Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Böyük Bulqar xanlığı (: Παλαιά Μεγάλη Βουλγαρία, Palaiá Megálē Voulgaría) — VII əsrdə Avropada, indiki Ukraynanın cənubunda və Rusiyanın cənub-qərbində mövcud olan bir dövlət.
| Tarixi dövlət | |||
| Böyük Bulqar xanlığı | |||
|---|---|---|---|
| |||
 | |||
| | |||
| Dilləri | Krım qot dili, Bulqar dili, Orta yunan dili | ||
| Rəsmi dilləri | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Bulqar sözünün mənası "qarışmaq" deməkdir. Böyük Bulqar dövlətinin qurucusu Qurd (Qubrad) xaqan hesab olunur.
665-ci ildə Qurd xaqanın ölümündən sonra Böyük Bulqar dövləti zəiflədi və xəzərlərin hücumu nəticəsində iki hissəyə parçalandı. Dunay Bulqar dövləti və Volqa Bulqar dövləti yarandı.
Tarixi
630–635-ci illər arasında Xan Kubrat Bolqarları Türk xaqanlığının(588–639) tabeliyindən xilas etdi, Onogur Bulqarlarını Kutrigur və Utiqur qəbilələri ilə vahid bir qayda altında birləşdirməyi bacardı və güclü bir konfederasiya yaratdı, Qərbi Avropada orta əsr müəllifləri tərəfindən Köhnə Böyük Bolqarıstan(630–665) adlandırıldı. Ancaq qurulan dövlət uzun ömürlü olmadı. Kubrat xanın 665-ci ildə ölümündən sonra oğlanları Batbayan,Asparux və Altsek arasında hakimiyyət uğrunda çəkişmə başladı və xaqanlıq iki yerə parçalandı.
Asparux xan
Bulqar-Türk dövlətinin qurucusu Asparux (643–701) xan idi. O, 679-cu ildə Bizansı məğlub edərək cənub-şərqi Avropada müstəqil Bulqar-Türk dövlətini qurdu. 681-ci ildə Bizansla Asparux xan arasında sülh müqaviləsi bağlandı. Asparux xanın başçılığı ilə Bolqarların bir hissəsi Dunay sahillərinə köçüb getdi, və indiki Bolqarıstan ərazisində məskunlaşdı. Nəticədə Birinci Bulqar dövləti (681–1018) yarandı. Kubratın böyük oğlu Batbayan (Bayan) isə Xəzərlərin hökmdarlığı altında yaşamağa razı olmuş və Xəzərlərə qatılmışlar. Kubratın üçüncü oğlu Altsek xan isə Avar xanlığı hakimiyyətinə sığınmışdı.
Xəzərlər bu dövləti məğlub etməyi bacarmışlar. Xəzərlərin hakimiyyəti altında yaşamağa razı qalan bulqarlara Quru Bolqarlar deyilir. Xalqın ən əhəmiyyətli hissələrindən bir qismi şimala köç edib İdil bulqarları dövlətini qurdular və və şimala köç edən İdil bulqarlarına Ağ Bolqarlar da deyilər. Ağ bulqarlardan bugünkü Çuvaşlar xalqı meydana gəlmişdir. Digər bir qrupun isə avarlara qatılaraq daha da qərbə, orta Avropaya doğru köç etdiyi güman edilir.
Mənbə
- [1]
- Old Great Bulgaria — facts and sources, hebrew, latin, greek
- http://www.kroraina.com/bulgar/bg_ha_atanas/index.html
- http://groznijat.tripod.com/bulgar/schmitt.html
- John of Nikiu pp.47
Xarici keçidlər
- Bulqar dövləti
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk Bulqar xanligi Palaia Megalh Boylgaria Palaia Megale Voulgaria VII esrde Avropada indiki Ukraynanin cenubunda ve Rusiyanin cenub qerbinde movcud olan bir dovlet Tarixi dovletBoyuk Bulqar xanligiGerb632 668Dilleri Krim qot dili Bulqar dili Orta yunan diliResmi dilleri Bulqar dili Vikianbarda elaqeli mediafayllarAsparux xan 643 701 Bulqar sozunun menasi qarismaq demekdir Boyuk Bulqar dovletinin qurucusu Qurd Qubrad xaqan hesab olunur 665 ci ilde Qurd xaqanin olumunden sonra Boyuk Bulqar dovleti zeifledi ve xezerlerin hucumu neticesinde iki hisseye parcalandi Dunay Bulqar dovleti ve Volqa Bulqar dovleti yarandi TarixiBulqarlar ve Slavlar VI VIIesrlerde 630 635 ci iller arasinda Xan Kubrat Bolqarlari Turk xaqanliginin 588 639 tabeliyinden xilas etdi Onogur Bulqarlarini Kutrigur ve Utiqur qebileleri ile vahid bir qayda altinda birlesdirmeyi bacardi ve guclu bir konfederasiya yaratdi Qerbi Avropada orta esr muellifleri terefinden Kohne Boyuk Bolqaristan 630 665 adlandirildi Ancaq qurulan dovlet uzun omurlu olmadi Kubrat xanin 665 ci ilde olumunden sonra oglanlari Batbayan Asparux ve Altsek arasinda hakimiyyet ugrunda cekisme basladi ve xaqanliq iki yere parcalandi Asparux xanBulqar Turk dovletinin qurucusu Asparux 643 701 xan idi O 679 cu ilde Bizansi meglub ederek cenub serqi Avropada musteqil Bulqar Turk dovletini qurdu 681 ci ilde Bizansla Asparux xan arasinda sulh muqavilesi baglandi Asparux xanin basciligi ile Bolqarlarin bir hissesi Dunay sahillerine kocub getdi ve indiki Bolqaristan erazisinde meskunlasdi Neticede Birinci Bulqar dovleti 681 1018 yarandi Kubratin boyuk oglu Batbayan Bayan ise Xezerlerin hokmdarligi altinda yasamaga razi olmus ve Xezerlere qatilmislar Kubratin ucuncu oglu Altsek xan ise Avar xanligi hakimiyyetine siginmisdi Xezerler bu dovleti meglub etmeyi bacarmislar Xezerlerin hakimiyyeti altinda yasamaga razi qalan bulqarlara Quru Bolqarlar deyilir Xalqin en ehemiyyetli hisselerinden bir qismi simala koc edib Idil bulqarlari dovletini qurdular ve ve simala koc eden Idil bulqarlarina Ag Bolqarlar da deyiler Ag bulqarlardan bugunku Cuvaslar xalqi meydana gelmisdir Diger bir qrupun ise avarlara qatilaraq daha da qerbe orta Avropaya dogru koc etdiyi guman edilir Menbe 1 Old Great Bulgaria facts and sources hebrew latin greek http www kroraina com bulgar bg ha atanas index html http groznijat tripod com bulgar schmitt html John of Nikiu pp 47Xarici kecidlerBulqar dovleti