Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Demokratiya Partiyası (türk. Demokrasi Partisi, DEP, kürd. Partiya Demokrasiyê) — Türkiyədə kürdmeylli siyasi partiya. 7 may 1993-cü ildə təsis edilmişdir.
Demokratiya Partiyası | |
|---|---|
| Quruluş tarixi | 7 may 1993 |
| Dağılma tarixi | 16 iyun 1994 |
Tarixi
Demokratiya Partiyası 7 may 1993-cü ildə təsis edilmişdir. 27 iyun 1993-cü ildə keçirilən birinci partiya qurultayından sonra (XƏP) keçmiş sədri və XƏP-in əksər keçmiş millət vəkilləri partiyanın sıralarına daxil olmuşdular. Birinci partiya sədri kimi seçilmişdir. Partiya 2 avqust 1993-cü ildən sentyabrın 1-dək davam edəcək Türkiyə–PKK münaqişəsinə yönəlmiş sülh kampaniyasına başlamaq qərarına gəlmişdir. Kampaniya Türkiyə hakimiyyəti tərəfindən qadağan edilmiş, Diyarbəkir və Batmanda planlaşdırılan tədbirlər ləğv olunmuşdur. 17 sentyabr 1993-cü ildə Qaya Almaniyada ictimai tədbirdə və İraqda Kürdüstan Demokrat Partiyasının (KDP) qurultayında iştirak etdiyi üçün həbs edilmişdir. O, həmin il dekabrın 8-də azadlığa buraxılmış və Qaya Almaniyaya mühacirət etmişdir. 12 dekabr 1993-cü ildə Hatip Diclə yeni sədr seçilmişdir. Diclə PKK-nın tanınmış tərəfdarı olmuş və onun terror təşkilatı deyil, siyasi partiya kimi mübarizə aparmasını tələb etmişdir. Partiyada PKK məsələsi ilə bağlı fikir ayrılığı yarnamış və iki fraksiya meydana çıxmışdır. Kürdlərin hüquqlarını dəstəklədiyi üçün XƏP və DEP üzvləri genişmiqyaslı təzyiqlərə məruz qalmışdır.
1991–1994-cü illər arasında Demokratiya Partiyasının 50-dən çox üzvü öldürülmüşdür. Nəticədə partiya 27 mart 1994-cü ildə keçirilməsi planlaşdırılan bələdiyyə seçkilərindən geri çəkilmək qərarına gəlmişdir. Partiya bu qərarı verdiyi itkilərlə əsaslandırmışdır, lakin bu qərardan əvvəl partiyanın seçkilərdə irəli sürdüyü namizədlərdən bir neçəsi həyatlarından qorxaraq namizədliyini geri çəkmişdi.
2 mart 1994-cü ildə Türkiyə parlamenti DEP-dən olan iki deputatın toxunulmazlığını ləğv etmiş, və Hatip Diclə həbs olunmuşdur. 2 aprel 1994-cü ildə İstanbul bazarında ölümcül hücum baş tutmuşdur. PKK bu hücumda iştirak etmədiyini bildirmişdi, lakin Türkiyə hökuməti hücuma görə PKK-n və DEP-i günahlandırmışdır. Hücuma reaksiya verən Türkiyənin Baş naziri Tansu Çillər DEP-i PKK-nın pərdəsi hesab etdiyini qeyd etmiş, Türkiyə Böyük Millət Məclisində PKK-nın varlığına son qoymağa çağırmışdır. 16 iyun 1994-cü ilə qədər partiyanın altı üzvü həbs edilmiş və partiyanın fəaliyyəti qadağan olunmuşdur.
2002-ci ilin dekabrında Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi DEP-in ləğvini Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 11-ci maddəsinə (assosiasiya azadlığı) zidd hesab etmiş, Türkiyəni məbləğ partiya üzvləri arasında bölüşdürülsün deyə 200,000 avro cəriləmək qərarını vermişdir.
İstinadlar
- Cigerli, Sabri; Saout, Didier Le. Ocalan et le PKK: Les mutations de la question kurde en Turquie et au moyen-orient (fransız). Maisonneuve et Larose. 2005. 189. ISBN .
- Cigerli, Sabri; Saout, Didier Le (2005). p.190
- Cigerli, Sabri; Saout, Didier Le (2005). p.191
- Watts, Nicole F. Activists in Office. University of Washington Press. 2010. 69. ISBN .
- Watts, Nicole F. Activists in Office: Kurdish Politics and Protest in Turkey (ingilis). . 2010-11-18. 69. ISBN .
- Gunes, Cengiz. The Kurdish National Movement in Turkey: From Protest to Resistance (ingilis). Routledge. 2013-01-11. 163. ISBN .
- Cigerli, Sabri; Saout, Didier Le (2005), p.192
- Cigerli, Sabri; Saout, Didier Le (2005). pp.192–193
- Gunes, Cengiz. The Kurdish National Movement in Turkey: From Protest to Resistance (ingilis). Routledge. 2013-01-11. 163–164. ISBN .
- "HUDOC - European Court of Human Rights". hudoc.echr.coe.int. 2015-11-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-03.
