Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bosniya və Herseqovina Respublikası — müasir Bosniya və Herseqovina ərazisində mövcud olan dövlət. Dövlət 1992-ci ildə Yuqoslaviyadan ayrılaraq müstəqillik deklorasiyası imzalasından Deyton sazişinin tam olaraq tətbiqindən sonra 1997-ci ilə qədər mövcudluğunu saxlamışdır. Dövlət ərazisinin böyük hissəsində Bosniya müharibəsi getmişdir. Müharibənin gedişində ölkə ərazisində milli azlıqlar olan serblər və xorvatlar tərəfindən tanınmayan dövlətlər qurulmuşdur. Xorvatlar Xorvat Hersek-Bosna Respublikası, serblər isə Serb Respublikasını qurmuşdur. Özünün mövcudluğunun ilk iki ilini dövlət boşnakların maraqlarını qoruyurdu. Bu dövrdə dövlət respublikanın az bir hissəsinə nəzarət edirdi. Vəziyyət 1994-cü ildə Vaşınqton müqaviləsinin imzalanmasından sonra dəyişmişdir. Nəticədə bosniya və xorvatlardan ibarət olan koalisiya qurulur. 1995-ci ilin sonlarında Deyton sazişinin imzalanması ilə alyansa Serb Respublikasında qatılmışdır. 1997-ci ildə isə dövlətin əsasında müasir Bosniya və Herseqovina qurulmuşdur.
| Bosniya və Herseqovina Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| bosn. və xorv. Federacija Bosne i Hercegovine | |||||
| |||||
| Himn: Intermezzo | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Sarayevo | ||||
| İdarəetmə forması | Parlament respublikası | ||||
| Prezident | Aliya İzetbekoviç | ||||
| Sahəsi | |||||
| • Ümumi | 51129 km² | ||||
| Valyuta | Bosniya və Herseqovina dinarı | ||||
 Bu məqalələr ölkə | |
| Slavyanlardan öncəki dövr | |
| İllirik • Dalmatsiya | |
| Orta əsrlər | |
| • Bosniya krallığı | |
| Osmanlı İmperiyası | |
| Bosniya əyaləti • Bosniya vilayəti | |
| Avstriya-Macarıstan | |
| Bosniya və Herseqovina kondominiumu | |
| Yuqoslaviya | |
| Vrbas banovinası • Drina banovinası • Zeta banovinası • Xorvatiya banovinası | |
| Müstəqil Xorvatiya Dövləti | |
| Bosniya və Herseqovina Sosialist Respublikası | |
| Müstəqillik dövrü | |
| Bosniya və Herseqovina Respublikası, , Serb Respublikası, | |
| Bosniya və Herseqovina | |
Tarixi
1990-ci ildə Bosniya və Herseqovina Sosialist Respublikasında təşkil edilən seçkilərdə üç millətin mənafeylərini təmsil etmək və sosialistləri hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaq olmuşdur. Bir müddət sonra Sloveniya daha sonra isə Xorvatiya Yuqoslaviyadan ayrılmışdır. Bu isə Bosniya və Herseqovina Sosialist Respublikası ərazisindəki koalisiyada çatlar əmələ gəlir. Xorvatlar və boşnaklar Yuqoslaviyadan çıxmaq tərəfdarı olsalarda serblər isə Yuqoslaviyanın saxlanması tərəfdarı idilər. 1991-ci ilin oktyabrında parlament müstəqillik haqqında deklorasiuyanı imzalamışdır. 29 fevral və 1 mart tarixlərində referendum keçirilir. Referendumda iştirak edənlərin 98% müstəqilliyi dəstəkləmişdir. Serblər isə referendumu baykot etmişdir.
