Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağ oğlanlar (və ya Ağ ərlər) — türk və altay mifologiyasında xeyir tanrıları. Xanın oğullarıdırlar. Kıyatlar adı da verilir. Yeddi qardaşdırlar. Yeddi Altay boyunun qoruyucularıdır. Yeddi mərtəbə yeraltını simvollaşdırırlar. Kıyat sözü eyni adlı bir Monqol boyunu ağla gətirər. Monqollarda Kıyat və Kıyan adlı iki qohum boy vardır. Ağ Oğlanların adları bu şəkildədir:
- Qaraquş Xan: Quşlar tanrısı
- Qarşıt Xan: Təmizlik tanrısı
- Pura Xan: At tanrısı.
- Burça Xan: Rifah tanrısı
- Yaşıl Xan: Təbiət tanrısı
- Qanım Xan: İnam tanrısı
- Baxdı Xan: Lütf tanrısı.
Xüsusiyyətlər
Qaraquş
Qaraquş xan — türk və altay mifologiyasında quşlar tanrısı. Karaguş və ya Harahus olaraq da xatırlanır. Karağuş şəklində də deyilər. Quşlara hökm edər. Tanrı oğludur. Karakuş (Qaraquş) Anadoluda türklərdə böyük və yırtıcı quşları təyin etməkdə istifadə edilən ortaq bir təbirdir. Bundan başqa, kamın ayin əsnasında etdiyi hərəkətlərin, bəzi bölgələrdə rast gəlinən qartal oyunu ilə təmsil edildiyi görülməkdədir. Qartal oyunu Siirtdə "Harahusta", Urfa və Adıyamanda "Karakustana" şəklində deyilir. Hınısda isə "Yarkusta" oyunu deyilir. Bu oyunun Qaraquş Xana bir hörmət ehtiva etməsi də olabiləcəkdir. Söz, Qara (Hara) və Quş (Kuş) sözlərinin mürəkkəb halıdır. Qartal mənasını verər.
Qarşıt
Qarşıt xan — türk və altay mifologiyasında təmizlik tanrısı. Karzıt olaraq da tanınır. İnsanlara təmizliyi öyrətmişdir. Xanın oğludur. Ülgən oğulları içində ən duyğulu olanıdır. Təmizlik türk mədəniyyətində çox əhəmiyyətli bir yerə malikdir. Su, atəş, torpaq təmizləyici ünsürlər olaraq görülmüşdür. Su ən əhəmiyyətli təmizləyicidir. Atəşin də gözlə görülməyən mikroskopik canlıları öldürdüyü günümüzdə elmi bir gerçəkdir. Torpaq isə ölən canlıların basdırılması xəstəliklərə səbəb olmalarını mane olar. Kəndlərdə qadınlar, kimyəvi təmizləyiciləri olmadığı dövrlərdə qab, çanaq kimi mətbəx vəsaitlərini çay və dərə sahillərində mil ilə (palçıqlı qum) və ya küllə ovalayaraq təmizləyirdilər. Söz, (Kar/Qar) kökündən törəmişdir. Ağlıq mənası vardır. Qar sü ilə əlaqəlidir.
Pura
Pura xan — türk və altay mifologiyasında at tanrısı. Bura Xan olaraq da tanınmışdır. Şamanların göyə çıxmaq üçün istifadə etdikləri atlara Pura (Bura) adı verilər. Sonralar İslamdakı Büraq adlı at ilə eyniləşdirilmişdir. Bu heyvanlar qurd başlı olaraq təsvir edilirlər. Bu atları onlara Pura Xan gətirər. Pura Xan və Puralar samanı pis ruhlardan qoruyarlar. Xanın oğludur. Şamanların səmaya çıxmaq üçün istifadə etdikləri, qurd başlı atların adı. Bu atlar şamanları pis ruhlardan qoruyardu. Söz, (Bur/Pur) kökündən törəmişdir. Bu kök, at, maral, dəvə kimi mənalar ehtiva edər. Bura / Burçın (maral), Bürcü (ətir) sözləri ilə ayni kökdəndir. Buğra sözü ilə eyni kökdən gəlir. Buğra, kişi dəvə deməkdir. Porhan (şaman) sözü ilə də əlaqəlidir.
