasimleri yerine yetirmis digerleri o cumleden Karfagen yepiskopu Kiprian dovletden gizlenmisdir NeticeFermanin icra muddeti cemi on sekkiz aya yaxin olsa da o vaxta qeder hec bir problem olmadan yasayan bir cox xristian icmasi ucun bu keskin sekilde travmatik olmusdur Ekser kilselerde dinden donenler xristianliga yeniden qebul edilirdiler Eksine bezi Afrika yeparxiyalari onlari yeniden qebul etmekden imtina etmisdiler Desinin hakimiyyeti dovrunde bas tutan teqibler birbasa sizmatik herekatina getirib cixarmisdir Herekatin terefdarlari teqibler bas tutan dovrde imanlarini etiraf etmeyen dinden donmus xristianlarin dine yeniden qebul olmasini desteklemirdiler MenbeIstinadlar Encyclopedia Britannica 1998 Frend 2008 seh 393 394 Moss 2012 seh 129 Frend 1984 seh 319 Scarre 1995 seh 170 Wright Esler 2000 seh 827 829 Moss 2012 seh 145 151 Barnes 1968 seh 32 50 Moss 2012 Chapman 1911 Edebiyyat Decius Encyclopedia Britannica ingilis 1998 Frend Martyrdom and Persecution in the Early Church ingilis James Clarke amp Co 2008 ISBN 0227172299 Scarre Chris Chronicle of the Roman Emperors the reign by reign record of the rulers of Imperial Rome ingilis Thames amp Hudson 1995 ISBN 0 500 05077 5 Chapman Novatian and Novatianism The Catholic Encyclopedia ingilis 11 New York Robert Appleton Company 1911 Wright David Esler Philip F Tertullian The Early Christian World ingilis London Routledge 2000 Moss Candida R Ancient Christian Martyrdom Diverse Practices Theologies and Traditions ingilis Yale University Press 2012 ISBN 9780300154658 Barnes T D Legislation against the Christians The Journal of Roman Studies ingilis 58 1968 doi 10 2307 299693 JSTOR 299693