Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qədim dövrlərdən Bəhreyn ticarət mərkəzi kimi tanınır. Əhali vahələrdə xurma, həmçinin digər meyvə tərəvəz yetişdirir, heyvandarlıq və mirvari ovu ilə məşğul olurdu. Sənətkarlar isə birdorlu gəmilərin inşası ilə məşğul olurdu. 1932-ci ildə ölkədə neft aşkar olunduqdan və onun çıxarılmasına başlanıldıqdan sonra ənənəvi təsərrüfat sahələri arxa plana keçdi. Müstəqillik əldə etdikdən sonra ölkənin siyasi və sosial-iqtisadi həyatında əsaslı və keyfiyyətli dəyişikliklər baş vermişdir. Müstəmləkəçilər özlərindən sonra ölkədə qəbilə-tayfa və feodal münasibətlərinin qalıqları ilə yüklənmiş köhnə ictimai struktur qoyub getmişlər. Bütün bunlara baxmayaraq Bəhreyndə kapitalist ictimai münasibətləri İran körfəzinin digər Ərəb ölkələrindən əvvəl yaranmışdır. Qətər, BƏƏ, Küveyt ilə yanaşı, Bəhreyn də yerli ixtisaslı kadrların az olması ilə əlaqədar mühacir işçi qüvvəsindən istifadə etməyə məcburdur. Ölkədə işləyən əhalinin yarıdan çoxu (56 faiz) mühacirlərdir. Bəhreynin ümumdaxili məhsulunun (ÜDM) dəyəri 2004-cü ildə 10,0 mlrd. ABŞ dolları həcmində olmuşdur. Adambaşına düşən illik gəlir isə 18 min dollara yaxındır. ÜDM-nin illik artımı təqribən 3 faizə bərabərdir. ÜDM-un 64 faizi xidmət, 34 faizi sənaye, 1 faizi isə kənd təsərrüfatının payına düşür.
Ölkənin əmək ehtiyatları təqribən 300 min nəfərdir. Bunların təqribən 80 faizi xidmət, sənaye və ticarət sahələrində, 20 faizi idarəçilik sistemində, 1 faizi isə kənd təsərrüfatında çalışır.
Sənayenin aparıcı sahələri
İran körfəzinin başqa ölkələri kimi Bəhreyn də sosial-iqtisadi inkişafı və hətta əmirliyin siyasi həyatı neft və təbii qaz hasilatı ilə bağlıdır. Dövlət büdcəsinə gələn gəlirin təqribən yarısı neft və qaz sənayesi hesabınadır. Ölkədə sənaye əhəmiyyətli neft çıxarılmasına 1932-ci ildən başlanılmışdır. Artıq 1934-cü ilin dekabrında Bəhreyn nefti ilə yüklənmiş ilk tanker İran körfəzindən çıxmışdır. İlk mərhələlərdə neftdən ölkəyə gələn gəlir çox cüzi idi (hasil edilən 1 ton neftə cəmi 1,05 dollar verilirdi). 1979-cu ilə qədər neft yataqlarını Amerika şirkəti «» (BARKO) istismar edirdi. Səudiyyə Ərəbistanının «Arabiyen Amerikan oyl Kompanii» () şirkəti də Bəhreyn adasındakı məhəlli sulardan neft çıxarırdı. 1979-cu ildən başlayaraq neft və qaz sənayesinə (BANOKO) tam nəzarət edir. Bəhreyndə neftin ehtiyatı az olduğundan onun hasilatı ildən-ilə aşağı düşür. 2005-ci ildə cəmi 2 mln. ton neft çıxarılmışdır. Lakin neft emal edən müəssisələrin istehsal gücü ildə 14-15 mln. tondur. Bu zavodlarda Səudiyyə Ərəbistanından sualtı kəmərlə gətirilən neft emal edilir. Bəhreynin neft emalı müəssisəsi Yaxın Şərqin bu qəbildən olan ən iri müəssisələrindən biridir. Hasilat sənayesində təbii qaz istehsalının əhəmiyyəti getdikcə artır. Ölkədə ildə 4,0 mlrd. kub m³ qaz çıxarılır. Təbii qazdan butan və propan kimi qiymətli məhsullar istehsal edən müəssisə (illik istehsal gücü 280 min ton) tikilmişdir. Alüminium istehsalı Bəhreynin sənaye sahələri arasında əhəmiyyətinə görə ikinci yeri