Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Boko Haram (əsl adı: Camaat’u Əhlus-Sünnə lid-Da’va vəl Cihad) - Nigeriyanın radikal islam sektası. 2002-ci ildə Nigeriyanın şimalında Məhəmməd Yusif adlı şəxs tərəfindən yaradılıb. Əsas məqsədi bütün Nigeriya ərazisində şəriətin tətbiqi və qərb həyat tərzinin silinməsidir. 2014-cü ilin may ayında BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən terror təşkilatları siyahısına salınıb.
| Boko Haram | |
|---|---|
 | |
| İdeologiyası | Sələfi cihadizm, İslami fundamentalizm |
| Müttəfiqlər |  Ənsər |
| Rəqiblər |  Nigeriya  Kamerun Çad Niger |
| Müharibələr | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təşkilatın məqsədi
Boko Haram müsəlmanların qərb cəmiyyətinə bənzər istənilən siyasi və ictimai fəaliyyətini "haram" sayaraq, qadağan edir. Boko Haram Nigeriya dövlətinin imansızlar tərəfindən idarə edildiyini hesab edir. Qrupun rəsmi adı "Cama'atu Əhlis Sünnə Liddə'əvəti vəl-Cihad" ərəbcə "Peyğəmbərin təlimini və cihadı təbliğ etməyə əqidəli olanlar" deməkdir. Qruplaşmanın yerləşdiyi ölkənin şimal-şərqində yerləşən Maiduguri şəhərinin sakinləri bu təşkilatı daha qısa adla - Boko Haram deyərək çağırırlar. Hausa dillindən bu ad "Qərb təhsili haramdır" kimi tərcümə edilir. Əvvəlcə "boko" saxta demək idi, amma Qərb təhsili mənasını daşımağa başladı.
Tarixi
1903-cü ildə Nigeriya, Niger və Kamerunun cənub hissəsində mövcud olmuş Britaniya nəzarətinə keçəndən bəzi ərazilərdə müsəlmanlar Qərb təhsilinin yayılmasına müqavimət göstəriblər. Onlar uşaqları hökumətin idarəçiliyi altında keçirilən "Qərb məktəblərinə" göndərilməsinin əleyhinə çıxırlar. Xarizmatik müsəlman xadimi, , 2002-ci ildə Maiduguri-də Boko Haram qrupunu təsis edir. O, müsəlman məktəbləri və məscidi əhatə edən dini kompleks yaradır. Nigeriyadan və qonşu ölkələrdən bir çox yoxsul müsəlman ailələr uşaqlarını bu məktəbə təyin etdirirlər. Lakin Boko Haram təkcə təhsilə maraq göstərməyib. Bu təşkilatın siyasi məqsədi İslam dövlətinin qurulması olub və nəticədə məktəb cihadçıların səfərbər edilməsi yerinə çevrilib. 2009-cu ildə, Boko Haram Maiduguridə inzibati binalara, polis məntəqələrinə hücumlar həyata keçirib. Maiduguri küçələrində atışma halları baş verib, yüzlərlə Boko Haram tərəfdarları öldürülüb, minlərlə sakin şəhəri tərk edib. Nigeriyanın təhlükəsizlik qüvvələri nəhayət qrupun qərargahını ələ keçirib, döyüşçüləri həbs edib, Məhəmməd Yusifi öldürdülər. Onun cəsədi dövlət televiziyası ilə nümayiş etdirildi və təhlükəsizlik qüvvələri Boko Haramın məhv edildiyini bəyan etdilər. Lakin döyüşçülər yeni lider Əbubəkr Şekaunun rəhbərliyi altında yenidən qruplaşdılar və üsyan hərəkatı yenidən vüsət aldı. 2010-cu ildə ABŞ bu qrupu terrorçu təşkilat kimi tanıyıb.
Qrup eləcə də Nigeriyanın şimal və mərkəzi hissəsində bir sıra kəsərli hücumlar həyata keçirib, o cümlədən, kilsələr, avtobus dayanacaqlar, barlar, hərbi kazarmalar, polis məntərqələri və hətta paytaxt Abucada BMT mənzil-qərargahına qarşı bomba hücumları həyta keçirlib. 2013-cü ilində zorakılığın qarşısını almaq üçün prezident Qudlak Conatan ölkənin 3 şimal ştatında - Borno, Yobe və Adamava ştatlarında fövqəladə vəziyyət rejimi elan edir. Həmin ərazilərdə qoşunların yerləşdirilməsi yaraqlıların əksəriyyətini Maidugurini tərk etməyə məcbur etdi - Boko Haram Kamerun sərhədi boyu ucsuz-bucaqsız Sambisa meşələrinə çəkilməli olmuşdu.
Boko Haram mart ayında Yobe, aprel ayında isə Chibok məntəqələrində məktəblərə hücum edib. zamanı Boko Haram 200 məktəbli qızı girov götürərək, onlarla qul kimi rəftar olunacağını və onların ərə veriləcəyini bəyan edib. Bu hərəkət qrupun 2013-cü ilin may ayında keçirdiyi reydə bənzəyir. O zaman Boko Haram qrup üzvlərinin arvad-uşaqlarının hökumət tərəfindən həbs edilməsinə cavab olaraq bir qrup qadın və uşağı girov götürərək onların videosunu yaymışdı. Sonradan tərəflər arasında girov mübadiləsi keçirildi, qadın və uşaqlar azadlığa buraxıldı. Eyni zamanda Boko Haram şəhərlərdə də bomba hücumlarını davam etdirir: 2014-cü il aprelin 14-də paytaxtda avtomobil parkı yaxınlığında törədilmiş partlayış nəticəsində azı 70 nəfər, mayın 2-də törədilmiş partlayışda isə 19 nəfər həlak olmuşdu.
