Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Aşur Hüseynov (1920, Ağdam) — 1945-ci ildə "Bunker" əməliyyatında SSRİ xüsusi təyinatlı zəbt qrupunun tərkibində döyüşmüş ilk azərbaycanlı.
| Aşur Hüseynov | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1920 |
| Doğum yeri | |
Bir günlük tələbə
Aşur Hüseynov 1920-ci ildə Ağdam rayonunda anadan olub.
Ailələri 1930-cu ildə o vaxtkı Karyagin – indiki Füzuli rayonuna köçüb.
Füzulidə orta təhsil alıb və 1941-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinə daxil olub.
Universitetə daxil olduğu xəbərini valideynlərinə çatdırar-çatdırmaz Almaniyanın SSRİ-yə hücum etdiyi və müharibənin başlanıldığı rəsmən elan edilir. A. Hüseynov universitetə yalnız bir gün gedə bilir. Onu və yoldaşlarını hərbi komissarlıq Bakıdan Uzaq Şərqə göndərir. Orta məktəbi malakanların məktəbində oxumuş Aşur Hüseynov rus dilində sərbəst danışa bildiyindən yoldaşlarından fərqli olaraq əsgərliyin ilk günləri onun üçün problemsiz ötüşür. İlkin təlimlərdən sonra gənclər müxtəlif qoşunlara bölürlər. Canlı-cüssəli və savadlı olması, eyni zamanda rus dilini yaxşı bilməsi nəzərə alınaraq, A. Hüseynov və bir neçə əsgər Uzaq Şərqdən Qazaxıstana göndərilir. Burada onlar xüsusi təyinatlı batalyonun tərkibinə verilir. Bir müddət səhra və dağ şəraitində ağır təlimlər keçirlər: "Təlimlər çox ağır idi. Təlimlərimizi Baş Qərargahın yüksək rütbəli zabitləri özləri bilavasitə izləyir, nəzarətdə saxlayırdılar. Mənimlə bir yerdə olan iki azərbaycanlıdan biri özünə silahdan atəş açaraq intihar etmək istədi. Ancaq ölmədi. Onu yaralı halda komandir şəxsi heyətin qarşısında güllələdi. Təlimlərə dözə bilməyib qaçanlar da olurdu. Təbii ki onlar da müharibə şərtlərinə uyğun mühakimə olunur və güllələnirdilər".
A. Hüseynov səhra təlimlərindən əlavə alman dilini də az zamanda öyrənir. 1943-cü ilin yayında onları öncə Moskvaya gətirirlər. Burada xüsusi təyinatlılar dəstələrə bölünür və cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində diversiya əməliyyatlarının təşkilinə cəlb olunurlar. A. Hüseynovun daxil olduğu dəstə ilk dəfə döyüş üçün təyyarə vasitəsilə Ukraynanın qərbinə atılır. Burada indiki Ukrayna və Belarusun bəzi rayonları ərazisində infrastrukturu sıradan çıxarır, almanların cəbhəyə əsgər və texnika daşıyan eşelonlarını partladırlar. Bu döyüşlərdə göstərdiyi qəhrəmanlıqlara görə, baş serjant A. Hüseynov xüsusi təyinatlı dəstənin komandiri təyin olunur, ona vaxtından əvvəl zabit rütbəsi verilir. Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin (DTK) tərkibinə daxil olun bu dəstələrdən birinə komandirlik edən A. Hüseynova DTK sədri Lavrenti Beriya tərəfindən xüsusi təşəkkür təqdim olunur.
1944-cü ilin noyabrında A. Hüseynovun dəstəsi də daxil olmaqla 17 "otryad" yenidən formalaşdırılır. İtkilərin yeri doldurulur, dəstələrə öncə 15 gün istirahət verilir. Daha sonra Şimali Qafqazda onlar yenidən, şəhər döyüşləri üçün təlimlər keçməyə başlayırlar. 1945-ci ilin fevral ayında xüsusi təyinatlı bir neçə batalyon artıq mühasirə vəziyyətində olan Berlin civarına dislokasiya olunur.