tutur. Bu sahənin inkişafı üçün yerli yanacaqla (təbii qaz) işləyən istilik elektrik stansiyalarında alınan ucuz elektrik enerjisi geniş imkanlar açır. Manamada yerləşən alüminium zavodu Avstraliyadan idxal olunan boksit əsasında işləyir. Ötən əsrin 90-cı illərinin birinci yarısından ilkin alüminium istehsalı üzrə şirkətinə məxsus yeganə zavodun genişləndirilməsi həyata keçirilir. Zavodun istehsal gücü 210 min tondan (1992) 460 min tona qədər (2003) artırılmışdır. Layihənin həyata keçirilməsi 1,4 mlrd. dollara başa gəlmişdir. ALVA dövlət şirkəti zavodun istehsal gücünün artırılması üçün lazım olan vəsaitin bir hissəsini Almaniyadan (12 il müddətinə 290 mln. dollar borc) və Bəhreynin bütün iqtisadi inkişaf planlarının plana keçirilməsində ona əhəmiyyətli maliyyə köməkliyi göstərən Səudiyyə Ərəbistanından almışdır. İran körfəzi regionunda baş vermiş müharibələr ilə əlaqədar bəzi layihələrin vaxtında yerinə yetirilməsi mümkün olmamışdır. Bəhreyndə sənayenin nisbətən inkişaf etmiş digər sahəsi gəmiqayırma və gəmi təmiridir. OPEK üzvü olan Ərəb dövlətlərinin iştirakı ilə Bəhreyndə gəmiqayırma tərsanəsi və gəmi təmiri müəssisəsi tikilmişdir. Ölkədə fəaliyyət göstərən neft-kimya kompleksi Səudiyyə Ərəbistanı və Küveyt kapitalının köməyi ilə yaradılmışdır. Bəhreyndə qazma avadanlığı, boru, maye oksigen istehsal edən müəssisələr, dəniz suyunu təmizləyən qurğular və bir neçə istilik elektrik stansiyaları vardır. Bəhreyndə kustar sənətkarlığın tarixi qədimdir. Ölkədə yaşayan əhali çoxdan bəridir ki, dənizdən mirvari çıxarmaq vərdişinə yiyələnmişdir. Bəhreynin qara mirvarisi, yaxud yerlilərin «balıq gözü» adlandırdıqları mirvari barədə əfsanələr vardır. Bu qiymətli mirvarinin qədrini bilən ingilis müstəmləkəçiləri uzun illər ölkənin bu sərvəti üzərində ağalıq etmişlər. Neft və təbii qaz ehtiyatlarının kəşfinə qədər mirvari ovu və onun ixracatı ölkə əhalisinin əsas gəlir mənbəyi olmuşdur. Təsərrüfatın bu sahəsi ötən əsrin 30-cu illərində ən yüksək inkişaf səviyyəsinə çatmışdır. Sonradan yaponların dünya bazarına süni mirvari çıxarması Bəhreyndə mirvari vətəgələrinin azalmasına və bu sahənin tənəzzülünə səbəb olmuşdur. Lakin buna baxmayaraq bəhreynlilər bu qədim peşələrini unutmamışlar. Dənizdən yenə də mirvari, süngər çıxarılır, balıq ovlanır. Neft sənayesinin inkişafı, həm də son illərdə regionda baş vermiş müharibələrin ağır ekoloji nəticələri ilə əlaqədar İran körfəzinin çirklənməsi balıqçılıq təsərrüfatına böyük ziyan vurmuşdur. Bəhreyn hökuməti ölkənin əlverişli coğrafi mövqeyindən və formalaşan siyasi-iqtisadi imkanlarından (inkişaf etmiş nəqliyyat infrastrukturu, rabitə və b.) istifadə etməklə Yaxın və Orta Şərq regionunda başlıca işgüzar və maliyyə mərkəzinə çevrilmək barədə müəyyən tədbirlər həyata keçirir. Ölkədə beynəlxalq yarmarka üçün iri sərgi kompleksi müvəffəqiyyətlə işləyir. 2005-ci ildə Bəhreynə 2,5 mln. nəfər xarici turist və işgüzar adamlar gəlmişdir. Onların tələbatlarını ödəmək üçün mehmanxana, restoran və başqa xidmət sahələri genişləndirilir.
