Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Björkö adasındakı Birka (orta əsr mənbələrində Birca) Viking dövründə Skandinaviya ilə Şərqi Avropa və Şərq arasında əhəmiyyətli bir ticarət mərkəzi idi. Björkö, müasir Stokholmdan 30 kilometr qərbdə, Ekerö bələdiyyəsindəki Mälaren gölündə yerləşir. Birka adasında və Adelsö yaxınlığındakı Hovgarden'in arxeoloji yerləri Viking Skandinaviyalıların ətraflı ticarət şəbəkələrini və Avropa tarixinə təsirlərini göstərən bir arxeoloji kompleks meydana gətirir. Ümumiyyətlə, İsveçin ən qədim şəhəri sayılan Birka 1993-cü ildə UNESCO tərəfindən Dünya mirası elan edilib. Birkadakı Vikinq türbəsindən gələn gümüş üzük, bu dövrün Skandinaviyada olan ərəb yazılı ilk üzüyüdür.
Tarix
Birka, ticarəti idarə etmək və genişləndirmək üçün bir padşah tərəfindən qurulmuşdu. Skandinaviyanın ən erkən şəhər yaşayış yerlərindən biridir. Birka, Ladoga (Aldeigja) və Novqorod (Holmsgard) yolu ilə Bizans İmperiyası və Abbasilər Xilafətinə gedən çay və portaj yolundakı Baltik bağlantısı idi. Birka, İsveçdə 831-ci ildə Müqəddəs Ansqar tərəfindən qurulan ilk məşhur xristian icmasının yeri kimi də əhəmiyyətlidir. Birka, həmçinin, İsveçdə 831-ci ildə Müqəddəs Ansqar tərəfindən təsis edilmiş xristian icması kimi tanınırdı.
Birka ticarət mərkəzi olaraq Avropa və Qərbi Asiyanın müxtəlif materialları müqabilində xəz və dəmir məmulatları, eləcə də sənətkarlıq məhsulları təklif edir. Kürklərə ayı, tülkü, marten, otter, qunduz və digər növlər daxildir. Maralı qarışqa, qarışqadan hazırlanan əl ilə oyulmuş daraqlar ilə bir mübadilə də vacib bir maddə idi. Birka qəbirlərindən tapılan xarici mallara şüşə və metal qablar, Reynland dulusçuluqları, Çin ipəyi daxil olmaqla geyim və toxuculuq, son dərəcə incə qızıl iplikli Bizans naxışları, qızıl keçidli şkaflar və yüksək keyfiyyətli hörülmüş şnurlar daxildir. IX əsrdən etibarən Almaniyanın şimalındakı Haithabu və Skandinaviyanın başqa yerlərində zərb olunan pullar meydana çıxmağa başlayır. Birkada tapılan sikkələrin böyük əksəriyyəti xilafətdən gümüş dirhəmdir. İngilis və Carolingian sikkələri nadir tapıntılardandır.
Həm Rimbert, həm də Adam Latınca yazan Alman ruhanilər idi. Qəsəbənin adını və ya hətta qəsəbənin özündən bəhs edən məlum Norveç mənbələri mövcud deyil. Birca, mənbələrdə verilmiş Latınlaşmış forma və Birka onun müasir, İsveç formasıdır. Latınca adı, ehtimal ki, "bazar yeri" mənasını verən köhnə norveç dilində "birk" sözündən yaranmışdır.
Birka 10-cu əsrin son yarısında tərk edilib. Birkanın enişinin səbəbləri mübahisəlidir. Baltik Gotland adası da Rusiya-Bizans ticarəti üçün daha yaxşı strateji mövqedə idi və merkantil qala kimi şöhrət qazanırdı. Tarixçi Neil Kent bölgənin bir düşmən hücumunun qurbanı ola biləcəyini fərz edib.
Rusiyadakı Varangiya ticarət stansiyaları təxminən eyni tarixdə ciddi bir eniş yaşayıb.
