Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Etnik müxtlifliyə sahib olan Cənubi Afrika Respublikasının tarixi keçmişi ümumilikdə 5 mərhələyə ayılır. Müstəmləkədən əvvəlki mərhələ, müstəmləkə mərhələsi, müstəmləkədən sonrakı mərhələ, aparteid mərhələsi və ondan sonrakı mərhələ. Bu tarixin, xüsusi ilə müstəmləkə və müstəmlədədən sonrakı mərhələləri mədəniyyət fəaliyyətləri, Avropalıların və yerli xalqların arasındakı şiddətli torpaq anlaşılmazlıqları, təzyiqlər, digər irq və siyasi gərginliklərlə xarakterikdir.
| Cənubi Afrika Respublikasının bayrağı | |
|---|---|
 | |
| Təfərrüatlar | |
| Dizayn | Cənubi Afrika Respublikasının bayrağı 1994-ci il 27 aprel tarixində qəbul edildi.1928-ci ildən bəri sitifadə edilən bayrağı dəyişdirərək yaradılan bu bayraq aparteid sonra mərhələni ,çox mədəniyyətliliyi və etnik müxtəliliyi xarakterizə edir. |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
On doqquzuncu əsrdə almaz və qızıl kəşfləri bölgənin sərvətinə dərindən təsir göstərmiş, dünya səhnəsinə çıxartmışdır və sadəcə kənd təsərüfatı əsaslı iqtisadiyyatdan sənayeləşməyə keçid baş vermişdir. Kəşflər eyni zamanda Cənubi Afrika mədənçilik sənayesi üzərindəki nəzarət əldə etmək üçün əsasən Boer köçkünləri və İngiltərə imperiyası arasında açıq müharibəylə nəticələnən yerli münaqişələrə səbəb oldu. Anqlo-Boer və ya Cənubi Afrika müharibəsində (1899-1902) Boerlərin məğlubiyyətindən sonra Cənubi Afrika birliyi 1909-cu il Cənubi Afrika konstitusiyasına əsaslanaraq İngiltərə imperatoriyasının müstəmləkəsi olaraq quruldu. İngilis kolonyaları: , , və . Birlik qanunalarının qüvvəyə minməsindən sonra 1934-cü ildə Britaniya İmperatorluğu tərkibində özü-özünü idarə edən bir dövlət oldu. Bu müstəqillik 1960 referendumunda qərara alınmış və 31 may 1961 ci il tarixində reallaşmış ölkənin Cənubi Afrika Respublikası adı altında vahid müstəqil bir dövlət kimi formalaşması ilə sona çatdı.
Cənubi Afrika siyasəti 1948-1994 cü ildə Afrika miliyyətçiləri tərəfindən idarə edilirdi. İrqi ayrı seçkiliyi və ya rəsmi olaraq “aparteid” olaraq adlandırılan ağ irq qanunu,”ayrılıq”mənasına gələn Afrika sözü olub,1948-ci ildə (İngilis hakimiyyəti altında) ortaya çıxdı və Cənubi Afrikanın bir respublika halında biləşməsindən sonra rəsmi bir ayrı seçkilik qanunu halına gəldi. 1960-cı ildə qüvvəyə minən konstitusiya 27 aprel 1994-cü ildə silahlı mübarizə və irq ayrı seçkiliyinə qarşı beynəlxalq müxalifətin ardınca SSRİ-nin əsas olaraq Afrika Milli Konqresinə (African National Congress) əsgər və siyasi dəstək təmin etməsiylə qələbə çaldı. Ölkənin bütün irqlərinin səs verə biləcəyi ilk demoktratik səs vermədən bəri Afrika Milli Konqresi, Cənubi Afrika Komunist Partiyası və Cənubi Afrika Həmkarlar konnfederasiyası ilə birlikdə ittifaq içərisində Cənubi Afrika siyasətinə hakim oldu.
