Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Böyük Alagöl — Qarabağ vulkanik yaylasında, Kəlbəcər rayonunda yerləşən şirin sulu göl. Kiçik Qafqazın göllərinə aid edilir və qərbdə Ermənistanla həmsərhəddir.
| Böyük Alagöl | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 2779 m |
| Sahəsi | 5, 1 |
| Həcmi | 24, 3 |
| Dərin yeri | 9, 4 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Kəlbəcər rayonunun mərkəzi 1993-cü il aprel ayının 2-də Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən zəbt edildiyindən, göl ermənilərin işğalı altında idi. 15 dekabr 2020 tarixindən Azərbaycan geri almışdır.
Haqqında
Dəniz səviyyəsindən 2729 m yüksəklikdə yerləşir, ən uzun yeri 3,7 km, ən enli yeri 9 m-dən artıqdır, gölün həcmi isə 24,3 mln m³. Gölün ətrafı qiymətli alp çəmənlikləridir.
Sahəsi 5,1 km², uzunluğu 3670 m, maksimal eni 2875 m, orta eni 1365 m, sahil xəttinin uzunluğu 24,8 km, maksimal dərinliyi 9,4 m-dir.
Böyük Alagölün yerləşdiyi ərazidə, yay vaxtı quruyan göllər də daxil olmaqla 30-a qədər göl var. Bunlardan ən böyüyü Kiçik Alagöl (sahəsi 0,9 km²), Cilligöl (sahəsi 0,3 km²), və Dikpiləkən çayının mənbəsində (3028 m) yerləşən Dikpiləkən gölüdür (sahəsi 0,06 km²). Böyük Alagölə 7 çay tökülür. Bunlardan ən böyüyü Qurbağalı və Azad çaydır.
Sərçəlidağ silsiləsinin şimal-qərb yamacından mənbəyini alan və Kiçik Alagölə tökülən Qurbağalıçay, bu rayonda vulkanik püskürmələr baş verməmişdən əvvəl yəqin ki, Böyük Alagölə tökülən Azadçay, Dikpiləkənçay və s. birləşərək Göyçə gölünə axırmış. Lakin vulkanik püskürmənin baş verməsi ilə əlaqədar olaraq relyef dəyişmiş, bu isə həmin yerlərin Göyçə gölü ilə əlaqəsini kəsmiş, təbii çökəkliklərdə ayrı-ayrı göllərin və bataqlıq sahələrinin əmələ gəlməsinə səbəb olmuşdur. Hal-hazırda Böyük Alagölün ərazisində, ümumi sahəsi 3,5 km²-ə çatan 6 bataqlıq sahəsi var. Bu da hövzənin 2,7%-i təşkil edir. Yaxın keçmişdə həmin bataqlıq sahələri bir-biri ilə əlaqədar olan göllər sistemini təşkil etmişdir. Aşınma nəticəsində göllərin sahilləri alçalmış və suyun çalalarda toplanmağına şərait olmadığına görə bataqlığa çevrilmişdir.
Böyük Alagölün güzgü səthi noyabrın əvvəllərindən aprel ayının axırlarına kimi, bəzi soyuq illərdə isə may ayının ortalarına kimi buz qatı ilə örtülü olur. Buzun qalınığı burada 0,8–1,0 m- ə çatır. İyun-avqust aylarında suyun temperaturu 14°-16 °C arasında dəyişir. Suyun şəffaflığı 0,8–1,4 metr arasında dəyişir.
Gölün suyu hidrokarbonatlı olmaqla, ionların ümumi miqdarı 53–59 mq/l arasında dəyişir. Təsərrüfatın bütün sahələrində işlədilə bilər.
Hazırda gölün suyundan yalnız yaylaqlardakı mal-qaranın sulanmasında istifadə edilir. Orta çoxillik dövrdə Böyük Alagöldən yeraltı axım vasitəsilə Göyçəgölünə nəql edilən suyun miqdarının 100 milyon m³-dən çox olması güman edilir. Həmin suyun relyefin mailliyi ilə Tərtərçay hövzəsinə axıdılması mümkünlüyü aşkar edilmişdir.Göldən gələn su Ermənistana doğru axır və burada Arpa çayının sularını ötürərək Sevan gölünün sularını doldurmaq üçün istifadə olunur. Tərtər çayında suyun doldurulması üçün gölün sularının şərqə yönəldilməsi planlaşdırılır.
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Göllər http://www.azerbaijans.com/content_456_az.html 2021-10-21 at the Wayback Machine
- Göllər http://garabagh.net/content_85_az.html 2016-10-13 at the Wayback Machine
- Göllər https://www.yumpu.com/az/document/view/16139197/nsib-hmd-qz-hidrometeoroloji-lugt-nafta-press-/239 2023-07-04 at the Wayback Machine
- Böyük Alagöl // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 304. ISBN .