İlk addımlar serblər tərəfindən atılmışdır. 1992-ci ilin 6 aprel tarixində Sarayevoda genişmiqyaslı hərbi əməliyyat başlamışdır. Bosniya və Herseqovinanın müstəqilliyini tanıyan təşkilatlar Yuqoslaviyanın ordusunun ölkəni tərk etməli olduğunu bildurdi. Ancaq zabit və əsgərlərin bir qismi hazırkı Serb Respublikasının ərazisinə cəmləşərək burada tanınmamış dövlətin ordusunu təşkil etmişdi. Nəticədə Serb Respublikasının ordusu Bosniya və Herseqovinanın böyük hissəsini əlində saxlamağı bacarmışdı. 6 may 1992-ci ildə Avstriyanın Qras şəhərində Serb Respublikasının Prezidenti Radovan Karaciç və Xorvat Herseq-Bosna Respublikası Prezidenti Mate Boban arasında serblər və xorvatlar bir-birinə qarşı hərbi əməliyyatların dayandırılması haqqında qərar qəbul edilir. Onlar əməliyyatların bosniyalıların yaşadığı ərazilərə yönəlməsini qərarlaşdırılır. Artıq bu dönəmdə serblər Bosniya və Herseqovinanın 70% ərazisini əlində saxlayırdı. Bu iki etnik qrup arasında əldə edilən razılaşma sayəsində 19 iyun 1992-ci ildə başlamışdır.
1994-cü ilin martında Vaşınqton anlaşması imzalanmışdır. Nəticədə Xorvat-bosniya müharibəsi başa çatır. 14 dekabr 1995-ci ildə Parisdə Bosniya və Herseqovina Respublikası Prezidenti Aliya İzetbeqoviç, Serbiya Prezidenti Slobodan Miloşeviç və Xorvatiya Prezidenti Franko Tucman arasında Deyton anlaşması imzalanmışdır. Nəticədə Bosniya müharibəsi bitmişdir. Serb Respublikası isə Bosna və Herseqovina Respublikana inteqrasiya edilmişdir.
Hərbi əməliyyatların gedişi zamanı 95-100 min arası insan ölmüş, 2 milyon insan isə qaçqına çevrilmişdir.
Mənbə
- The Bosnian Manuscript Ingathering Project: Andras Riedlmayer: A Brief History of Bosnia-Herzegovina (ing.)
İstinadlar
- ICTY: (IT-04-74) Prlic et al. , Date: 2007-04-02, Hearing Type: ED 2017-08-03 at the Wayback Machine (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bosniya ve Herseqovina Respublikasi muasir Bosniya ve Herseqovina erazisinde movcud olan dovlet Dovlet 1992 ci ilde Yuqoslaviyadan ayrilaraq musteqillik deklorasiyasi imzalasindan Deyton sazisinin tam olaraq tetbiqinden sonra 1997 ci ile qeder movcudlugunu saxlamisdir Dovlet erazisinin boyuk hissesinde Bosniya muharibesi getmisdir Muharibenin gedisinde olke erazisinde milli azliqlar olan serbler ve xorvatlar terefinden taninmayan dovletler qurulmusdur Xorvatlar Xorvat Hersek Bosna Respublikasi serbler ise Serb Respublikasini qurmusdur Ozunun movcudlugunun ilk iki ilini dovlet bosnaklarin maraqlarini qoruyurdu Bu dovrde dovlet respublikanin az bir hissesine nezaret edirdi Veziyyet 1994 cu ilde Vasinqton muqavilesinin imzalanmasindan sonra deyismisdir Neticede bosniya ve xorvatlardan ibaret olan koalisiya qurulur 1995 ci ilin sonlarinda Deyton sazisinin imzalanmasi ile alyansa Serb Respublikasinda qatilmisdir 1997 ci ilde ise dovletin esasinda muasir Bosniya ve Herseqovina qurulmusdur Bosniya ve Herseqovina Respublikasibosn ve xorv Federacija Bosne i HercegovineBayraq GerbHimn IntermezzoResmi dilleri Bosniya diliPaytaxt SarayevoIdareetme formasi Parlament