Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüseyn Məşədi Cəfərqulu oğlu (1868 və ya 1875, Bozalqanlı – 13 noyabr 1941, Bozalqanlı, Tovuz rayonu) — Azərbaycan aşığı, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1940).
| Aşıq Hüseyn Bozalqanlı | |
|---|---|
| Hüseyn Məşədi Cəfərqulu oğlu Quliyev | |
 | |
| Təxəllüsü | Гусейн Бозалганлы |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 13 noyabr 1941 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
| Əsərlərinin dili | Azərbaycan dili |
| Janr | dastan |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |  |
 Aşıq Hüseyn Bozalqanlı Vikimənbədə | |
Həyatı
Aşıq Hüseyn Bozalqanlı 1863-ci ildə Tovuz rayonunda Bozalqanlı kəndində anadan olub. Kənddə yeni açılan dini məktəbdə, molla Səməd Axundun məktəbində üç il təhsil alıb, ərəb və fars dillərini mükəmməl öyrənib. Çox kiçik yaşlarından şerə, sənətə bağlanıb, hələ on iki yaşında ikən şer yazmağa başlayıb. Toylarda, məclislərdə aşıqlara qulaq asıb, aşıq sənətinə də uşaqlıqdan valeh olub. Cəmi üç ay aşıq Məmmədquluya şagird olub. Fitri istedada malik olan Hüseyn toylarda, ziyafətlərdə bacarıqlı aşıq kimi şöhrət qazanıb. Bu, təsadüfi deyildi — Hüseyn haqq aşığı idi, dərsi də ona möcüzələr yaradan Allah vermişdi. Aşıq Hüseyn Bozalqanlı həmişə hazırcavab, özünə inamlı olub. Atası Məşədi Cəfərqulu kimi comərdliyi, qəhrəmanlığı ilə seçilən nadir şəxsiyyətlərdən biri hesab edilib. O, həmişə üstündə sazla yanaşı, mauzer də gəzdirərmiş…
Aşıqlarla deyişmədə heç vaxt sözünü birinci deməzmiş, öz rəqibinə fürsət verər və nəticədə təmkinilə qalib gələrmiş. Görkəmli sənətkar Qurbani, Abbas Tufarqanlı, Vaqif kimi sənətkarların irsilə tərbiyələnən, aşıq poeziyasının bütün formalarında yaratdığı şerlərlə — gözəlləmələr, qoşmalar, təcnislər, dodaqdəyməzlər, divanilər, gəraylılar, dastanları ilə aşıq və şairlər içərisində həmişə seçilərmiş. Azərbaycan xalq yaradıcılığının inkişafında da Aşıq Hüseynin böyük xidməti olub. O, "Qara Tanrıverdi", "Nəriman", "Xanlar", "Hacı Tağı" dastanlarının yaradıcısıdır. "Koroğlu" dastanının ən kamil bilicisi məhz Aşıq Hüseyn hesab edilib. Dastanın bir neçə qolu — "Koroğlunun Toqat səfəri", "Bağdad səfəri", "Həmzənin Qıratı aparması", "Koroğlunun vuruşması" və s. qolları Aşıq Hüseynin dilindən yazılıb. Bu böyük sənətkar dövrünün görkəmli tarixi şəxsiyyətləri ilə qarşılaşıb və həmişə də onların məhəbbətini qazanıb. 1917–1922-ci illərdə Həmid Sultanovun tapşırığı ilə tez-tez Aşıq Hüseyn, Aşıq Mirzə və Xəyyam Mirzədən ibarət aşıq məclisi təşkil olunarmış…
Metex qalasında həbsdə olarkən N. Nərimanovla yaxından tanış olur və sonradan "Qoca Şərqin Nərimanı gəlirmi?" şerini və "Nəriman" dastanını yazır. Bədahətən söz deməkdə də Aşıq Hüseynin əvəzi olmayıb. Buna görə də sevimli xalq şairimiz Səməd Vurğun onu "əli qılınclı şair" adlandırar və həmişə ona dərin məhəbbət bəsləyərdi. "Geri dur" müxəmməsi və digər şerlərindən aydın olur ki, Hüseyn Bozalqanlı Sədi, Firdovsi, Füzuli kimi klassiklərin əsərlərinə dərindən bələd olub. Satira isə onun yaradıcılığında xüsusi yer tutub. Müxəmməslərində satirik poeziyamızın novatoru Sabir duyğuları duyulur. 1940-cı ildə yazdığı "Bilin" müxəmməsi buna gözəl misaldır:
Səhər durur kolxozçular Tarlaya katan aparır, Qəprətivə gələn malı Kölgədə yatan aparır, Növbədəki durub baxır Qarzınka atan aparır, Artıq çıxan qazanc pullar, Özünə cibistandı, bilin.
