Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Boz kəklik (lat. Perdix perdix) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin toyuqkimilər dəstəsinin qırqovullar fəsiləsinin kəklik cinsinə aid heyvan növü.
| Boz kəklik | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Dəstəüstü: Klad: Dəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Boz kəklik | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təsviri
Erkək və dişi fərdin rəngi oxşardır. Başı qonur, boynu boz, beli və qurşağı qəhvəyi-bozdur. Dimdiyi zəifdir, gözlərinin ətrafı pas rəngli tüklə örtülüdür, qanadları gödək, dairəvi, quyruğu qısadır. Qarın hissəsində şabalıdı rəngdə, nal şəklində ləkə vardır. Bədəninin yanlarında açıq-qəhvəyi rəngli köndələn yerləşən zolaqlar vardır. Dimdiyi boz, ayaqları yaşıl.
Yayılması
Avropa və Asiyada yayılıb. Azərbaycanın Şimal-Şərqində yayılması Dağıstan sərhəddinə qədər uzanır, Cənub-Şərqdə Şabranda qurtarır, Böyük Qafqazın cənub ətəklərində Şəki rayonu ərazisindən başlayıb Şamaxıya qədər uzanır, Mingəçevir su anbarının ətrfarındakı bozqır qurşağından Ağstafa rayonu ərazisinə qədər uzanır, Naxçıvanın Nehrəmdağ ərazisində də yayılıb. Talış sıra dağlarında yalnız Zuvandda rast gəlinir
Həyat tərzi
Hündür sıx otlar və kollar arasında yaşamağa üstünlük verir. Oturaq quş olmasına baxmayaraq, fəsillər üzrə yerini dəyişir. Qarın əridiyi aylarda 2500 metr yüksəkliyə qədər qalxır, qış aylarında qarın yağması ilə əlaqədar olaraq dağətəyi ərazilərə enir. Dənli bitkilər əkilən sahələrdə, bozqırla növbələşən ərazilərdə yaşamağa üstünlük verir. Kiçik sürülər (5-20) əmələ gətirir. Çoxalma dövründə cüt-cüt yerləşir. Monoqamdır. Reproduksiya dövründə yuva ərazisini qoruyur. Erkək fərdlər cücələrin gəzdirilməsi və yemləndirilməsində iştirak edir. Dişi fərd yuvasını torpaq üzərində, sıx otlar arasında qurur, yuvanın dibini quru ot və yarpaqlarla örtür. Yumurtalar qonur-qum rəngdə olur. Yuvada yumurtaların sayı 4-28 arasında dəyişir. Adətən hər yuvada 12-18 yumurta olur. Kürt yatması 21-26 gün davam edir. Bir sutka ərzində cücələr sinxron çıxırlar. Onlar quruyan kimi yuva ərazisini tərk edirlər. 12-14 sutkalıq cücələr 25-30 metr məsafəyə uça bilir. Bir yaşında cinsiyyət yetişkənliyə çatır.
Sayı
Optimal şəraitdə 100 hektar sahədə 4-5 fərddən çox olmur. Azərbaycan Respublikası ərazisində ümumi sayı 2000-5000 arasında dəyişir
Azalma səbəbləri
Yay mövsümündə uzunmüddətli quraqlıq günlər bu quşları tələf edir. Qarlı-şaxtalı günlərdə zəifləmiş quşlar kütləvi məhv olur. Xırdabuynuzlu heyvanların böyük sürüləri boz kəkliyin əsas yemini təşkil edən acı yoncanı yeyib qutarır. Qoyun sürülərini müşayiət edən itlər quşları daimi yerlərindən uzaqlaşdırır. Ornitofaq quşların, tülkü, it və pişiklərin hücumlarına məruz qalır. Avropada təhlükəyə həssas növ kimi (VU) qorunur. Bern konvensiyasına daxil edilmişdir.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Qar örtüyü davamsız və az olan ərazilərə reintroduksiyası məsləhətdir. Reproduksiya dövründə sıx otluq ərazilərdə yanğının qarşısını almaq məqsədilə torpaq 2-5 metr enində şumlanmalıdır.