Rimbert'in təsviri
Vita Ansgari-də ("Ansgarın həyatı") rahib və daha sonra Hamburq-Bremen Rumbert arxiyepiskopu Birkanın ilk məlum təsvirini verir. Şəhər 9-cu əsrdə İsveçdə katolik missionerlik fəaliyyətinin mərkəzi idi. Rimbert'in maraqları İsveç geosiyasətində deyil, xristian inancında idi.
Xristian missionerlərinin körpüsü
Hamısı 829-cu ildə başladı:
Bu vaxt İsveç səfirləri İmperator Lui Padisin yanına gəldikləri və imperatorun diqqətinə çatdırılması əmr edilmiş digər məsələlərlə yanaşı, millətlərinə mənsub olmaq istədikləri bir çoxunun olduğunu bildirdilər. Xristian dininə və onların padşahına, bu cür lütfə layiq görüldükləri və imperatorun onlara uyğun təbliğçilər göndərməsi şərti ilə, Allahın keşişlərinin orada məskunlaşmasına icazə verməsi barədə bu təklifi bəyənmişdilər. (IX fəsil)
Bundan sonra Ansgar, İsveçlilərin yanına getməsini və bu xalqın öz elçiləri tərəfindən elan edildiyi kimi imanı qəbul etməyə hazır olub-olmadığını istəməsini istədiyi imperatorun ona tapşırığı üzərinə götürdü. (X fəsil)
Ansgar artıq Danimarkada missionerlik işində təcrübəli idi və İsveçə yola düşdü. Rimbert səfəri belə təsvir edir:
Səfərdə olarkən quldurların əlinə keçdiklərini söyləmək mənə kifayət edər. Yolda olduqları tacirlər özlərini cəsarətlə və bir müddət müvəffəqiyyətlə müdafiə etdilər, lakin sonda gəmilərini və sahib olduqları hər şeyi özlərindən götürdükləri quldurlar tərəfindən fəth edildi və qalib gəldi. Böyük çətinliklə piyada uzun yollarını davam etdirərək gəmi ilə keçilə bilən dənizləri (mariya) keçərək sonda İsveçin Birka adlı limanına gəldilər. (X və XI fəsillər)
Björkö arxeoloji məkanı
2004-cü ilin iyul ayında Birka qazıntısı
Birkanın dəqiq yeri də əsrlər boyu itirildi və bu, İsveç tarixçilərinin fərziyyələrinə səbəb oldu. Ancaq Björkö adasının İsveçin salnaməsi (Prosaiska krönikan) adlanan bölgədə təxminən 1450 ilə yaxın Birka olduğu iddia edildi:
Və İsveçdə Uppsala (Vpsala) çox uzaq olmayan üç paytaxt var idi. Biri Sigtuna (siktuna), digəri Birka (birka) adlanırdı. Birka, Björkö (birköö) adlanan Mälaren (mälar) gölündə bir adada idi. Üçüncüsü Westgötalandda (westergötlandh) idi və Skara (skara) adlandırıldı.
Milli Antikvar Yohan Hadorph ilk dəfə 17-ci əsrin sonlarında Björkö'de qazıntılar aparmağa cəhd etdi.
XIX əsrin sonlarında, təhsili ilə bir entomoloq Hjalmar Stolpe, Björkö'yə, adada kəhrəbada tapılan daşlaşmış böcəkləri öyrənmək üçün gəldi. Stolpe adada çox miqdarda kəhrəba tapdı, bu da adi Mälaren gölündə kəhrəba tapılmadığı üçün qeyri-adi haldır. Stolpe, adanın əhəmiyyətli bir ticarət postu ola biləcəyini ehtimal edərək, onu 1871-95 illəri arasında bir sıra arxeoloji qazıntılar aparmağa vadar etdi. Qazıntılar qısa müddətdə böyük bir yaşayış məntəqəsinin adada yerləşdiyini və nəticədə Stolpe'nin adanın qazılmasına iki il sərf etdiyini bildirdi. Björkö'nün qədim Birka ilə eyniləşdirildikdən sonra, Birkanın orijinal adının sadəcə Björkö'nün əvvəlki forması olan Bierkø (bəzən Bjärkö yazıldığı) olduğu güman edilir.