Ölməz sənətkar yaşadığı mühitdə baş verən hadisələrə çox həssaslıqla yanaşar, ona açıq münasibətini bildirərdi. O, 1906-cı ildə törədilən erməni-müsəlman davasını, millət qırğınını çox uzaqgörənliklə qabaqcadan duyur və öz şerində əks edirdi. "Lənət" şerində bu qırğını, ədavəti törədəni açıq-aşkar lənətləyir:
Kəsib dar bədəni deyirlər: dayan!
Hayes, türkes, ermənisən, müsəlman?
Arifsənsə mənasını anla, qan, Gizlində min əməl tutana lənət!
Aşıq Hüseynin bütün şerləri zəngin xalq təcrübəsinə əsaslanan ibrətamiz nəsihətlərdir, sınaqlardan çıxmış həyat fəlsəfəsidir. Onun fəlsəfi fikirləri, dini baxışları, həyatın yaranması haqqında şerləri aşığın dünyagörüşünün nə qədər kamil olduğunu bir daha sübut edir:
Cəlili-cabbarım, Qadiri-muxtar, Altı gündə bu dünyanı çəkibdi. On səkkiz min aləm küllü hər nə var, Ərşi, kürsü, nöh asmanı çəkibdi.
1937-ci il noyabrın 13-də aşıq Hüseyn Bozalqanlı Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü və ittifaq nəzdində olan aşıqlar bölməsinin rəhbəri seçilib. Ustad sənətkar I və II Aşıqlar qurultaylarının, eləcə də, Moskvada keçirilən Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüklərinin iştirakçısı olub. Şairin əməyi dövlət tərəfindən çox yüksək qiymətləndirilib. O, "Şərəf nişanı" ordeni və fəxri fərmanla mükafatlandırılıb, 1941-ci il oktyabrın 16-da isə ən yüksək fəxri ada — Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi adına layiq görülüb. Ölməz sənətkarin on dörd şagirdi olub. O, müasirləri məşhur Aşıq Ələsgər, Növrəs İman, Aşıq Ağacan, Xəyyam Mirzə, Qazaxlı Mirzə Səməd, şair Vəli, şair Nəcəf və başqaları ilə deyişib. Hüseyn Bozalqanlı 1941-ci il noyabrın 13-də vəfat edib. Qəbri Bozalqanlı kəndinin el qəbiristanlığındadır.
Kitabları
- Aşıq Hüseyn Bozalqanlı. Seçilmiş əsərləri. II cilddə, 1-ci c., Bakı: Vətən, 2015, 316 s.
Mənbə
- Aşıqlar. (toplayanı: Hümmət Əlizadə), Bakı, "Azərnəşr", 1938. səh.207–213.
- Maşallah Xudubəyli. "Mənim sazlı-sözlü dünyam". Bakı, "Elm və təhsil"-2010. səh.73–79
- Teymur Əhmədov. Azərbaycan yazıçıları (XX–XXI yüzillikdə), ensiklopedik məlumat kitabı, "Nurlar", Bakı, 2011.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2019-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-16.
