Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cərgə taktikası ya Xətt taktikası - XVII - IX əsrlərdə döyüş aparmaq üçün mövcud olmuş seçilən nəzəri və praktik taktika. Bu zaman sərəncamda olan ordunun ya donanmanın tərkibindəki hərbi qüvvə: canlı qüvvə və hərbi gəmilər bərabər qaydada nizamla cərgələrə sıra ilə düzülür.
Cərgə taktikası Avropada XVI əsrin sonlarında XVII əvvəllərində Niderland piyada qoşununda formalaşmışdır. Bu zaman dördbucaqlı sıraları xətti cərgələr əvəzləmişdir. Bu taktiki düzülüşü ilk dəfə olaraq holland və onun əmisi oğlanları , orduda tətbiq etmişdir. Bununla nizam intizamı saxlamaq, zabit hazırlığının keyfiyyətini artırmaq məqsədi güdürdü. Cərgə taktikası İsveçdə II Qustav Adolfun ordusunda 1618—1648 ci illərdə Otuzillik müharibədə tam olaraq tətbiq olunduqdan sonra bütün Avropa ölkələrində tətbiq olunmağa başlanılmışdır. Bu zaman piyadalar bəzən cəbhə boyu bir və iki sıralı cərgədə bir düz xətt boyunca düzülmüş olurlar. Hərbir xətti cərgələr arasında müvafq miqdarda məsafələr saxlanılırdı ki, top mərmilərinə kütləvi şəkildə tuş gəlməsinlər. Hər cərgədə iki sıranın olması isə muşket atıcılığından irəli gəlirdi ki, Bu zaman öndəki muşket atıcıları atəş açdıqdan sonra silahı doldurmaq üçün və ikinci sıranın atəş açmalarına imkan yaratmaq üçün onları önə buraxırdılar. Beləliklə cərgə sıraların növbəli atəşi ilə irəliləyirdi. Bu taktika muşket atıcılığını və artilleriyanın təkmilləşdirilməsinə gətirib çıxarır. Xətt taktikası düzən və aşıq relyefli ərazilərdə artilleriya itkilərinin sayını azaltmağa, muşketlərin uzaq məsafəni nişana almağına imkan verirdisə, çətin relyefli ərazilərdə cinah zəifliyi, çətin manevretmə qabiliyyəti onun çatışmayan cəhətlərindən idi. Bu zaman piyada qoşununun bu funksiyasını atlı suvarilər yerinə yetirməli olurdular. Cərgə taktikası XVIII əsrdə Prussiya ordusunda I Fridrix-Vilhelm, sonralar II Fridrix tərəfindən atəş sürətinisürətini dəqiqədə 4-5 yaylıma çatdirmaqla klassik formasını almış olur. Cərgə taktikasının çatmamazlıqlarını aradan qaldirmaq üçün II Fridrix batalyonları 3 sıralı cərgələrdə düzərək, hərəkətli döyüş toplarını bu batalyonlar (fr. Bataillon fr. Bataille sözündən — döyüş, savaş) - taburlar arasındakı intervallarda, suvari cərgələrinin arxasında yerləşdirmişdir. II Fridrixin bu yeniliyi klassik forma adını alaraq şablon kimi qəbul olunur.
Quruda cərgə taktikası
Quruda cərgə taktikası ordunun odlu silahla təchizindən sonra meydana çıxmışdır. Bu zaman döyüşdə odlu silahın əsas rol oynaması böyük itkilərlə səciyyələnirdi ki, cərgə taktikasına düzgün əməl edilməsindən istifadə edilərək bu itkiləri minimuma endirmək mümkün idi. Bu taktika eyni zamanda çoxlu muqdarda silahdan atəş açmağa imkan yaradırdı. Bu zaman rəqib toqquşması əsasən ön cərgələr arasında baş tuturdu.
Yelkənli donamada cərgə taktikası
Yelkənli donamada cərgə taktikası gəmilərin top göyərtələrinin üzü rəqibə qarşı çevrilərək bir xətt boyunca cərgədə düzülməsi ilə həyata keçirilir. Bu zaman gəmilər döyüş hazırlığı alaraq köndələn duraraq (top göyərtələrinin üzü rəqibə qarşı çevrilərək) düz xətt üzrə müvafiq məsafə saxlamaqla lövbər salaraq düzülürlər. Əgər (çox gümanki,) rəqib tərəf də eyni taktikanı seçmiş olarsa, onda iki cərgə paralel olaraq qarşı-qarşıya durmuş olurlar. Əgər rəqib donama boylama istiqamətdə bir birilərinin ardınca düzülmüş qalarsa onda tərəflər “T” şəklində qarşılaşmış olurlar. Bu döyüş halı dəniz leksikonunda “T” hərfinin üst cizgisini qoymaq adlanır.
Bu zaman cərgə taktikasının üstünlükləri:
- Butun top atəşləri boylama sıradakı öndə qələn gəmiyə tuşlamaq olar.
- Rəqibin ön dörd döyüş toundan istifadə etməsi mümkünsə, cərgə taktikalı gəmi bütün toplardan istifadə edə bilir.
- Bu zaman boylama sırada olan gəmilərin görmə məsafəsi barıt tüstüsündən eləcə də ondan qabaqkı gəmilərin gövdəsi ilə tutulmuş olur.