A. Hüseynov deyir ki, onların batalyonunda ən aşağı rütbəli döyüşçü serjant olub. Batalyona Moskvadan xüsusi göstəriş olmadan cəbhədə vəziyyət necə olur-olsun döyüşə girməmək tapşırığı verilir. Buna görə də batalyon ön cəbhədəki hissələrdən bir qədər arxada saxlanılır, yalnız hər gün zabit heyəti kəşfiyyat məlumatları əsasında xəritə üzərində təlimatlandırılır: "Burada biz sovet ordusunun itkilərinin şahidi idik. Berlin güclü müdafiə olunurdu. Stalinqraddan da güclü müdafiə təşkil olunmuş, istehkamlar, DOT-lar yaradılmışdı. Müttəfiqlərimiz olan ingilis və amerikanlar almanları əsasən artilleriya və aviasiya atəşi ilə yormaq, itkiləri artırmaqla təslimçiliyə sövq etmək istəyirdilər. Buna görə də onlar açıq döyüşə girmirdilər. Lakin sovet qoşunlarına hər nə bahasına olursa-olsun, Berlini tezliklə almaq tapşırığı verilmişdi. Əslində Berlində hər bina, hər küçə, hər metr torpaq uğrunda qanlı döyüş gedirdi. Almanlar sona qədər döyüşür, təslim olmamaq üçün hətta özlərini öldürürdülər. Artıq bizdə olan məlumata görə, onlar 12–15 yaşlı uşaqları da döyüşlərə cəlb edirdilər. Bu uşaqlar sovet ordusuna çox ağır zərbə vururdular. Aprel ayının 14-də almanlar bizim ordunun bir batalyonunu aldadıb Berlin metrosunun tunelinə salmış, sonra da giriş-çıxışı bağlayıb, onları zəhərli tüstü ilə məhv etmişdilər. Amma əmr əmr idi. Geri çəkilmək olmazdı".
Aprelin 19-da Hitlerin uşaqlardan yaratdığı bölük bunkerin yaxınlığındakı bağda sovet ordusunun motoatıcı rotalarından ikisini tam şəkildə məhv edir.
Aprelin 26-da A. Hüseynovgilin iki batalyonunun zabitləri qərargaha çağırılır. Moskvadan gəlmiş Popov familiyalı polkovnik onları təlimatlandırır və sabahı "Bunker" əməliyyatına start verilir.
"Bunker" əməliyyatı
A. Hüseynovun sözlərinə görə, əməliyyata cəlb olunan bütün dəstələrdə hər manqaya DTK-nın Moskvadan gəlmiş bir zabiti daxil edilir. Əməliyyat planı barədə dəstə komandirlərinə yalnız belə məlumat verilir ki, faşist komandirlərinin gizləndiyi bunker zəbt olunmalı, oradakı heyət mümkün olduğu qədər əsir götürülməlidir: "Bizə həmin bunkerlərdə Hitlerin olub-olmaması barədə heç nə deyilməmişdi. Orada müdafiə naziri Rozenberqin, Göbbelsin, həkimlərin, kəşfiyyat nazirinin və bir neçə yüksək rütbəli generalın, xüsusilə də ordu komandanı Keytelin olduğunu deyirdilər. Eyni zamanda, tapşırılmışdı ki, bunker zəbt olunduqda dərhal sənədlər və avadanlıqlar oradan çıxarılmalıdır. Bunkerə bizim dəstələrdən başqa girən həm sovet əsgərləri, həm də xarici kəşfiyyat bölmələri də məhv edilməli idi".
Xüsusi təyinatlı dəstələrin ilk əməliyyatları uğursuz olur. Onlar bunkerin xəritə üzərindəki girişlərini tapmaqda çətinlik çəkirlər. Şəhərin mərkəzi bombardman nəticəsində uçub dağıldığından bu girişlər dağıntılar altında qalır. Hücuma keçən sovet ordusunun bir taqımı təsadüfdən almanların bir zirzəmiyə girib-çıxdığıı görüb ora hücum etsə də taqım tam məhv edilir. Sovet qoşunlarının iki tankı da vurulur.