- Azərbaycan Aşıqlar Birliyi. (PDF) (az.). “Zərdabi Nəşr” MMC nəşriyyatı. 2020. Archived from the original on 2023-06-16. İstifadə tarixi: 17 iyun 2023.
Xarici keçidlər
- Əli qılınclı şair 2005-11-27 at the Wayback Machine
- http://azab.az/ustad/76-aedq-hgseyn-bozalqanld.html 2016-03-07 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Asiq Huseyn Huseyn Mesedi Ceferqulu oglu 1868 ve ya 1875 Bozalqanli 13 noyabr 1941 Bozalqanli Tovuz rayonu Azerbaycan asigi Azerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi 1940 Asiq Huseyn BozalqanliHuseyn Mesedi Ceferqulu oglu QuliyevTexellusu Gusejn BozalganlyDogum tarixi 1863Dogum yeri Bozalqanli Tovuz rayonuVefat tarixi 13 noyabr 1941 1941 11 13 Vefat yeri Bozalqanli Tovuz rayonu Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri BozalqanliFealiyyeti sair yaziciEserlerinin dili Azerbaycan diliJanr dastanUzvluyu Azerbaycan Yazicilar BirliyiMukafatlariAsiq Huseyn Bozalqanli VikimenbedeHeyatiAsiq Huseyn Bozalqanli 1863 ci ilde Tovuz rayonunda Bozalqanli kendinde anadan olub Kendde yeni acilan dini mektebde molla Semed Axundun mektebinde uc il tehsil alib ereb ve fars dillerini mukemmel oyrenib Cox kicik yaslarindan sere senete baglanib hele on iki yasinda iken ser yazmaga baslayib Toylarda meclislerde asiqlara qulaq asib asiq senetine de usaqliqdan valeh olub Cemi uc ay asiq Memmedquluya sagird olub Fitri istedada malik olan Huseyn toylarda ziyafetlerde bacariqli asiq kimi sohret qazanib Bu tesadufi deyildi Huseyn haqq asigi idi dersi de ona mocuzeler yaradan Allah vermisdi Asiq Huseyn Bozalqanli hemise hazircavab ozune inamli olub Atasi Mesedi Ceferqulu kimi comerdliyi qehremanligi ile secilen nadir sexsiyyetlerden biri hesab edilib O hemise ustunde sazla yanasi mauzer de gezdirermis Asiqlarla deyismede hec vaxt sozunu birinci demezmis oz reqibine furset verer ve neticede temkinile qalib gelermis Gorkemli senetkar Qurbani Abbas Tufarqanli Vaqif kimi senetkarlarin irsile terbiyelenen asiq poeziyasinin butun formalarinda yaratdigi serlerle gozellemeler qosmalar tecnisler dodaqdeymezler divaniler geraylilar dastanlari ile asiq ve sairler icerisinde hemise secilermis Azerbaycan xalq yaradiciliginin inkisafinda da Asiq Huseynin boyuk xidmeti olub O Qara Tanriverdi Neriman Xanlar Haci Tagi dastanlarinin yaradicisidir Koroglu dastaninin en kamil bilicisi mehz Asiq Huseyn hesab edilib Dastanin bir nece qolu Koroglunun Toqat seferi Bagdad seferi Hemzenin Qirati aparmasi Koroglunun vurusmasi ve s qollari Asiq Huseynin dilinden yazilib Bu boyuk senetkar dovrunun gorkemli tarixi sexsiyyetleri ile qarsilasib ve hemise de onlarin mehebbetini qazanib 1917 1922 ci illerde Hemid Sultanovun tapsirigi ile tez tez Asiq Huseyn Asiq Mirze ve Xeyyam Mirzeden ibaret asiq meclisi teskil olunarmis Metex qalasinda hebsde olarken N Nerimanovla yaxindan tanis olur ve sonradan Qoca Serqin Nerimani gelirmi serini ve Neriman dastanini yazir Bedaheten soz demekde de Asiq Huseynin evezi olmayib Buna gore de sevimli xalq sairimiz Semed