Björkö'nün mülkiyyəti bu gün əsasən özəl əllərdədir və əkinçilik üçün istifadə olunur. Yaşayış yeri ancaq arxeoloji bir yerdir və tapıntılar (əsasən replikalar), modellər və yenidənqurmalar sərgisi üçün bir muzey inşa edilmişdir. Yaz aylarında ziyarət etmək üçün məşhur yerdir. Björködəki qazıntılardan əldə edilən arxeoloji tapıntıların tam kolleksiyası Stokholmdakı İsveç Tarix Muzeyi tərəfindən aparılır və bir çox əsər burada nümayiş olunur.
Arxeoloji qalıqlar Björkö'nün şimal hissəsində yerləşir və təxminən 7 hektar ərazini əhatə edir (17 hektar). Qalıqlar həm məzar yerləri, həm də binalardır və bu ərazinin cənub hissəsində "Borgen" ("Qala") adlı təpə qalası da mövcuddur. Binaların tikinti texnikası hələ bilinmir, lakin əsas material odun idi. Bitişik bir adada Hovgården'in qalıqları, ziyarətlər zamanı Kralın qonaqlıq verdiyi bir əmlak var.
Birkanın ən böyük olduğu zaman təxminən 700 adam yaşayırdı və təxminən 3000 qəbir tapılmışdır. Onun inzibati mərkəzi qəsəbənin xaricində, yaxınlıqdakı Adelsö adasında yerləşirdi.
Ən son böyük qazıntı 1990-95-ci illər arasında əsas yaşayış yerinin olduğu güman edilən qaranlıq bir torpaq bölgəsində aparıldı. Björkö bu gün, əsasən, kənd təsərrüfatına aiddir və gəmi xətləri turistləri adaya aparır, burada bir muzey Vikinq dövründə həyat mənzərəsini nümayiş etdirir.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Isotopes and human burials at Viking Age Birka and the Mälaren region, east central Sweden" (ing. ). sciencedirect.com. 13 noyabr 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 14 noyabr 2019.
- "Islamic ring in Viking grave sheds new light on ancient ties" (ing. ). edition.cnn.com. 24 mart 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 14 noyabr 2019.
- "Encyclopædia Britannica". 2020-06-13 tarixində arxivləşdirilib.
- "Vita Ansgarii". 2022-08-23 tarixində .
- "Prosaiska krönikan". 2012-02-06 tarixində .
- "Prosaiska krönikan". 2012-02-06 tarixində .
- "Ambrosiani, Björn". 2022-08-03 tarixində arxivləşdirilib.
Xarici keçidlər
- Birka and Hovgarden at
- Birka and Hovgarden at UNESCO
- The Swedish History Museum
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bjorko adasindaki Birka orta esr menbelerinde Birca Viking dovrunde Skandinaviya ile Serqi Avropa ve Serq arasinda ehemiyyetli bir ticaret merkezi idi Bjorko muasir Stokholmdan 30 kilometr qerbde Ekero belediyyesindeki Malaren golunde yerlesir Birka adasinda ve Adelso yaxinligindaki Hovgarden in arxeoloji yerleri Viking Skandinaviyalilarin etrafli ticaret sebekelerini ve Avropa tarixine tesirlerini gosteren bir arxeoloji kompleks meydana getirir Umumiyyetle Isvecin en qedim seheri sayilan Birka 1993 cu ilde UNESCO terefinden Dunya mirasi elan edilib Birkadaki Vikinq turbesinden gelen gumus uzuk bu dovrun Skandinaviyada olan ereb yazili ilk uzuyudur TarixBirka ticareti idare etmek ve genislendirmek ucun bir padsah terefinden qurulmusdu Skandinaviyanin en erken seher yasayis yerlerinden biridir Birka Ladoga Aldeigja ve Novqorod Holmsgard yolu ile Bizans Imperiyasi ve Abbasiler Xilafetine geden cay ve portaj yolundaki Baltik baglantisi idi Birka Isvecde 831 ci ilde Muqeddes Ansqar terefinden qurulan ilk meshur xristian icmasinin yeri kimi de ehemiyyetlidir Birka hemcinin Isvecde 