Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cümə məscidi — Azərbaycanın Balakən şəhərində yerləşən məscid və tarix-memarlıq abidəsi. Məscidin tikintisi 10 il davam edib və 1877-ci ildə başa çatıb.
| Cümə məscidi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Balakən rayonu |
| Tikilmə tarixi | 1867–1877 |
| Üslubu | Azərbaycan memarlığı |
| Minarələri | 1 |
| Vəziyyəti | stabil |
| İstinad nöm. | 207 |
| Kateqoriya | Məscid |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
| | |
Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Tarixi
Məscidin üzərindəki kitabəyə əsasən Balakən Cümə məscidinin tikintisi 1867-ci ildə başlayıb və 1877-ci ildə yekunlaşıb. Abidənin şimal-qərb fasadında dörd yerdə ərəb dilində kitabələr yerləşdirilib. Kitabələrdə məscidin tikilmə tarixi, kimlərin təşəbbüsü ilə inşa olunduğu, binanı tikən ustanın və məscidin tikilməsi üçün lazım olan torpağı verən şəxsin adı yazılıb.
Məscidin qapı girişinin sağ tərəfindəki çay daşı üzərindəki süls xətti ilə yazılmış ikinci yazıda deyilir:
 | Hicri tarixinin XIII əsrində yaşamış bütün Balakən camaatı, hətta yüksək rütbəli, vəzifə sahibi olan şəxslər belə razılığa gəlmişlər ki, hamının arzu və istəyini nəzərə alıb qəşəng və göz oxşayan, hamının nəzər diqqətini cəlb edən bir Came məscidi tikdirsinlər. |  |
Məscidin qapı girişinin sol dördbucaqlı kitabəsinin üzərində isə bu sözlər yazılıb:
| | Böyük Allahın köməyi ilə camaatın arzusu yerinə yetmiş, Peyğəmbərin (s) nuru ilə bu ev nurlanmış və bütün müsəlmanları özünə cəlb etmişdir. Qazi Məhəmməd Dəbir və bənna usta Ömər İlisulu Allah xatirinə məscidin sonrakı təmir işlərini görmək üçün hamını bu işdə səy göstərməyə çağırmışdı. | |
Çərçivənin kənarlarında isə belə bir qeyd var:
| | Allah günahkarı bağışlasın, məscid və onun hücrələri və eləcə də başqa tikililər üçün lazım olan torpağı Ləki bin Həllac Məhəmməd vəqf etmişdir. | |
Kitabədə adı keçən Qazi Məhəmməd Dəbir XIX əsrdə bölgədə məşhur din xadimi kimi tanınıb. Usta Ömər İlisulu isə dövrünün məşhur ustası olub. Qaxda Kümrük çayı üzərində tikilmiş Ulu körpünün müəllifi də odur.
Azərbaycanda sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1933-cü ildə isə 17 idi.
Sovet dövründə 1947-ci ilədək məscid anbar kimi istifadə edilmişdir. 1947-ci ildən etibarən məscid fəaliyyətə başlamışdır. 1955-ci ildə, 1980-ci ildə və 1996-cı ildə məsciddə təmir işləri aparılmışdır.
Memarlığı
Məscidin binası çaylaq daşından minarəsi isə bişmiş kərpicdən tikilib. Tikintidə əhəng və yumurta sarısından istifadə olunub. Minarənin hündürlüyü 44 metrdir və məscidin əsas minasından ayrı tikilib. Səkkizgüşəlidir və üzəri nəbati ornamentlərlə işlənib. Həyətyanı sahəsi 3000 kv.metr, iç sahəsi isə 40x23 metrdir. Məscidin döşəmədən tavana qədər hündürlüyü 8 metrdir. Giriş qapılarının ön tərəfində altı sütundan və 7 tağdan ibarət eyvan yerləşir. İbadət zalında 12 sütun, 26 tağ və 16 pəncərə var. Sütunlar bişmiş kərpicdəndir. Məscidin üç giriş qapısı vardır. Hər giriş qapısının üstündə kitabələr həkk olunub. Məscidin minbəri taxtadandır.
İstinadlar
- ""Minarəli məscid"". irs.gov.az. 2023-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-04-02. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Arif Yunusov. Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN . 2023-07-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cume mescidi Azerbaycanin Balaken seherinde yerlesen mescid ve tarix memarliq abidesi Mescidin tikintisi 10 il davam edib ve 1877 ci ilde basa catib Cume mescidi41 43 27 sm e 46 24 20 s u Olke AzerbaycanSeher Balaken rayonuTikilme tarixi 1867 1877Uslubu Azerbaycan memarligiMinareleri 1Veziyyeti stabilAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 207KateqoriyaMescidEhemiyyetiOlke ehemiyyetliCume mescidi Mescid Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci ilde verdiyi 132 nomreli qerar ile olke ehemiyyetli dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin siyahisina salinib TarixiMescidin uzerindeki kitabeye esasen Balaken Cume mescidinin tikintisi 1867 ci ilde baslayib ve 1877 ci ilde yekunlasib Abidenin simal qerb fasadinda dord yerde ereb dilinde kitabeler yerlesdirilib Kitabelerde mescidin tikilme tarixi kimlerin tesebbusu ile insa olundugu binani tiken ustanin ve mescidin tikilmesi ucun lazim olan torpagi veren sexsin adi yazilib Mescidin qapi girisinin sag terefindeki cay dasi uzerindeki suls xetti ile yazilmis ikinci yazida deyilir Hicri tarixinin XIII esrinde yasamis butun Balaken camaati hetta yuksek rutbeli vezife sahibi olan sexsler bele raziliga gelmisler ki haminin arzu ve isteyini nezere alib qeseng ve goz oxsayan haminin nezer diqqetini celb eden bir Came mescidi tikdirsinler Mescidin qapi girisinin sol dordbucaqli kitabesinin uzerinde ise bu sozler yazilib Boyuk Allahin komeyi ile camaatin arzusu yerine yetmis Peygemberin s nuru ile bu ev nurlanmis ve butun muselmanlari ozune celb etmisdir Qazi Mehemmed Debir ve benna usta Omer Ilisulu Allah xatirine mescidin sonraki temir islerini gormek ucun hamini bu isde sey gostermeye cagirmisdi Cercivenin kenarlarinda ise bele bir qeyd var Allah gunahkari bagislasin mescid ve onun hucreleri ve elece de basqa tikililer ucun lazim olan torpagi Leki bin Hellac Mehemmed veqf etmisdir Kitabede adi kecen Qazi Mehemmed Debir XIX esrde bolgede meshur din xadimi kimi taninib Usta Omer Ilisulu ise dovrunun meshur ustasi olub Qaxda Kumruk cayi uzerinde tikilmis Ulu korpunun muellifi de odur Azerbaycanda sovet isgalindan sonra resmi olaraq 1928 ci ilden dinle mubarizeye basladilar Hemin ilin dekabrinda Azerbaycan KP MK i bir cox mescid kilse ve sinaqoqlari maariflendirici istiqametlerde istifade ucun klublarin balansina verdi Eger 1917 ci ilde Azerbaycanda 3 000 mescid var idise 1927 ci ilde bu reqem 1 700 1933 cu ilde ise 17 idi Sovet dovrunde 1947 ci iledek mescid anbar kimi istifade edilmisdir 1947 ci ilden etibaren mescid fealiyyete baslamisdir 1955 ci ilde 1980 ci ilde ve 1996 ci ilde mescidde temir isleri aparilmisdir MemarligiMescidin binasi caylaq dasindan minaresi ise bismis kerpicden tikilib Tikintide eheng ve yumurta sarisindan istifade olunub Minarenin hundurluyu 44 metrdir ve mescidin esas minasindan ayri tikilib Sekkizguselidir ve uzeri nebati ornamentlerle islenib Heyetyani sahesi 3000 kv metr ic sahesi ise 40x23 metrdir Mescidin dosemeden tavana qeder hundurluyu 8 metrdir Giris qapilarinin on terefinde alti sutundan ve 7 tagdan ibaret eyvan yerlesir Ibadet zalinda 12 sutun 26 tag ve 16 pencere var Sutunlar bismis kerpicdendir Mescidin uc giris qapisi vardir Her giris qapisinin ustunde kitabeler hekk olunub Mescidin minberi taxtadandir Istinadlar Minareli mescid irs gov az 2023 06 01 tarixinde Istifade tarixi 2024 04 02 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Arif Yunusov Islam v Azerbajdzhane PDF Baki Zaman 2004 seh 78 ISBN 9952 8052 0 9 2023 07 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 12 14 redundant parameters redundant parameters redundant parameters redundant parameters