- Göllər http://garabagh.net/content_85_az.html#sthash.42DVvuuz.dpuf 2016-10-13 at the Wayback Machine
- Göllər http://www.tourism.az/?menu=6&submenu=61&lang=aze 2020-11-30 at the Wayback Machine
- Məzahir Təhməzov Kəlbəcər Ensiklopedik məlumatlar Toponimlər fotoşəkillər xəritələr.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Alagol Boyuk Alagol Qarabag vulkanik yaylasinda Kelbecer rayonunda yerlesen sirin sulu gol Kicik Qafqazin gollerine aid edilir ve qerbde Ermenistanla hemserheddir Boyuk AlagolUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 2779 mSahesi 5 1Hecmi 24 3Derin yeri 9 4 mYerlesmesi40 00 sm e 45 44 s u Olke AzerbaycanRayon KelbecerBoyuk AlagolBoyuk Alagol Vikianbarda elaqeli mediafayllarKelbecer rayonu Boyuk AlagolTarixiKelbecer rayonunun merkezi 1993 cu il aprel ayinin 2 de Ermenistan silahli quvveleri terefinden zebt edildiyinden gol ermenilerin isgali altinda idi 15 dekabr 2020 tarixinden Azerbaycan geri almisdir Kelbecer rayonu Boyuk AlagolHaqqindaDeniz seviyyesinden 2729 m yukseklikde yerlesir en uzun yeri 3 7 km en enli yeri 9 m den artiqdir golun hecmi ise 24 3 mln m Golun etrafi qiymetli alp cemenlikleridir Sahesi 5 1 km uzunlugu 3670 m maksimal eni 2875 m orta eni 1365 m sahil xettinin uzunlugu 24 8 km maksimal derinliyi 9 4 m dir Boyuk Alagolun yerlesdiyi erazide yay vaxti quruyan goller de daxil olmaqla 30 a qeder gol var Bunlardan en boyuyu Kicik Alagol sahesi 0 9 km Cilligol sahesi 0 3 km ve Dikpileken cayinin menbesinde 3028 m yerlesen Dikpileken goludur sahesi 0 06 km Boyuk Alagole 7 cay tokulur Bunlardan en boyuyu Qurbagali ve Azad caydir Sercelidag silsilesinin simal qerb yamacindan menbeyini alan ve Kicik Alagole tokulen Qurbagalicay bu rayonda vulkanik puskurmeler bas vermemisden evvel yeqin ki Boyuk Alagole tokulen Azadcay Dikpilekencay ve s birleserek Goyce golune axirmis Lakin vulkanik puskurmenin bas vermesi ile elaqedar olaraq relyef deyismis bu ise hemin yerlerin Goyce golu ile elaqesini kesmis tebii cokekliklerde ayri ayri gollerin ve bataqliq sahelerinin emele gelmesine sebeb olmusdur Hal hazirda Boyuk Alagolun erazisinde umumi sahesi 3 5 km e catan 6 bataqliq sahesi var Bu da hovzenin 2 7 i teskil edir Yaxin kecmisde hemin bataqliq saheleri bir biri ile elaqedar olan goller sistemini teskil etmisdir Asinma neticesinde gollerin sahilleri alcalmis ve suyun calalarda toplanmagina serait olmadigina gore bataqliga cevrilmisdir Boyuk Alagolun guzgu sethi noyabrin evvellerinden aprel ayinin axirlarina kimi bezi soyuq illerde ise may ayinin ortalarina kimi buz qati ile ortulu olur Buzun qalinigi burada 0 8 1 0 m e catir Iyun avqust aylarinda suyun temperaturu 14 16 C arasinda deyisir Suyun seffafligi 0 8 1 4 metr arasinda deyisir Golun suyu hidrokarbonatli olmaqla ionlarin umumi miqdari 53 59 mq l arasinda deyisir Teserrufatin butun sahelerinde isledile biler Hazirda golun suyundan yalniz yaylaqlardaki mal qaranin sulanmasinda istifade edilir Orta coxillik dovrde Boyuk Alagolden yeralti axim vasitesile Goycegolune neql edilen suyun miqdarinin 100 milyon m den cox olmasi guman edilir Hemin suyun relyefin mailliyi ile Tertercay hovzesine axidilmasi mumkunluyu askar edilmisdir Golden gelen su Ermenistana dogru axir ve burada Arpa cayinin sularini oturerek Sevan golunun sularini doldurmaq ucun istifade olunur Terter cayinda suyun doldurulmasi ucun golun sularinin serqe yoneldilmesi planlasdirilir Hemcinin baxIsiqli QaragolIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Goller http www azerbaijans com content 456 az html 2021 10 21 at the Wayback Machine Goller http garabagh net content 85 az html 2016 10 13 at the Wayback Machine Goller https www yumpu com az document view 16139197 nsib hmd qz hidrometeoroloji lugt nafta press 239 2023 07 04 at the Wayback Machine Boyuk Alagol Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti I cild Baki Serq Qerb 2007 304 ISBN 978 9952 34 155 3 Goller http garabagh net content 85 az html sthash 42DVvuuz dpuf 2016 10 13 at the Wayback Machine Goller http www tourism az menu 6 amp submenu 61 amp lang aze 2020 11 30 at the Wayback Machine Mezahir Tehmezov Kelbecer Ensiklopedik melumatlar Toponimler fotosekiller xeriteler Xarici kecidler