Bundan sonra, mayın 1-də xüsusi təyinatlı dəstələr həmin ərazi üzərində girişlərin yerini təyin edir və bir girişdən bunkerə daxil olurlar: "Bunker əslində metro tunelinə bənzər, betonlanmış yeraltı yaşayış məskəni idi. Elektriklə işıqlandırılırdı. Burada bayırda atılan bombaların yalnız zəif titrəyişini duymaq olurdu. Biz elə girişdəcə ciddi müqavimətlə üzləşdik. Alman əsgər və zabitləri bunkerin girişində barrikada düzəldib atışmaya başlayır. İlk arakəsmənin götürülməsi çox ağır oldu. Mən orada 31 nəfərlik dəstəmdən 12 nəfəri itirdim. Orada polkovnik-leytenant və kapitan rütbəli 18 alman zabiti vardı. Aralarında qadınlar da vardı. İkisi yaralı idi. Əsir götürmək istədik amma özlərini vurdular. Sonradan bunkerlə bağlı kinolara baxanda mənə gülməli göründü. Guya bunker müqavimətsiz təhvil alınıb. Əslində elə olmadı. Bunker mayın 1-dən 5-dək müqavimət göstərdi. Yerin altında bunun nə olduğunu düşünmək lazımdır. Hansı ki bu döyüşlər demək olar ki zabitlər arasında getdi. Əsasən avtomat və qumbaralardan istifadə edilirdi".
Sonrakı günlərdə ciddi müqavimətlər qarşısında sovet xüsusi təyinatlıları bunkerin otaqlarını zəbt etməyə başlayır. A. Hüseynov deyir ki, bu zaman almanlar ələ keçməsin deyə əksər sənədləri məhv etməyə başlayırlar. Eyni zamanda bəzi otaqlara daxil olduqda oradakı zabitlərin sianid içərək intihar etdikləri məlum olur.
"Bunkerin bəzi hissələrində otaqlardan bir-birinə qapılar açılırdı, labirintə bənzəyirdi. Bu yerdə bizim iki dəstə qaranlıqda bir-biri ilə qarşılaşıb atışmış və çoxlu itki vermişdilər. Bir dəstənin komandiri vardı. Milliyyətcə kalmık idi. O da ölmüşdü. Amma sonradan o biri dəstənin komandiri təltif olundu və heç kim cəzalandırılmadı. Belə bir şey bizim təlimatlarımızda nəzərə alınmışdı. Artıq mayın 3-də mənim dəstəmdə cəmi 6 nəfər qalmışdı. Biz milliyyətcə tatar olan Xubanov soyadlı bir mayorun dəstəsinə birləşdik. Həmin gün bunkerin əsas sənədlər saxlanılan otağını zəbt etmişdik. Orada müasir rabitə avadanlığı da vardı. Radist müqavimət göstərə bilməyib, təslim oldu. Qərargahdan gələn zabitlər oradakı seyfləri bayıra daşıyıb, harasa apardılar. Həmin gün bunkerdən qaçmağa cəhd göstərən 8 faşist generalını həbs etməyə nail olduq. Onlardan biri elə əlimizdə ikən saxladığı zəhəri içib özünü öldürdü. Qalanlarını isə müharibədən çox sonralar, Nrünberq məhkəməsinə dair çəkilmiş sənədli filmdə gördüm".
"Hitler kaput"
A. Hüseynov nə bunkerdə, nə də bayırda Hitlerin və həyat yoldaşının meyitinə rast gəlmədiklərini deyir: "Bayırda bomba çalasının içində qismən yanmış bir kişi və qadın meyiti vardı. Onu da bizim dəstə götürüb tabuta qoydu və həmin cəsədlər Moskvaya yola salındı. Yadımdadır, əsir götürdüyümüz bir alman həkim meyitlərin Göbbels və həyat yoldaşı olduğunu deyirdi. Hitler və yoldaşının intihar etdikləri desələr də, mən şəxsən onların meyitlərinə və ya cəsədlərinin qalıqlarına rastlaşmadım. Biz bunkerdə təxminən 70 alman zabitini əsir götürdük. Onların arasında ordu generalları ilə yanaşı, SS generalları da vardı. O generallardan bayaq dediyim də daxil olmaqla, 4–5 nəfər intihar etdi. Amma qalanları xüsusi istintaq qrupuna verildi. Bunkerdə ölən almanların sayı isə 150-dən çox idi. Onlar ya müqavimət göstərib həlak olmuşdular, ya da zəhər içərək. Onların hamısı ümumi əsgəri qəbiristanlıqda, elə bizim əsgərlərlə bir məzarda dəfn edildilər".