Əlavə ədəbiyyat
- Güney, Aylin. "The People's Democracy Party". . 3 (1). 2002: 122–137. doi:10.1080/714005704. :11693/48656.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Demokratiya Partiyasi turk Demokrasi Partisi DEP kurd Partiya Demokrasiye Turkiyede kurdmeylli siyasi partiya 7 may 1993 cu ilde tesis edilmisdir Demokratiya PartiyasiQurulus tarixi 7 may 1993Dagilma tarixi 16 iyun 1994TarixiDemokratiya Partiyasi 7 may 1993 cu ilde tesis edilmisdir 27 iyun 1993 cu ilde kecirilen birinci partiya qurultayindan sonra XEP kecmis sedri ve XEP in ekser kecmis millet vekilleri partiyanin siralarina daxil olmusdular Birinci partiya sedri kimi secilmisdir Partiya 2 avqust 1993 cu ilden sentyabrin 1 dek davam edecek Turkiye PKK munaqisesine yonelmis sulh kampaniyasina baslamaq qerarina gelmisdir Kampaniya Turkiye hakimiyyeti terefinden qadagan edilmis Diyarbekir ve Batmanda planlasdirilan tedbirler legv olunmusdur 17 sentyabr 1993 cu ilde Qaya Almaniyada ictimai tedbirde ve Iraqda Kurdustan Demokrat Partiyasinin KDP qurultayinda istirak etdiyi ucun hebs edilmisdir O hemin il dekabrin 8 de azadliga buraxilmis ve Qaya Almaniyaya muhaciret etmisdir 12 dekabr 1993 cu ilde Hatip Dicle yeni sedr secilmisdir Dicle PKK nin taninmis terefdari olmus ve onun terror teskilati deyil siyasi partiya kimi mubarize aparmasini teleb etmisdir Partiyada PKK meselesi ile bagli fikir ayriligi yarnamis ve iki fraksiya meydana cixmisdir Kurdlerin huquqlarini desteklediyi ucun XEP ve DEP uzvleri genismiqyasli tezyiqlere meruz qalmisdir 1991 1994 cu iller arasinda Demokratiya Partiyasinin 50 den cox uzvu oldurulmusdur Neticede partiya 27 mart 1994 cu ilde kecirilmesi planlasdirilan belediyye seckilerinden geri cekilmek qerarina gelmisdir Partiya bu qerari verdiyi itkilerle esaslandirmisdir lakin bu qerardan evvel partiyanin seckilerde ireli surduyu namizedlerden bir necesi heyatlarindan qorxaraq namizedliyini geri cekmisdi 2 mart 1994 cu ilde Turkiye parlamenti DEP den olan iki deputatin toxunulmazligini legv etmis ve Hatip Dicle hebs olunmusdur 2 aprel 1994 cu ilde Istanbul bazarinda olumcul hucum bas tutmusdur PKK bu hucumda istirak etmediyini bildirmisdi lakin Turkiye hokumeti hucuma gore PKK n ve DEP i gunahlandirmisdir Hucuma reaksiya veren Turkiyenin Bas naziri Tansu Ciller DEP i PKK nin perdesi hesab etdiyini qeyd etmis Turkiye Boyuk Millet Meclisinde PKK nin varligina son qoymaga cagirmisdir 16 iyun 1994 cu ile qeder partiyanin alti uzvu hebs edilmis ve partiyanin fealiyyeti qadagan olunmusdur 2002 ci ilin dekabrinda Avropa Insan Huquqlari Mehkemesi DEP in legvini Avropa Insan Huquqlari Konvensiyasinin 11 ci maddesine assosiasiya azadligi zidd hesab etmis Turkiyeni mebleg partiya uzvleri arasinda bolusdurulsun deye 200 000 avro cerilemek qerarini vermisdir IstinadlarCigerli Sabri Saout Didier Le Ocalan et le PKK Les mutations de la question kurde en Turquie et au moyen orient fransiz Maisonneuve et Larose 2005 189 ISBN 978 2 7068 1885 1 Cigerli Sabri Saout Didier Le 2005 p 190 Cigerli Sabri Saout Didier Le 2005 p 191 Watts Nicole F Activists in Office University of Washington Press 2010 69 ISBN 9780295990491 Watts Nicole F Activists in Office Kurdish Politics and Protest in Turkey ingilis 2010 11 18 69 ISBN 978 0 295 99050 7 Gunes Cengiz The Kurdish National Movement in Turkey From Protest to Resistance ingilis Routledge 2013 01 11 163 ISBN 9781136587986 Cigerli Sabri Saout Didier Le 2005 p 192 Cigerli Sabri Saout Didier Le 2005 pp 192 193 Gunes Cengiz The Kurdish National Movement in Turkey From Protest to Resistance ingilis Routledge 2013 01 11 163 164 ISBN 9781136587986 HUDOC European Court of Human Rights hudoc echr coe int 2015 11 07 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 03 Elave edebiyyatGuney Aylin The People s Democracy Party 3 1 2002 122 137 doi 10 1080 714005704 11693 48656