831 ci ilde Muqeddes Ansqar terefinden tesis edilmis xristian icmasi kimi taninirdi Birka ticaret merkezi olaraq Avropa ve Qerbi Asiyanin muxtelif materiallari muqabilinde xez ve demir memulatlari elece de senetkarliq mehsullari teklif edir Kurklere ayi tulku marten otter qunduz ve diger novler daxildir Marali qarisqa qarisqadan hazirlanan el ile oyulmus daraqlar ile bir mubadile de vacib bir madde idi Birka qebirlerinden tapilan xarici mallara suse ve metal qablar Reynland dulusculuqlari Cin ipeyi daxil olmaqla geyim ve toxuculuq son derece ince qizil iplikli Bizans naxislari qizil kecidli skaflar ve yuksek keyfiyyetli horulmus snurlar daxildir IX esrden etibaren Almaniyanin simalindaki Haithabu ve Skandinaviyanin basqa yerlerinde zerb olunan pullar meydana cixmaga baslayir Birkada tapilan sikkelerin boyuk ekseriyyeti xilafetden gumus dirhemdir Ingilis ve Carolingian sikkeleri nadir tapintilardandir Hem Rimbert hem de Adam Latinca yazan Alman ruhaniler idi Qesebenin adini ve ya hetta qesebenin ozunden behs eden melum Norvec menbeleri movcud deyil Birca menbelerde verilmis Latinlasmis forma ve Birka onun muasir Isvec formasidir Latinca adi ehtimal ki bazar yeri menasini veren kohne norvec dilinde birk sozunden yaranmisdir Birka 10 cu esrin son yarisinda terk edilib Birkanin enisinin sebebleri mubahiselidir Baltik Gotland adasi da Rusiya Bizans ticareti ucun daha yaxsi strateji movqede idi ve merkantil qala kimi sohret qazanirdi Tarixci Neil Kent bolgenin bir dusmen hucumunun qurbani ola bileceyini ferz edib Rusiyadaki Varangiya ticaret stansiyalari texminen eyni tarixde ciddi bir enis yasayib Rimbert in tesviriVita Ansgari de Ansgarin heyati rahib ve daha sonra Hamburq Bremen Rumbert arxiyepiskopu Birkanin ilk melum tesvirini verir Seher 9 cu esrde Isvecde katolik missionerlik fealiyyetinin merkezi idi Rimbert in maraqlari Isvec geosiyasetinde deyil xristian inancinda idi Xristian missionerlerinin korpusu Hamisi 829 cu ilde basladi Bu vaxt Isvec sefirleri Imperator Lui Padisin yanina geldikleri ve imperatorun diqqetine catdirilmasi emr edilmis diger meselelerle yanasi milletlerine mensub olmaq istedikleri bir coxunun oldugunu bildirdiler Xristian dinine ve onlarin padsahina bu cur lutfe layiq goruldukleri ve imperatorun onlara uygun tebligciler gondermesi serti ile Allahin kesislerinin orada meskunlasmasina icaze vermesi barede bu teklifi beyenmisdiler IX fesil Bundan sonra Ansgar Isveclilerin yanina getmesini ve bu xalqin oz elcileri terefinden elan edildiyi kimi imani qebul etmeye hazir olub olmadigini istemesini istediyi imperatorun ona tapsirigi uzerine goturdu X fesil Ansgar artiq Danimarkada missionerlik isinde tecrubeli idi ve Isvece yola dusdu Rimbert seferi bele tesvir edir Seferde olarken quldurlarin eline kecdiklerini soylemek mene kifayet eder Yolda olduqlari tacirler ozlerini cesaretle ve bir muddet muveffeqiyyetle mudafie etdiler lakin sonda gemilerini ve sahib olduqlari her seyi ozlerinden goturdukleri quldurlar terefinden feth edildi ve qalib geldi Boyuk cetinlikle piyada uzun yollarini davam etdirerek gemi ile kecile bilen denizleri mariya kecerek sonda Isvecin Birka adli limanina geldiler X ve XI fesiller Bjorko arxeoloji mekani2004 cu ilin iyul ayinda Birka qazintisi