Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Con Drayden (ing. John Dryden; d. 19 avqust 1631 – ö. 12 may 1700, London) — ingilis şairi, dramaturqu, tənqidçisi.
| Con Drayden | |
|---|---|
| ing. John Dryden | |
 | |
| Doğum tarixi | 9 (19) avqust 1631[…] |
| Vəfat tarixi | 1 (12) may 1700[…](68 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | dramaturq, tərcüməçi, şair, ədəbiyyat tənqidçisi, xristiyan himnlərinin müəllifi[d], yazıçı |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili |
| Üzvlüyü | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Drayden şair, dramaturq, tənqidçi və nəzəriyyəçi kimi tanınır. Onun yaradıcılığında klassisizmə məxsus cizgilər daha güclüdür. Bununla bərabər keçid dövründə yaşamış bir sənətkar kimi, o, intibah dövrünün və manyerizmin nailiyyətlərindən qidalanır, onların uğurlarından istifadə etməyə çalışır, dildə əzəmətli obrazlılıqla danışıq dili xüsusiyyətlərini birləşdirir, qafiyəsiz, ağ şeiri qoşa qafiyəli misralarla əvəz edir.
Con Drayden Kembric Universitetində oxumuş və Bərpa dövrünün məddah dramaturqu kimi tanınmışdır. 1659-cu ildə Kromvelin ölümü münasibətilə göz yaşı tökən şair ("Qəhrəmanlıq stansları") "Yenidən çıxan ulduz" odası ilə II Karlın Londona qayıtmasını alqışlamışdır. Bərpa illərində Drayden ilk ingilis laureat şairi, ilk saray dramaturqu və rəsmi tarixçi olur. 1688-ci ildə Hannover sülaləsi hakimiyyət başına gələndə Drayden onları tanımaqdan imtina etmiş, həyatın son on ilini ehtiyac içərisində keçirmişdir.
Draydenin poeziyası oynaqlığı və zərifliyi ilə seçilir. İngilis şeirinə o vaxta qədər görünməmiş bir çeviklik və ifadəlik gətirən şair "Mak-Flekno" kimi satirik poema yaradır, "Avesslom və Axi-Tüfeyl", "Maral və Bəbir" adlı məddah poemalar və bir çox başqa poetik əsərlər yazır. Lakin Drayden 1960–1970-ci illərin ingilis ədəbiyyatında daha çox məhsuldar bir dramaturq kimi tanınır.
Con Drayden zadəgan dairələrinin sənətə baxışı əsasında yeni tipli tamaşa növü yaratmağa çalışmış və "qəhrəmanlıq dramı" deyilən bir janr yaratmışdır. Bu haqda nəzəri görüşlərini o, "Qranadanın mühasirəsi" əsərinə yazdığı "qəhrəmanlıq dramı haqqında təcrübə" adlı önsözdə şərh etmişdir.
XVII əsr fransız teatrının ənənələrindən bəhrələnən dramaturq "qəhrəmanlıq dramı" janrına "qəhrəmanlıq poemalarının miniatür formada təqlidi" kimi baxmışdır. Ona görə də onda hərəkətdən çox, deklamasiyaçılıq özünü göstərir. İngilis teatrının ənənələrinə yad olan "qəhrəmanlıq dramı" Draydenin dövründə hay-küylü bir şöhrət qazansa da, yaşaya bilmədi. Sünilik və zahiri təmtəraq dramaturqun işlədiyi ciddi və əhəmiyyətli mövzuların lazımi səviyyədə işlənilməsinə imkan vermirdi. O, gah Amerika hindularının ispanlar tərəfindən qırılmasından ("Hind imperatoru", 1668), Qərbi Avropa feodalizminin hücumları qarşısında dağılan qədim dövlətlərin yaranmasından (Aurəng-Zibi, 1676) söhbət açır, lakin toxunduğu mövzulara, hadisələrin mahiyyətinə nüfuz etməyə cəhd göstərə bilmir, buna təşəbbüs də göstərmirdi. Əslində onun Qərb, Şərq və antik adlar və libaslar altında göstərilən qəhrəmanları nəzakətli zadəganlar idilər. Draydenin qəhrəmanı çox vaxt şöhrət, şəhvət və var-dövlət haqqında düşünürdü. Onun pyeslərinin qəhrəmanları, bir növ, idealizə edilmiş kübar xanımlar və ağalardır. Dray-denin əsərlərinin təmtəraqlı, saxta patetikaya əsaslanan dili bu cəhəti bir daha təsdiq edir.
XVII əsrin kosmopolit saray mədəniyyətinə mənsubluğunu Drayden əsərlərinin mövzuları ilə də nəzərə çatdırır. O, dram və poemalarının mövzusunu əksər halda ingilis həyatından götürmür, onların forma və süjetində də milli həyatdan qaçmağa çalışır.
Bokaççodan, Ovididən, Horatsidən etdiyi tərcümələr, bir sıra mənzum satiraları Draydenin yüksək istedada malik bir sənətkar olduğunu göstərir. Lakin o, hakim dairələrinin nökərinə çevrilib öz istedadını məhv etmişdir.
Bərpa dövrünün komediyalarında ingilis gerçəkliyi daha geniş və nasiranə bir tərzdə əks etdirilmişdir. Burada şəhər və kəndin, burjua və zadəgan dairələrinin kübar həyatı gülünc, kobud, xoşagəlməz səhnələrlə canlandırılmış, onların əxlaq düşkünlüyü və abırsızlığı göstərilmişdir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Dictionary of National Biography (ing.). / L. Stephen, S. Lee London: Smith, Elder & Co., 1885.