Kənd təsərrüfatı
Bu sahə zəif inkişaf etdiyindən əhalinin ərzaq məhsullarına olan tələbatını ödəmir. O, ümummilli məhsulun cəmi 1 faizini verir. Əkinçilik yalnız süni suvarma şəraitində mövcuddur. Ölkə ərazisinin cəmi 4 faizi kənd təsərrüfatı üçün yararlıdır. Bu sahənin isə 2/3 hissəsi xurma plantasiyalarına ayrılmışdır. Kənd təsərrüfatına yararlı olan digər torpaq sahələrində sitrus meyvələri, bostan-tərəvəz, az miqdar isə dənli bitkilər (buğda, arpa, qarğıdalı) becərilir. Bağlarda ərik, armud, gavalı, manqo, üzüm yetişdirilir. Ölkənin paytaxtının yerləşdiyi sahə yaşıllığına görə, xüsusilə seçilir. Yollar və küçələr boyunca, parklarda və həyətyanı sahələrdə xurma, qoz, püstə ağacları əkilmişdir. Ölkədə hər il 40-45 min ton xurma yığılır. Otlaq sahələri məhdud olduğundan heyvandarlıq da zəif inkişaf etmişdir. Ölkədə qaramal, qoyun və keçi saxlanılır. İldə orta hesabla 4-5 min ton ət istehsal edilir. Bəhreyndə kənd təsərrüfatı və əhalinin ərzaq təminatı problemləri üzrə məşğul olan xüsusi komissiya işləyir. Komissiya kənd təsərrüfatı istehsalının müxtəlif, o cümlədən suvarma məsələlərini öyrənir. Komissiyanın fikrincə əgər «neft dollarları» bir tərəfdən əhalinin həyat səviyyəsini artırmışsa, digər tərəfdən isə əvvəllər kənd təsərrüfatı məqsədilə istifadə edilən torpaq sahələrində şəhərlərin və iri müəssisələrin salınması və genişləndirilməsi, əkin sahələrinin suvarılması üçün istifadə edilən suyun getdikcə daha çox sənaye və məişət xidmət sahələrinə verilməsi, kənd təsərrüfatı məhsullarının azalmasına səbəb olmuşdur. Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində əhalinin ərzaq məhsullarına olan tələbatının 90 faizi idxal hesabına ödənilirdir. Ölkə əhalisinin ərzaq məhsulları ilə təmin edilməsi imkanları üzrə aparılan tədqiqatların nəticələrindən əldə olur ki, 2005-ci ildə ərzaq məhsulları istehsalı 50 faiz artmış, faraş tərəvəzə olan tələbat 26 faiz, süd və süd məhsullarına 30 faiz, yumurta və balığa olan tələbat 100 faiz ödənilmişdir.
