Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Baş ağrısı və ya başağrısı — Hər bir insan həyatının bu və ya digər anında qisaca da olsa baş ağrısı ilə qarşılaşır. Nüfuzlu bir Amerika İnstitutu tərəfindən aparılan sorğuda müəyyən edilib ki, iştirak edən hər dörd nəfərdən üçü keçən bir il ərzındə bir dəfə də olsa baş ağrısından şikayətlənib. Baş ağrısı diqqət mərkəzində saxlanılmalı bir şikayətdir və etinasız münasibət ciddi fəsadlarla nəticələnə bilər. Baş ağrıları fərqli səbəblərdən əmələ gəlir və sağlamlıq üçün təhlükə dərəcəsi də fərqli ola bilir. Odur ki, istənilən baş ağrısı epizoduna ciddi yanaşmaq və onun requlyar xarakter alması hallarında həkimə müraciət etmək vacibdir.
| Baş ağrısı | |
|---|---|
 | |
| XBT-10 | R51 |
| XBT-9 | 339, 784.0 |
| DiseasesDB | 19825 |
| MedlinePlus | 003024 |
| MeSH | D006261 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Baş ağrısının formaları
Baş ağrıları simptomatik və birincili olmaqla iki əsas qrupa bölünür. Simptomatik baş ağrısı dedikdə onun hər hansı bir xəstəliyin şikayəti kimi meydana çıxması nəzərdə tutulur. Məsələn, ümumi soyuqdəymənın əlamətlərindən biri də baş ağrısı ola bilər. Birincili baş ağrısı dedikdə isə müstəqil bir xəstəlik nəzərdə tutulur və bu xəstəliyin müalicəsi üçün spesifk yanaşma tələb olunur. Birincli baş ağrılarına tipik nümunə kimi Miqreni misal göstərmək olar.
Birincili baş ağrılarının növləri:
- Miqren
- Gərginlik baş ağrısı
- Klaster baş ağrısı və digər trigeminal sefalgiyalar
- Paroksizmal hemikraniya
- Konyuktivanın qızarması və göz yaşının axması ilə qısa müddətli birtərəfli nevralgik baş ağrıları (KQNBA)
- Digər birincili baş ağrıları (hemicrania continua, yeni gündəlik davamlı baş ağrısı və s.)
Gərginlik baş ağrıları birincili baş ağrılarının ən çox rast gəlinən növlərindən biridir. Bu zaman gicgah və ya ənsə nahiyəsində, bəzən isə bütöv başda orta intensivlikli ağrı qeyd edilir. Ağrı 30 dəqiqədən bir neçə günə qədər davam edə bilər. Yanaşı olaraq insanlarda “tələffüzün aydın olmaması”, “aydın düşünə bilməmə” kimi hallar qeyd edilir. Bəzi hallarda baş ağrıları ilə yanaşı ürəkbulanma, işıqdan qorxma, küyə qarşı dözümsüzlük kimi əlamətlər də qeyd edilir. Gərginlik başağrılarının səbəbi elmə tam məlum deyil.
Miqren periodik olaraq narahatlıq yaradan və başın yarı hissəsini əhatə edən baş ağrılarıdır. Miqren zamanı ağrılar əsəsən başın bir yarısında olur və ürəkbulanma, qusma, işıqdan qorxma, küyə qarşı dözümsüzlük kimi əlamətlərlə müşayət olunur. Bəzi hallarda miqren zamanı görmə pozğunluğu, iflic kimi hallar da qeyd edilir. Miqrenin müalicəsi ilə daha çox nevropatoloqlar məşğul olurlar və müalicə prosesində individual yanaşma seçilir.
Klaster başağrısı tutmaları dövri olaraq baş verir və adətən 15 dəqiqədən 90-dəqiqəyə qədər dam edir. Bu tip başağrısı çox kəskin və dözülməz olur. Ağrı əsasən göz arxasında hiss edilir və insanlarda gözün xaricə basılması hissini yaradır. Klaster başağrılarının aradan qaldırılmasında Oksigen inhalyasiyasının böyük köməyi olur. Miqren əleyhinə istifadə edilən dərman maddələri də Klaster baş ağrılarında effektiv tətbiq edilir.