Burça
Burça xan — türk və altay mifologiyasında rifah tanrısı. Yer üzündəki dinclik və rifah meydana gətirir. Tanrı oğludur. Söz, (Bur) kökündən törəmişdir. Hüzur, rifah mənaları vardır. Burça/ Burçin (maral) və bürcü (ətir) sözləri ilə eyni kökdən gəlir. Burçukmak, izzət ikram etmək deməkdir.
Yaşıl
Yaşıl xan — türk və altay mifologiyasında təbiət tanrısı. Yaşıl Xan və ya Cecil (Cecil, Cecil) Xan olaraq da deyilər. Təbiəti qoruyar, bitkilərə can verər. Yeddi Altay boyundan birinin qoruyucusudur. Təbiətin yaşıllaşmasını və doğuşunu (baharı) idarə edər. Tanrı oğludur. Türk mədəniyyəti təbiətlə bütöv və onu öz hissəsi kimi görən bir yanaşmaya malikdir. Təbiəti istehlak etməyi və onu cansız bir obyekt görməyi heç bir zaman qəbul etməmişdir. Bunun ən konkret nümunəsi Yaşıl Xandır. Söz, (Yaş/Yeş/Çaş/Caş) kökündən törəmişdir. Yaşıl rəng deməkdir. Həyat, yaşamaq sözləri ilə eyni köktendir. Canlılıq bildirir. Eyni kök işıq mənasını verən Yaşuk / Yaşık sözləriylə də əlaqəlidir.
Er-Qanım
Qanım xan — türk və altay mifologiyasında inam tanrısı. Yer üzündəki dürüst və etibarlı insanları qoruyur. Xanın oğludur. Ər Qanım olaraq xatırlanar. Güvən, türk inanc sistemindəki əhəmiyyətli anlayışlardan biridir. Söz, (Qan/Kan) kökündən törəmişdir. Əsilzadəlik, inanc, güvən kimi mənaları vardır.
Baxdı
Baxdı xan — türk və altay mifologiyasında lütf tanrısı. Paqtı Xan olaraq da deyilər. Adına Paqta mərasimi təşkil edilir. Yer üzündəki yaxşılıqlara səbəb olar. Insanlara lütf verər. Tanrı oğludur. Şorlarda payız mövsümündə onun şərəfinə "Paktıgan" adı verilən bir mərasim keçirilir. Adı Koça Xan ilə birlikdə xatırlanar. Kök (bahar) mövsümündə isə "Koçagan" mərasimi həyata keçirilir. Söz,(Bax/Pak/Bak) kökündən törəmişdir. Güdən, gözləyən deməkdir. Baxmaq hərəkəti ilə eyni mənşəyə malikdir. Baksı (şaman) sözü ilə də əlaqəli görünməkdədir.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
İstinadlar
Hemçinin baxın
Xarici keçidlər
- Türk Mifologiya Sözlüyü, Pınar Karaca (Pura — Pura Han) (türk.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ag oglanlar ve ya Ag erler turk ve altay mifologiyasinda xeyir tanrilari Xanin ogullaridirlar Kiyatlar adi da verilir Yeddi qardasdirlar Yeddi Altay boyunun qoruyucularidir Yeddi mertebe yeraltini simvollasdirirlar Kiyat sozu eyni adli bir Monqol boyunu agla getirer Monqollarda Kiyat ve Kiyan adli iki qohum boy vardir Ag Oglanlarin adlari bu sekildedir Qaraqus Xan Quslar tanrisi Qarsit Xan Temizlik tanrisi Pura Xan At tanrisi Burca Xan Rifah tanrisi Yasil Xan Tebiet tanrisi Qanim Xan Inam tanrisi Baxdi Xan Lutf tanrisi XususiyyetlerQaraqus Qaraqus xan turk ve altay mifologiyasinda quslar tanrisi Karagus ve ya Harahus olaraq da xatirlanir Karagus seklinde de deyiler Quslara hokm eder Tanri ogludur Karakus Qaraqus Anadoluda turklerde boyuk ve yirtici quslari teyin etmekde istifade edilen ortaq bir tebirdir Bundan basqa kamin ayin esnasinda etdiyi hereketlerin bezi bolgelerde rast gelinen qartal oyunu ile temsil edildiyi gorulmekdedir Qartal oyunu Siirtde Harahusta Urfa ve Adiyamanda Karakustana seklinde deyilir Hinisda ise Yarkusta oyunu deyilir Bu oyunun Qaraqus Xana bir hormet ehtiva etmesi de olabilecekdir Soz Qara Hara ve Qus Kus sozlerinin murekkeb halidir Qartal menasini verer Qarsit Qarsit xan turk ve altay mifologiyasinda temizlik tanrisi