Nəqliyyat sistemi
Bəhreyndə nəqliyyatın başlıca sahəsi gəmiçilikdir. Manamada beynəlxalq miqyasda dəniz gəmiçiliyi ilə məşğul olan ondan artıq xarici şirkətin şöbələri vardır. Beynəlxalq standartlara cavab verən liman . Digərləri isə Manama və şəhərlərindədir. Sitra limanından əsasən neft və qaz məhsulları ixrac edilir. Bütün limanlarda yenidənqurma işləri aparılır. Belə ki, gəmilərin ərzaq və su təhcizatı üçün anbarlar tikilir, tranzit gəmilər üçün körpülər genişləndirilir, yükləmə-boşaltma mexanizmləri təkmilləşdirilir. Bütün bunların İran körfəzi ölkələrinin iqtisadiyyatının sürətli inkişafı sayəsində Bəhreyn limanlarının yük dövriyyəsi ildən-ilə artır. Bəhreyndə dəmir yolu yoxdur. Avtomobil yollarının uzunluğu 3200 km-ə bərabərdir. Bunun 2430 km-i bərk örtüklü yollardır. Ölkədə 3 təyyarə meydanı fəaliyyət göstərir. Beynəlxalq dərəcəli təyyarə meydanı yerləşir. Bəhreyn həm xarici, həm də daxili rabitə vasitələri (İran körfəzində ən güclü radiostansiya, yerin süni peykindən istifadə etməklə teleks və telefon əlaqələri stansiyası) ilə yaxşı təchiz olunmuşdur.
Xarici ticarət
Bəhreyni adətən «İran körfəzinin ticarət evi» adlandırırlar. Ticarət mərkəzi kimi o, çox-çox əvvəllərdən şöhrət qazanmışdır. Məhdud təbii ehtiyatlara malik olan, lakin əlverişli coğrafi mövqedə yerləşən kiçik ölkə üçün ticarət iqtisadiyyatın həmişə mühüm tərkib hissəsi olmuşdur. Əsrlər boyunca bu kiçik arxipelaq ticarət məntəqəsi kimi, burada yaşayan əhali isə tacir, dənizçi və mirvari ovçusu kimi tanınmışdır. Mirvari ovu tənəzzülə uğrasa da ticarət əvvəlki kimi ölkə iqtisadiyyatında böyük rolunu saxlamaqda davam edir. İqtisadçıların fikrincə müasir dövrdə Bəhreynin regional ticarət mərkəzi kimi «çiçəklənməsinin» başlıca amili İran körfəzində ağır sənayenin inkişafı ilə də əlaqədardır. Məhz elə bu amil Bəhreynin geri ixrac (reeksport) məhsulları mərkəzi kimi rolunu gücləndirir. Geri ixrac əməliyyatından ölkə xeyli miqdarda gəlir əldə edir. Geri ixracatda parça, paltar, ev əşyaları, ərzaq məhsulları, oduncaq, dəzgah, metal avadanlıqları, sement və s. məhsullar üstünlük təşkil edir. Digər ölkələrdən alınan bu məhsullar Küveyt, Qətər, Səudiyyə Ərəbistanı və İrana satılır. Bəhreyn idxal etdiyi məhsullarının 40 faizini ixrac edir. Bəhreyn neft, neft məhsulları, alüminium, plastik kütlə və s. ixrac edir. Başlıca olaraq sənaye və kənd təsərrüfatı avadanlıqları, nəqliyyat vasitələri, ərzaq məhsulları, sənaye malları və tikinti materialları idxal edilir. Ticarət etdiyi ölkələr Yaponiya, ABŞ, Böyük Britaniya, Almaniya, Hindistan, Səudiyyə Ərəbistanı, Avstraliya İttifaqı və başqalarıdır.
