Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jezqazğan — Qazaxıstanın mərkəzi hissəsində, Qarağandı vilayətində şəhər.
| şəhər | |||
| Jezqazğan | |||
|---|---|---|---|
| qaz. Жезқазған | |||
 | |||
| |||
| Ölkə |  Qazaxıstan | ||
| Tabesində | Qarağandı vilayəti | ||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Əsası qoyulub | 1938 | ||
| Sahəsi |
| ||
| Mərkəzin hündürlüyü | 300 m | ||
| Saat qurşağı | | ||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
| ||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||
| Telefon kodu | +7 7102 | ||
| Poçt indeksi | 100600 | ||
| Digər | |||
| jezkazgan.gov.kz | |||
| | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Əhalisi
Əhalisi 84,6 min (2013) nəfərdir.
Coğrafiyası
Kengir su anbarının (Qara Kengir çayında) sahilində yerləşir. Dəmiryol stansiyası. Avtomobil yolları qovşağı. Beynəlxalq aeroport.
Tarixi
Jezqazğanın tarixi qədimdən mis filizləri yataqlarının işlənilməsi ilə bağlıdır. 1920–30-cu illərdə bu yataqların fəal istismarına başlanılmış, 1937-ci ildə Türküstan-Sibir dəmiryolunun xətti çəkilmişdir. 1938-ci ildə Yeni Jezqazğan (1941-ci ildən Böyük Jezqazğan) qəsəbəsinin əsası qoyulmuşdur. 1940–43-cü illərdə qəsəbə Jezqazğan islah-əmək düşərgəsinin (məhbusları Jezqazğan mis kombinatını tikirdilər), 1948–56-cı illərdə Çöl düşərgəsinin (1954-cü ilədək 4 nömrəli Xüsusi düşərgə; məhbusları kombinatda, sənaye və yaşayış obyektlərinin tikintisində çalışırdılar) mərkəzi idi. Cinayət maddələri üzrə məhkum olunanların Çöl düşərgəsinə köçürülməsi səbəbindən 1954-cü il mayın 17-dən iyunun 26-dək məhbusların Kengir üsyanı baş vermişdi (hərbi hissələrin dəstəyi ilə yatırılmışdı). 1954-cü ildən şəhər statusunu almışdır. 1973–97-ci illərdə Jezqazğan vilayətinin mərkəzi olmuşdur.
Memarlığı
Müqəddəs Andrey məbədi (1990-cı illər) var. Abidələri: “İlk quruculara” (1978), “Kosmosu fəth edənlərə”; “Kosmos” monumenti. O. Baykonurov adına Uiversitet (1956), Pedaqoji institut var. Kosmonavtika, tarix-arxeologiya muzeyləri, S. Kojamkulov adına Musiqili Dram Teatrı fəaliyyət göstərir.
Sənayesi
Böyük əlvan metallurgiya (zənginləşdirici fabriklər, mistökmə zavodu və s.) mərkəzidir. Tikinti materialları (dəmir-beton məmulatları, asfalt-beton zavodları), yüngül (trikotaj fabriki) və yeyinti (ət kombinatı, süd zavodu) sənayesi müəssisələri fəaliyyət göstərir. Jezqazğanın yaxınlığında qədim metallurgiya və metal emalının öyrənilməsi üçün əhəmiyyətli olan bir sıra arxeoloji abidə yerləşir. Jezqazğan və onun ətrafında mis filizinin çıxarılması, ehtimal ki, e.ə. 3-cü minillikdə Uralyanı Quyu qəbirləri mədəniyyəti və Sayan-Altay Afanasyev mədəniyyəti daşıyıcılarına yaxın olan köçəri qruplarla bağlıdır. İlk mədənçilər daş lövhələrlə hasar lanmış qəbirlərdə, arxası üstə dəfn edil mişlər; baş və ayaq tərəflərinə mis mineralları qalağı və mis filizi parçaları, yan larına mədən qazıma işində istifadə olunan əmək alətləri (mədən külüngülər, kiçik linglər, kərkilər) qoyulmuşdu. Son Tunc dövründə bu ərazi Avrasiya çöl metallurgiya əyalətinin ən iri mədən-metallurgiya mərkəzlərindən biri idi. Mədən işçilərinin və metallurqların məskənləri (Andronovo mədəniyyəti, Köbəli keramika mədəniyyəti) və onların məzarlıqları bir-birindən 3–8 km məsafədə olmaqla Kengir və Jezda çayları boyu zəncirvarı yerləşir. İrimiqyaslı qədim mədən işlərinin, Tunc dövrünə aid metaləritmə prosesinin və əridilmiş metalın izləri açıq mədən yerləri və “karxanalar”, posa, suaşıran hovuz, bənd, kanal, su quyusu, misəridən kürələr və s. kimi tapıntılarla təmsil olunur. Orta əsrlərdə Milıquduk şəhər yerində iri əlvan metal emalı mərkəzi yerləşirdi, dulusçuluq, daşyonma, saxsı qablar, kaşı istehsalı və digər sənət sahələri inkişaf etmişdi. Jezqazğandan 45–60 km şiamlda, Qara Kengir çayı sahilində Alaş xan, Cuçi xan, Can seit, Kelintam, Bestam və b.-nın mavi günbəzli sərdabaları (12–13-cü əsrlər), Dombaul və Duzen Sandıbayulının (1833–66) türbələri yerləşir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT274380.