Erkən tarix (1652-ci ildən əvvəl)
Tarixi sənədlərin yazılmadığı dövr
Tarixi sənədlərin yazılmadığı dövrü araşdıran elm adamları bu gün Cənubi Afrika olaraq adlanrılan bölgənin torpaqlarının insan təkamülünün vacib mərkəzlərindən biri olduğunu müəyyən etmişdir. Ən az 2,5 milyon il əvvəl Australofitekineslərin burda yaşadıqları təxmin edilir. Modern insanın məskunlaşması, Klasies çayının mağaralarında arxeoloji kəşflərin göstərdiyi kimi Orta daş dövründə təxminən 125.000 il əvvələ təsadüf etdiyi düşünülür. İlk məskunlaşan insanlar isə Cənubi Afrikanın şimal qərbindən tarixi başlanğıcını götürən və hələ də yerli hakim olan Xoisanların (Xoi və San) DNT qrupu ilə əlaqəlidir. Daha sonrakı insan məskunlaşması isə bizim eranın ilk illərində Orta Afrikanın qərb bölgəsindən köçən Bantu dilində danışan xalqın adı ilə bağlıdır.
Blombos mağarasında professor Raymond Dart 1924-cü ildə Australofitekus afrikanusun ilk nümunəsini olan 2,51 milyon il tarixə malik Taunq uşağının kəllə sümüyünü tapır. Dartın fəaliyyətini davam etdirən Robert Brom 1938-ci ildə, Kromdraidəki Paratrofus robustusda çox daha qüvvətli dəlil kimi göstərilə biləcək homo sapiensə aid nümunə kəşf etdi və 1947-ci ildə Sterkfonteində Australofitekus afrikanusun bir neçə daha nümuməsi tapıldı. 2002-ci ildə Blombos mağarasında yerinə yetirilən bir neçə araşdırmada 70 000 il əvvələ aid daş ya da çarpaz qabaq bəzəkləri ilə oyulmuş daşlar tapıldı. Bu homo sapienstərəfindən yaradılan ilk sənət və ya simvolik sənətin ən qədim nümunəsi olaraq adlandırıldı.
Keçən bir neçə on ildə daha bir çox qədim insan növü ortaya çıxmışdır. Ən böyüyü, Little C.Footun Sterkfontein, Ronald C.Klark tərəfindən kəşf edilən 2,2 və ya 3,3 milion il arasında, bilinməyən bir homo sapiensdən təşkil olunmuş bir somon kolleksiyasıdır. Vacib bir yeni kəşf 2008 -ci ildə kəşf edilən 1,9 milyon illik Australofitekus sediba idi. 2015-ci ildə daha əvvəl bilinməyən bir homo sapiens növü olan Johannesburq yaxınlarındakı kəşf Homo naledi olaraq adlandırıldı. Modern vaxtlarda ən vacib paleontolojik kəşflərdən biri olaraq qiymətləndirilir.
San və Xoixo qəbilələri
San və Xoixo qəbilələri Orta Paleolit meskunlaşan nəsildən olan aboriginal qəbilələrdən biri hesab olunur. Xoisan əcdadlar Cənubi Afrikaya yerləşməsinin genetik elmi ilə olan əlaqəsi, Homo sapiens populyasiyalarının başlıca təsnifatına uyğun olan matrilinear haplogroup L0 (mtDNA) və patrilinear haplogroup A (Y-DNA ) Cənubi Afrikanın şimal-qərbindəki ərazisindən qaynaqlanmasıdır.
San və Xoixoi "Xoisan" termini altında qruplaşdırıllar və əsasən müvafiq peşələrə görə fərqlənirlər. Sanlar ovçu-yığıcı, Xoixoilər çobanlar idi.
Keyptaun Peninsulada heyvandarlığa aid arxeoloji tapıntıların aşkarlanması təxminən 2000 il əvvəl Xoixoilərin orada yerləşməyə başladığını göstərir. 15-ci əsrin sonu və 16-cı əsrin əvvəllərində, Keyptaun ilk avropalılar olan portuqaliyalı dənizçilərin hesabına Xoixolər heyvandarlıqla tanış oldu. Daha sonra 16 və 17-ci əsrin sonlarında Xoixoilər mal-qara və qoyunları ingilis və hollandiyalı dənizçilərin metallarına dəyişdirdilər. Rəsmi baxımdan, heyvandarlığın mövcudluğu 17-ci əsrin ortalarında, Hollandiya Şərqi Hindistan Kompaniyasının Keyptaunda liman şəhəri kimi öz postnu qurduqdan sonra öz təsdiqini tapdı. Xoixoilərin ilkin mənşəyi isə qeyri-müəyyəndir.