Müttəfiqlər haradan peyda oldu
Sovet xüsusi təyinatlıları Hitlerin bunkerində döyüş apardıqları vaxt müttəfiq kəşfiyyatı bunkeri ələ keçirmək üçün xüsusi əməliyyata başlayır. Lakin bu, gecikmiş əməliyyat olur. Amerikan və ingilis xüsusi təyinatlıları bir alman zabitinin bələdçiliyi ilə bunkerə daxil olduqda artıq sovet xüsusi təyinatlıları 6 otaqlı və 4 zallı bunkeri cəmi 4 otağı istisna olunmaqla demək olar ki zəbt etmişdi. Ayrılıqda fəaliyyət göstərən müttəfiqlərin dəstələri isə mayın 4-də bir zalda üz-üzə gəlir və bu atışmada hər iki tərəf ağır itkilər verir. Lakin sovet qüvvələri üstünlük qazanaraq, bir ingilis zabitini əsir götürdükdən sonra vəziyyət aydın olur: "Mən o döyüşdə iki yerdən yüngül yaralandım. Biz müttəfiqlərin zəbt etdiyi zallara daxil olanda orada güllə izləri və partlayış nişanələri istisna olunmaqla nə ingilislərin öldürdükləri almanların meyitlərinə, nə də digər əşyalara rast gəlmədik. Müttəfiqlərimiz bütün sənədləri və avadanlıqları bizim kimi oradan çıxarmışdılar. Orada nə baş verdiyini bu günə qədər anlaya bilmirəm. Bu bölmədə dəmir və arasına qum doldurulmuş qapılı iki yataq otağı və iş kabineti vardı. Həmin otaqları ingilislərdən və bizimkilərdən təşkil olunmuş bir qrupun mühafizəsinə verdilər. Otaqlarda nə vardı, bilmirəm. Amma sonrakı günlərdə amerikanlar, ingilislər və bizim zabitlər o otaqlarda xeyli araşdırmalar apardılar. Maraqlısı odur ki həmin mühafizə qrupunun əsgərləri araşdırmalar başa çatandan sonra elə bunkerdəcə kimlərinsə tərəfindən öldürülmüşdülər".
və sonra
Müharibə başa çatandan sonra, A. Hüseynov 1945-ci ilin noyabr ayında ordudan tərxis olunub. Artıq bu zaman o, 9 orden və medalla, Beriya və Stalindən üst-üstə 7 təşəkkürlə təltif olunmuşdu. Öncə ona DTK sıralarında qalıb işləmək təklif olunsa da, qardaşının müharibədə həlak olması, atasının dünyasını dəyişməsi, kənddə anası və bacısının tənha qalması səbəbindən Azərbaycana qayıdır. Bu zaman ona xidmət dövründə, xüsusilə də "Bunker əməliyyatı" ilə bağlı hadisələri heç bir yerdə danışmamaq barədə öhdəçiliyə imza atdırılır. Azərbaycana qayıtdıqdan bir il sonra ali təhsilini davam etdirib. Hüquq-mühafizə orqanlarında və partiya strukturlarında çalışıb.
Mənbə
- Hitlerin bunkerində döyüşmüş azərbaycanlının şok hekayəti 2010-11-30 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Asur Huseynov 1920 Agdam 1945 ci ilde Bunker emeliyyatinda SSRI xususi teyinatli zebt qrupunun terkibinde doyusmus ilk azerbaycanli Asur HuseynovDogum tarixi 1920Dogum yeri Agdam Susa qezasiBir gunluk telebeAsur Huseynov 1920 ci ilde Agdam rayonunda anadan olub Aileleri 1930 cu ilde o vaxtki Karyagin indiki Fuzuli rayonuna kocub Fuzulide orta tehsil alib ve 1941 ci ilde Baki Dovlet Universitetine daxil olub Universitete daxil oldugu xeberini valideynlerine catdirar catdirmaz Almaniyanin SSRI ye hucum etdiyi ve muharibenin baslanildigi resmen elan edilir A Huseynov universitete yalniz bir gun gede bilir Onu ve yoldaslarini herbi komissarliq Bakidan Uzaq Serqe gonderir Orta mektebi malakanlarin mektebinde oxumus Asur Huseynov rus dilinde serbest danisa bildiyinden yoldaslarindan ferqli olaraq esgerliyin ilk gunleri onun ucun problemsiz otusur Ilkin telimlerden sonra gencler muxtelif qosunlara bolurler Canli cusseli ve savadli olmasi eyni zamanda rus dilini yaxsi bilmesi nezere alinaraq A Huseynov ve bir nece esger Uzaq Serqden Qazaxistana gonderilir