Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tağ — memarlıqda divarlarda pəncərə və qapı yerlərinin, yaxud iki dayaq (sütun, dirək və s.) arasındakı boşluğun üstünü örtmək üçün əyrixətli örtük konstruksiyası. Yarımdairə, çatma, nalvarı və s. formalarda olur. Daşdan hörülür və ya metal, ağac və dəmir-betondan hazırlanır. Tağ, əsasən, sıxılmaya işləyir və üzərinə düşən şaquli yükləri dayaq, kontrfors və dartqılara (iki dayağa söykənən və dartılmaya işləyən millərə) ötürür. Tağdan binalarda örtüklərin, körpülərdə aşırımların yüksaxlayan elementi kimi istifadə edilir. Konstruktiv sisteminə görə tağ şarnirsiz (oynaqsız) və iki-üç şarnirli (oynaqlı) olur. Layihələndirilmə zamanı tağın əyriliyi, oxları elə götürülür ki, daimi yük altında (tağın öz çəkisi, ona söykənən örtüyün, damın və s. ağırlığı) tağda ancaq sıxıcı qüvvə yaransın. Bu halda onun en kəsiyinin ən az ölçüsü alınır.
Tağ ilk dəfə Qədim Şərq memarlığında (daşdan) meydana gəlmiş, sonralar antik Roma tikililərində (binalarda, akveduklarda, zəfər tağlarında) geniş istifadə edilmişdi. Müsəlman Şərqinin, o çümlədən Azərbaycanın orta əsr memarlığında əsasən çatma tağlar tətbiq olunmuşdur. Çatma tağlar seysmik təsirlərə böyük müqaviməti, aşırma qüvvəsinin azlığı və s. ilə səciyyələnir. Çatma tağların əyriləri iki, üç və dörd-mərkəzli olur. Tağa dekorativ forma vermək üçün şərqr memarlığında ellips əyrisi hissələrindən də istifadə edilirdi. Bu da tağ əyrisinin axıcı, ahəngdar və möhkəm olmasını təmin edirdi (Sultaniyyədəki Ölcaytu Xudabəndə türbəsinin, Bakıdakı Şirvanşahlar sarayı ansamblının çatma tağları). Formasına, quruluşuna, təyinatına, tikinti materialına və s. əlamətlərə görə orta əsrlərdə Azərbərbaycan memarlığında 90-dək tağ növü tətbiq olunmuşdur.
Növləri
Müsəlman dünyasının bir sıra reqionlarında dəyişik tipli tağlara (arka) üstünlük verilirdi:
- nal formalı — Suriyada, Misirdə, İspaniyada, Azərbaycanda
- ox formalı — İranda;
- üçkünclü — Mərakeşdə, İspaniyada, Əlcəzairdə;
- bir-birinə keçən tağlar — İspaniyada.
İstinadlar
- Samirə Mir-Bağırzadə. İncəsənət tarixi 2022-06-16 at the Wayback Machine. Bakı, 2012.
Həmçinin bax
 | Memarlıq ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tag memarliqda divarlarda pencere ve qapi yerlerinin yaxud iki dayaq sutun direk ve s arasindaki boslugun ustunu ortmek ucun eyrixetli ortuk konstruksiyasi Yarimdaire catma nalvari ve s formalarda olur Dasdan horulur ve ya metal agac ve demir betondan hazirlanir Tag esasen sixilmaya isleyir ve uzerine dusen saquli yukleri dayaq kontrfors ve dartqilara iki dayaga soykenen ve dartilmaya isleyen millere oturur Tagdan binalarda ortuklerin korpulerde asirimlarin yuksaxlayan elementi kimi istifade edilir Konstruktiv sistemine gore tag sarnirsiz oynaqsiz ve iki uc sarnirli oynaqli olur Layihelendirilme zamani tagin eyriliyi oxlari ele goturulur ki daimi yuk altinda tagin oz cekisi ona soykenen ortuyun damin ve s agirligi tagda ancaq sixici quvve yaransin Bu halda onun en kesiyinin en az olcusu alinir Tagin ucolculu formasiYarimdairevi arkali Roma korpusu Tag ilk defe Qedim Serq memarliginda dasdan meydana gelmis sonralar antik Roma tikililerinde binalarda akveduklarda zefer taglarinda genis istifade edilmisdi Muselman Serqinin o cumleden Azerbaycanin orta esr memarliginda esasen catma taglar tetbiq olunmusdur Catma taglar seysmik tesirlere boyuk muqavimeti asirma quvvesinin azligi ve s ile seciyyelenir Catma taglarin eyrileri iki uc ve dord merkezli olur Taga dekorativ forma vermek ucun serqr memarliginda ellips eyrisi hisselerinden de istifade edilirdi Bu da tag eyrisinin axici ahengdar ve mohkem olmasini temin edirdi Sultaniyyedeki Olcaytu Xudabende turbesinin Bakidaki Sirvansahlar sarayi ansamblinin catma taglari Formasina qurulusuna teyinatina tikinti materialina ve s elametlere gore orta esrlerde Azerberbaycan memarliginda 90 dek tag novu tetbiq olunmusdur NovleriMuselman dunyasinin bir sira reqionlarinda deyisik tipli taglara arka ustunluk verilirdi nal formali Suriyada Misirde Ispaniyada Azerbaycanda ox formali Iranda uckunclu Merakesde Ispaniyada Elcezairde bir birine kecen taglar Ispaniyada IstinadlarSamire Mir Bagirzade Incesenet tarixi 2022 06 16 at the Wayback Machine Baki 2012 Hemcinin baxArkada Memarliq portali Memarliq ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin