Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cozue Karduççi (it. Giosuè Alessandro Giuseppe Carducci; 27 iyul 1835[…] – 16 fevral 1907[…], Boloniya[…]) — italyan şair və tənqidçi, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1906).
| Cozue Karduççi | |
|---|---|
| it. Giosuè Carducci | |
 | |
| Doğum adı | Giosuè Alessandro Giuseppe Carducci |
| Təxəllüsü | Enotrio Romano |
| Doğum tarixi | 27 iyul 1835[…] |
| Vəfat tarixi | 16 fevral 1907[…](71 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, jurnalist, siyasətçi, universitet müəllimi[d], ədəbiyyat tənqidçisi, filoloq |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İtaliyanın ədəbiyyat sahəsində ilk Nobel mükafatı laureatı, şair və tənqidçi Cozue Karduççi 1835-ci ildə İtaliyanın şimalında, Toskana əyalətinin Valdikastello şəhərində doğulmuşdur. Atası həkim idi və İtaliyanın birliyi uğrunda fəal mübarizlərdən biri kimi tanınırdı. Onun siyasi baxışlarına, habelə sərt xarakterinə görə Karduççi ailəsi tez-tez yaşayış yerini dəyişməli olurdu. Nəticədə övladların ən böyüyü olan Cozue ilk təhsilini ev şəraitində almışdı.
1849-cu ildə isə o, heç bir çətinlik çəkmədən Florensiyada, piaristlər dini ordeninin himayəsi altındakı məktəbə daxil olmuşdu. Məktəbdə Cozue İntibah dövrü və çağdaş italyan müəlliflərini, eləcə də Bayron və Şiller kimi sənətkarları dərindən mənimsəmişdi. Eyni zamanda özü də ilk lirik və satirik şerlərini yazmış, "İliada"nın onuncu nəğməsini qədim yunancadan italyan dilinə çevirmişdi.
Atasının ziddiyyətli xarakteri Cozueyə də sirayət etmiş, hətta yaradıcılığında da əksini tapmışdı. Ata ilə oğul gah kilsəyə qarşı çıxır, gah yenidən katolisizmin ağuşuna atılırdılar. Gah İtaliyanın birləşdirilməsi ideyasının atəşin tərəfdarı kimi təbliğat aparır, gah da bu ideyanı "boş xəyal" adlandırırdılar.
Ədəbiyyata ilk növbədə dolanışıq vasitəsi kimi baxan Cozue Karduççi 1855-ci ildə "İtalyan şairlərinin dini, əxlaqi və vətənpərvər şeirləri" antologiyasını çap etdirmişdi. Tərtibçinin fikrincə, antologiya çağdaş italyan oxucularına dini və patriotik hisslər aşılamalı idi. O, həm də daimi müəlliflərindən biri kimi tanındığı "L`appendice" ("Əlavə") dərgisi üçün məqalələr yazırdı. Karduççi və həmfikirləri qarşılarına italyan poeziyasının klassist ənənələrini "romatizmin dağıdıcı təsirindən qorumaq" vəzifəsini qoymuşdular.
Cozue Karduççi 1857-ci ildə Florensiyaya köçmüşdü. "Qafiyələr" adlı ilk şeirlər kitabı da eyni ildə burada çapdan çıxmışdı. Lakin həmin il təkcə sevinc deyil, faciələri ilə də yaddaqalan olmuşdu – qardaşı intihar etmiş, atası ölmüşdü. Bu qara zolağın ardınca Karduççinin həyatında nisbətən işıqlı dövr başlanmışdı. 1859-cu ildə o, Elvira Manukeççi ilə evlənmişdi. Növbəti il Pizadakı ali məktəbə yunan dili müəllimi vəzifəsinə dəvət olunmuşdu. Bir neçə ay sonra Bolonya Universitetinin italyan ədəbiyyatı professoru olmuş və ömrünün sonuna qədər burada çalışmışdı.
1860-cı illərdə Karduççi həm də fəal siyasətçi idi. O, respublikaçılar hərəkatına qoşulmuş, parlamentin üzvü seçilmişdi. Lakin bir tərəfdən siyasi fəaliyyəti, o biri tərəfdən isə insan zəkasının xristian teologiyası üzərində qələbəsindən bəhs edən "Şeytana tərəf" (1865) poeması az qala Karduççinin universitetdən uzaqlaşdırılması ilə nəticələnmişdi.
Şair 1878-ci ildə üç cildlik "Barbar odaları"nın birinci cildini çap etdirdi. Burada antik poeziyanın təsiri, çağdaş şeri yunan və latın poeziyasının ritmik ahənginə uyğunlaşdırmaq meyli aydın nəzərə çarpırdı. "Yeni şeirlər" (1861), "Yamblar və epodlar" (1867), "Yüngül və ciddi" (1871), "Qafiyələr və ritmlər" (1899) kitabları Karduççinin klassik poeziyanın üslub və qanunları əsasında müasirliyin problemlərini işıqlandırmaq cəhdlərindən xəbər verirdi.
Karduççi ədəbiyyat tarixinə şair kimi daxil olmasına və hələ sağlığında İtaliyanın milli şairi adını qazanmasına baxmayaraq ölümündən sonra çap edilən 20 cildlik külliyyatının yalnız dörd cildi poetik nümunələrdən ibarət idi. O, ədəbiyyata, siyasətə, tarixə dair samballı monoqrafiya və esseler müəllifi kimi tanınmışdı.
Ədəbi nüfuzu, ən əsası isə siyasi baxışlarını yenidən dəyişərək İtaliyada monarxiya quruluşunun tərəfdarı və müstəmləkəçilik siyasətinin apologeti kimi çıxış etməsi nəticəsində Karduççi həyatının son illərində senator seçilmişdi. O, misilsiz natiq idi və italyan cəmiyyətinin ən intellektual simalarından biri sayılırdı.
1902-ci ildən etibarən Cozue Karduççinin adı Nobel mükafatına iddiaçılar sırasında idi. O, arzusuna 1906-cı ildə qovuşdu. Nobel mükafatı italyan şairinə "yalnız dərin biliklərinə və tənqidi zəkasına görə deyil, ilk növbədə və daha çox yaradıcılıq enerjisinə, poetik şedevrləri üçün səciyyəvi olan üslub yeniliyinə və lirizm gücünə görə" təqdim edilmişdi.
Səhhəti ilə bağlı Karduççi 1906-cı il dekabrın 10-da Osloda keçirilən təqdimat mərasimində iştirak etməmişdi. İsveç Akademiyasının daimi katibi Karl Virsen öz çıxışında Cozue Karduççini antik ədəbiyyatdan, Dante və Petrarkadan qidalanan zəngin bilik və yüksək mənəviyyata malik şəxsiyyət kimi dəyərləndirmişdi.
Nobel laureatı olduqdan sonra Karduççi cəmisi iki ay ömür sürmüşdü. Bir sıra digər Nobel mükafatçıları kimi onun yaradıcılığı da müasir dövrdə sıravi oxuculardan daha çox ədəbiyyat və tarix mütəxəssislərini maraqlandırır. Lakin Cozue Karduççinin şəxsiyyəti və əsərləri ilə XIX əsrdə Risorcimento ("Dirçəliş") hərəkatına – İtaliyanın siyasi cəhətdən birləşdirilməsi ideyasına sədaqətlə xidmət etməsi fikri qəbul olunur və yüksək qiymətləndirilir.
İstinadlar
- Giosuè Carducci // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Giosué Carducci // Vegetti Catalog of Fantastic Literature (it.).
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Archivio Storico Ricordi. 1808.
- CARDUCCI Giosue // (it.).
- Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Кардуччи Джозуэ // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
- Cozue Karduççi: Nobel Mükafatının saytında bioqrafiyası (ing.)
- Karduççi: bütün şeirləri (ing.) 2019-10-28 at the Wayback Machine
- Şeirləri (ital.) 2007-08-12 at the Wayback Machine
- Cozue Karduççi: bioqrafiyası, şəkillər (rus.)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cozue Karducci it Giosue Alessandro Giuseppe Carducci 27 iyul 1835 16 fevral 1907 Boloniya italyan sair ve tenqidci Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1906 Cozue Karducciit Giosue CarducciDogum adi Giosue Alessandro Giuseppe CarducciTexellusu Enotrio RomanoDogum tarixi 27 iyul 1835 1835 07 27 Vefat tarixi 16 fevral 1907 1907 02 16 71 yasinda Vefat yeri Boloniya Italiya Fealiyyeti yazici sair jurnalist siyasetci universitet muellimi d edebiyyat tenqidcisi filoloqUzvluyu Dei Lincei Akademiyasi 1887 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiItaliyanin edebiyyat sahesinde ilk Nobel mukafati laureati sair ve tenqidci Cozue Karducci 1835 ci ilde Italiyanin simalinda Toskana eyaletinin Valdikastello seherinde dogulmusdur Atasi hekim idi ve Italiyanin birliyi ugrunda feal mubarizlerden biri kimi taninirdi Onun siyasi baxislarina habele sert xarakterine gore Karducci ailesi tez tez yasayis yerini deyismeli olurdu Neticede ovladlarin en boyuyu olan Cozue ilk tehsilini ev seraitinde almisdi 1849 cu ilde ise o hec bir cetinlik cekmeden Florensiyada piaristler dini ordeninin himayesi altindaki mektebe daxil olmusdu Mektebde Cozue Intibah dovru ve cagdas italyan muelliflerini elece de Bayron ve Siller kimi senetkarlari derinden menimsemisdi Eyni zamanda ozu de ilk lirik ve satirik serlerini yazmis Iliada nin onuncu negmesini qedim yunancadan italyan diline cevirmisdi Atasinin ziddiyyetli xarakteri Cozueye de sirayet etmis hetta yaradiciliginda da eksini tapmisdi Ata ile ogul gah kilseye qarsi cixir gah yeniden katolisizmin agusuna atilirdilar Gah Italiyanin birlesdirilmesi ideyasinin atesin terefdari kimi tebligat aparir gah da bu ideyani bos xeyal adlandirirdilar Cozue Karduccinin cavanliq sekli Edebiyyata ilk novbede dolanisiq vasitesi kimi baxan Cozue Karducci 1855 ci ilde Italyan sairlerinin dini exlaqi ve vetenperver seirleri antologiyasini cap etdirmisdi Tertibcinin fikrince antologiya cagdas italyan oxucularina dini ve patriotik hissler asilamali idi O hem de daimi muelliflerinden biri kimi tanindigi L appendice Elave dergisi ucun meqaleler yazirdi Karducci ve hemfikirleri qarsilarina italyan poeziyasinin klassist enenelerini romatizmin dagidici tesirinden qorumaq vezifesini qoymusdular Cozue Karducci 1857 ci ilde Florensiyaya kocmusdu Qafiyeler adli ilk seirler kitabi da eyni ilde burada capdan cixmisdi Lakin hemin il tekce sevinc deyil facieleri ile de yaddaqalan olmusdu qardasi intihar etmis atasi olmusdu Bu qara zolagin ardinca Karduccinin heyatinda nisbeten isiqli dovr baslanmisdi 1859 cu ilde o Elvira Manukecci ile evlenmisdi Novbeti il Pizadaki ali mektebe yunan dili muellimi vezifesine devet olunmusdu Bir nece ay sonra Bolonya Universitetinin italyan