- Корнилова Е. В. Драйден // Краткая литературная энциклопедия (rus.). Москва: Советская энциклопедия, 1962. Т. 2.
- Драйден Джон // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Con Drayden ing John Dryden d 19 avqust 1631 o 12 may 1700 London ingilis sairi dramaturqu tenqidcisi Con Draydening John DrydenDogum tarixi 9 19 avqust 1631 Vefat tarixi 1 12 may 1700 68 yasinda Vefat yeri London Ingiltere kralligiDefn yeri Vestminster abbatligiTehsili Triniti KolleciFealiyyeti dramaturq tercumeci sair edebiyyat tenqidcisi xristiyan himnlerinin muellifi d yaziciEserlerinin dili ingilis diliUzvluyu London Kral Cemiyyeti Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiDrayden sair dramaturq tenqidci ve nezeriyyeci kimi taninir Onun yaradiciliginda klassisizme mexsus cizgiler daha gucludur Bununla beraber kecid dovrunde yasamis bir senetkar kimi o intibah dovrunun ve manyerizmin nailiyyetlerinden qidalanir onlarin ugurlarindan istifade etmeye calisir dilde ezemetli obrazliliqla danisiq dili xususiyyetlerini birlesdirir qafiyesiz ag seiri qosa qafiyeli misralarla evez edir Con Drayden Kembric Universitetinde oxumus ve Berpa dovrunun meddah dramaturqu kimi taninmisdir 1659 cu ilde Kromvelin olumu munasibetile goz yasi token sair Qehremanliq stanslari Yeniden cixan ulduz odasi ile II Karlin Londona qayitmasini alqislamisdir Berpa illerinde Drayden ilk ingilis laureat sairi ilk saray dramaturqu ve resmi tarixci olur 1688 ci ilde Hannover sulalesi hakimiyyet basina gelende Drayden onlari tanimaqdan imtina etmis heyatin son on ilini ehtiyac icerisinde kecirmisdir Draydenin poeziyasi oynaqligi ve zerifliyi ile secilir Ingilis seirine o vaxta qeder gorunmemis bir ceviklik ve ifadelik getiren sair Mak Flekno kimi satirik poema yaradir Avesslom ve Axi Tufeyl Maral ve Bebir adli meddah poemalar ve bir cox basqa poetik eserler yazir Lakin Drayden 1960 1970 ci illerin ingilis edebiyyatinda daha cox mehsuldar bir dramaturq kimi taninir Con Drayden zadegan dairelerinin senete baxisi esasinda yeni tipli tamasa novu yaratmaga calismis ve qehremanliq drami deyilen bir janr yaratmisdir Bu haqda nezeri goruslerini o Qranadanin muhasiresi eserine yazdigi qehremanliq drami haqqinda tecrube adli onsozde serh etmisdir XVII esr fransiz teatrinin enenelerinden behrelenen dramaturq qehremanliq drami janrina qehremanliq poemalarinin miniatur formada teqlidi kimi baxmisdir Ona gore de onda hereketden cox deklamasiyaciliq ozunu gosterir Ingilis teatrinin enenelerine yad olan qehremanliq drami Draydenin dovrunde hay kuylu bir sohret qazansa da yasaya bilmedi Sunilik ve zahiri temteraq dramaturqun islediyi ciddi ve ehemiyyetli movzularin lazimi seviyyede islenilmesine imkan vermirdi O gah Amerika hindularinin ispanlar terefinden qirilmasindan Hind imperatoru 1668 Qerbi Avropa feodalizminin hucumlari qarsisinda dagilan qedim dovletlerin yaranmasindan Aureng Zibi 1676 sohbet acir lakin toxundugu movzulara hadiselerin mahiyyetine nufuz etmeye cehd gostere bilmir buna tesebbus de gostermirdi Eslinde onun Qerb Serq ve antik adlar ve libaslar altinda gosterilen qehremanlari nezaketli zadeganlar idiler Draydenin qehremani cox vaxt sohret sehvet ve var dovlet haqqinda dusunurdu Onun pyeslerinin qehremanlari bir nov idealize edilmis kubar xanimlar ve agalardir Dray denin eserlerinin temteraqli saxta patetikaya esaslanan dili bu ceheti bir daha tesdiq edir XVII esrin kosmopolit saray medeniyyetine mensublugunu Drayden eserlerinin movzulari ile de nezere catdirir O dram ve poemalarinin movzusunu ekser halda ingilis heyatindan goturmur onlarin forma ve sujetinde de milli heyatdan qacmaga calisir Bokaccodan Ovididen Horatsiden etdiyi tercumeler bir sira menzum satiralari Draydenin yuksek istedada malik bir senetkar oldugunu gosterir Lakin o hakim dairelerinin nokerine cevrilib oz istedadini mehv etmisdir Berpa dovrunun komediyalarinda ingilis gercekliyi daha genis ve nasirane bir terzde eks etdirilmisdir Burada seher ve kendin burjua ve zadegan dairelerinin kubar heyati gulunc kobud xosagelmez sehnelerle canlandirilmis onlarin exlaq duskunluyu ve abirsizligi gosterilmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Dictionary of National Biography ing L Stephen S Lee London Smith Elder amp Co 1885 Kornilova E V Drajden Kratkaya literaturnaya enciklopediya rus Moskva Sovetskaya enciklopediya 1962 T 2 Drajden Dzhon Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969