Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Buxarı — evlərin daxilində, evi qızdırmaq və xörək hazırlamaq məqsədilə qurulmuş ocaq yeri.
А — soyuq hava,
В — isti hava,
С — tüstü.
Xüsusiyyətləri
Buxarı evdə diqqəti cəlb edən əsas elemntlərdən biridir. Yaşayış evlərinin əksəriyyətində buxarı kəllə divarın ortasında yerləşdirilirdi. Bəzən otağın künclərinin birində ocaq oyuğundan və divariçi tüstü borusundan ibarət buxarılara da rast gəlmək olurdu. Atmosfer çöküntülərindən mühafizə edilməsi və tüstünü yaxşı çəkməsi üçün buxarının başı hörülərək dam örtüyündən 80 - 90 sm hündürə qaldırılır, günbəzli, qövüsvari və ya üçbucaq formalı başlıqla tamamlanırdı. Azərbaycanın Şirvan bölgəsində bağdadı tipli evlərdə bu funksiyanı "səbətbaca" yerinə yetirirdi. Lənkəran - Astara bölgəsi kəndlərində bişmiş və çiy (kal) kərpicdən hörülmüş buxarıların içərisinə xüsusi çuqun tava yerləşdirilirdi. İki qulpu olan bu tava istiliyi tənzimləyir, evə tüstünün dolmasının qarşısını alırdı. Belə ki, ocaq yeni yandırılanda qulp vasitəsilə tava fırladılır, tüstü ancaq bacadan çıxardı. Köz düşdükdə isə tava əksinə fırladılır, bu zaman tavanın qövsü bacanın yolunu bağlayır, istiliyi otağa ötürürdü
Formaları
Azərbaycanda buxarının bir neçə formalarından istifadə olunmuş. Daha populyar olan qarpızı və asma (qoyma) Şəki - Zaqatala bölgəsinin kənd yaşayış evlərində geniş istifadə edilirdi. Qarpızı buxarı asma buxarıdan fərqli olaraq bəzəkli düzəlirdi. Asma buxarı divar ın önündə xüsusi ağac dayaqların arasını kərpiclə düzəldilir, kərpic boru ilə təchiz edilirdi. Belə buxarıların bacası damın çardağında gümbəzvarı formada qurulurdu. Asma (qoyma) buxarıda adətən böyük ağac kötüklərini yerləşdirmək olurdu. Qarpızı buxarı evi qızdırmaq üçün, asma buxarı isə həm evi qızdırmaq, həm də xörək hazırlamaq üçün nəzərdə tutulurdu.
Bəzədilməsi
Buxarıların olduğu daha imkanlı evlərdə o dekorativ işləmələrlə zəngin olurdu. Onlardan bəzilərinin memarlıq tərtibatı müəyyən dərəcədə bəzəkli portalı xatırladır və haşiyələrdən ibarət olurdu. Əksəriyyətində yuxarıdan bir-biri ilə müxtəlif formalı tağlarla əlaqələndirilən divara yapışıq nazik sütunlarla əhatə edilir və ya ocaq yerinin yerləşdiyi batığın hər iki yandan kiçik taxçalarla quraşdırılardı
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Urfan Məmmədov. "Buxarı". Memarlıq bloqu (az.). memarliq.com. 2012. İstifadə tarixi: 2014-10-10.
İstinadlar
- AZƏRBAYCAN ETNOQRAFİYASI. BAKI 2007. ÜÇ CİLLDƏ. II CİLD. s. 85.[ölü keçid]
- Biokamin: cihaz xüsusiyyətləri 2021-07-25 at the Wayback Machine (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Buxari evlerin daxilinde evi qizdirmaq ve xorek hazirlamaq meqsedile qurulmus ocaq yeri Buxarinin qurulusu A soyuq hava V isti hava S tustu XususiyyetleriBuxari evde diqqeti celb eden esas elemntlerden biridir Yasayis evlerinin ekseriyyetinde buxari kelle divarin ortasinda yerlesdirilirdi Bezen otagin kunclerinin birinde ocaq oyugundan ve divarici tustu borusundan ibaret buxarilara da rast gelmek olurdu Atmosfer cokuntulerinden muhafize edilmesi ve tustunu yaxsi cekmesi ucun buxarinin basi horulerek dam ortuyunden 80 90 sm hundure qaldirilir gunbezli qovusvari ve ya ucbucaq formali basliqla tamamlanirdi Azerbaycanin Sirvan bolgesinde bagdadi tipli evlerde bu funksiyani sebetbaca yerine yetirirdi Lenkeran Astara bolgesi kendlerinde bismis ve ciy kal kerpicden horulmus buxarilarin icerisine xususi cuqun tava yerlesdirilirdi Iki qulpu olan bu tava istiliyi tenzimleyir eve tustunun dolmasinin qarsisini alirdi Bele ki ocaq yeni yandirilanda qulp vasitesile tava firladilir tustu ancaq bacadan cixardi Koz dusdukde ise tava eksine firladilir bu zaman tavanin qovsu bacanin yolunu baglayir istiliyi otaga otururduFormalariIlisu Qarpizi buxari Azerbaycanda buxarinin bir nece formalarindan istifade olunmus Daha populyar olan qarpizi ve asma qoyma Seki Zaqatala bolgesinin kend yasayis evlerinde genis istifade edilirdi Qarpizi buxari asma buxaridan ferqli olaraq bezekli duzelirdi Asma buxari divar in onunde xususi agac dayaqlarin arasini kerpicle duzeldilir kerpic boru ile techiz edilirdi Bele buxarilarin bacasi damin cardaginda gumbezvari formada qurulurdu Asma qoyma buxarida adeten boyuk agac kotuklerini yerlesdirmek olurdu Qarpizi buxari evi qizdirmaq ucun asma buxari ise hem evi qizdirmaq hem de xorek hazirlamaq ucun nezerde tutulurdu BezedilmesiBuxarilarin oldugu daha imkanli evlerde o dekorativ islemelerle zengin olurdu Onlardan bezilerinin memarliq tertibati mueyyen derecede bezekli portali xatirladir ve hasiyelerden ibaret olurdu Ekseriyyetinde yuxaridan bir biri ile muxtelif formali taglarla elaqelendirilen divara yapisiq nazik sutunlarla ehate edilir ve ya ocaq yerinin yerlesdiyi batigin her iki yandan kicik taxcalarla qurasdirilardiHemcinin baxKursu Bastag Lem abidesiVikianbarda Buxari ile elaqeli mediafayllar var Xarici kecidlerUrfan Memmedov Buxari Memarliq bloqu az memarliq com 2012 Istifade tarixi 2014 10 10 IstinadlarAZERBAYCAN ETNOQRAFIYASI BAKI 2007 UC CILLDE II CILD s 85 olu kecid Biokamin cihaz xususiyyetleri 2021 07 25 at the Wayback Machine rus