Burada onlar xususi teyinatli batalyonun terkibine verilir Bir muddet sehra ve dag seraitinde agir telimler kecirler Telimler cox agir idi Telimlerimizi Bas Qerargahin yuksek rutbeli zabitleri ozleri bilavasite izleyir nezaretde saxlayirdilar Menimle bir yerde olan iki azerbaycanlidan biri ozune silahdan ates acaraq intihar etmek istedi Ancaq olmedi Onu yarali halda komandir sexsi heyetin qarsisinda gulleledi Telimlere doze bilmeyib qacanlar da olurdu Tebii ki onlar da muharibe sertlerine uygun muhakime olunur ve gullelenirdiler A Huseynov sehra telimlerinden elave alman dilini de az zamanda oyrenir 1943 cu ilin yayinda onlari once Moskvaya getirirler Burada xususi teyinatlilar destelere bolunur ve cebhenin muxtelif istiqametlerinde diversiya emeliyyatlarinin teskiline celb olunurlar A Huseynovun daxil oldugu deste ilk defe doyus ucun teyyare vasitesile Ukraynanin qerbine atilir Burada indiki Ukrayna ve Belarusun bezi rayonlari erazisinde infrastrukturu siradan cixarir almanlarin cebheye esger ve texnika dasiyan eselonlarini partladirlar Bu doyuslerde gosterdiyi qehremanliqlara gore bas serjant A Huseynov xususi teyinatli destenin komandiri teyin olunur ona vaxtindan evvel zabit rutbesi verilir Dovlet Tehlukesizlik Komitesinin DTK terkibine daxil olun bu destelerden birine komandirlik eden A Huseynova DTK sedri Lavrenti Beriya terefinden xususi tesekkur teqdim olunur 1944 cu ilin noyabrinda A Huseynovun destesi de daxil olmaqla 17 otryad yeniden formalasdirilir Itkilerin yeri doldurulur destelere once 15 gun istirahet verilir Daha sonra Simali Qafqazda onlar yeniden seher doyusleri ucun telimler kecmeye baslayirlar 1945 ci ilin fevral ayinda xususi teyinatli bir nece batalyon artiq muhasire veziyyetinde olan Berlin civarina dislokasiya olunur A Huseynov deyir ki onlarin batalyonunda en asagi rutbeli doyuscu serjant olub Batalyona Moskvadan xususi gosteris olmadan cebhede veziyyet nece olur olsun doyuse girmemek tapsirigi verilir Buna gore de batalyon on cebhedeki hisselerden bir qeder arxada saxlanilir yalniz her gun zabit heyeti kesfiyyat melumatlari esasinda xerite uzerinde telimatlandirilir Burada biz sovet ordusunun itkilerinin sahidi idik Berlin guclu mudafie olunurdu Stalinqraddan da guclu mudafie teskil olunmus istehkamlar DOT lar yaradilmisdi Muttefiqlerimiz olan ingilis ve amerikanlar almanlari esasen artilleriya ve aviasiya atesi ile yormaq itkileri artirmaqla teslimciliye sovq etmek isteyirdiler Buna gore de onlar aciq doyuse girmirdiler Lakin sovet qosunlarina her ne bahasina olursa olsun Berlini tezlikle almaq tapsirigi verilmisdi Eslinde Berlinde her bina her kuce her metr torpaq ugrunda qanli doyus gedirdi Almanlar sona qeder doyusur teslim olmamaq ucun hetta ozlerini oldururduler Artiq bizde olan melumata gore onlar 12 15 yasli usaqlari da doyuslere celb edirdiler Bu usaqlar sovet ordusuna cox agir zerbe vururdular Aprel ayinin 14 de almanlar bizim ordunun bir batalyonunu aldadib Berlin metrosunun tuneline salmis sonra da giris cixisi baglayib onlari zeherli tustu ile mehv etmisdiler Amma emr emr idi Geri cekilmek olmazdi Aprelin 19 da Hitlerin usaqlardan yaratdigi boluk bunkerin yaxinligindaki bagda sovet ordusunun motoatici rotalarindan ikisini tam sekilde mehv edir Aprelin 26 da A Huseynovgilin iki batalyonunun zabitleri qerargaha cagirilir Moskvadan gelmis Popov familiyali polkovnik onlari