Bəzi insanlarda müəyyən yaşdan sonra onurğa sütunun boyun hissəsində degenerativ proseslər baş verir. Bir çox hallarda məhz bu dəyişikliklər baş ağrılarının əsas səbəbi kimi qeyd edilir. Əgər onurğa sütununda olan problem əsas səbəb kimi təsdiq olunursa narkotik tərkibli dərmanlar və xüsusi gimnastika tədbirləri vasitəsilə müalicə aparılır.
Ağrıkəsicilərin uzun müddət qəbul edilməsi təkrarlanan baş ağrılarının yaranmasına gətirib çıxara bilər. Belə hallarda dərman qəbulu nəticəsində baş verən ağrı ilə öncədən mövcud olan ağrını fərqləndirmək çətin olur.
Baş ağrılarının səbəblərindən biri də infeksiyadır. Adi soyuqdəymə nəticəsində dişlər və burunətrafı ciblərdə iltihabi proses baş verə bilər ki, bu da əsas xəstəliklə yanaşı gedən başağrıları verə bilər. Daha ağır hallarda baş beyinin (ensofalit) və ya baş beyin örtüyünün iltihabı (meningit) kəskin baş ağrıları verə bilər.
Baş ağrılarının ən çox rast gəlinən səbəblərindən biri arterial təzyiqin “oynaması”dır. Arterial təzyiqin yüksəlməsi baş ağrılarının daha çox rast gəlinən səbəblərindəndir. Təzyiqin azalması da baş ağrısı törədə bilir.
Həkimə nə zaman müraciət etməli
Tez-tez təkrarlanan baş ağrılarıı zamanı da həkimə müraciət etmək vacibdir. Aşağıdakı hallarda dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır:
- Qəfləti başlayan kəskin baş ağrıları
- Huşsuzluqla müşayət olunan baş ağrıları
- Yaddaşın zəifləməsi ilə müşayət olunan baş ağrıları
- Hərarətin yüksəlməsi ilə müşayət olunan baş ağrıları
- Ətraflarda iflicin yaranması ilə müşayət olunan baş ağrıları
- Ürəkbulanma ilə müşayət olunan baş ağrıları
- 50 yaşından sonra meydana çıxan baş ağrıları
Yuxarıda göstərilən əlamətlər hər hansı bir arzuedilməz vəziyyətin ilkin göstəricisi ola bilər və bu həkim tərəfindən yoxlanılaraq dəqiqləşdirilməlidir.
Uzunmüddətli dərman qəbulu vasitəsilə baş ağrıları sakitləşdirilə bilər. Amma yadda saxlamaq lazımdır ki, uzunmüddətli dərman qəbulunun ağırlaşmaları da var. Bunlara böyrək və qaraciyər zədələnmələri aid edilə bilər.
Yuxarıda göstərilən hallarda siz ilk növbədə ümumi terapevtə müraciət edə bilərsiniz. Terapevtin qərarı ilə siz Burun-qulaq-boğaz həkiminə, nevropatoloqa, diş həkiminə göndərilə bilərsiniz.
Özünüz nə tədbir görə biləriniz?
Təsadüfən meydana çıxan və təkrarlanmayan baş ağrıları zamanı istənilən bir ağrıkəsici dərmandan istifadə edə bilərsiniz. Dərmanın istifadə qaydasını ya aptekdən, ya da dərman qutusunda olan instruksiyadan öyrənə bilərsiniz. Dərman qəbulu zamanı ehtiyatlı olmalısınız. Elə dərmanlar var ki, onlar mədəyə zədələyici təsir göstərir və yeməkdən sonra qəbul edilməlidir. Bunlara Aspirin, , tipli dərmanları misal gətirmək olar. Paracetamol baş ağrılarına qarşı güclü təsir göstərsə də onun həddən ziyadə qəbulu qaraciyər çatışmazlığı törədə bilər.
Baş ağrılarının elə növləri var ki, təmiz havaya çıxmaq, alkoqol və ya nikotin qəbulunu azaltmaq kimi tədbirlərlə aradan qaldırıla bilər. Gərginlik baş ağrıları sakitləşdirici gimnastika, gəzinti kimi tədbirlərlə götürülə bilər. Gərginlik baş ağrılarının əsas səbəblərindən biri strssdir. Stressin azaldılması vasitəsilə təkrarlanan gərginlik baş ağrılarında qurtulmaq olar. Baş ağrıları zamanı akupunktura, massaj kimi vasitələrdə kömək edir.
