Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağbil türbələri, Şeyx Məziyyəd türbəsi və ya Ağbil pirləri — Qubanın Ağbil kəndindəki köhnə qəbiristanda yerləşən tarix-memarlıq abidələri.
| Ağbil türbələri | |
|---|---|
 Düzbucaqlı türbə | |
 Səkkizgüşəli türbə | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Quba |
| Yerləşir | Ağbil kəndi |
| Aidiyyatı | sufizm |
| Tikilmə tarixi | XVI əsr (düzbucaqlı türbə) 1537 (səkkizguşəli türbə) |
| Üslubu | Arran memarlıq məktəbi |
| İstinad nöm. | 4620, 4621 |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
| | |
Ağbil kəndində üç türbə olmuşdur ki, onlardan biri tamamilə dağılmışdır. Həmin türbə planda kvadrat formalı olmaqla, qabağa çıxan antları ilə kiçik portal yeri formalaşdırırdı. Daxildən tübə 2.7x2.7 metr ölçüyə malik olmuş, giriş üzərindəki 1.43x48 sm ölçülü kitabədə isə hicri tarix ilə 940-cı il (miladi 1533), o cümlədən türbədə dəfn edilən şəxsin adı — Şah-Murad — göstərilmişdir.
Səkkizbucaqlı türbə
Dövrümüzə çatmış türbələrdən birincisi xaricdən səkkizguşəli formaya malikdir. Bu türbə, bir tərəfdən tarix-memarlıq abidələri ilə kasıb olan dövrə — XVI əsrə aid olması baxımından, digər tərəfdən isə, şimal və cənub türbələrinin xüsusiyyətlərini birləşdirən tipoloji xarakteristikasına görə böyük maraq kəsb edir.
Sovet işğalından sonra türbələrdən ikisi dağıdılıb.
Türbənin kərpicdən hörülmüş divarları daş kürsülük üzərində ucaldılmış, divar və təməl hissənin hörgüsü eyni ölçüdə aparılmışdır. Buna görə də, kürsülük və tikilinin əsas həcmi halnız hörgü materialının fakturası ilə fərqlənir. Kürsülüyün yalnız faktura xarakteristikası baxımından fərqləndirilməsinə, Cənubi Azərbaycanın bəzi kərpic türbələrində də rast gəlinir.
Türbənin özünəməxsus xüsusiyyətlərindən biri də xaricdən səkküzguşəli formada olmasına baxmayaraq, daxildən tikilinin 2.8x2.8 metr ölçülü kvadrat həcmə malik olmasıdır. Kvadratın cənub tərəfində türbəyə giriş yerləşdirilmişdir. Digər üç tərəfdə isə 76x50 sm ölçülü kiçik nişlər inşa edilmişdir. Yer səviyyəsində adi qəbir tipli dəfn yerinin olması göstərir ki, türbədə xüsusi sərdabə inşa edilməmişdir.
Kvadrat təməldən günbəz örtüyə keçid, sadə stalaktitlər formasında həll edilmiş yelkənlər vasitəsiylə həyata keçirilmişdir. Türbənin xarici divarları üçün kərpic və daş hörgüsünün qarışımı karakterikdir ki, bu da Şirvan ərazisində yayılmış digər türbələrdə rast gəlinməyən bir haldır. Kürsülükdən başqa, giriş hissəsinin aşağı hissələrinin çərçivəsinin hörülməsində də daşlardan istifadə edilmiş, elə daş üzərində də təqvim göstərilmişdir. Üzərində kitabə yazılmış 53x46 sm ölçülü daş doqquz sıra kəpic üzərində, girişin üstündə yerləşdirilmişdir.
XIX əsrdə Ağbil türbələrini tədqiq etmiş akademik B. Dorn onlar üzərindəki kitabənin surətini köçürmüşdür. Ərəb dilində üç sətrdə süls xətti ilə yazılmış kitabənin tərcüməsi belədir:
 | De: Ey özləri öz əleyhlərinə çıxan qullarım Mənim, Allahın mərhəmətindən ümidsiz olmayın! Həqiqətən, Allah bütün günahları bağışlayır: Çünki O, bağışlayan və mərhəmətlidir. Bu bina sultan oğlu sultan, Sultan Xəlilullah – Allah onun dövlət və səadətini əbədiləşdirsin – zamanında Allahın rəhmətinə getmiş, günahları bağışlanmış, xoşbəxt şəhid Şah Murad b. Şeyx Məzyəd b. Xacə b. Şeyx Bayazid – Allah onu və bütün möminləri bağışlasın – üçün doqquz yüz qırxıncı (1533-1534) ildə tikilmişdir. |  |
Dördbucaqlı türbə
Üçüncü Ağbil türbəsi kiçik ölçülü tikilidir. Tikilinin düzbucaqlı planının (2.80x2.62 m) qısa tərəfinin divarları antlar şəklində 1.2 m qabağa uzaldılmışdır. Alınan kiçik eyvan gücgüvari tağla örtülmüşdür. Ümumilikdə bu kiçik mavzoley kifayət qədər xarakterik olmaqla, kiçik yaşayış binasını xatırladır.
İstinadlar
- Алескерзаде, А.А. Надписи агбильских мазолеев (XII cild, № 10). Azerb SSR EA Xəbərləri. 1956.
- Саламзаде, 1964. səh. 47
- Zeynalova, Ülkər. (az.). Bakı. 2019. səh. 254. Archived from the original on 2022-06-17. İstifadə tarixi: 2022-06-17.