Yarımnövləri
Bu növün 8 yarımnövü var:
- Perdix perdix armoricana Hartert, 1917
- Perdix perdix canescens Buturlin, 1906
- Perdix perdix hispaniensis Reichenow, 1892
- Perdix perdix italica Hartert, 1917
- Perdix perdix lucida (Altum, 1894)
- Perdix perdix perdix (Linnaeus, 1758)
- Perdix perdix robusta Homeyer et Tancré, 1883
- Perdix perdix sphagnetorum (Altum, 1894)
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boz keklik lat Perdix perdix heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin toyuqkimiler destesinin qirqovullar fesilesinin keklik cinsine aid heyvan novu Boz keklikElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Desteustu Klad Deste ToyuqkimilerFesileustu Fesile QirqovullarYarimfesile QirqovullarCins KeklikNov Boz keklikBeynelxalq elmi adiPerdix perdix L 1758 Sekil axtarisiITIS 175915NCBI 9052FW 365976TesviriErkek ve disi ferdin rengi oxsardir Basi qonur boynu boz beli ve qursagi qehveyi bozdur Dimdiyi zeifdir gozlerinin etrafi pas rengli tukle ortuludur qanadlari godek dairevi quyrugu qisadir Qarin hissesinde sabalidi rengde nal seklinde leke vardir Bedeninin yanlarinda aciq qehveyi rengli kondelen yerlesen zolaqlar vardir Dimdiyi boz ayaqlari yasil YayilmasiAvropa ve Asiyada yayilib Azerbaycanin Simal Serqinde yayilmasi Dagistan serheddine qeder uzanir Cenub Serqde Sabranda qurtarir Boyuk Qafqazin cenub eteklerinde Seki rayonu erazisinden baslayib Samaxiya qeder uzanir Mingecevir su anbarinin etrfarindaki bozqir qursagindan Agstafa rayonu erazisine qeder uzanir Naxcivanin Nehremdag erazisinde de yayilib Talis sira daglarinda yalniz Zuvandda rast gelinirHeyat terziHundur six otlar ve kollar arasinda yasamaga ustunluk verir Oturaq qus olmasina baxmayaraq fesiller uzre yerini deyisir Qarin eridiyi aylarda 2500 metr yuksekliye qeder qalxir qis aylarinda qarin yagmasi ile elaqedar olaraq dageteyi erazilere enir Denli bitkiler ekilen sahelerde bozqirla novbelesen erazilerde yasamaga ustunluk verir Kicik suruler 5 20 emele getirir Coxalma dovrunde cut cut yerlesir Monoqamdir Reproduksiya dovrunde yuva erazisini qoruyur Erkek ferdler cucelerin gezdirilmesi ve yemlendirilmesinde istirak edir Disi ferd yuvasini torpaq uzerinde six otlar arasinda qurur yuvanin dibini quru ot ve yarpaqlarla ortur Yumurtalar qonur qum rengde olur Yuvada yumurtalarin sayi 4 28 arasinda deyisir Adeten her yuvada 12 18 yumurta olur Kurt yatmasi 21 26 gun davam edir Bir sutka erzinde cuceler sinxron cixirlar Onlar quruyan kimi yuva erazisini terk edirler 12 14 sutkaliq cuceler 25 30 metr mesafeye uca bilir Bir yasinda cinsiyyet yetiskenliye catir SayiOptimal seraitde 100 hektar sahede 4 5 ferdden cox olmur Azerbaycan Respublikasi erazisinde umumi sayi 2000 5000 arasinda deyisirAzalma sebebleriYay movsumunde uzunmuddetli quraqliq gunler bu quslari telef edir Qarli saxtali gunlerde zeiflemis quslar kutlevi mehv olur Xirdabuynuzlu heyvanlarin boyuk suruleri boz kekliyin esas yemini teskil eden aci yoncani yeyib qutarir Qoyun surulerini musayiet eden itler quslari daimi yerlerinden uzaqlasdirir Ornitofaq quslarin tulku it ve pisiklerin hucumlarina meruz qalir Avropada tehlukeye hessas nov kimi VU qorunur Bern konvensiyasina daxil edilmisdir Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerQar ortuyu davamsiz ve az olan erazilere reintroduksiyasi meslehetdir Reproduksiya dovrunde six otluq erazilerde yanginin qarsisini almaq meqsedile torpaq 2 5 metr eninde sumlanmalidir YarimnovleriBu novun 8 yarimnovu var Perdix perdix armoricana Hartert 1917 Perdix perdix canescens Buturlin 1906 Perdix perdix hispaniensis Reichenow 1892 Perdix perdix italica Hartert 1917 Perdix perdix lucida Altum 1894 Perdix perdix perdix Linnaeus 1758 Perdix perdix robusta Homeyer et Tancre 1883 Perdix perdix sphagnetorum Altum 1894 IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax