Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Biodeqradasiya (bioloji parçalanma) – canlı orqanizmlərin fəaliyyəti nəticəsində mürrəkəb maddələrin, materialların, məhsulların parçalanması deməkdir. Əsasən biodeqradasiya dedikdə yuxarıda adı çəkilmiş məhsullara mikroorqanizmlərin, göbələk, yosun kimi canlı orqanizmlərin təsiri nəzərdə tutulur.
Biodeqradasiyanın sürəti prosesdə iştirak edən orqanizmlərin növü va ya növlərilə, (temperatur, rütubət)şəraitilə, işıqlandırma və bir sıra digər amillər tərəfindən müəyyən edilir.
Biosferdə rolu
Biodeqradasiya — təbiətdə insan fəaliyyəti nəticəsinda əmələ gələn tullantıların, o cümlədən məhv edilməsinin əsas mexanizmlərindən biridir. Radioaktiv maddələr istisna olmaqla, bütün üzvi və bir çox qeyri-üzvi çirkləndiricilər az və ya çox dərəcədə biodeqradasiyaya uğrayırlar. Məhz biodeqradasiya ekosistemin özünü bərpa etməsinin əsas mexanizmidir.
Insan tərəfindən istifadə edilməsi
Biodeqradasiyadan praktiki məqsədlər üçün istifadə edilə bilər. Məsələn: ərzaq tullantılarının biodeqradasiyası bioqazın alınması üçün istifadə olunur. Bu ona əsaslanır ki, müxtəlif xarakterli tullantılardan istifadə edilməsinə baxmayaraq mikroorqanizmlər həmişə eyni məhsul ixrac edirlər- metan.
Mənfi aspektlər
Materialların köhnəlməsi, dağılması, ərzaq məhsullarının yararsız vəziyyətə düşməsi.
Mübarizə üsulları
Soyutma: məhsulların biodeqradasiyası ilə mübarizədə ən tanınmış üsul – məişət soyuducusu və dondurucusudur. Soyutma və dondurma bir sıra orqanizmlərin həyat fəaliyyətini tormozlayır. Bu təkcə ərzaq məhsullarının deyil, həmçinin biotibbi nümunələri, dərmanları, kimyəvi və bioloji maddələri (zülalları, amin turşusu məhsulları və s.) uzumnüddətli saxlamağa imkan yaradır. Əsasən aşağıdakı soyutma dərəcələrinə rast gəlinir: 50C – adi soyuducular, −150C – məişət dondurucular, −800C və −1350C qədər – dərin donduruculardan adətən bioloji nümunələrin saxlanması üçün istifadə olunur.
Kimyəvi emal
Biodeqradasiyaya səbəb olan orqanizmlərdən qorumaq üçün materialların səthləri zəhərli maddələrlə emal olunur. Misal olaraq, ağacın çürüməsinin və kif göbələklərinin inkişafının qarşısını almaq ücün belə maddələrlə emal olunması.
Qurutma
Biodeqradasiyanın sürətini əsaslı sürətdə aşağı salır. Bu, ona əsaslsnır ki, biodeqradasiyaya səbəb olan orqanizmlərin həyat fəaliyyəti üçün su qalmır. Məsələn, adı ət 50C-də bir neçə gün qaldıqdan sonra yayarsız hala düşür. Amma qurudulmuş ət otaq temperaturunda illərlə qala bilər.
Sterilizasiya
- Termiki emal — əsasən qida məhsullarına tətbiq olunur. Isitmə bakteriya və onların sporlarının məhv olunmasına imkan yaradır. Beləliklə də, bioloji parçalanmanı ləngidir. Termiki emalın bir neçə növü var. Məsələn: pasterizasiya, qaynatma, termiki sterilizasiya, avtoklavda sterilizasiya.
- Ultrabənövşəyi emal.
- Ultrabənövşəyi şüalarla işıqlandırılmış səthlərdə və otaqlarda biodeqradasiyasıyanın sürəti azalır. Bu metod biokimyəvi və biotibbi laboratoriyalarda geniş istifadə olunur.
- Radioaktiv emal – canlı orqanizmlərin ionlaşdırıcı radiasiya ilə məhv edilməsi.
İstinadlar
- Экологический энциклопедический словарь. — Кишинев: Главная редакция Молдавской советской энциклопедии. И. И. Дедю. 1989.