Vurgun onu eli qilincli sair adlandirar ve hemise ona derin mehebbet besleyerdi Geri dur muxemmesi ve diger serlerinden aydin olur ki Huseyn Bozalqanli Sedi Firdovsi Fuzuli kimi klassiklerin eserlerine derinden beled olub Satira ise onun yaradiciliginda xususi yer tutub Muxemmeslerinde satirik poeziyamizin novatoru Sabir duygulari duyulur 1940 ci ilde yazdigi Bilin muxemmesi buna gozel misaldir Asiq Husyn Bozalqanliya aid saz Seher durur kolxozcular Tarlaya katan aparir Qepretive gelen mali Kolgede yatan aparir Novbedeki durub baxir Qarzinka atan aparir Artiq cixan qazanc pullar Ozune cibistandi bilin Olmez senetkar yasadigi muhitde bas veren hadiselere cox hessasliqla yanasar ona aciq munasibetini bildirerdi O 1906 ci ilde toredilen ermeni muselman davasini millet qirginini cox uzaqgorenlikle qabaqcadan duyur ve oz serinde eks edirdi Lenet serinde bu qirgini edaveti toredeni aciq askar lenetleyir Kesib dar bedeni deyirler dayan Hayes turkes ermenisen muselman Arifsense menasini anla qan Gizlinde min emel tutana lenet Asiq Huseynin butun serleri zengin xalq tecrubesine esaslanan ibretamiz nesihetlerdir sinaqlardan cixmis heyat felsefesidir Onun felsefi fikirleri dini baxislari heyatin yaranmasi haqqinda serleri asigin dunyagorusunun ne qeder kamil oldugunu bir daha subut edir Celili cabbarim Qadiri muxtar Alti gunde bu dunyani cekibdi On sekkiz min alem kullu her ne var Ersi kursu noh asmani cekibdi 1937 ci il noyabrin 13 de asiq Huseyn Bozalqanli Azerbaycan Yazicilar Ittifaqinin uzvu ve ittifaq nezdinde olan asiqlar bolmesinin rehberi secilib Ustad senetkar I ve II Asiqlar qurultaylarinin elece de Moskvada kecirilen Azerbaycan edebiyyati ve inceseneti ongunluklerinin istirakcisi olub Sairin emeyi dovlet terefinden cox yuksek qiymetlendirilib O Seref nisani ordeni ve fexri fermanla mukafatlandirilib 1941 ci il oktyabrin 16 da ise en yuksek fexri ada Azerbaycanin emekdar incesenet xadimi adina layiq gorulub Olmez senetkarin on dord sagirdi olub O muasirleri meshur Asiq Elesger Novres Iman Asiq Agacan Xeyyam Mirze Qazaxli Mirze Semed sair Veli sair Necef ve basqalari ile deyisib Huseyn Bozalqanli 1941 ci il noyabrin 13 de vefat edib Qebri Bozalqanli kendinin el qebiristanligindadir KitablariAsiq Huseyn Bozalqanli Secilmis eserleri II cildde 1 ci c Baki Veten 2015 316 s MenbeAsiqlar toplayani Hummet Elizade Baki Azernesr 1938 seh 207 213 Masallah Xudubeyli Menim sazli sozlu dunyam Baki Elm ve tehsil 2010 seh 73 79 Teymur Ehmedov Azerbaycan yazicilari XX XXI yuzillikde ensiklopedik melumat kitabi Nurlar Baki 2011 Istinadlar Arxivlenmis suret 2019 09 02 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 16 Azerbaycan Asiqlar Birliyi PDF az Zerdabi Nesr MMC nesriyyati 2020 Archived from the original on 2023 06 16 Istifade tarixi 17 iyun 2023 Xarici kecidlerEli qilincli sair 2005 11 27 at the Wayback Machine http azab az ustad 76 aedq hgseyn bozalqanld html 2016 03 07 at the Wayback MachineVikimenbede Muellif Asiq Huseyn Bozalqanli ile elaqeli melumatlar var