Maliyyə sistemi
1975-ci ildən sonra Bəhreyn beynəlxalq bank mərkəzinə çevrildi və 2000-ci ilədək ölkədə 80-dən artıq xarici bank filialı açıldı. Ərəb ölkələrinin ticarət banklarının əksəriyyətinin Bəhreyndə şöbələri fəaliyyət göstərir. Ölkənin milli gəlirinin təqribən 20 faizi müxtəlif maliyyə əməliyyatlarından əldə edilən gəlirin payına düşür. İran körfəzində son illərdə baş vermiş böhranlarla əlaqədar digər Ərəb əmirlikləri kimi Bəhreyn də müəyyən mənada zərər çəkmişdir. Ölkənin maliyyə bank sisteminə və sənayesinə xüsusilə böyük ziyan dəymişdir. Bu zərərin bir hissəsinin neftdən gələn gəlirin hesabına ödənilməsinə baxmayaraq maliyyə vəsaitinin çatışmaması ilə əlaqədar Bəhreyn ölkənin iqtisadi inkişafı üzrə nəzərdə tutulan bəzi layihələrin həyata keçirilməsini müvəqqəti dayandırmağa məcbur olmuşdur. Ölkənin pul vahidi Bəhreyn dinarıdır. Təsbit edilmiş kursa görə 0,38 dinar 1 ABŞ dollarına bərabərdir (2005). 1975-ci ildən etibarən Bəhreyndə offşor bank əməliyyatlarının keçirilməsinə icazə verilmişdir. Hazırda ölkədə onlarca offşor bank fəaliyyət göstərir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qedim dovrlerden Behreyn ticaret merkezi kimi taninir Ehali vahelerde xurma hemcinin diger meyve terevez yetisdirir heyvandarliq ve mirvari ovu ile mesgul olurdu Senetkarlar ise birdorlu gemilerin insasi ile mesgul olurdu 1932 ci ilde olkede neft askar olunduqdan ve onun cixarilmasina baslanildiqdan sonra enenevi teserrufat saheleri arxa plana kecdi Musteqillik elde etdikden sonra olkenin siyasi ve sosial iqtisadi heyatinda esasli ve keyfiyyetli deyisiklikler bas vermisdir Mustemlekeciler ozlerinden sonra olkede qebile tayfa ve feodal munasibetlerinin qaliqlari ile yuklenmis kohne ictimai struktur qoyub getmisler Butun bunlara baxmayaraq Behreynde kapitalist ictimai munasibetleri Iran korfezinin diger Ereb olkelerinden evvel yaranmisdir Qeter BEE Kuveyt ile yanasi Behreyn de yerli ixtisasli kadrlarin az olmasi ile elaqedar muhacir isci quvvesinden istifade etmeye mecburdur Olkede isleyen ehalinin yaridan coxu 56 faiz muhacirlerdir Behreynin umumdaxili mehsulunun UDM deyeri 2004 cu ilde 10 0 mlrd ABS dollari hecminde olmusdur Adambasina dusen illik gelir ise 18 min dollara yaxindir UDM nin illik artimi teqriben 3 faize beraberdir UDM un 64 faizi xidmet 34 faizi senaye 1 faizi ise kend teserrufatinin payina dusur Manama seheri Olkenin emek ehtiyatlari teqriben 300 min neferdir Bunlarin teqriben 80 faizi xidmet senaye ve ticaret sahelerinde 20 faizi idarecilik sisteminde 1 faizi ise kend teserrufatinda calisir Senayenin aparici saheleriIran korfezinin basqa olkeleri kimi Behreyn de sosial iqtisadi inkisafi ve hetta emirliyin siyasi heyati neft ve tebii qaz hasilati ile baglidir Dovlet budcesine gelen gelirin teqriben yarisi neft ve qaz senayesi hesabinadir Olkede senaye ehemiyyetli neft cixarilmasina 1932 ci ilden baslanilmisdir Artiq 1934 cu ilin dekabrinda Behreyn nefti ile yuklenmis ilk tanker Iran korfezinden cixmisdir Ilk merhelelerde neftden olkeye gelen gelir cox cuzi idi hasil edilen 1 ton nefte cemi 1 05 dollar verilirdi 1979 cu ile qeder neft yataqlarini Amerika sirketi BARKO istismar edirdi Seudiyye Erebistaninin Arabiyen Amerikan oyl Kompanii sirketi de Behreyn adasindaki mehelli sulardan neft cixarirdi 1979 cu ilden baslayaraq neft ve qaz senayesine BANOKO tam nezaret edir Behreynde neftin ehtiyati az oldugundan onun hasilati ilden ile asagi dusur 2005 ci ilde cemi 2 mln ton neft cixarilmisdir Lakin neft emal eden muessiselerin istehsal gucu ilde 14 15 mln tondur Bu zavodlarda Seudiyye Erebistanindan sualti kemerle getirilen neft emal edilir Behreynin neft emali muessisesi Yaxin Serqin bu qebilden olan en iri muessiselerinden biridir Hasilat senayesinde tebii qaz istehsalinin ehemiyyeti getdikce artir Olkede ilde 4 0 mlrd kub m qaz cixarilir Tebii qazdan butan ve propan kimi qiymetli mehsullar istehsal eden muessise illik istehsal gucu 280 min ton tikilmisdir Aluminium istehsali Behreynin senaye saheleri arasinda ehemiyyetine gore ikinci yeri tutur Bu sahenin inkisafi ucun yerli yanacaqla tebii qaz isleyen istilik elektrik stansiyalarinda alinan ucuz elektrik enerjisi genis imkanlar acir Manamada yerlesen aluminium zavodu Avstraliyadan idxal olunan boksit esasinda isleyir Oten esrin 90 ci illerinin birinci yarisindan ilkin aluminium istehsali uzre sirketine mexsus yegane zavodun genislendirilmesi heyata kecirilir Zavodun istehsal gucu 210 min tondan 1992 460 min tona qeder 2003 artirilmisdir Layihenin heyata kecirilmesi 1 4 mlrd dollara basa gelmisdir ALVA dovlet sirketi zavodun istehsal gucunun artirilmasi ucun lazim olan vesaitin bir hissesini Almaniyadan 12 il muddetine 290 mln dollar borc ve Behreynin butun iqtisadi inkisaf planlarinin plana kecirilmesinde ona ehemiyyetli maliyye komekliyi gosteren Seudiyye Erebistanindan almisdir Iran korfezi regionunda bas vermis muharibeler ile elaqedar bezi layihelerin vaxtinda yerine yetirilmesi mumkun olmamisdir Behreynde senayenin nisbeten inkisaf etmis diger sahesi gemiqayirma ve gemi temiridir OPEK uzvu olan Ereb dovletlerinin istiraki ile Behreynde gemiqayirma tersanesi ve gemi temiri muessisesi tikilmisdir Olkede fealiyyet gosteren neft kimya kompleksi Seudiyye Erebistani ve Kuveyt kapitalinin komeyi ile yaradilmisdir Behreynde qazma avadanligi boru maye oksigen istehsal eden muessiseler deniz suyunu temizleyen qurgular ve bir nece istilik elektrik stansiyalari vardir Behreynde kustar senetkarligin tarixi qedimdir Olkede yasayan ehali coxdan beridir ki denizden mirvari cixarmaq verdisine yiyelenmisdir Behreynin qara mirvarisi yaxud yerlilerin baliq gozu adlandirdiqlari mirvari barede efsaneler vardir Bu qiymetli mirvarinin qedrini bilen ingilis mustemlekecileri uzun iller olkenin bu serveti uzerinde agaliq etmisler Neft ve tebii qaz ehtiyatlarinin kesfine qeder mirvari ovu ve onun ixracati olke ehalisinin esas gelir menbeyi olmusdur Teserrufatin bu sahesi oten esrin 30 cu illerinde en yuksek inkisaf seviyyesine catmisdir Sonradan yaponlarin dunya bazarina suni mirvari cixarmasi Behreynde mirvari vetegelerinin azalmasina ve bu sahenin tenezzulune sebeb olmusdur Lakin buna baxmayaraq behreynliler bu qedim peselerini unutmamislar Denizden yene de mirvari sunger cixarilir