- Разработка технологии микробиологической утилизации бытовых полимерных отходов . ОАО "БИОХИММАШ" Институт прикладной биохимии и машиностроения
- "Biodegradation" Elmi jurnal
- "International Biodeterioration and Biodegradation" Elmi jurnal
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Biodeqradasiya bioloji parcalanma canli orqanizmlerin fealiyyeti neticesinde murrekeb maddelerin materiallarin mehsullarin parcalanmasi demekdir Esasen biodeqradasiya dedikde yuxarida adi cekilmis mehsullara mikroorqanizmlerin gobelek yosun kimi canli orqanizmlerin tesiri nezerde tutulur Biodeqradasiyanin sureti prosesde istirak eden orqanizmlerin novu va ya novlerile temperatur rutubet seraitile isiqlandirma ve bir sira diger amiller terefinden mueyyen edilir Biosferde roluBiodeqradasiya tebietde insan fealiyyeti neticesinda emele gelen tullantilarin o cumleden mehv edilmesinin esas mexanizmlerinden biridir Radioaktiv maddeler istisna olmaqla butun uzvi ve bir cox qeyri uzvi cirklendiriciler az ve ya cox derecede biodeqradasiyaya ugrayirlar Mehz biodeqradasiya ekosistemin ozunu berpa etmesinin esas mexanizmidir Insan terefinden istifade edilmesiBiodeqradasiyadan praktiki meqsedler ucun istifade edile biler Meselen erzaq tullantilarinin biodeqradasiyasi bioqazin alinmasi ucun istifade olunur Bu ona esaslanir ki muxtelif xarakterli tullantilardan istifade edilmesine baxmayaraq mikroorqanizmler hemise eyni mehsul ixrac edirler metan Menfi aspektlerMateriallarin kohnelmesi dagilmasi erzaq mehsullarinin yararsiz veziyyete dusmesi Mubarize usullariSoyutma mehsullarin biodeqradasiyasi ile mubarizede en taninmis usul meiset soyuducusu ve dondurucusudur Soyutma ve dondurma bir sira orqanizmlerin heyat fealiyyetini tormozlayir Bu tekce erzaq mehsullarinin deyil hemcinin biotibbi numuneleri dermanlari kimyevi ve bioloji maddeleri zulallari amin tursusu mehsullari ve s uzumnuddetli saxlamaga imkan yaradir Esasen asagidaki soyutma derecelerine rast gelinir 50C adi soyuducular 150C meiset dondurucular 800C ve 1350C qeder derin donduruculardan adeten bioloji numunelerin saxlanmasi ucun istifade olunur Kimyevi emalBiodeqradasiyaya sebeb olan orqanizmlerden qorumaq ucun materiallarin sethleri zeherli maddelerle emal olunur Misal olaraq agacin curumesinin ve kif gobeleklerinin inkisafinin qarsisini almaq ucun bele maddelerle emal olunmasi QurutmaBiodeqradasiyanin suretini esasli suretde asagi salir Bu ona esaslsnir ki biodeqradasiyaya sebeb olan orqanizmlerin heyat fealiyyeti ucun su qalmir Meselen adi et 50C de bir nece gun qaldiqdan sonra yayarsiz hala dusur Amma qurudulmus et otaq temperaturunda illerle qala biler SterilizasiyaTermiki emal esasen qida mehsullarina tetbiq olunur Isitme bakteriya ve onlarin sporlarinin mehv olunmasina imkan yaradir Belelikle de bioloji parcalanmani lengidir Termiki emalin bir nece novu var Meselen pasterizasiya qaynatma termiki sterilizasiya avtoklavda sterilizasiya Ultrabenovseyi emal Ultrabenovseyi sualarla isiqlandirilmis sethlerde ve otaqlarda biodeqradasiyasiyanin sureti azalir Bu metod biokimyevi ve biotibbi laboratoriyalarda genis istifade olunur Radioaktiv emal canli orqanizmlerin ionlasdirici radiasiya ile mehv edilmesi IstinadlarEkologicheskij enciklopedicheskij slovar Kishinev Glavnaya redakciya Moldavskoj sovetskoj enciklopedii I I Dedyu 1989 Razrabotka tehnologii mikrobiologicheskoj utilizacii bytovyh polimernyh othodov OAO BIOHIMMASh Institut prikladnoj biohimii i mashinostroeniya Biodegradation Elmi jurnal International Biodeterioration and Biodegradation Elmi jurnal