İstinadlar
- Bert Woodhouse, The Rock Art of the Golden Gate and Clarens Districts, Johannesburg: Waterman 1996, p.34 – (citing report by Professor C van Riet Lowe and Dr D J H Visser, published in 1955 by government Department of Mines). ISBN
- "'Oldest' prehistoric art unearthed". BBC News. 10 January 2002. 30 January 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 11 October 2018. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- National Geographic, "New Human Ancestor Elicits Awe—and Many Questions" 2018-11-16 at the Wayback Machine, 10 September 2015. Accessed 20 September 2015
- Chen YS, Olckers A, Schurr TG, Kogelnik AM, Huoponen K, Wallace DC. "mtDNA variation in the South African Kung and Khwe, and their genetic relationships to other African populations". The American Journal of Human Genetics. 66 (4). 2000: 1362–83. doi:10.1086/302848. PMC 1288201. PMID 10739760.
- Tishkoff, SA; Gonder, MK; Henn, BM; Mortensen, H; Knight, A; Gignoux, C; Fernandopulle, N; Lema, G; və b. (PDF). Molecular Biology and Evolution. 24 (10). 2007: 2180–95. doi:10.1093/molbev/msm155. PMID 17656633. 20 aprel 2011 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- Schlebusch CM, Naidoo T, Soodyall H. "SNaPshot minisequencing to resolve mitochondrial macro-haplogroups found in Africa". Electrophoresis. 30 (21). 2009: 3657–64. doi:10.1002/elps.200900197. PMID 19810027.
- Area Study – South Africa, US Library of Congress The Earliest South Africans 2016-03-03 at the Wayback Machine
- Barnard, Alan. Anthropology and the Bushman. Oxford: Berg. 2007. 4–7. ISBN . 2022-05-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-28.
- . WIMSA. 13 yanvar 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 yanvar 2014.
- C.Garth Sampson, Prehistoric Livestock Herders in the Upper Seacow River Valley 2020-01-24 at the Wayback Machine}
Xarici keçidlər
- South African History Archive
- Democratic Development in South Africa 2016-03-03 at the Wayback Machine from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives 2012-01-12 at the Wayback Machine
- South African History Online
- The History of South Africa 2018-11-30 at the Wayback Machine Brand South Africa. Accessed 24 November 2017.
- South Africa Government Online. Accessed 20 February 2005.
- – an article written by Maré Mouton.
- – a public-release document of the Afrikanerbond (formerly Afrikaner Broederbond): think-tank which influenced policies of separate development in South Africa
- Full text of the UN convention
- South Africa, 10 years later 2018-11-30 at the Wayback Machine from US National Public Radio
- "History: Useful links". LibGuides. University of KwaZulu-Natal Libraries.
- . Archivalplatform.org. Rondebosch. 2017-10-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-06. (Directory of South African archival and memory institutions and organisations)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Etnik muxtlifliye sahib olan Cenubi Afrika Respublikasinin tarixi kecmisi umumilikde 5 merheleye ayilir Mustemlekeden evvelki merhele mustemleke merhelesi mustemlekeden sonraki merhele aparteid merhelesi ve ondan sonraki merhele Bu tarixin xususi ile mustemleke ve mustemlededen sonraki merheleleri medeniyyet fealiyyetleri Avropalilarin ve yerli xalqlarin arasindaki siddetli torpaq anlasilmazliqlari tezyiqler diger irq ve siyasi gerginliklerle xarakterikdir Cenubi Afrika Respublikasinin bayragiTeferruatlarDizayn Cenubi Afrika Respublikasinin bayragi 1994 ci il 27 aprel tarixinde qebul edildi 1928 ci ilden beri sitifade edilen bayragi deyisdirerek yaradilan bu bayraq aparteid sonra merheleni cox medeniyyetliliyi ve etnik muxteliliyi xarakterize edir Vikianbarda elaqeli mediafayllar On doqquzuncu esrde almaz ve qizil kesfleri bolgenin servetine derinden tesir gostermis dunya sehnesine cixartmisdir ve sadece kend teserufati esasli iqtisadiyyatdan senayelesmeye kecid bas vermisdir Kesfler eyni zamanda Cenubi Afrika medencilik senayesi uzerindeki nezaret elde etmek ucun esasen Boer kockunleri ve Ingiltere imperiyasi arasinda aciq muharibeyle neticelenen yerli munaqiselere sebeb oldu Anqlo Boer ve ya Cenubi Afrika muharibesinde 1899 1902 Boerlerin meglubiyyetinden sonra Cenubi Afrika birliyi 1909 cu il Cenubi Afrika konstitusiyasina esaslanaraq Ingiltere imperatoriyasinin mustemlekesi olaraq quruldu Ingilis kolonyalari ve Birlik qanunalarinin quvveye minmesinden sonra 1934 cu ilde Britaniya Imperatorlugu terkibinde ozu ozunu idare eden bir dovlet oldu Bu musteqillik 1960 referendumunda qerara alinmis ve 31 may 1961 ci il tarixinde reallasmis olkenin Cenubi Afrika Respublikasi adi altinda vahid musteqil bir dovlet kimi formalasmasi ile sona catdi Cenubi Afrika siyaseti 1948 1994 cu ilde Afrika miliyyetcileri terefinden idare edilirdi Irqi ayri seckiliyi ve ya resmi olaraq aparteid olaraq adlandirilan ag irq qanunu ayriliq menasina gelen Afrika sozu olub 1948 ci ilde Ingilis hakimiyyeti altinda ortaya cixdi ve Cenubi Afrikanin bir respublika halinda bilesmesinden sonra resmi bir ayri seckilik qanunu halina geldi 1960 ci ilde quvveye minen konstitusiya 27 aprel 1994 cu ilde silahli mubarize ve irq ayri seckiliyine qarsi beynelxalq muxalifetin ardinca SSRI nin esas olaraq Afrika Milli Konqresine African National Congress esger ve siyasi destek temin etmesiyle qelebe caldi Olkenin butun irqlerinin ses vere bileceyi ilk demoktratik ses vermeden beri Afrika Milli Konqresi Cenubi Afrika Komunist Partiyasi ve Cenubi Afrika Hemkarlar konnfederasiyasi ile birlikde ittifaq icerisinde Cenubi Afrika siyasetine hakim oldu Erken tarix 1652 ci ilden evvel Tarixi senedlerin yazilmadigi dovr Tarixi senedlerin yazilmadigi dovru arasdiran elm adamlari bu gun Cenubi Afrika olaraq adlanrilan bolgenin torpaqlarinin insan tekamulunun vacib merkezlerinden biri oldugunu mueyyen etmisdir En az 2 5 milyon il evvel Australofitekineslerin burda yasadiqlari texmin edilir Modern insanin meskunlasmasi Klasies cayinin magaralarinda arxeoloji kesflerin gosterdiyi kimi Orta das dovrunde texminen 125 000 il evvele tesaduf etdiyi dusunulur Ilk meskunlasan insanlar ise Cenubi Afrikanin simal qerbinden tarixi baslangicini goturen ve hele de yerli hakim olan Xoisanlarin Xoi ve San DNT qrupu ile elaqelidir Daha sonraki insan meskunlasmasi ise bizim eranin ilk illerinde Orta Afrikanin qerb bolgesinden kocen Bantu dilinde danisan xalqin adi ile baglidir Blombos magarasinda professor Raymond Dart 1924 cu ilde Australofitekus afrikanusun ilk numunesini olan 2 51 milyon il tarixe malik Taunq usaginin kelle sumuyunu tapir Dartin fealiyyetini davam etdiren Robert Brom 1938 ci ilde Kromdraideki Paratrofus robustusda cox daha quvvetli delil kimi gosterile bilecek homo sapiense aid numune kesf etdi ve 1947 ci ilde Sterkfonteinde Australofitekus afrikanusun bir nece daha numumesi tapildi 2002 ci ilde Blombos magarasinda yerine yetirilen bir nece arasdirmada 70 000 il evvele aid das ya da carpaz qabaq bezekleri ile oyulmus daslar tapildi Bu homo sapiensterefinden yaradilan ilk senet ve ya simvolik senetin en qedim numunesi olaraq adlandirildi Kecen bir nece on ilde daha bir cox qedim insan novu ortaya cixmisdir En boyuyu Little C Footun Sterkfontein Ronald C Klark terefinden kesf edilen 2 2 ve ya 3 3 milion il arasinda bilinmeyen bir homo sapiensden teskil olunmus bir somon kolleksiyasidir Vacib bir yeni kesf 2008 ci ilde kesf edilen 1 9 milyon illik Australofitekus sediba idi 2015 ci ilde daha evvel bilinmeyen bir homo sapiens novu olan Johannesburq yaxinlarindaki kesf Homo naledi olaraq adlandirildi Modern vaxtlarda en vacib paleontolojik kesflerden biri olaraq qiymetlendirilir San ve Xoixo qebileleri Koisanlar cubuqlari bir birine surtmakle alov almaga calisirlar San ve Xoixo qebileleri Orta Paleolit meskunlasan nesilden olan aboriginal qebilelerden biri hesab olunur Xoisan ecdadlar Cenubi Afrikaya yerlesmesinin genetik elmi ile olan elaqesi Homo sapiens populyasiyalarinin baslica tesnifatina uygun olan matrilinear haplogroup L0 mtDNA ve patrilinear haplogroup A Y DNA Cenubi Afrikanin simal qerbindeki erazisinden qaynaqlanmasidir San ve Xoixoi Xoisan termini altinda qruplasdirillar ve esasen muvafiq peselere gore ferqlenirler Sanlar ovcu yigici Xoixoiler cobanlar idi Keyptaun Peninsulada heyvandarliga aid arxeoloji tapintilarin askarlanmasi texminen 2000 il evvel Xoixoilerin orada yerlesmeye basladigini gosterir 15 ci esrin sonu ve 16 ci esrin evvellerinde Keyptaun ilk avropalilar olan portuqaliyali denizcilerin hesabina Xoixoler heyvandarliqla tanis oldu Daha sonra 16 ve 17 ci esrin sonlarinda Xoixoiler mal qara ve qoyunlari ingilis ve hollandiyali denizcilerin metallarina deyisdirdiler Resmi baximdan heyvandarligin movcudlugu 17 ci esrin ortalarinda Hollandiya Serqi Hindistan Kompaniyasinin Keyptaunda liman seheri kimi oz postnu qurduqdan sonra oz tesdiqini tapdi Xoixoilerin ilkin menseyi ise qeyri mueyyendir IstinadlarBert Woodhouse The Rock Art of the Golden Gate and Clarens Districts Johannesburg Waterman 1996 p 34 citing report by Professor C van Riet Lowe and Dr D J H Visser published in 1955 by government Department of Mines ISBN 1 874959 31 5 Oldest prehistoric art unearthed BBC News 10 January 2002 30 January 2009 tarixinde Istifade tarixi 11 October 2018 redundant parameters redundant parameters redundant parameters National Geographic New Human Ancestor Elicits Awe and Many Questions 2018 11 16 at the Wayback Machine 10 September 2015 Accessed 20 September 2015 Chen YS Olckers A Schurr TG Kogelnik AM Huoponen K Wallace DC mtDNA variation in the South African Kung and Khwe and their genetic relationships to other African populations The American Journal of Human Genetics 66 4 2000 1362 83 doi 10 1086 302848 PMC 1288201 PMID 10739760 Tishkoff SA Gonder MK Henn BM Mortensen H Knight A Gignoux C Fernandopulle N Lema G ve b PDF Molecular Biology and Evolution 24 10 2007 2180 95 doi 10 1093 molbev msm155 PMID 17656633 20 aprel 2011 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Schlebusch CM Naidoo T Soodyall H SNaPshot minisequencing to resolve mitochondrial macro haplogroups found in Africa Electrophoresis 30 21 2009 3657 64 doi 10 1002 elps 200900197 PMID 19810027 Area Study South Africa US Library of Congress The Earliest South Africans 2016 03 03 at the Wayback Machine Barnard Alan Anthropology and the Bushman Oxford Berg 2007 4 7 ISBN 9781847883308 2022 05 23 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 28 WIMSA 13 yanvar 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 yanvar 2014 C Garth Sampson Prehistoric Livestock Herders in the Upper Seacow River Valley 2020 01 24 at the Wayback Machine Xarici kecidlerSouth African History Archive Democratic Development in South Africa 2016 03 03 at the Wayback Machine from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives 2012 01 12 at the Wayback Machine South African History Online The History of South Africa 2018 11 30 at the Wayback Machine Brand South Africa Accessed 24 November 2017 South Africa Government Online Accessed 20 February 2005 an article written by Mare Mouton a public release document of the Afrikanerbond formerly Afrikaner Broederbond think tank which influenced policies of separate development in South Africa Full text of the UN convention South Africa 10 years later 2018 11 30 at the Wayback Machine from US National Public Radio History Useful links LibGuides University of KwaZulu Natal Libraries Archivalplatform org Rondebosch 2017 10 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 06 Directory of South African archival and memory institutions and organisations