Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirzə Cabbar Əsgər oğlu Əsgərzadə Bağçaban (9 may 1886, İrəvan – 25 noyabr 1966, Tehran) — tanınmış Azərbaycan pedaqoqu. İranda ilk dəfə uşaq bağçası və lal-karlar məktəbin təsisçisi, İranda ilk uşaq kitabının müəllifi və naşiri, həmçinin, farsca işarə dilinin yaradıcısıdır.
| Cabbar Əsgərzadə | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 9 may 1886 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 25 noyabr 1966 (80 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı və təhsili
Cabbar Əsgərzadə Aciz 1885-ci ildə İrəvanda anadan olmuş, ilk təhsilini mollaxanada almışdır. Atası Əsgər İrəvanda memarlıq və qənnadiliklə məşğulluğu ilə tanınmış, Cabbar da gənc yaşlarında bu peşələrə yiyələnmişdi. Bundan başqa təhsilini mollaxanada almışdır.
İrəvandakı fəaliyyəti
Uşaqların və qadınların təlim-tərbiyəsinə çox önəm verən Mirzə Cabbar Əsgərzadə, gəncliyindən onlara dərs deməyə başlamışdır. Yaşadığı dövrün mühafizəkarlıq şəraitinə və risklərə baxmayaraq gizlicə qızlara evdə dərs deyib, bütün ömrü boyuca onların haqqlarını müdafiə etmişdir. Qəribə də olsa Cabbar Bağçaban ilk qəzetini həbsxanada buraxıb. 1905-ci ildə Yerevanda erməni-müsəlman çaxnaşmalarında ictimai fəallığına görə bir neçə aylıq həbs olunan Bağçaban həbsxanda "Molla nəhib" və "Mollabaşı" adlı həftəlik dərgilər nəşr etdirir. Dərgilərə yazıları özü yazıb, rəsmləri də özü çəkirmiş. "Qafqaz" qəzetinin müxbirlərindən biri kimi jurnalistlik fəaliyyətinə başlamışdır. "Molla Nəsrəddin" məcmuəsində də şeir və məqalələrlə çıxış etmişdir. İrəvan qubernatorunun 21 yanvar 1914-cü il tarixdə Mirməhəmməd Mirfətullayev və Cabbar Əsgərzadəyə verdiyi icazəyə əsasən onlar həmin il fevralın 22-də satirik "Lək-lək" jurnalının ilk nömrəsini buraxmışdılar. "Lək-lək"in cəmisi 8 nömrəsi işıq üzü görmüşdür. Bu dərgi dili, üslubu, ifadə tərzi, orda yayımlanan fleytonların məzmununa görə "Molla Nəsrəddin" dərgisinə çox bənzəyirdi.
İrandakı fəaliyyəti
Birinci dünya müharibəsi illərində daşnakların azərbaycanlılara qarşı törətdiyi dəhşətlərə görə minlərlə azərbaycanlı kimi Cabbar Bağçaban da İrəvanı tərk edir və Türkiyəyə gedir. Bir müddət Türkiyənin İğdır vilayətində dövlət məmuru kimi çalışsa da, müharibədən sonra İrəvana qayıdır, həyat yoldaşı Səfiyə xanım Mirbabayi ilə birlikdə İrəvan ətrafındakı Noraşen kəndində məktəb qurur. Ancaq kasıblıq və xəstəlik üzündən bu məktəbi saxlaya bilmir. Valideynlərini itirməsi, qıtlıq, yolxucu xəstəliklər, vətəndaş müharibəsi onu 1919-cu ildə 34 yaşında ikən arvadını da götürüb ağır vəziyyətdə İrana üz tutmağa məcbur edir. Yolda ayaqlarını soyuq aparır və ölümdən qurtulmaq üçün həkimlər ayaq barmaqlarını kəsməli olurlar. İrana gəldikdən sonra uzun müddət iş axtaran Bağçaban axır ki, Mərənddə Mirzə Qafarxan Mükafatın yaratdığı "Əhmədiyyə" məktəbində ibtidai sinif müəllimi kimi işə düzəlir. Burda işlərkən o azərbaycan dilində "Xor-xor" adlı uşaq tamaşası yazır və məktəbin həyətində uşaqlar tərəfindən tamaşa oynanılır.
Bağçabanın pedaqoqikada öz metodu varmış ki, o bunu yeni metod adlandırırdı. O köhnə məktəblərdəki "əti sizin, sümüyü bizim" prinsipini cinayət hesab edir, əksinə uşaqlara ürək yandırıb sevgi göstərərək başa salmağı düzgün hesab edirdi. Məsəlçün o öz cibindən kağız və boya alaraq uşaqlara paylayır, onlara rəssamlığı öyrədir, ilk dəfə olaraq uşaqların təlimində tamaşadan istifadə edir, məktəbdə idman üçün vaxt ayırırdı və əlbəttə yenilikçi fəaliyyəti üzündən sıx-sıx təzyiqlərə də məruz qalırdı.
Cabbar Bağçabanın yenilikçi fəaliyyəti çox keçmir ki, Təbriz və Şiraz maarif idarələrinin diqqətini çəkir və onun yeni təlim metodu ilə tanış olmaq, uşaq tamaşalarını görməkdən ötrü 1920-ci ildə Təbrizə dəvət edirlər. Təbrizə gələn Bağçaban burda "Daneş" adlı məktəbdə bir müddət işləyir və onun metodu o dövr İran Azərbaycanının maarif idarəsinin müdiri Əbulqasim Fiyuzatın xoşuna gəlir. Ona uşaq baxçası açmağa icazə verilir. O dövrdə Təbrizdə təkcə dini azlıqların, xristian və yəhudilərin uşaq baxçaları vardı, Bağçaban həmin dövr İranın Maarif Nazirliyinin təzyiqlərinə baxmayataq 1924-cü ildə Təbrizin Maqsudiyyə məhəlləsində İranın ilk uşaq bağçasını açır. Bu İran tarixində qız və oğlan uşaqlarının birgə tərbiyə olunduğu ilk bağça idi. Bağçabanın oğlan-qız baxçası və məktəbi tezliklə Təbriz xalqını uşaqlarını məktəbə qoymağa həvəsləndirmişdi. Bu məktəbdə Baçxaban uşaqları gəzintiyə aparır, tamaşa göstərməkləri üçün pyeslər yazır, səhnələr qurur, nağıl oxudur, uşaqlar üçün yazdığı şeirləri onlara əzbərlədirdi.
1932-ci ildə Bağçaban ailəsi ilə birlikdə Tehrana köçür. Onun Təbrizdən çıxmasının səbəbi o dövrdə İran Azərbaycanına maarif müdiri təyin olumuş şovinist doktor Əhməd Mövsüninin Təbriz məktblərində tələbələr və müəllimlərin farsca danışmasını tələb etməsi olub. 1933–1935-ci illərdə Tehranda açdığı karlar və lallar məktəbində işləyir, fiziki cəhətdən qüsurlu olan uşaqlara kömək edən bir cihaz düzəldir. Bundan on il sonra, 1943-cü ildə o Tehranda "Lal-kar uşaqları himayə cəmiyyəti"ni də yaradır. Pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan Cabbar Əsgərzadə 1943-cü ildə müəllimlər üçün məcmuə nəşr etdirir. "Zəban" adlı pedaqoji jurnal nəşr etmiş (1942), eyni zamanda ictimai, ədəbi və pedaqoji fəaliyyətini davam etdirmişdir. Onun çoxcəhətli yaradıcılığı – pedaqogika, poeziya, incəsənət, musiqi, mədəniyyət və səhiyyə ilə sıx bağlı idi. Ərəb, fars və rus dillərini mükəmməl bilmiş, xarici ölkə xalqlarının seçmə poeziyasından tərcümələr etmişdir. Əsərlərini Azərbaycan və rus dillərində yazmışdır. Lirik şeirlərini C. Əsgərzadə, Aciz, Bağçaban, satirik şeirlərini isə "Məhkəmə pişiyi", "Noxtalı", "Leyləyin yuvadibisi", "Molla haray" və s. imzaları ilə çap etdirmişdir. Onun kiçik yaşlı uşaqlar və məktəblilər üçün yazdığı mənzum hekayələri də nəşr olunmuşdur. Maarif sahəsindəki xidmətlərinə görə Tehran Universiteti ona professor adı vermişdir.
