Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Əbu Abdulla Cabir ibn Həyyan əd-Əzdi əs-Sufi (ərəb. جابر بن حیان ابو موسی; 721, Tus – 815, Kufə) — İslamın qızıl dövründə yaşamış məşhur kimyaçı və filosof. O, elm tarixinin ən mühüm simalarından biri hesab olunur və müxtəlif sahələrə, o cümlədən kimya və tibbə verdiyi mühüm töhfələrinə görə tanınır. Cabir ibn Həyyanın əsərləri kimyəvi proseslər, kimyəvi reaksiyalar, maddələrin xassələri kimi geniş mövzuları əhatə edirdi. O, çoxsaylı eksperimentlər aparmış və əldə etdiyi nəticələri yazaraq müasir kimya elminin inkişafı üçün zəmin yaratmışdır.
| CABİR İBN HƏYYAN | |
|---|---|
| Əbu Musa Cabir ibn Həyyan | |
 | |
| Digər adı | Geber |
| Doğum tarixi | 721 |
| Doğum yeri | Tus |
| Vəfat tarixi | 815 |
| Vəfat yeri | Kufə |
| Fəaliyyəti | astronom, filosof, riyaziyyatçı, həkim, universal insan, təbib |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İbn Həyyan ilk dəfə kimyada (əlkimyada) eksperimental metodları tətbiq etmiş və müasir kimya elmində indi də geniş şəkildə istifadə olunan bir sıra mühüm kimyəvi proseslərı kəşf etmişdir. Bunlardan xlorid və nitrat turşularının sintezini, kimyəvi məhlulların distillə edilməsi və kristallizasiya kimi kimyəvi prosesləri misal göstərmək olar. Onun əsərlərinin orijinalı olduqca mürəkkəb və anlaşılmaz qaydada yazılmışdır və çox ehtimal ki şifrələnmişdir. Bu şifrələri açmaq isə müasir günümüzə qədər mümkün olmamışdır. İlk baxışdan İbn Həyyanın əsərləri kimyəvi maddələrin ərəbcə adlarından ibarət düşünülmüş, mürəkkəb kimyəvi numeraloji sistemə əsaslanır. Bundan əlavə ibn Həyyan təkvin- laboratoriya şəraitində canlıların süni yolla yaradılması kimi yüksək, mütərəqqi, o dövr üçün ağlasığmaz ideyanı da irəli sürmüş və üzərində çalışmışdır.
Cabir ibn Həyyanın bir alim kimi formalaşmasında müəllimi Cəfər əl-Sadiqin misilsiz rolu olmuşdur. Onda kimyaya olan sonsuz marağı başlıca olaraq məhz Cəfər əs-Sadiq oyatmışdır.
Elmi əsərləri
Cabir ibn Həyyanın elmi əsərlərini dörd kateqoriyaya bölmək olar:
- 112 Kitab - xəlifə Harun ər-Rəşidin vəzirlərinə ithaf olunmuşdur. Bu qrup əsərlərinə "Zümrüd lövhə" əsəri aiddir. Bu əsər orta əsrlərdə latın dilinə tərcümə edilmiş (Tabula Smaragdina) və Avropa əlkimyaçılarının masaüstü kitabına çevrilmişdir.
- Yetmiş Kitab - bu kateqoriyaya daxil olan əsərlərinin əksəriyyəti latın dilinə tərcümə olunmuşdur. Buraya "Kitab əl-Zöhrə" (Zöhrə ulduzuna dair kitab) və "Kitab əl-Əhcər" (Daşlar haqqında kitab) əsərləri daxildir.
- Kimyəvi distilləyə dair on kitab - bu əsərində antik yunan "əlkimyaçıları" - Pifaqor, Sokrat, Platon, Aristotel haqqında məlumat verir.
- Tarazlığa dair kitablar - bu qrupa ən məşhur əsəri - "Təbiətdə kimyəvi tarazlıq nəzəriyyəsi" daxildir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Jābir ibn Ḥayyān // Trove. 2009.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Ebu Abdulla Cabir ibn Heyyan ed Ezdi es Sufi ereb جابر بن حیان ابو موسی 721 Tus 815 Kufe Islamin qizil dovrunde yasamis meshur kimyaci ve filosof O elm tarixinin en muhum simalarindan biri hesab olunur ve muxtelif sahelere o cumleden kimya ve tibbe verdiyi muhum tohfelerine gore taninir Cabir ibn Heyyanin eserleri kimyevi prosesler kimyevi reaksiyalar maddelerin xasseleri kimi genis movzulari ehate edirdi O coxsayli eksperimentler aparmis ve elde etdiyi neticeleri yazaraq muasir kimya elminin inkisafi ucun zemin yaratmisdir CABIR IBN HEYYANEbu Musa Cabir ibn HeyyanDiger adi GeberDogum tarixi 721Dogum yeri TusVefat tarixi 815Vefat yeri KufeFealiyyeti astronom filosof riyaziyyatci hekim universal insan tebib Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIbn Heyyan ilk defe kimyada elkimyada eksperimental metodlari tetbiq etmis ve muasir kimya elminde indi de genis sekilde istifade olunan bir sira muhum kimyevi prosesleri kesf etmisdir Bunlardan xlorid ve nitrat tursularinin sintezini kimyevi mehlullarin distille edilmesi ve kristallizasiya kimi kimyevi prosesleri misal gostermek olar Onun eserlerinin orijinali olduqca murekkeb ve anlasilmaz qaydada yazilmisdir ve cox ehtimal ki sifrelenmisdir Bu sifreleri acmaq ise muasir gunumuze qeder mumkun olmamisdir Ilk baxisdan Ibn Heyyanin eserleri kimyevi maddelerin erebce adlarindan ibaret dusunulmus murekkeb kimyevi numeraloji sisteme esaslanir Bundan elave ibn Heyyan tekvin laboratoriya seraitinde canlilarin suni yolla yaradilmasi kimi yuksek mutereqqi o dovr ucun aglasigmaz ideyani da ireli surmus ve uzerinde calismisdir Cabir ibn Heyyanin bir alim kimi formalasmasinda muellimi Cefer el Sadiqin misilsiz rolu olmusdur Onda kimyaya olan sonsuz maragi baslica olaraq mehz Cefer es Sadiq oyatmisdir Elmi eserleriCabir ibn Heyyanin elmi eserlerini dord kateqoriyaya bolmek olar 112 Kitab xelife Harun er Residin vezirlerine ithaf olunmusdur Bu qrup eserlerine Zumrud lovhe eseri aiddir Bu eser orta esrlerde latin diline tercume edilmis Tabula Smaragdina ve Avropa elkimyacilarinin masaustu kitabina cevrilmisdir Yetmis Kitab bu kateqoriyaya daxil olan eserlerinin ekseriyyeti latin diline tercume olunmusdur Buraya Kitab el Zohre Zohre ulduzuna dair kitab ve Kitab el Ehcer Daslar haqqinda kitab eserleri daxildir Kimyevi distilleye dair on kitab bu eserinde antik yunan elkimyacilari Pifaqor Sokrat Platon Aristotel haqqinda melumat verir Tarazliga dair kitablar bu qrupa en meshur eseri Tebietde kimyevi tarazliq nezeriyyesi daxildir Hemcinin baxMuselman alimlerinin siyahisiIstinadlarJabir ibn Ḥayyan Trove 2009 Xarici kecidler