Mənbə
Lipton RB, Bigal ME, Steiner TJ, Silberstein SD, Olesen J. Classification of primary headaches. Neurology. August 10, 2004;63(3):427-35.
İstinadlar
- Мығмыға гыздырмасы // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 14.
- (PDF). 2016-03-04 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bas agrisi ve ya basagrisi Her bir insan heyatinin bu ve ya diger aninda qisaca da olsa bas agrisi ile qarsilasir Nufuzlu bir Amerika Institutu terefinden aparilan sorguda mueyyen edilib ki istirak eden her dord neferden ucu kecen bir il erzinde bir defe de olsa bas agrisindan sikayetlenib Bas agrisi diqqet merkezinde saxlanilmali bir sikayetdir ve etinasiz munasibet ciddi fesadlarla neticelene biler Bas agrilari ferqli sebeblerden emele gelir ve saglamliq ucun tehluke derecesi de ferqli ola bilir Odur ki istenilen bas agrisi epizoduna ciddi yanasmaq ve onun requlyar xarakter almasi hallarinda hekime muraciet etmek vacibdir Bas agrisiXBT 10 R51XBT 9 339 784 0DiseasesDB 19825MedlinePlus 003024MeSH D006261 Vikianbarda elaqeli mediafayllarBas agrisinin formalariBas agrilari simptomatik ve birincili olmaqla iki esas qrupa bolunur Simptomatik bas agrisi dedikde onun her hansi bir xesteliyin sikayeti kimi meydana cixmasi nezerde tutulur Meselen umumi soyuqdeymenin elametlerinden biri de bas agrisi ola biler Birincili bas agrisi dedikde ise musteqil bir xestelik nezerde tutulur ve bu xesteliyin mualicesi ucun spesifk yanasma teleb olunur Birincli bas agrilarina tipik numune kimi Miqreni misal gostermek olar Birincili bas agrilarinin novleri Miqren Gerginlik bas agrisi Klaster bas agrisi ve diger trigeminal sefalgiyalar Paroksizmal hemikraniya Konyuktivanin qizarmasi ve goz yasinin axmasi ile qisa muddetli birterefli nevralgik bas agrilari KQNBA Diger birincili bas agrilari hemicrania continua yeni gundelik davamli bas agrisi ve s Gerginlik bas agrilari birincili bas agrilarinin en cox rast gelinen novlerinden biridir Bu zaman gicgah ve ya ense nahiyesinde bezen ise butov basda orta intensivlikli agri qeyd edilir Agri 30 deqiqeden bir nece gune qeder davam ede biler Yanasi olaraq insanlarda teleffuzun aydin olmamasi aydin dusune bilmeme kimi hallar qeyd edilir Bezi hallarda bas agrilari ile yanasi urekbulanma isiqdan qorxma kuye qarsi dozumsuzluk kimi elametler de qeyd edilir Gerginlik basagrilarinin sebebi elme tam melum deyil Miqren periodik olaraq narahatliq yaradan ve basin yari hissesini ehate eden bas agrilaridir Miqren zamani agrilar esesen basin bir yarisinda olur ve urekbulanma qusma isiqdan qorxma kuye qarsi dozumsuzluk kimi elametlerle musayet olunur Bezi hallarda miqren zamani gorme pozgunlugu iflic kimi hallar da qeyd edilir Miqrenin mualicesi ile daha cox nevropatoloqlar mesgul olurlar ve mualice prosesinde individual yanasma secilir Klaster basagrisi tutmalari dovri olaraq bas verir ve adeten 15 deqiqeden 90 deqiqeye qeder dam edir Bu tip basagrisi cox keskin ve dozulmez olur Agri esasen goz arxasinda hiss edilir ve insanlarda gozun xarice basilmasi hissini yaradir Klaster basagrilarinin aradan qaldirilmasinda Oksigen inhalyasiyasinin boyuk komeyi olur Miqren eleyhine istifade edilen derman maddeleri de Klaster bas agrilarinda effektiv tetbiq edilir Bezi insanlarda mueyyen yasdan sonra onurga sutunun boyun hissesinde degenerativ prosesler bas verir Bir