- Cezqazqan// Büssel – Çimli-podzol torpaqlar / baş red. M.K. Kərimov. — Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. — Bakı: “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi, 2014. — 25 cilddə. — V cild. — Səhifələrin sayı: 592. — Səh.: 232. — 25 000 nüsx. — .
Xarici keçidlər
- Jezqazğan şəhər internet səhifəsi 2017-07-09 at the Wayback Machine
- Şəhərin şəkilləri
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Jezqazgan Qazaxistanin merkezi hissesinde Qaragandi vilayetinde seher seherJezqazganqaz ZhezkazganGerb47 47 sm e 67 42 s u Olke QazaxistanTabesinde Qaragandi vilayetiTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1938Sahesi 47 km Merkezin hundurluyu 300 mSaat qursagi UTC 06 00EhalisiEhalisi 100 000 nef 2018 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 7 7102Poct indeksi 100600Digerjezkazgan gov kzXeriteni goster gizle Jezqazgan Vikianbarda elaqeli mediafayllarEhalisiEhalisi 84 6 min 2013 neferdir CografiyasiKengir su anbarinin Qara Kengir cayinda sahilinde yerlesir Demiryol stansiyasi Avtomobil yollari qovsagi Beynelxalq aeroport TarixiJezqazganin tarixi qedimden mis filizleri yataqlarinin islenilmesi ile baglidir 1920 30 cu illerde bu yataqlarin feal istismarina baslanilmis 1937 ci ilde Turkustan Sibir demiryolunun xetti cekilmisdir 1938 ci ilde Yeni Jezqazgan 1941 ci ilden Boyuk Jezqazgan qesebesinin esasi qoyulmusdur 1940 43 cu illerde qesebe Jezqazgan islah emek dusergesinin mehbuslari Jezqazgan mis kombinatini tikirdiler 1948 56 ci illerde Col dusergesinin 1954 cu iledek 4 nomreli Xususi duserge mehbuslari kombinatda senaye ve yasayis obyektlerinin tikintisinde calisirdilar merkezi idi Cinayet maddeleri uzre mehkum olunanlarin Col dusergesine kocurulmesi sebebinden 1954 cu il mayin 17 den iyunun 26 dek mehbuslarin Kengir usyani bas vermisdi herbi hisselerin desteyi ile yatirilmisdi 1954 cu ilden seher statusunu almisdir 1973 97 ci illerde Jezqazgan vilayetinin merkezi olmusdur MemarligiMuqeddes Andrey mebedi 1990 ci iller var Abideleri Ilk quruculara 1978 Kosmosu feth edenlere Kosmos monumenti O Baykonurov adina Uiversitet 1956 Pedaqoji institut var Kosmonavtika tarix arxeologiya muzeyleri S Kojamkulov adina Musiqili Dram Teatri fealiyyet gosterir SenayesiBoyuk elvan metallurgiya zenginlesdirici fabrikler mistokme zavodu ve s merkezidir Tikinti materiallari demir beton memulatlari asfalt beton zavodlari yungul trikotaj fabriki ve yeyinti et kombinati sud zavodu senayesi muessiseleri fealiyyet gosterir Jezqazganin yaxinliginda qedim metallurgiya ve metal emalinin oyrenilmesi ucun ehemiyyetli olan bir sira arxeoloji abide yerlesir Jezqazgan ve onun etrafinda mis filizinin cixarilmasi ehtimal ki e e 3 cu minillikde Uralyani Quyu qebirleri medeniyyeti ve Sayan Altay Afanasyev medeniyyeti dasiyicilarina yaxin olan koceri qruplarla baglidir Ilk medenciler das lovhelerle hasar lanmis qebirlerde arxasi uste defn edil misler bas ve ayaq tereflerine mis minerallari qalagi ve mis filizi parcalari yan larina meden qazima isinde istifade olunan emek aletleri meden kulunguler kicik lingler kerkiler qoyulmusdu Son Tunc dovrunde bu erazi Avrasiya col metallurgiya eyaletinin en iri meden metallurgiya merkezlerinden biri idi Meden iscilerinin ve metallurqlarin meskenleri Andronovo medeniyyeti Kobeli keramika medeniyyeti ve onlarin mezarliqlari bir birinden 3 8 km mesafede olmaqla Kengir ve Jezda caylari boyu zencirvari yerlesir Irimiqyasli qedim meden islerinin Tunc dovrune aid metaleritme prosesinin ve eridilmis metalin izleri aciq meden yerleri ve karxanalar posa suasiran hovuz bend kanal su quyusu miseriden kureler ve s kimi tapintilarla temsil olunur Orta esrlerde Miliquduk seher yerinde iri elvan metal emali merkezi yerlesirdi dulusculuq dasyonma saxsi qablar kasi istehsali ve diger senet saheleri inkisaf etmisdi Jezqazgandan 45 60 km siamlda Qara Kengir cayi sahilinde Alas xan Cuci xan Can seit Kelintam Bestam ve b nin mavi gunbezli serdabalari 12 13 cu esrler Dombaul ve Duzen Sandibayulinin 1833 66 turbeleri yerlesir Hemcinin baxAktau Aqtobe Almati Astana QizilordaIstinadlarhttp stat gov kz getImg id ESTAT274380 Cezqazqan Bussel Cimli podzol torpaqlar bas red M K Kerimov Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2014 25 cildde V cild Sehifelerin sayi 592 Seh 232 25 000 nusx ISBN 978 9952 441 10 9 Xarici kecidlerJezqazgan seher internet sehifesi 2017 07 09 at the Wayback Machine Seherin sekilleri