edebiyyati professoru olmus ve omrunun sonuna qeder burada calismisdi 1860 ci illerde Karducci hem de feal siyasetci idi O respublikacilar herekatina qosulmus parlamentin uzvu secilmisdi Lakin bir terefden siyasi fealiyyeti o biri terefden ise insan zekasinin xristian teologiyasi uzerinde qelebesinden behs eden Seytana teref 1865 poemasi az qala Karduccinin universitetden uzaqlasdirilmasi ile neticelenmisdi Karduccinin Verona kitabxanasindaki bustu Sair 1878 ci ilde uc cildlik Barbar odalari nin birinci cildini cap etdirdi Burada antik poeziyanin tesiri cagdas seri yunan ve latin poeziyasinin ritmik ahengine uygunlasdirmaq meyli aydin nezere carpirdi Yeni seirler 1861 Yamblar ve epodlar 1867 Yungul ve ciddi 1871 Qafiyeler ve ritmler 1899 kitablari Karduccinin klassik poeziyanin uslub ve qanunlari esasinda muasirliyin problemlerini isiqlandirmaq cehdlerinden xeber verirdi Karducci edebiyyat tarixine sair kimi daxil olmasina ve hele sagliginda Italiyanin milli sairi adini qazanmasina baxmayaraq olumunden sonra cap edilen 20 cildlik kulliyyatinin yalniz dord cildi poetik numunelerden ibaret idi O edebiyyata siyasete tarixe dair samballi monoqrafiya ve esseler muellifi kimi taninmisdi Edebi nufuzu en esasi ise siyasi baxislarini yeniden deyiserek Italiyada monarxiya qurulusunun terefdari ve mustemlekecilik siyasetinin apologeti kimi cixis etmesi neticesinde Karducci heyatinin son illerinde senator secilmisdi O misilsiz natiq idi ve italyan cemiyyetinin en intellektual simalarindan biri sayilirdi 1902 ci ilden etibaren Cozue Karduccinin adi Nobel mukafatina iddiacilar sirasinda idi O arzusuna 1906 ci ilde qovusdu Nobel mukafati italyan sairine yalniz derin biliklerine ve tenqidi zekasina gore deyil ilk novbede ve daha cox yaradiciliq enerjisine poetik sedevrleri ucun seciyyevi olan uslub yeniliyine ve lirizm gucune gore teqdim edilmisdi Sehheti ile bagli Karducci 1906 ci il dekabrin 10 da Osloda kecirilen teqdimat merasiminde istirak etmemisdi Isvec Akademiyasinin daimi katibi Karl Virsen oz cixisinda Cozue Karduccini antik edebiyyatdan Dante ve Petrarkadan qidalanan zengin bilik ve yuksek meneviyyata malik sexsiyyet kimi deyerlendirmisdi Nobel laureati olduqdan sonra Karducci cemisi iki ay omur surmusdu Bir sira diger Nobel mukafatcilari kimi onun yaradiciligi da muasir dovrde siravi oxuculardan daha cox edebiyyat ve tarix mutexessislerini maraqlandirir Lakin Cozue Karduccinin sexsiyyeti ve eserleri ile XIX esrde Risorcimento Dircelis herekatina Italiyanin siyasi cehetden birlesdirilmesi ideyasina sedaqetle xidmet etmesi fikri qebul olunur ve yuksek qiymetlendirilir IstinadlarGiosue Carducci Brockhauz Ensiklopediyasi alm Giosue Carducci Vegetti Catalog of Fantastic Literature it Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Archivio Storico Ricordi 1808 CARDUCCI Giosue it Brockhauz Ensiklopediyasi alm Karduchchi Dzhozue Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerCozue Karducci Nobel Mukafatinin saytinda bioqrafiyasi ing Karducci butun seirleri ing 2019 10 28 at the Wayback Machine Seirleri ital 2007 08 12 at the Wayback Machine Cozue Karducci bioqrafiyasi sekiller rus Hemcinin bax