- Cərgə taktikalı gəmilər eni boyu, boylama cərgədə olanlar isə cərgə uzunu top atəşlərinə tuş gəlmiş olurlar.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cerge taktikasi ya Xett taktikasi XVII IX esrlerde doyus aparmaq ucun movcud olmus secilen nezeri ve praktik taktika Bu zaman serencamda olan ordunun ya donanmanin terkibindeki herbi quvve canli quvve ve herbi gemiler beraber qaydada nizamla cergelere sira ile duzulur Cerge taktikasiCerge taktikasi Balaklava doyusuCerge taktikasi Ebukir deniz doyusu 1798 T herfinin ust cizgisini qoymasi Cerge taktikasi Avropada XVI esrin sonlarinda XVII evvellerinde Niderland piyada qosununda formalasmisdir Bu zaman dordbucaqli siralari xetti cergeler evezlemisdir Bu taktiki duzulusu ilk defe olaraq holland ve onun emisi oglanlari orduda tetbiq etmisdir Bununla nizam intizami saxlamaq zabit hazirliginin keyfiyyetini artirmaq meqsedi gudurdu Cerge taktikasi Isvecde II Qustav Adolfun ordusunda 1618 1648 ci illerde Otuzillik muharibede tam olaraq tetbiq olunduqdan sonra butun Avropa olkelerinde tetbiq olunmaga baslanilmisdir Bu zaman piyadalar bezen cebhe boyu bir ve iki sirali cergede bir duz xett boyunca duzulmus olurlar Herbir xetti cergeler arasinda muvafq miqdarda mesafeler saxlanilirdi ki top mermilerine kutlevi sekilde tus gelmesinler Her cergede iki siranin olmasi ise musket aticiligindan ireli gelirdi ki Bu zaman ondeki musket aticilari ates acdiqdan sonra silahi doldurmaq ucun ve ikinci siranin ates acmalarina imkan yaratmaq ucun onlari one buraxirdilar Belelikle cerge siralarin novbeli atesi ile irelileyirdi Bu taktika musket aticiligini ve artilleriyanin tekmillesdirilmesine getirib cixarir Xett taktikasi duzen ve asiq relyefli erazilerde artilleriya itkilerinin sayini azaltmaga musketlerin uzaq mesafeni nisana almagina imkan verirdise cetin relyefli erazilerde cinah zeifliyi cetin manevretme qabiliyyeti onun catismayan cehetlerinden idi Bu zaman piyada qosununun bu funksiyasini atli suvariler yerine yetirmeli olurdular Cerge taktikasi XVIII esrde Prussiya ordusunda I Fridrix Vilhelm sonralar II Fridrix terefinden ates suretinisuretini deqiqede 4 5 yaylima catdirmaqla klassik formasini almis olur Cerge taktikasinin catmamazliqlarini aradan qaldirmaq ucun II Fridrix batalyonlari 3 sirali cergelerde duzerek hereketli doyus toplarini bu batalyonlar fr Bataillon fr Bataille sozunden doyus savas taburlar arasindaki intervallarda suvari cergelerinin arxasinda yerlesdirmisdir II Fridrixin bu yeniliyi klassik forma adini alaraq sablon kimi qebul olunur Quruda cerge taktikasiQuruda cerge taktikasi ordunun odlu silahla techizinden sonra meydana cixmisdir Bu zaman doyusde odlu silahin esas rol oynamasi boyuk itkilerle seciyyelenirdi ki cerge taktikasina duzgun emel edilmesinden istifade edilerek bu itkileri minimuma endirmek mumkun idi Bu taktika eyni zamanda coxlu muqdarda silahdan ates acmaga imkan yaradirdi Bu zaman reqib toqqusmasi esasen on cergeler arasinda bas tuturdu Yelkenli donamada cerge taktikasiYelkenli donamada cerge taktikasi gemilerin top goyertelerinin uzu reqibe qarsi cevrilerek bir xett boyunca cergede duzulmesi ile heyata kecirilir Bu zaman gemiler doyus hazirligi alaraq kondelen duraraq top goyertelerinin uzu reqibe qarsi cevrilerek duz xett uzre muvafiq mesafe saxlamaqla lovber salaraq duzulurler Eger cox gumanki reqib teref de eyni taktikani secmis olarsa onda iki cerge paralel olaraq qarsi qarsiya durmus olurlar Eger reqib donama boylama istiqametde bir birilerinin ardinca duzulmus qalarsa onda terefler T seklinde qarsilasmis olurlar Bu doyus hali deniz leksikonunda T herfinin ust cizgisini qoymaq adlanir Bu zaman cerge taktikasinin ustunlukleri Butun top atesleri boylama siradaki onde qelen gemiye tuslamaq olar Reqibin on dord doyus toundan istifade etmesi mumkunse cerge taktikali gemi butun toplardan istifade ede bilir Bu zaman boylama sirada olan gemilerin gorme mesafesi barit tustusunden elece de ondan qabaqki gemilerin govdesi ile tutulmus olur Cerge taktikali gemiler eni boyu boylama cergede olanlar ise cerge uzunu top ateslerine tus gelmis olurlar