Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Daxili dənizlər — Quruya daxil olmuş, lakin okeanla boğazlarla əlaqədə olan dənizlərə daxili dənizlər deyilir. Daxili dənizlər materiklərin parçalanmış sahilləri boyu yerləşir. Ən böyük daxili dəniz Aralıq dənizidir. Daxili dənizlər əsasən Avrasiya və eyni zamanda Şimali Amerika sahillərində yerləşir. Bu sözügedən materiklərin sahillərinin daha çox parçalanmış olduğu üçün belədir. Daxili dənizlərə misal olaraq Qara dəniz, Aralıq dənizini,Ağ dənizi, Mərmərə, Egey, Qırmızı dəniz, Aral dənizi, Xəzər dənizini və s. göstərmək olar. Daxili dənizlər əsasən hərhansı ölkə sahillərində olduğu üçün bu ölkələr tərəfindən mənimsənilir. Daxili dənizlər liman nəqliyyatı, balıqçılıq və təbii sərvətlərin əldə edilməsi üçün faydalıdır.Daxili dəniz ümumiyyətlə duzlu olacaq, duzluluq şirin su gölündən daha yüksəkdir, lakin adətən dəniz suyundan daha az duzludur. Digər dənizlərdə olduğu kimi, daxili dənizlər də Ay və Günəşin orbitləri ilə idarə olunan gelgitlər yaşayır. "Daxili dəniz"i təşkil edən şey mürəkkəb və bir qədər mütləq qeyri-müəyyəndir. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Hidroqrafik İdarəsi onu "təxminən və ya tamamilə quru ilə əhatə olunmuş, xüsusən də çox böyük və ya duzlu sudan ibarət olan su hövzəsi" olaraq təyin etdi. Geologiya mühəndisləri Heinrich Ries və Thomas L. Watson deyirlər ki, daxili dəniz sadəcə çox böyük bir göldür.
Müasir daxili dənizlər
Müasir dövrdə qitələr yüksək, eustatik dəniz səviyyəsi aşağı, daxili dənizlər isə azdır. Müasir Türkiyədə yerləşən Mərmərə dənizi, iki Türk boğazını, Bosfor və Dardanel boğazlarını birləşdirən yerlər istisna olmaqla, hər tərəfdən quru ilə əhatə olunmuşdur. Baltik dənizi duzlu daxili dənizdir, ehtimal ki, dünyanın ən böyük duzlu su hövzəsidir. Digər imkanlara Ağ dəniz və Qara dənizin şimal yarısı daxildir (onun dərin cənub hövzəsi indi yox olmuş Tetis dənizinin qapalı qalığıdır)Baltik dənizi hövzəsinin mənşəyi aydın deyil, çünki eroziya və tektonikanın rolu ilə bağlı müxtəlif fikirlər mövcuddur. Hudson körfəzi, cənub ucunda Ceyms körfəzi də daxil olmaqla, Şimali Amerika qitəsinin daxilində Baffin adasından, şimalda Nunavutdan cənubda Kvebek, Ontario və Manitobaya qədər uzanır. Körfəz Fennoskandiyadakı Bothnia körfəzi ilə bəzi oxşarlıqlara malikdir; bir qalxanın ortasında yerləşir və dördüncü buzlaşmalar zamanı buz təbəqəsinin mərkəzi idi. Bununla belə, hər iki çökəkliyin mənşəyi buzlaqların eroziyası ilə əlaqəli deyil. Yaponiyadakı Seto Daxili Dənizi əsl daxili dəniz deyil, Yaponiyanın dörd əsas adasından üçü olan Honsyu, Şikoku və Kyuşunu ayıran su hövzəsidir. Xəzər dənizi Dünya Okeanının ən yaxın hissəsindən (məsələn, Fars körfəzi kimi) ən azı yüzlərlə mil məsafədə yerləşən çox böyük, daxili su hövzəsidir və dənizin ən azı yaxşı bir hissəsindən ibarət olması kimi bəzi xüsusiyyətlərə malikdir.
İstinadlar
- Klein, George Devries; Ryer, Thomas A. "Tidal circulation patterns in Precambrian, Paleozoic, and Cretaceous epeiric and mioclinal shelf seas". . 89 (7). 1 July 1978: 1050–1058. Bibcode:1978GSAB...89.1050K. doi:10.1130/0016-7606(1978)89<1050:TCPIPP>2.0.CO;2. 27 April 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 21 April 2023.
- Ries, Heinrich; Watson, Thomas L. Elements of Engineering Geology. New York: J. Wiley & Sons. 1947. səh. 286. ISBN . OCLC 486745.
- United States Hydrographic Office. Navigation Dictionary. Washington, D.C.: Supintendent of Documents. 1956. səh. 189. OCLC 3040490.
- . 22 September 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Šliaupa, Salius; Hoth, Peer. Geological Evolution and Resources of the Baltic Sea Area from the Precambrian to the Quaternary // Harff, Jan; ; Hoth, Peter (redaktorlar ). The Baltic Sea Basin. . 2011. ISBN .
- . "A long-term perspective on glacial erosion". . 22 (3). 1997: 297–306. Bibcode:1997ESPL...22..297L. doi:10.1002/(SICI)1096-9837(199703)22:3<297::AID-ESP758>3.0.CO;2-R.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Daxili denizler Quruya daxil olmus lakin okeanla bogazlarla elaqede olan denizlere daxili denizler deyilir Daxili denizler materiklerin parcalanmis sahilleri boyu yerlesir En boyuk daxili deniz Araliq denizidir Daxili denizler esasen Avrasiya ve eyni zamanda Simali Amerika sahillerinde yerlesir Bu sozugeden materiklerin sahillerinin daha cox parcalanmis oldugu ucun beledir Daxili denizlere misal olaraq Qara deniz Araliq denizini Ag denizi Mermere Egey Qirmizi deniz Aral denizi Xezer denizini ve s gostermek olar Daxili denizler esasen herhansi olke sahillerinde oldugu ucun bu olkeler terefinden menimsenilir Daxili denizler liman neqliyyati baliqciliq ve tebii servetlerin elde edilmesi ucun faydalidir Daxili deniz umumiyyetle duzlu olacaq duzluluq sirin su golunden daha yuksekdir lakin adeten deniz suyundan daha az duzludur Diger denizlerde oldugu kimi daxili denizler de Ay ve Gunesin orbitleri ile idare olunan gelgitler yasayir Daxili deniz i teskil eden sey murekkeb ve bir qeder mutleq qeyri mueyyendir Amerika Birlesmis Statlarinin Hidroqrafik Idaresi onu texminen ve ya tamamile quru ile ehate olunmus xususen de cox boyuk ve ya duzlu sudan ibaret olan su hovzesi olaraq teyin etdi Geologiya muhendisleri Heinrich Ries ve Thomas L Watson deyirler ki daxili deniz sadece cox boyuk bir goldur Muasir daxili denizlerAvstraliyanin 1827 ci il tarixli bu xeritesinde her ikisinin de movcud olmadigi subut edilmis olan Boyuk cay ve Guman edilen deniz tesvir edilmisdir Muasir dovrde qiteler yuksek eustatik deniz seviyyesi asagi daxili denizler ise azdir Muasir Turkiyede yerlesen Mermere denizi iki Turk bogazini Bosfor ve Dardanel bogazlarini birlesdiren yerler istisna olmaqla her terefden quru ile ehate olunmusdur Baltik denizi duzlu daxili denizdir ehtimal ki dunyanin en boyuk duzlu su hovzesidir Diger imkanlara Ag deniz ve Qara denizin simal yarisi daxildir onun derin cenub hovzesi indi yox olmus Tetis denizinin qapali qaligidir Baltik denizi hovzesinin menseyi aydin deyil cunki eroziya ve tektonikanin rolu ile bagli muxtelif fikirler movcuddur Hudson korfezi cenub ucunda Ceyms korfezi de daxil olmaqla Simali Amerika qitesinin daxilinde Baffin adasindan simalda Nunavutdan cenubda Kvebek Ontario ve Manitobaya qeder uzanir Korfez Fennoskandiyadaki Bothnia korfezi ile bezi oxsarliqlara malikdir bir qalxanin ortasinda yerlesir ve dorduncu buzlasmalar zamani buz tebeqesinin merkezi idi Bununla bele her iki cokekliyin menseyi buzlaqlarin eroziyasi ile elaqeli deyil Yaponiyadaki Seto Daxili Denizi esl daxili deniz deyil Yaponiyanin dord esas adasindan ucu olan Honsyu Sikoku ve Kyusunu ayiran su hovzesidir Xezer denizi Dunya Okeaninin en yaxin hissesinden meselen Fars korfezi kimi en azi yuzlerle mil mesafede yerlesen cox boyuk daxili su hovzesidir ve denizin en azi yaxsi bir hissesinden ibaret olmasi kimi bezi xususiyyetlere malikdir IstinadlarKlein George Devries Ryer Thomas A Tidal circulation patterns in Precambrian Paleozoic and Cretaceous epeiric and mioclinal shelf seas 89 7 1 July 1978 1050 1058 Bibcode 1978GSAB 89 1050K doi 10 1130 0016 7606 1978 89 lt 1050 TCPIPP gt 2 0 CO 2 27 April 2023 tarixinde Istifade tarixi 21 April 2023 Ries Heinrich Watson Thomas L Elements of Engineering Geology New York J Wiley amp Sons 1947 seh 286 ISBN 9785877732124 OCLC 486745 United States Hydrographic Office Navigation Dictionary Washington D C Supintendent of Documents 1956 seh 189 OCLC 3040490 22 September 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Sliaupa Salius Hoth Peer Geological Evolution and Resources of the Baltic Sea Area from the Precambrian to the Quaternary Harff Jan Hoth Peter redaktorlar The Baltic Sea Basin 2011 ISBN 978 3 642 17219 9 A long term perspective on glacial erosion 22 3 1997 297 306 Bibcode 1997ESPL 22 297L doi 10 1002 SICI 1096 9837 199703 22 3 lt 297 AID ESP758 gt 3 0 CO 2 R Xarici kecidler