baliq ovlanir Neft senayesinin inkisafi hem de son illerde regionda bas vermis muharibelerin agir ekoloji neticeleri ile elaqedar Iran korfezinin cirklenmesi baliqciliq teserrufatina boyuk ziyan vurmusdur Behreyn hokumeti olkenin elverisli cografi movqeyinden ve formalasan siyasi iqtisadi imkanlarindan inkisaf etmis neqliyyat infrastrukturu rabite ve b istifade etmekle Yaxin ve Orta Serq regionunda baslica isguzar ve maliyye merkezine cevrilmek barede mueyyen tedbirler heyata kecirir Olkede beynelxalq yarmarka ucun iri sergi kompleksi muveffeqiyyetle isleyir 2005 ci ilde Behreyne 2 5 mln nefer xarici turist ve isguzar adamlar gelmisdir Onlarin telebatlarini odemek ucun mehmanxana restoran ve basqa xidmet saheleri genislendirilir Kend teserrufatiBu sahe zeif inkisaf etdiyinden ehalinin erzaq mehsullarina olan telebatini odemir O umummilli mehsulun cemi 1 faizini verir Ekincilik yalniz suni suvarma seraitinde movcuddur Olke erazisinin cemi 4 faizi kend teserrufati ucun yararlidir Bu sahenin ise 2 3 hissesi xurma plantasiyalarina ayrilmisdir Kend teserrufatina yararli olan diger torpaq sahelerinde sitrus meyveleri bostan terevez az miqdar ise denli bitkiler bugda arpa qargidali becerilir Baglarda erik armud gavali manqo uzum yetisdirilir Olkenin paytaxtinin yerlesdiyi sahe yasilligina gore xususile secilir Yollar ve kuceler boyunca parklarda ve heyetyani sahelerde xurma qoz puste agaclari ekilmisdir Olkede her il 40 45 min ton xurma yigilir Otlaq saheleri mehdud oldugundan heyvandarliq da zeif inkisaf etmisdir Olkede qaramal qoyun ve keci saxlanilir Ilde orta hesabla 4 5 min ton et istehsal edilir Behreynde kend teserrufati ve ehalinin erzaq teminati problemleri uzre mesgul olan xususi komissiya isleyir Komissiya kend teserrufati istehsalinin muxtelif o cumleden suvarma meselelerini oyrenir Komissiyanin fikrince eger neft dollarlari bir terefden ehalinin heyat seviyyesini artirmissa diger terefden ise evveller kend teserrufati meqsedile istifade edilen torpaq sahelerinde seherlerin ve iri muessiselerin salinmasi ve genislendirilmesi ekin sahelerinin suvarilmasi ucun istifade edilen suyun getdikce daha cox senaye ve meiset xidmet sahelerine verilmesi kend teserrufati mehsullarinin azalmasina sebeb olmusdur Oten esrin 90 ci illerinin evvellerinde ehalinin erzaq mehsullarina olan telebatinin 90 faizi idxal hesabina odenilirdir Olke ehalisinin erzaq mehsullari ile temin edilmesi imkanlari uzre aparilan tedqiqatlarin neticelerinden elde olur ki 2005 ci ilde erzaq mehsullari istehsali 50 faiz artmis faras tereveze olan telebat 26 faiz sud ve sud mehsullarina 30 faiz yumurta ve baliga olan telebat 100 faiz odenilmisdir Neqliyyat sistemiBehreynde neqliyyatin baslica sahesi gemicilikdir Manamada beynelxalq miqyasda deniz gemiciliyi ile mesgul olan ondan artiq xarici sirketin sobeleri vardir Beynelxalq standartlara cavab veren liman Digerleri ise Manama ve seherlerindedir Sitra limanindan esasen neft ve qaz mehsullari ixrac edilir Butun limanlarda yenidenqurma isleri aparilir Bele ki gemilerin erzaq ve su tehcizati ucun anbarlar tikilir tranzit gemiler ucun korpuler genislendirilir