Karzit olaraq da taninir Insanlara temizliyi oyretmisdir Xanin ogludur Ulgen ogullari icinde en duygulu olanidir Temizlik turk medeniyyetinde cox ehemiyyetli bir yere malikdir Su ates torpaq temizleyici unsurler olaraq gorulmusdur Su en ehemiyyetli temizleyicidir Atesin de gozle gorulmeyen mikroskopik canlilari oldurduyu gunumuzde elmi bir gercekdir Torpaq ise olen canlilarin basdirilmasi xesteliklere sebeb olmalarini mane olar Kendlerde qadinlar kimyevi temizleyicileri olmadigi dovrlerde qab canaq kimi metbex vesaitlerini cay ve dere sahillerinde mil ile palciqli qum ve ya kulle ovalayaraq temizleyirdiler Soz Kar Qar kokunden toremisdir Agliq menasi vardir Qar su ile elaqelidir Pura Pura xan turk ve altay mifologiyasinda at tanrisi Bura Xan olaraq da taninmisdir Samanlarin goye cixmaq ucun istifade etdikleri atlara Pura Bura adi veriler Sonralar Islamdaki Buraq adli at ile eynilesdirilmisdir Bu heyvanlar qurd basli olaraq tesvir edilirler Bu atlari onlara Pura Xan getirer Pura Xan ve Puralar samani pis ruhlardan qoruyarlar Xanin ogludur Samanlarin semaya cixmaq ucun istifade etdikleri qurd basli atlarin adi Bu atlar samanlari pis ruhlardan qoruyardu Soz Bur Pur kokunden toremisdir Bu kok at maral deve kimi menalar ehtiva eder Bura Burcin maral Burcu etir sozleri ile ayni kokdendir Bugra sozu ile eyni kokden gelir Bugra kisi deve demekdir Porhan saman sozu ile de elaqelidir Burca Burca xan turk ve altay mifologiyasinda rifah tanrisi Yer uzundeki dinclik ve rifah meydana getirir Tanri ogludur Soz Bur kokunden toremisdir Huzur rifah menalari vardir Burca Burcin maral ve burcu etir sozleri ile eyni kokden gelir Burcukmak izzet ikram etmek demekdir Yasil Yasil xan turk ve altay mifologiyasinda tebiet tanrisi Yasil Xan ve ya Cecil Cecil Cecil Xan olaraq da deyiler Tebieti qoruyar bitkilere can verer Yeddi Altay boyundan birinin qoruyucusudur Tebietin yasillasmasini ve dogusunu bahari idare eder Tanri ogludur Turk medeniyyeti tebietle butov ve onu oz hissesi kimi goren bir yanasmaya malikdir Tebieti istehlak etmeyi ve onu cansiz bir obyekt gormeyi hec bir zaman qebul etmemisdir Bunun en konkret numunesi Yasil Xandir Soz Yas Yes Cas Cas kokunden toremisdir Yasil reng demekdir Heyat yasamaq sozleri ile eyni koktendir Canliliq bildirir Eyni kok isiq menasini veren Yasuk Yasik sozleriyle de elaqelidir Er Qanim Qanim xan turk ve altay mifologiyasinda inam tanrisi Yer uzundeki durust ve etibarli insanlari qoruyur Xanin ogludur Er Qanim olaraq xatirlanar Guven turk inanc sistemindeki ehemiyyetli anlayislardan biridir Soz Qan Kan kokunden toremisdir Esilzadelik inanc guven kimi menalari vardir Baxdi Baxdi xan turk ve altay mifologiyasinda lutf tanrisi Paqti Xan olaraq da deyiler Adina Paqta merasimi teskil edilir Yer uzundeki yaxsiliqlara sebeb olar Insanlara lutf verer Tanri ogludur Sorlarda payiz movsumunde onun serefine Paktigan adi verilen bir merasim kecirilir Adi Koca Xan ile birlikde xatirlanar Kok bahar movsumunde ise Kocagan merasimi heyata kecirilir Soz Bax Pak Bak kokunden toremisdir Guden gozleyen demekdir Baxmaq hereketi ile eyni menseye malikdir Baksi saman sozu ile de elaqeli gorunmekdedir MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk IstinadlarHemcinin baxinQara oglanlar Qara qizlarXarici kecidlerTurk Mifologiya Sozluyu Pinar Karaca Pura Pura Han turk