Birkanin deqiq yeri de esrler boyu itirildi ve bu Isvec tarixcilerinin ferziyyelerine sebeb oldu Ancaq Bjorko adasinin Isvecin salnamesi Prosaiska kronikan adlanan bolgede texminen 1450 ile yaxin Birka oldugu iddia edildi Ve Isvecde Uppsala Vpsala cox uzaq olmayan uc paytaxt var idi Biri Sigtuna siktuna digeri Birka birka adlanirdi Birka Bjorko birkoo adlanan Malaren malar golunde bir adada idi Ucuncusu Westgotalandda westergotlandh idi ve Skara skara adlandirildi Milli Antikvar Yohan Hadorph ilk defe 17 ci esrin sonlarinda Bjorko de qazintilar aparmaga cehd etdi XIX esrin sonlarinda tehsili ile bir entomoloq Hjalmar Stolpe Bjorko ye adada kehrebada tapilan daslasmis bocekleri oyrenmek ucun geldi Stolpe adada cox miqdarda kehreba tapdi bu da adi Malaren golunde kehreba tapilmadigi ucun qeyri adi haldir Stolpe adanin ehemiyyetli bir ticaret postu ola bileceyini ehtimal ederek onu 1871 95 illeri arasinda bir sira arxeoloji qazintilar aparmaga vadar etdi Qazintilar qisa muddetde boyuk bir yasayis menteqesinin adada yerlesdiyini ve neticede Stolpe nin adanin qazilmasina iki il serf etdiyini bildirdi Bjorko nun qedim Birka ile eynilesdirildikden sonra Birkanin orijinal adinin sadece Bjorko nun evvelki formasi olan Bierko bezen Bjarko yazildigi oldugu guman edilir Bjorko nun mulkiyyeti bu gun esasen ozel ellerdedir ve ekincilik ucun istifade olunur Yasayis yeri ancaq arxeoloji bir yerdir ve tapintilar esasen replikalar modeller ve yenidenqurmalar sergisi ucun bir muzey insa edilmisdir Yaz aylarinda ziyaret etmek ucun meshur yerdir Bjorkodeki qazintilardan elde edilen arxeoloji tapintilarin tam kolleksiyasi Stokholmdaki Isvec Tarix Muzeyi terefinden aparilir ve bir cox eser burada numayis olunur Arxeoloji qaliqlar Bjorko nun simal hissesinde yerlesir ve texminen 7 hektar erazini ehate edir 17 hektar Qaliqlar hem mezar yerleri hem de binalardir ve bu erazinin cenub hissesinde Borgen Qala adli tepe qalasi da movcuddur Binalarin tikinti texnikasi hele bilinmir lakin esas material odun idi Bitisik bir adada Hovgarden in qaliqlari ziyaretler zamani Kralin qonaqliq verdiyi bir emlak var Birkanin en boyuk oldugu zaman texminen 700 adam yasayirdi ve texminen 3000 qebir tapilmisdir Onun inzibati merkezi qesebenin xaricinde yaxinliqdaki Adelso adasinda yerlesirdi En son boyuk qazinti 1990 95 ci iller arasinda esas yasayis yerinin oldugu guman edilen qaranliq bir torpaq bolgesinde aparildi Bjorko bu gun esasen kend teserrufatina aiddir ve gemi xetleri turistleri adaya aparir burada bir muzey Vikinq dovrunde heyat menzeresini numayis etdirir IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Isotopes and human burials at Viking Age Birka and the Malaren region east central Sweden ing sciencedirect com 13 noyabr 2019 tarixinde Istifade tarixi 14 noyabr 2019 Islamic ring in Viking grave sheds new light on ancient ties ing edition cnn com 24 mart 2015 tarixinde Istifade tarixi 14 noyabr 2019 Encyclopaedia Britannica 2020 06 13 tarixinde arxivlesdirilib Vita Ansgarii 2022 08 23 tarixinde Prosaiska kronikan 2012 02 06 tarixinde Prosaiska kronikan 2012 02 06 tarixinde Ambrosiani Bjorn 2022 08 03 tarixinde arxivlesdirilib Xarici kecidlerBirka and Hovgarden at Birka and Hovgarden at UNESCO The Swedish History Museum