Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Başlıq sistemi, raket, peyk, döyüş raketi, təyyarə, helikopter, gəmi və ya oxşar nəqliyyat vasitəsinin iki və ya üç ölçülü mühitdə başqa bir yeri tərk etməsi və gəlişinin proqramlaşdırıldığı başqa bir yerə çatmasına imkan verən elektromexaniki cihaz və ya cihazlara verilən ümumi addır. Xüsusilə hərbi terminologiyada bu termin heç bir insanın nəzarəti olmadan avtonom (muxtar) naviqasiya qabiliyyəti olan nəqliyyat vasitələri üçün istifadə olunur. İstismarında yüksək insan töhfəsi tələb edən oxşar sistemlərə naviqasiya sistemləri deyilir və bunlar başlıq sistemlərindən fərqli bir kateqoriyada qiymətləndirilirlər.
Tarixi
Başlıq sistemləri hərbi sahədə ilk dəfə İkinci dünya müharibəsində almanların hazırladığı V-1 raketində istifadə edildi. Bu raketdə istifadə olunan başlıq sistemi uçuş istiqamətini sabit saxlamaq üçün quraşdırılmış sadə bir giroskop, uçuş vaxtını və beləliklə hədəfə olan məsafəni təyin etmək üçün istifadə edilən bir sürət sensoru, hündürlüyü təyin etmək üçün istifadə edilən bir altimeter və bütün bu başlıq sistemi elementlərindən gələn məlumatları birləşdirərək emal edərək raketi hədəfə doğru istiqamətləndirmək üçün nəzərdə tutulmuş olan alt sistemlərdən ibarət idi.
İşləmə prinsipi
Başlıq sistemi üç əsas vəzifə qrupundan ibarətdir: giriş qrupu, əməliyyat qrupu və çıxış qrupu. Giriş qrupu müxtəlif antenalardan, mikrofonlardan, qəbuledicidən, kameradan, sensordan və digər xam məlumat giriş modullarından ibarət ola bilər. Əməliyyat qrupu bir və ya daha çox mərkəzi emal bölməsindən (CPU) və elektron tənzimləmə, manipulyasiya və dəstək bölmələrindən ibarətdir və funksiyası, giriş qrupu cihazlarından xammal məlumatlarını müəyyən alqoritmlərə uyğun tərtib etmək, zəruri hallarda əvvəllər yaradılmış verilənlər bazalarındakı dəyərləri və avtonom idarə olunan nəqliyyat vasitəsinin istiqamət, müəyyən bir istinad nöqtəsinə və ya hədəfə görə mövqe, sürət, sürətlənmə və s. ədədi dəyərlərini dəyişdirib-dəyişdirməmək və ya döyüş başlığını, məsələn nəqliyyat vasitəsində işə salmağın vaxtı olub olmadığını təyin etməkdir. Qəbul edilmiş qərarlar davamlı olaraq çıxış qrupu cihazlarına ötürülür. Bunlar mühərriklər, servolar və aktuatorlar, nasoslar, turbinlər, elektromexaniki qurğular, detonatorlar, ötürücü antenalar, qanadlar və qanadcıqlar ola bilər. Bu sistem elementləri, real vaxt rejimində idarə olunan nəqliyyat vasitəsinə, əməliyyat qrupundan və real vaxtdan gələn əmrlərə uyğun olaraq, tapşırıqda tələb olunan işləri yüksək dəqiqliklə yerinə yetirməyə imkan verir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Basliq sistemi raket peyk doyus raketi teyyare helikopter gemi ve ya oxsar neqliyyat vasitesinin iki ve ya uc olculu muhitde basqa bir yeri terk etmesi ve gelisinin proqramlasdirildigi basqa bir yere catmasina imkan veren elektromexaniki cihaz ve ya cihazlara verilen umumi addir Xususile herbi terminologiyada bu termin hec bir insanin nezareti olmadan avtonom muxtar naviqasiya qabiliyyeti olan neqliyyat vasiteleri ucun istifade olunur Istismarinda yuksek insan tohfesi teleb eden oxsar sistemlere naviqasiya sistemleri deyilir ve bunlar basliq sistemlerinden ferqli bir kateqoriyada qiymetlendirilirler TarixiBasliq sistemleri herbi sahede ilk defe Ikinci dunya muharibesinde almanlarin hazirladigi V 1 raketinde istifade edildi Bu raketde istifade olunan basliq sistemi ucus istiqametini sabit saxlamaq ucun qurasdirilmis sade bir giroskop ucus vaxtini ve belelikle hedefe olan mesafeni teyin etmek ucun istifade edilen bir suret sensoru hundurluyu teyin etmek ucun istifade edilen bir altimeter ve butun bu basliq sistemi elementlerinden gelen melumatlari birlesdirerek emal ederek raketi hedefe dogru istiqametlendirmek ucun nezerde tutulmus olan alt sistemlerden ibaret idi Isleme prinsipiBasliq sistemi uc esas vezife qrupundan ibaretdir giris qrupu emeliyyat qrupu ve cixis qrupu Giris qrupu muxtelif antenalardan mikrofonlardan qebulediciden kameradan sensordan ve diger xam melumat giris modullarindan ibaret ola biler Emeliyyat qrupu bir ve ya daha cox merkezi emal bolmesinden CPU ve elektron tenzimleme manipulyasiya ve destek bolmelerinden ibaretdir ve funksiyasi giris qrupu cihazlarindan xammal melumatlarini mueyyen alqoritmlere uygun tertib etmek zeruri hallarda evveller yaradilmis verilenler bazalarindaki deyerleri ve avtonom idare olunan neqliyyat vasitesinin istiqamet mueyyen bir istinad noqtesine ve ya hedefe gore movqe suret suretlenme ve s ededi deyerlerini deyisdirib deyisdirmemek ve ya doyus basligini meselen neqliyyat vasitesinde ise salmagin vaxti olub olmadigini teyin etmekdir Qebul edilmis qerarlar davamli olaraq cixis qrupu cihazlarina oturulur Bunlar muherrikler servolar ve aktuatorlar nasoslar turbinler elektromexaniki qurgular detonatorlar oturucu antenalar qanadlar ve qanadciqlar ola biler Bu sistem elementleri real vaxt rejiminde idare olunan neqliyyat vasitesine emeliyyat qrupundan ve real vaxtdan gelen emrlere uygun olaraq tapsiriqda teleb olunan isleri yuksek deqiqlikle yerine yetirmeye imkan verir