telimatlandirir ve sabahi Bunker emeliyyatina start verilir Bunker emeliyyatiA Huseynovun sozlerine gore emeliyyata celb olunan butun destelerde her manqaya DTK nin Moskvadan gelmis bir zabiti daxil edilir Emeliyyat plani barede deste komandirlerine yalniz bele melumat verilir ki fasist komandirlerinin gizlendiyi bunker zebt olunmali oradaki heyet mumkun oldugu qeder esir goturulmelidir Bize hemin bunkerlerde Hitlerin olub olmamasi barede hec ne deyilmemisdi Orada mudafie naziri Rozenberqin Gobbelsin hekimlerin kesfiyyat nazirinin ve bir nece yuksek rutbeli generalin xususile de ordu komandani Keytelin oldugunu deyirdiler Eyni zamanda tapsirilmisdi ki bunker zebt olunduqda derhal senedler ve avadanliqlar oradan cixarilmalidir Bunkere bizim destelerden basqa giren hem sovet esgerleri hem de xarici kesfiyyat bolmeleri de mehv edilmeli idi Xususi teyinatli destelerin ilk emeliyyatlari ugursuz olur Onlar bunkerin xerite uzerindeki girislerini tapmaqda cetinlik cekirler Seherin merkezi bombardman neticesinde ucub dagildigindan bu girisler dagintilar altinda qalir Hucuma kecen sovet ordusunun bir taqimi tesadufden almanlarin bir zirzemiye girib cixdigii gorub ora hucum etse de taqim tam mehv edilir Sovet qosunlarinin iki tanki da vurulur Bundan sonra mayin 1 de xususi teyinatli desteler hemin erazi uzerinde girislerin yerini teyin edir ve bir girisden bunkere daxil olurlar Bunker eslinde metro tuneline benzer betonlanmis yeralti yasayis meskeni idi Elektrikle isiqlandirilirdi Burada bayirda atilan bombalarin yalniz zeif titreyisini duymaq olurdu Biz ele girisdece ciddi muqavimetle uzlesdik Alman esger ve zabitleri bunkerin girisinde barrikada duzeldib atismaya baslayir Ilk arakesmenin goturulmesi cox agir oldu Men orada 31 neferlik destemden 12 neferi itirdim Orada polkovnik leytenant ve kapitan rutbeli 18 alman zabiti vardi Aralarinda qadinlar da vardi Ikisi yarali idi Esir goturmek istedik amma ozlerini vurdular Sonradan bunkerle bagli kinolara baxanda mene gulmeli gorundu Guya bunker muqavimetsiz tehvil alinib Eslinde ele olmadi Bunker mayin 1 den 5 dek muqavimet gosterdi Yerin altinda bunun ne oldugunu dusunmek lazimdir Hansi ki bu doyusler demek olar ki zabitler arasinda getdi Esasen avtomat ve qumbaralardan istifade edilirdi Sonraki gunlerde ciddi muqavimetler qarsisinda sovet xususi teyinatlilari bunkerin otaqlarini zebt etmeye baslayir A Huseynov deyir ki bu zaman almanlar ele kecmesin deye ekser senedleri mehv etmeye baslayirlar Eyni zamanda bezi otaqlara daxil olduqda oradaki zabitlerin sianid icerek intihar etdikleri melum olur Bunkerin bezi hisselerinde otaqlardan bir birine qapilar acilirdi labirinte benzeyirdi Bu yerde bizim iki deste qaranliqda bir biri ile qarsilasib atismis ve coxlu itki vermisdiler Bir destenin komandiri vardi Milliyyetce kalmik idi O da olmusdu Amma sonradan o biri destenin komandiri teltif olundu ve hec kim cezalandirilmadi Bele bir sey bizim telimatlarimizda nezere alinmisdi Artiq mayin 3 de menim destemde cemi 6 nefer qalmisdi Biz milliyyetce tatar olan Xubanov soyadli bir mayorun destesine birlesdik Hemin gun bunkerin esas senedler saxlanilan otagini zebt etmisdik Orada muasir rabite avadanligi da vardi Radist muqavimet gostere bilmeyib teslim oldu Qerargahdan gelen zabitler oradaki seyfleri bayira dasiyib harasa apardilar Hemin gun bunkerden qacmaga cehd gosteren 8 fasist generalini hebs etmeye nail olduq Onlardan biri ele elimizde iken saxladigi zeheri icib ozunu oldurdu Qalanlarini ise muharibeden cox sonralar Nrunberq mehkemesine dair cekilmis senedli filmde gordum Hitler kaput A Huseynov ne bunkerde ne de bayirda Hitlerin ve heyat yoldasinin meyitine rast gelmediklerini deyir Bayirda bomba calasinin icinde qismen yanmis bir kisi ve qadin meyiti vardi Onu da bizim deste goturub tabuta qoydu ve hemin cesedler Moskvaya yola salindi Yadimdadir esir goturduyumuz bir alman hekim meyitlerin Gobbels ve heyat yoldasi oldugunu deyirdi Hitler ve yoldasinin intihar etdikleri deseler de men sexsen onlarin meyitlerine ve ya cesedlerinin qaliqlarina rastlasmadim Biz bunkerde texminen 70 alman zabitini esir goturduk Onlarin arasinda ordu generallari ile yanasi SS generallari da vardi O generallardan bayaq dediyim de daxil olmaqla 4 5 nefer intihar etdi Amma qalanlari xususi istintaq qrupuna verildi Bunkerde olen almanlarin sayi ise 150 den cox idi Onlar ya muqavimet gosterib helak olmusdular ya da zeher icerek Onlarin hamisi umumi esgeri qebiristanliqda ele bizim esgerlerle bir mezarda defn edildiler Muttefiqler haradan peyda olduSovet xususi teyinatlilari Hitlerin bunkerinde doyus apardiqlari vaxt muttefiq kesfiyyati bunkeri ele kecirmek ucun xususi emeliyyata baslayir Lakin bu gecikmis emeliyyat olur Amerikan ve ingilis xususi teyinatlilari bir alman zabitinin beledciliyi ile bunkere daxil olduqda artiq sovet xususi teyinatlilari 6 otaqli ve 4 zalli bunkeri cemi 4 otagi istisna olunmaqla demek olar ki zebt etmisdi Ayriliqda fealiyyet gosteren muttefiqlerin desteleri ise mayin 4 de bir zalda uz uze gelir ve bu atismada her iki teref agir itkiler verir Lakin sovet quvveleri ustunluk qazanaraq bir ingilis zabitini esir goturdukden sonra veziyyet aydin olur Men o doyusde iki yerden yungul yaralandim Biz muttefiqlerin zebt etdiyi zallara daxil olanda orada gulle izleri ve partlayis nisaneleri istisna olunmaqla ne ingilislerin oldurdukleri almanlarin meyitlerine ne de diger esyalara rast gelmedik Muttefiqlerimiz butun senedleri ve avadanliqlari bizim kimi oradan cixarmisdilar Orada ne bas verdiyini bu gune qeder anlaya bilmirem Bu bolmede demir ve arasina qum doldurulmus qapili iki yataq otagi ve is kabineti vardi Hemin otaqlari ingilislerden ve bizimkilerden teskil olunmus bir qrupun muhafizesine verdiler Otaqlarda ne vardi bilmirem Amma sonraki gunlerde amerikanlar ingilisler ve bizim zabitler o otaqlarda xeyli arasdirmalar apardilar Maraqlisi odur ki hemin muhafize qrupunun esgerleri arasdirmalar basa catandan sonra ele bunkerdece kimlerinse terefinden oldurulmusduler ve sonraMuharibe basa catandan sonra A Huseynov 1945 ci ilin noyabr ayinda ordudan terxis olunub Artiq bu zaman o 9 orden ve medalla Beriya ve Stalinden ust uste 7 tesekkurle teltif olunmusdu Once ona DTK siralarinda qalib islemek teklif olunsa da qardasinin muharibede helak olmasi atasinin dunyasini deyismesi kendde anasi ve bacisinin tenha qalmasi sebebinden Azerbaycana qayidir Bu zaman ona xidmet dovrunde xususile de Bunker emeliyyati ile bagli hadiseleri hec bir yerde danismamaq barede ohdeciliye imza atdirilir Azerbaycana qayitdiqdan bir il sonra ali tehsilini davam etdirib Huquq muhafize orqanlarinda ve partiya strukturlarinda calisib MenbeHitlerin bunkerinde doyusmus azerbaycanlinin sok hekayeti 2010 11 30 at the Wayback Machine