respublikasiPrezident Aliya IzetbekovicSahesi Umumi 51129 km Valyuta Bosniya ve Herseqovina dinariBu meqaleler olke seriyasindandirSlavyanlardan onceki dovrIllirik DalmatsiyaOrta esrler Bosniya kralligiOsmanli ImperiyasiBosniya eyaleti Bosniya vilayetiAvstriya MacaristanBosniya ve Herseqovina kondominiumuYuqoslaviyaVrbas banovinasi Drina banovinasi Zeta banovinasi Xorvatiya banovinasiMusteqil Xorvatiya DovletiBosniya ve Herseqovina Sosialist RespublikasiMusteqillik dovruBosniya ve Herseqovina Respublikasi Serb Respublikasi Bosniya ve Herseqovina brTarixi1990 ci ilde Bosniya ve Herseqovina Sosialist Respublikasinda teskil edilen seckilerde uc milletin menafeylerini temsil etmek ve sosialistleri hakimiyyetden uzaqlasdirmaq olmusdur Bir muddet sonra Sloveniya daha sonra ise Xorvatiya Yuqoslaviyadan ayrilmisdir Bu ise Bosniya ve Herseqovina Sosialist Respublikasi erazisindeki koalisiyada catlar emele gelir Xorvatlar ve bosnaklar Yuqoslaviyadan cixmaq terefdari olsalarda serbler ise Yuqoslaviyanin saxlanmasi terefdari idiler 1991 ci ilin oktyabrinda parlament musteqillik haqqinda deklorasiuyani imzalamisdir 29 fevral ve 1 mart tarixlerinde referendum kecirilir Referendumda istirak edenlerin 98 musteqilliyi desteklemisdir Serbler ise referendumu baykot etmisdir Ilk addimlar serbler terefinden atilmisdir 1992 ci ilin 6 aprel tarixinde Sarayevoda genismiqyasli herbi emeliyyat baslamisdir Bosniya ve Herseqovinanin musteqilliyini taniyan teskilatlar Yuqoslaviyanin ordusunun olkeni terk etmeli oldugunu bildurdi Ancaq zabit ve esgerlerin bir qismi hazirki Serb Respublikasinin erazisine cemleserek burada taninmamis dovletin ordusunu teskil etmisdi Neticede Serb Respublikasinin ordusu Bosniya ve Herseqovinanin boyuk hissesini elinde saxlamagi bacarmisdi 6 may 1992 ci ilde Avstriyanin Qras seherinde Serb Respublikasinin Prezidenti Radovan Karacic ve Xorvat Herseq Bosna Respublikasi Prezidenti Mate Boban arasinda serbler ve xorvatlar bir birine qarsi herbi emeliyyatlarin dayandirilmasi haqqinda qerar qebul edilir Onlar emeliyyatlarin bosniyalilarin yasadigi erazilere yonelmesini qerarlasdirilir Artiq bu donemde serbler Bosniya ve Herseqovinanin 70 erazisini elinde saxlayirdi Bu iki etnik qrup arasinda elde edilen razilasma sayesinde 19 iyun 1992 ci ilde baslamisdir 1994 cu ilin martinda Vasinqton anlasmasi imzalanmisdir Neticede Xorvat bosniya muharibesi basa catir 14 dekabr 1995 ci ilde Parisde Bosniya ve Herseqovina Respublikasi Prezidenti Aliya Izetbeqovic Serbiya Prezidenti Slobodan Milosevic ve Xorvatiya Prezidenti Franko Tucman arasinda Deyton anlasmasi imzalanmisdir Neticede Bosniya muharibesi bitmisdir Serb Respublikasi ise Bosna ve Herseqovina Respublikana inteqrasiya edilmisdir Herbi emeliyyatlarin gedisi zamani 95 100 min arasi insan olmus 2 milyon insan ise qacqina cevrilmisdir MenbeThe Bosnian Manuscript Ingathering Project Andras Riedlmayer A Brief History of Bosnia Herzegovina ing IstinadlarICTY IT 04 74 Prlic et al Date 2007 04 02 Hearing Type ED 2017 08 03 at the Wayback Machine ing