Xatirələri
 | Mən 1885-ci ildə İrəvanda anadan olmuşam. Babam Rıza, Təbrizli idi və atam Əsgər İrəvanda qənnadlıq və memarlıq ilə məşğul olurdu. Anamın adı Bənövşə idi. Atam da hamı kimi onu sayqı üzündən Kəlbə Bənövşə xanım səslərdi. Yazıb oxumaq bilmədiyinə baxmayaraq aydın və gözü açıq bir qadın idi... Təhsilimi qədimi üsul üzərə, məscidlərdə (mollaxanalarda) almışam. İrəvandaŞeyx Əli Əkəbər adlı bir molla, atamı inandırmışdı ki, yeni açılan dövlət məktəblərinə gedərsəm dindən dönəcəyəm. Buna görə onun mollaxanasına getməli oldum... 15 yaşında ikən yoxsulluq üzündən təhsili buraxmalı olub və atamın peşəsində çalışmağa başladım. Mollaxanaya gedən zaman molla “təlb əlelm fərizətün əla küll müslim və müslimat”ın mənasını deyəndə , qızların məktəbə getməmələrini və anam ilə bacımın dərs oxumadıqlarının səbəbini ondan soruşdum. Ustadın dediyinə görə qadınlara aid olan elmdən söz gedəndə, Quran elmi nəzərdə tutulur, özü də Yusif surəsini oxumamaq şərtilə. Çünki qadının ruhu fəsada sarı meyl edəndir. Onun fikrincə qadına elm öyrənmək gərəkməmişdir, hətta Quranın Yusif surəsinə də baxamamalıdır... |  |
Ölümü
Cabbar Əsgərzadə 1966-cı ilin payızında Tehranda vəfat etmişdir.
Ədəbiyyat
- Ziyəddin Məhərrəmov. "İrəvanda məktəbdarlıq və maarifçilik (1800–1920-ci illərdə ədəbi-mədəni mühit)".
- Mirzə İbrahimov: "Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyatı Antologiyası, 2-ci cild Elm nəşriyyatı. 1983"
- Cabbar Bağçaban. Seçilmiş əsərləri şeirlər / Tərtibçi və ön söz. Z. Əkbərov.- Bakı. Yazıçı,
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2022-05-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-02-01.
- Mustafa, Nazim. "İrəvandan Azərbaycana nur paylayanlar". Xalq qəzeti. 2023-02-21. İstifadə tarixi: 2023-12-12.
- Cabbar Əsgərzadə [ölü keçid]
- "İran təhsilində inqilab etmiş Azərbaycan maarifçisi Bağçaban". 2018-07-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mirze Cabbar Esger oglu Esgerzade Bagcaban 9 may 1886 Irevan 25 noyabr 1966 Tehran taninmis Azerbaycan pedaqoqu Iranda ilk defe usaq bagcasi ve lal karlar mektebin tesiscisi Iranda ilk usaq kitabinin muellifi ve nasiri hemcinin farsca isare dilinin yaradicisidir Cabbar EsgerzadeDogum tarixi 9 may 1886 1886 05 09 Dogum yeri Irevan Irevan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 25 noyabr 1966 1966 11 25 80 yasinda Vefat yeri Tehran Tehran sehristani Tehran ostani IranUsagi Semin Bagcaban Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati ve tehsiliCabbar Esgerzade Aciz 1885 ci ilde Irevanda anadan olmus ilk tehsilini mollaxanada almisdir Atasi Esger Irevanda memarliq ve qennadilikle mesgullugu ile taninmis Cabbar da genc yaslarinda bu peselere yiyelenmisdi Bundan basqa tehsilini mollaxanada almisdir Irevandaki fealiyyetiUsaqlarin ve qadinlarin telim terbiyesine cox onem veren Mirze Cabbar Esgerzade gencliyinden onlara ders demeye baslamisdir Yasadigi dovrun muhafizekarliq seraitine ve risklere baxmayaraq gizlice qizlara evde ders deyib butun omru boyuca onlarin haqqlarini mudafie etmisdir Qeribe de olsa Cabbar Bagcaban ilk qezetini hebsxanada buraxib 1905 ci ilde Yerevanda ermeni muselman caxnasmalarinda ictimai fealligina gore bir nece ayliq hebs olunan Bagcaban hebsxanda Molla nehib ve Mollabasi adli heftelik dergiler nesr etdirir Dergilere yazilari ozu yazib resmleri de ozu cekirmis Qafqaz qezetinin muxbirlerinden biri kimi jurnalistlik fealiyyetine baslamisdir Molla Nesreddin mecmuesinde de seir ve meqalelerle cixis etmisdir Irevan qubernatorunun 21 yanvar 1914 cu il tarixde Mirmehemmed Mirfetullayev ve Cabbar Esgerzadeye verdiyi icazeye esasen onlar hemin il fevralin 22 de satirik Lek lek jurnalinin ilk nomresini buraxmisdilar Lek lek in cemisi 8 nomresi isiq uzu gormusdur Bu dergi dili uslubu ifade terzi orda yayimlanan fleytonlarin mezmununa gore Molla Nesreddin dergisine cox benzeyirdi Irandaki fealiyyetiBirinci dunya muharibesi illerinde dasnaklarin azerbaycanlilara qarsi toretdiyi dehsetlere gore minlerle azerbaycanli kimi Cabbar Bagcaban da Irevani terk edir ve Turkiyeye gedir Bir muddet Turkiyenin Igdir vilayetinde dovlet memuru kimi calissa da muharibeden sonra Irevana qayidir heyat yoldasi Sefiye xanim Mirbabayi ile birlikde Irevan etrafindaki Norasen kendinde mekteb qurur Ancaq kasibliq ve xestelik uzunden bu mektebi saxlaya bilmir Valideynlerini itirmesi qitliq yolxucu xestelikler vetendas muharibesi onu 1919 cu ilde 34 yasinda iken arvadini da goturub agir veziyyetde Irana uz tutmaga mecbur edir Yolda ayaqlarini soyuq aparir ve olumden qurtulmaq ucun hekimler ayaq barmaqlarini kesmeli olurlar Irana geldikden sonra uzun muddet is axtaran Bagcaban axir ki Merendde Mirze Qafarxan Mukafatin yaratdigi Ehmediyye mektebinde ibtidai sinif muellimi kimi ise duzelir Burda islerken o azerbaycan dilinde Xor xor adli usaq tamasasi yazir ve mektebin heyetinde usaqlar terefinden tamasa oynanilir Bagcabanin pedaqoqikada oz metodu varmis ki o bunu yeni metod adlandirirdi O kohne mekteblerdeki eti sizin sumuyu bizim prinsipini cinayet hesab edir eksine usaqlara urek yandirib sevgi gostererek basa salmagi duzgun hesab edirdi Meselcun o oz cibinden kagiz ve boya alaraq usaqlara paylayir onlara ressamligi oyredir ilk defe olaraq usaqlarin teliminde tamasadan istifade edir mektebde idman ucun vaxt ayirirdi ve elbette yenilikci fealiyyeti uzunden six six tezyiqlere de meruz qalirdi Cabbar Bagcabanin yenilikci fealiyyeti cox kecmir ki Tebriz ve Siraz maarif idarelerinin diqqetini cekir ve onun yeni telim metodu ile tanis olmaq usaq tamasalarini gormekden otru 1920 ci ilde Tebrize devet edirler Tebrize gelen Bagcaban burda Danes adli mektebde bir muddet isleyir ve onun metodu o dovr Iran Azerbaycaninin maarif idaresinin mudiri Ebulqasim Fiyuzatin xosuna gelir Ona usaq baxcasi acmaga icaze verilir O dovrde Tebrizde tekce dini azliqlarin xristian ve yehudilerin usaq baxcalari vardi Bagcaban hemin dovr Iranin Maarif Nazirliyinin tezyiqlerine baxmayataq 1924 cu ilde Tebrizin Maqsudiyye mehellesinde Iranin ilk usaq bagcasini acir Bu Iran tarixinde qiz ve oglan usaqlarinin birge terbiye olundugu ilk bagca idi Bagcabanin oglan qiz baxcasi ve mektebi tezlikle Tebriz xalqini usaqlarini mektebe qoymaga heveslendirmisdi Bu mektebde Bacxaban usaqlari gezintiye aparir tamasa gostermekleri ucun pyesler yazir sehneler qurur nagil oxudur usaqlar ucun yazdigi seirleri onlara ezberledirdi 1932 ci ilde Bagcaban ailesi ile birlikde Tehrana kocur Onun Tebrizden cixmasinin sebebi o dovrde Iran Azerbaycanina maarif mudiri teyin olumus sovinist doktor Ehmed Movsuninin Tebriz mektblerinde telebeler ve muellimlerin farsca danismasini teleb etmesi olub 1933 1935 ci illerde Tehranda acdigi karlar ve lallar mektebinde isleyir fiziki cehetden qusurlu olan usaqlara komek eden bir cihaz duzeldir Bundan on il sonra 1943 cu ilde o Tehranda Lal kar usaqlari himaye cemiyyeti ni de yaradir Pedaqoji fealiyyetle mesgul olan Cabbar Esgerzade 1943 cu ilde muellimler ucun mecmue nesr etdirir Zeban adli pedaqoji jurnal nesr etmis 1942 eyni zamanda ictimai edebi ve pedaqoji fealiyyetini davam etdirmisdir Onun coxcehetli yaradiciligi pedaqogika poeziya incesenet musiqi medeniyyet ve sehiyye ile six bagli idi Ereb fars ve rus dillerini mukemmel bilmis xarici olke xalqlarinin secme poeziyasindan tercumeler etmisdir Eserlerini Azerbaycan ve rus dillerinde yazmisdir Lirik seirlerini C Esgerzade Aciz Bagcaban satirik seirlerini ise Mehkeme pisiyi Noxtali Leyleyin yuvadibisi Molla haray ve s imzalari ile cap etdirmisdir Onun kicik yasli usaqlar ve mektebliler ucun yazdigi menzum hekayeleri de nesr olunmusdur Maarif sahesindeki xidmetlerine gore Tehran Universiteti ona professor adi vermisdir XatireleriMen 1885 ci ilde Irevanda anadan olmusam Babam Riza Tebrizli idi ve atam Esger Irevanda qennadliq ve memarliq ile mesgul olurdu Anamin adi Benovse idi Atam da hami kimi onu sayqi uzunden Kelbe Benovse xanim seslerdi Yazib oxumaq bilmediyine baxmayaraq aydin ve gozu aciq bir qadin idi Tehsilimi qedimi usul uzere mescidlerde mollaxanalarda almisam IrevandaSeyx Eli Ekeber adli bir molla atami inandirmisdi ki yeni acilan dovlet mekteblerine gedersem dinden doneceyem Buna gore onun mollaxanasina getmeli oldum 15 yasinda iken yoxsulluq uzunden tehsili buraxmali olub ve atamin pesesinde calismaga basladim Mollaxanaya geden zaman molla telb elelm ferizetun ela kull muslim ve muslimat in menasini deyende qizlarin mektebe getmemelerini ve anam ile bacimin ders oxumadiqlarinin sebebini ondan sorusdum Ustadin dediyine gore qadinlara aid olan elmden soz gedende Quran elmi nezerde tutulur ozu de Yusif suresini oxumamaq sertile Cunki qadinin ruhu fesada sari meyl edendir Onun fikrince qadina elm oyrenmek gerekmemisdir hetta Quranin Yusif suresine de baxamamalidir OlumuCabbar Esgerzade 1966 ci ilin payizinda Tehranda vefat etmisdir EdebiyyatZiyeddin Meherremov Irevanda mektebdarliq ve maarifcilik 1800 1920 ci illerde edebi medeni muhit Mirze Ibrahimov Cenubi Azerbaycan Edebiyyati Antologiyasi 2 ci cild Elm nesriyyati 1983 Cabbar Bagcaban Secilmis eserleri seirler Tertibci ve on soz Z Ekberov Baki Yazici Istinadlar Arxivlenmis suret 2022 05 16 tarixinde Istifade tarixi 2018 02 01 Mustafa Nazim Irevandan Azerbaycana nur paylayanlar Xalq qezeti 2023 02 21 Istifade tarixi 2023 12 12 Cabbar Esgerzade olu kecid Iran tehsilinde inqilab etmis Azerbaycan maarifcisi Bagcaban 2018 07 10 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 14