- Саламзаде, 1964. səh. 48
- Ənkəbut, 29:54.
Ədəbiyyat
- Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайдана XVI-XIX вв. Баку: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. 1964.
Əlavə ədəbiyyat
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 175. ISBN .
- Ağbil türbəsi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Agbil turbeleri Seyx Meziyyed turbesi ve ya Agbil pirleri Qubanin Agbil kendindeki kohne qebiristanda yerlesen tarix memarliq abideleri Agbil turbeleriDuzbucaqli turbeSekkizguseli turbe41 25 19 sm e 48 33 29 s u Olke AzerbaycanSeher QubaYerlesir Agbil kendiAidiyyati sufizmTikilme tarixi XVI esr duzbucaqli turbe 1537 sekkizguseli turbe Uslubu Arran memarliq mektebiAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 4620 4621EhemiyyetiYerli ehemiyyetliAgbil turbeleri Agbil kendinde uc turbe olmusdur ki onlardan biri tamamile dagilmisdir Hemin turbe planda kvadrat formali olmaqla qabaga cixan antlari ile kicik portal yeri formalasdirirdi Daxilden tube 2 7x2 7 metr olcuye malik olmus giris uzerindeki 1 43x48 sm olculu kitabede ise hicri tarix ile 940 ci il miladi 1533 o cumleden turbede defn edilen sexsin adi Sah Murad gosterilmisdir Sekkizbucaqli turbeSah Murad turbesinin kitabesi Dovrumuze catmis turbelerden birincisi xaricden sekkizguseli formaya malikdir Bu turbe bir terefden tarix memarliq abideleri ile kasib olan dovre XVI esre aid olmasi baximindan diger terefden ise simal ve cenub turbelerinin xususiyyetlerini birlesdiren tipoloji xarakteristikasina gore boyuk maraq kesb edir Sovet isgalindan sonra turbelerden ikisi dagidilib Turbenin kerpicden horulmus divarlari das kursuluk uzerinde ucaldilmis divar ve temel hissenin horgusu eyni olcude aparilmisdir Buna gore de kursuluk ve tikilinin esas hecmi halniz horgu materialinin fakturasi ile ferqlenir Kursuluyun yalniz faktura xarakteristikasi baximindan ferqlendirilmesine Cenubi Azerbaycanin bezi kerpic turbelerinde de rast gelinir Turbenin ozunemexsus xususiyyetlerinden biri de xaricden sekkuzguseli formada olmasina baxmayaraq daxilden tikilinin 2 8x2 8 metr olculu kvadrat hecme malik olmasidir Kvadratin cenub terefinde turbeye giris yerlesdirilmisdir Diger uc terefde ise 76x50 sm olculu kicik nisler insa edilmisdir Yer seviyyesinde adi qebir tipli defn yerinin olmasi gosterir ki turbede xususi serdabe insa edilmemisdir Kvadrat temelden gunbez ortuye kecid sade stalaktitler formasinda hell edilmis yelkenler vasitesiyle heyata kecirilmisdir Turbenin xarici divarlari ucun kerpic ve das horgusunun qarisimi karakterikdir ki bu da Sirvan erazisinde yayilmis diger turbelerde rast gelinmeyen bir haldir Kursulukden basqa giris hissesinin asagi hisselerinin cercivesinin horulmesinde de daslardan istifade edilmis ele das uzerinde de teqvim gosterilmisdir Uzerinde kitabe yazilmis 53x46 sm olculu das doqquz sira kepic uzerinde girisin ustunde yerlesdirilmisdir XIX esrde Agbil turbelerini tedqiq etmis akademik B Dorn onlar uzerindeki kitabenin suretini kocurmusdur Ereb dilinde uc setrde suls xetti ile yazilmis kitabenin tercumesi beledir De Ey ozleri oz eleyhlerine cixan qullarim Menim Allahin merhemetinden umidsiz olmayin Heqiqeten Allah butun gunahlari bagislayir Cunki O bagislayan ve merhemetlidir Bu bina sultan oglu sultan Sultan Xelilullah Allah onun dovlet ve seadetini ebedilesdirsin zamaninda Allahin rehmetine getmis gunahlari bagislanmis xosbext sehid Sah Murad b Seyx Mezyed b Xace b Seyx Bayazid Allah onu ve butun mominleri bagislasin ucun doqquz yuz qirxinci 1533 1534 ilde tikilmisdir Dordbucaqli turbeUcuncu Agbil turbesi kicik olculu tikilidir Tikilinin duzbucaqli planinin 2 80x2 62 m qisa terefinin divarlari antlar seklinde 1 2 m qabaga uzaldilmisdir Alinan kicik eyvan gucguvari tagla ortulmusdur Umumilikde bu kicik mavzoley kifayet qeder xarakterik olmaqla kicik yasayis binasini xatirladir IstinadlarAleskerzade A A Nadpisi agbilskih mazoleev XII cild 10 Azerb SSR EA Xeberleri 1956 Salamzade 1964 seh 47 Zeynalova Ulker az Baki 2019 seh 254 Archived from the original on 2022 06 17 Istifade tarixi 2022 06 17 Salamzade 1964 seh 48 Enkebut 29 54 EdebiyyatSalamzade A V Arhitektura Azerbajdana XVI XIX vv Baku Izdatelstvo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR 1964 Elave edebiyyatAzerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 1 ci cild A Argelander 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2009 seh 175 ISBN 978 9952 441 02 4 Agbil turbesi