İstinadlar
- "Boko Haram ile röportaj (1)". 2014-05-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-05-27.
Xarici keçidlər
- Boko Haram: "Ya evlən ya da ki, bomba taxıb özünü partlat"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boko Haram esl adi Camaat u Ehlus Sunne lid Da va vel Cihad Nigeriyanin radikal islam sektasi 2002 ci ilde Nigeriyanin simalinda Mehemmed Yusif adli sexs terefinden yaradilib Esas meqsedi butun Nigeriya erazisinde serietin tetbiqi ve qerb heyat terzinin silinmesidir 2014 cu ilin may ayinda BMT Tehlukesizlik Surasi terefinden terror teskilatlari siyahisina salinib Boko HaramIdeologiyasi Selefi cihadizm Islami fundamentalizmMuttefiqler EnserReqibler Nigeriya Kamerun Cad NigerMuharibeler Nigeriyada dini toqqusmalar Vikianbarda elaqeli mediafayllarTeskilatin meqsediBoko Haram muselmanlarin qerb cemiyyetine benzer istenilen siyasi ve ictimai fealiyyetini haram sayaraq qadagan edir Boko Haram Nigeriya dovletinin imansizlar terefinden idare edildiyini hesab edir Qrupun resmi adi Cama atu Ehlis Sunne Lidde eveti vel Cihad erebce Peygemberin telimini ve cihadi teblig etmeye eqideli olanlar demekdir Qruplasmanin yerlesdiyi olkenin simal serqinde yerlesen Maiduguri seherinin sakinleri bu teskilati daha qisa adla Boko Haram deyerek cagirirlar Hausa dillinden bu ad Qerb tehsili haramdir kimi tercume edilir Evvelce boko saxta demek idi amma Qerb tehsili menasini dasimaga basladi Tarixi1903 cu ilde Nigeriya Niger ve Kamerunun cenub hissesinde movcud olmus Britaniya nezaretine kecenden bezi erazilerde muselmanlar Qerb tehsilinin yayilmasina muqavimet gosteribler Onlar usaqlari hokumetin idareciliyi altinda kecirilen Qerb mekteblerine gonderilmesinin eleyhine cixirlar Xarizmatik muselman xadimi 2002 ci ilde Maiduguri de Boko Haram qrupunu tesis edir O muselman mektebleri ve mescidi ehate eden dini kompleks yaradir Nigeriyadan ve qonsu olkelerden bir cox yoxsul muselman aileler usaqlarini bu mektebe teyin etdirirler Lakin Boko Haram tekce tehsile maraq gostermeyib Bu teskilatin siyasi meqsedi Islam dovletinin qurulmasi olub ve neticede mekteb cihadcilarin seferber edilmesi yerine cevrilib 2009 cu ilde Boko Haram Maiduguride inzibati binalara polis menteqelerine hucumlar heyata kecirib Maiduguri kucelerinde atisma hallari bas verib yuzlerle Boko Haram terefdarlari oldurulub minlerle sakin seheri terk edib Nigeriyanin tehlukesizlik quvveleri nehayet qrupun qerargahini ele kecirib doyusculeri hebs edib Mehemmed Yusifi oldurduler Onun cesedi dovlet televiziyasi ile numayis etdirildi ve tehlukesizlik quvveleri Boko Haramin mehv edildiyini beyan etdiler Lakin doyusculer yeni lider Ebubekr Sekaunun rehberliyi altinda yeniden qruplasdilar ve usyan herekati yeniden vuset aldi 2010 cu ilde ABS bu qrupu terrorcu teskilat kimi taniyib Qrup elece de Nigeriyanin simal ve merkezi hissesinde bir sira keserli hucumlar heyata kecirib o cumleden kilseler avtobus dayanacaqlar barlar herbi kazarmalar polis menterqeleri ve hetta paytaxt Abucada BMT menzil qerargahina qarsi bomba hucumlari heyta kecirlib 2013 cu ilinde zorakiligin qarsisini almaq ucun prezident Qudlak Conatan olkenin 3 simal statinda Borno Yobe ve Adamava statlarinda fovqelade veziyyet rejimi elan edir Hemin erazilerde qosunlarin yerlesdirilmesi yaraqlilarin ekseriyyetini Maidugurini terk etmeye mecbur etdi Boko Haram Kamerun serhedi boyu ucsuz bucaqsiz Sambisa meselerine cekilmeli olmusdu Boko Haram mart ayinda Yobe aprel ayinda ise Chibok menteqelerinde mekteblere hucum edib zamani Boko Haram 200 mektebli qizi girov goturerek onlarla qul kimi reftar olunacagini ve onlarin ere verileceyini beyan edib Bu hereket qrupun 2013 cu ilin may ayinda kecirdiyi reyde benzeyir O zaman Boko Haram qrup uzvlerinin arvad usaqlarinin hokumet terefinden hebs edilmesine cavab olaraq bir qrup qadin ve usagi girov goturerek onlarin videosunu yaymisdi Sonradan terefler arasinda girov mubadilesi kecirildi qadin ve usaqlar azadliga buraxildi Eyni zamanda Boko Haram seherlerde de bomba hucumlarini davam etdirir 2014 cu il aprelin 14 de paytaxtda avtomobil parki yaxinliginda toredilmis partlayis neticesinde azi 70 nefer mayin 2 de toredilmis partlayisda ise 19 nefer helak olmusdu Istinadlar Boko Haram ile roportaj 1 2014 05 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 05 27 Xarici kecidlerBoko Haram Ya evlen ya da ki bomba taxib ozunu partlat