cox hallarda mehz bu deyisiklikler bas agrilarinin esas sebebi kimi qeyd edilir Eger onurga sutununda olan problem esas sebeb kimi tesdiq olunursa narkotik terkibli dermanlar ve xususi gimnastika tedbirleri vasitesile mualice aparilir Agrikesicilerin uzun muddet qebul edilmesi tekrarlanan bas agrilarinin yaranmasina getirib cixara biler Bele hallarda derman qebulu neticesinde bas veren agri ile onceden movcud olan agrini ferqlendirmek cetin olur Bas agrilarinin sebeblerinden biri de infeksiyadir Adi soyuqdeyme neticesinde disler ve burunetrafi ciblerde iltihabi proses bas vere biler ki bu da esas xestelikle yanasi geden basagrilari vere biler Daha agir hallarda bas beyinin ensofalit ve ya bas beyin ortuyunun iltihabi meningit keskin bas agrilari vere biler Bas agrilarinin en cox rast gelinen sebeblerinden biri arterial tezyiqin oynamasi dir Arterial tezyiqin yukselmesi bas agrilarinin daha cox rast gelinen sebeblerindendir Tezyiqin azalmasi da bas agrisi torede bilir Hekime ne zaman muraciet etmeliTez tez tekrarlanan bas agrilarii zamani da hekime muraciet etmek vacibdir Asagidaki hallarda derhal hekime muraciet etmek lazimdir Qefleti baslayan keskin bas agrilari Hussuzluqla musayet olunan bas agrilari Yaddasin zeiflemesi ile musayet olunan bas agrilari Heraretin yukselmesi ile musayet olunan bas agrilari Etraflarda iflicin yaranmasi ile musayet olunan bas agrilari Urekbulanma ile musayet olunan bas agrilari 50 yasindan sonra meydana cixan bas agrilari Yuxarida gosterilen elametler her hansi bir arzuedilmez veziyyetin ilkin gostericisi ola biler ve bu hekim terefinden yoxlanilaraq deqiqlesdirilmelidir Uzunmuddetli derman qebulu vasitesile bas agrilari sakitlesdirile biler Amma yadda saxlamaq lazimdir ki uzunmuddetli derman qebulunun agirlasmalari da var Bunlara boyrek ve qaraciyer zedelenmeleri aid edile biler Yuxarida gosterilen hallarda siz ilk novbede umumi terapevte muraciet ede bilersiniz Terapevtin qerari ile siz Burun qulaq bogaz hekimine nevropatoloqa dis hekimine gonderile bilersiniz Ozunuz ne tedbir gore bileriniz Tesadufen meydana cixan ve tekrarlanmayan bas agrilari zamani istenilen bir agrikesici dermandan istifade ede bilersiniz Dermanin istifade qaydasini ya aptekden ya da derman qutusunda olan instruksiyadan oyrene bilersiniz Derman qebulu zamani ehtiyatli olmalisiniz Ele dermanlar var ki onlar medeye zedeleyici tesir gosterir ve yemekden sonra qebul edilmelidir Bunlara Aspirin tipli dermanlari misal getirmek olar Paracetamol bas agrilarina qarsi guclu tesir gosterse de onun hedden ziyade qebulu qaraciyer catismazligi torede biler Bas agrilarinin ele novleri var ki temiz havaya cixmaq alkoqol ve ya nikotin qebulunu azaltmaq kimi tedbirlerle aradan qaldirila biler Gerginlik bas agrilari sakitlesdirici gimnastika gezinti kimi tedbirlerle goturule biler Gerginlik bas agrilarinin esas sebeblerinden biri strssdir Stressin azaldilmasi vasitesile tekrarlanan gerginlik bas agrilarinda qurtulmaq olar Bas agrilari zamani akupunktura massaj kimi vasitelerde komek edir MenbeLipton RB Bigal ME Steiner TJ Silberstein SD Olesen J Classification of primary headaches Neurology August 10 2004 63 3 427 35 IstinadlarMygmyga gyzdyrmasy Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 S 14 PDF 2016 03 04 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 09 17