yukleme bosaltma mexanizmleri tekmillesdirilir Butun bunlarin Iran korfezi olkelerinin iqtisadiyyatinin suretli inkisafi sayesinde Behreyn limanlarinin yuk dovriyyesi ilden ile artir Behreynde demir yolu yoxdur Avtomobil yollarinin uzunlugu 3200 km e beraberdir Bunun 2430 km i berk ortuklu yollardir Olkede 3 teyyare meydani fealiyyet gosterir Beynelxalq dereceli teyyare meydani yerlesir Behreyn hem xarici hem de daxili rabite vasiteleri Iran korfezinde en guclu radiostansiya yerin suni peykinden istifade etmekle teleks ve telefon elaqeleri stansiyasi ile yaxsi techiz olunmusdur Xarici ticaretBehreyni adeten Iran korfezinin ticaret evi adlandirirlar Ticaret merkezi kimi o cox cox evvellerden sohret qazanmisdir Mehdud tebii ehtiyatlara malik olan lakin elverisli cografi movqede yerlesen kicik olke ucun ticaret iqtisadiyyatin hemise muhum terkib hissesi olmusdur Esrler boyunca bu kicik arxipelaq ticaret menteqesi kimi burada yasayan ehali ise tacir denizci ve mirvari ovcusu kimi taninmisdir Mirvari ovu tenezzule ugrasa da ticaret evvelki kimi olke iqtisadiyyatinda boyuk rolunu saxlamaqda davam edir Iqtisadcilarin fikrince muasir dovrde Behreynin regional ticaret merkezi kimi ciceklenmesinin baslica amili Iran korfezinde agir senayenin inkisafi ile de elaqedardir Mehz ele bu amil Behreynin geri ixrac reeksport mehsullari merkezi kimi rolunu guclendirir Geri ixrac emeliyyatindan olke xeyli miqdarda gelir elde edir Geri ixracatda parca paltar ev esyalari erzaq mehsullari oduncaq dezgah metal avadanliqlari sement ve s mehsullar ustunluk teskil edir Diger olkelerden alinan bu mehsullar Kuveyt Qeter Seudiyye Erebistani ve Irana satilir Behreyn idxal etdiyi mehsullarinin 40 faizini ixrac edir Behreyn neft neft mehsullari aluminium plastik kutle ve s ixrac edir Baslica olaraq senaye ve kend teserrufati avadanliqlari neqliyyat vasiteleri erzaq mehsullari senaye mallari ve tikinti materiallari idxal edilir Ticaret etdiyi olkeler Yaponiya ABS Boyuk Britaniya Almaniya Hindistan Seudiyye Erebistani Avstraliya Ittifaqi ve basqalaridir Maliyye sistemi1975 ci ilden sonra Behreyn beynelxalq bank merkezine cevrildi ve 2000 ci iledek olkede 80 den artiq xarici bank filiali acildi Ereb olkelerinin ticaret banklarinin ekseriyyetinin Behreynde sobeleri fealiyyet gosterir Olkenin milli gelirinin teqriben 20 faizi muxtelif maliyye emeliyyatlarindan elde edilen gelirin payina dusur Iran korfezinde son illerde bas vermis bohranlarla elaqedar diger Ereb emirlikleri kimi Behreyn de mueyyen menada zerer cekmisdir Olkenin maliyye bank sistemine ve senayesine xususile boyuk ziyan deymisdir Bu zererin bir hissesinin neftden gelen gelirin hesabina odenilmesine baxmayaraq maliyye vesaitinin catismamasi ile elaqedar Behreyn olkenin iqtisadi inkisafi uzre nezerde tutulan bezi layihelerin heyata kecirilmesini muveqqeti dayandirmaga mecbur olmusdur Olkenin pul vahidi Behreyn dinaridir Tesbit edilmis kursa gore 0 38 dinar 1 ABS dollarina beraberdir 2005 1975 ci ilden etibaren Behreynde offsor bank emeliyyatlarinin kecirilmesine icaze verilmisdir Hazirda olkede onlarca offsor bank fealiyyet gosterir Istinadlar