Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşı (lat. Phrynocephalus horvathi) — Sürünənlər fəsiləsinə, Girdəbaşlar cinsinə daxil olan növ. Əvvəllər Yovşanlıq girdəbaşı növünə daxil olan yarımnöv hesab edilirdi. 2008-ci ildə növ səviyyədinə qaldırılmışdlr. Ancaq bununla bağlı son qərar verilməmişdir.
| Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşı | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşı | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
| ||||||
Xarici görünüşü
Girdəbaşın uzunluğu 7 sm qədər olur. Başı digər girdəbaşlarda olduğu kimi yumrudur. Quyruğu və bədəni qısadır. Əllərində və ayaqlafında dişçiklərə bənzər sanki qum xizəkləri vardır. Onlar canlının qumda sərbəst hərəkətini təmin edir.
Bioloji xüsusiyyətləri
Qışlamadan əsasən mart ayında qayıdırlar və noyabr ayına qədər aktiv olurlar. Onlar əsasən kiçik onurğasızlarla (böçəklər, hörümçəklər, qarışqalar və s.) qidakanırlar. Dişilər il ərzində 2–3 dəfə yumurta qoya bilirlər. Hər yumurtalama dövründə 2–7 olmaqla yumurta qoyurlar (adətən 3–5 yumurta). Təbiətdə üç il müddətində yaşaya bilirlər. Balaları yumurtadan 40 gündən sonra çıxırlar. İlk çıxdıqları an uzunluqları 42–49 sm olur. Qışlamadan sonrayetkinləşirlər. Növbəti yaza cəmi 15–20 % girdəbaş yaşaya bilir. Onların ölününü böyük əksəriyyəti yırtıcı canlılar tərəfindən ovlanması ilə əlaqədardır. Əsasən gündüz aktiv olurlar. Gizlənc yerləri əsasən gəmiricilərin qazdığı yuvalardır. Qışda isə yuvaların dərinliyi 20 sm qədər enir.
Yayılma və yaşayış yerləri
Girdəbaşlara əsasən Ermənistan, Türkiyə (şimal-şərq rayonları) və Azərbaycan (Naxçıvan Muxtar Respublikası). Ermənistan ərazisinfə bir necə populyasiya məlumdur. Əsasən Armavir məğzi ərazisində rast gəlinir. Araz çayı vadisində 6 populyasiya yayılmışdır. Xüsusi ilə Goravan səhrasında hər 1 ha əraziyə 1–2 nümunə düşür.
Onlar əsasən 800–1050 m yüksəklikləri arası olan daşlı və gilli yarımsəhralarda yaşayırlar.
İnsan fəaliyyəti
Növ beynəlxalq qırmızı kitaba daxil edilmişdir. Üstəlik nəsli nəsilməkdə olan növ hesab edilir. Səbəb isə son 12 il ərzində yayılma arealının 80 % boyunca əkin sahələri və şəhərsalma sahələri salınmışdır. Bu canlıların yayılma arelı boyunca yerləşən ölkələrdən bircə Ermənistanın qırmızı kitabına daxil edilmişdir. Hətta ətraf mühitə dəymiş zərərlə bağlı qanunvericilikdə hər öldürülən Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşına görə (yumurtalarıda daxil olmaqla) 15 min dram ödənilməlidir.
İstinadlar
- "Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşı". Herpeton.ru. 2015-11-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-26. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- "Yovşanlıq girdəbaşı". Ecosystema.ru. 2015-11-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-26. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- "Закон РА «О платежах возмещения за причиненный ушерб растительному и животному миру вследствие природоохранных правонарушений»". Ecolur.org, Parliament.am. 2016-02-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-01-09. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
Xarici keçidlər
- "Вопросы герпетологии. Материалы Третьего съезда Герпетологического общества им. А. М. Никольского". 2008. İstifadə tarixi: 2016-01-14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cenubi Qafqaz yovsanliq girdebasi lat Phrynocephalus horvathi Surunenler fesilesine Girdebaslar cinsine daxil olan nov Evveller Yovsanliq girdebasi novune daxil olan yarimnov hesab edilirdi 2008 ci ilde nov seviyyedine qaldirilmisdlr Ancaq bununla bagli son qerar verilmemisdir Cenubi Qafqaz yovsanliq girdebasiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Cenubi Qafqaz yovsanliq girdebasiBeynelxalq elmi adiPhrynocephalus horvathi Lajos Mehely 1894Sekil axtarisiNCBI 1104165Xarici gorunusuGirdebasin uzunlugu 7 sm qeder olur Basi diger girdebaslarda oldugu kimi yumrudur Quyrugu ve bedeni qisadir Ellerinde ve ayaqlafinda disciklere benzer sanki qum xizekleri vardir Onlar canlinin qumda serbest hereketini temin edir Bioloji xususiyyetleriQislamadan esasen mart ayinda qayidirlar ve noyabr ayina qeder aktiv olurlar Onlar esasen kicik onurgasizlarla bocekler horumcekler qarisqalar ve s qidakanirlar Disiler il erzinde 2 3 defe yumurta qoya bilirler Her yumurtalama dovrunde 2 7 olmaqla yumurta qoyurlar adeten 3 5 yumurta Tebietde uc il muddetinde yasaya bilirler Balalari yumurtadan 40 gunden sonra cixirlar Ilk cixdiqlari an uzunluqlari 42 49 sm olur Qislamadan sonrayetkinlesirler Novbeti yaza cemi 15 20 girdebas yasaya bilir Onlarin olununu boyuk ekseriyyeti yirtici canlilar terefinden ovlanmasi ile elaqedardir Esasen gunduz aktiv olurlar Gizlenc yerleri esasen gemiricilerin qazdigi yuvalardir Qisda ise yuvalarin derinliyi 20 sm qeder enir Yayilma ve yasayis yerleriGirdebaslara esasen Ermenistan Turkiye simal serq rayonlari ve Azerbaycan Naxcivan Muxtar Respublikasi Ermenistan erazisinfe bir nece populyasiya melumdur Esasen Armavir megzi erazisinde rast gelinir Araz cayi vadisinde 6 populyasiya yayilmisdir Xususi ile Goravan sehrasinda her 1 ha eraziye 1 2 numune dusur Onlar esasen 800 1050 m yukseklikleri arasi olan dasli ve gilli yarimsehralarda yasayirlar Insan fealiyyetiNov beynelxalq qirmizi kitaba daxil edilmisdir Ustelik nesli nesilmekde olan nov hesab edilir Sebeb ise son 12 il erzinde yayilma arealinin 80 boyunca ekin saheleri ve sehersalma saheleri salinmisdir Bu canlilarin yayilma areli boyunca yerlesen olkelerden birce Ermenistanin qirmizi kitabina daxil edilmisdir Hetta etraf muhite deymis zererle bagli qanunvericilikde her oldurulen Cenubi Qafqaz yovsanliq girdebasina gore yumurtalarida daxil olmaqla 15 min dram odenilmelidir Istinadlar Cenubi Qafqaz yovsanliq girdebasi Herpeton ru 2015 11 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 26 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Yovsanliq girdebasi Ecosystema ru 2015 11 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 26 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Zakon RA O platezhah vozmesheniya za prichinennyj usherb rastitelnomu i zhivotnomu miru vsledstvie prirodoohrannyh pravonarushenij Ecolur org Parliament am 2016 02 13 tarixinde Istifade tarixi 2016 01 09 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Xarici kecidler Voprosy gerpetologii Materialy Tretego sezda Gerpetologicheskogo obshestva im A M Nikolskogo 2008 Istifade tarixi 2016 01 14