Azərbaycanda Katolik Kilsəsi

Azərbaycanda katoliklik və ya Azərbaycandakı Katolik Kilsəsi dünya Roma-Katolik Kilsəsinin bir hissəsidir və Romadakı Papaya mənəvi rəhbərlik edir. Azərbaycan 2011-ci ildən bəri tamamilə Bakının Həvari Prefekturası tərəfindən əhatə olunur.

Bakıda Müqəddəs Bakirə Məryəmin kosteli (dağıdılmadan əvvəl)

Tarix

Bakıda müasir Müqəddəs Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi

Xristianlar indiki Azərbaycan ərazisində I əsrindən etibarən mövcud olmuşlar. 1320-ci ildən başlayaraq, Yordanus və Pordenoneli Odorik kimi katolik missionerlər bu əraziləri ziyarət etmiş və əsasən böyük şəhərlərdə missiyalar qurmuşlar. XIV əsrdə təkcə Naxçıvanda 12 missiya mövcud idi, bunlar əsasənDominikanlar, Kapusinlər, Avqustinlilər və s. tərəfindən idarə olunurdu. 1660-cı ildə İsfahandakı Kapusin Missiyasının rəhbəri rahib Rafael du Mans Bakıda və Şamaxıda katolik icmalarının fəaliyyət göstərdiyini bildirmişdir. 1680-ci illərdə isə yezuitlər Gəncədə missiya qurmuşlar.

XIX əsr

Azərbaycanın Rusiya İmperiyasına qoşulmasından sonra müxtəlif xristian məzhəblərinə mənsub olanlar ölkəyə gəlməyə başlamışdır. XIX əsrdə neft yataqlarının kəşfi ilə əlaqədar olaraq Bakıya Polşa və Litvadan olan katoliklər də daxil olmaqla, Rusiya İmperiyasının müxtəlif bölgələrindən işçilər və mühəndislər axışmışdır. XIX əsrin 60-cı illərindən etibarən Bakıda katolik icması mövcud idi və 1894-cü ildə onlar Məryəmin Məsum Hamiləliyi Kilsəsini inşa etmişlər.

XX əsr

1909-cu ildə Bakıda Müqəddəs Bakirə Məryəmin kostelin tikintisinə başlanmış və 1912-ci ildə tamamlanmışdır. Bu dövrdə Bakıda katolik icması təxminən 2550 nəfərdən ibarət idi. Lakin, 1917-ci il inqilabından sonra Sovet hakimiyyəti katolik kilsəsini təzyiqlərə məruz qoymuşdur. 1930-cu illərin əvvəllərində Stalin dövrünün repressiyaları nəticəsində Bakıda katolik ruhaniləri edam olunmuş, möminlər təqib olunmuş və 1931-ci ildə kilsə tamamilə dağıdılmışdır. Bu dövrdə digər kilsələr, o cümlədən Qusardakı kilsə də istifadəsiz qalmış, Zaqataladakı kilsə isə fərdi mülkiyyətə çevrilmişdir.

1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsindən sonra Bakıda katolik icmasının bərpasına cəhdlər edilmişdir. 1997-ci ildə Bakıya gələn ilk katolik keşiş icmanın yenidən qurulmasına başlamışdır. 2000-ci ildə Müqəddəs Taxt-Tac Azərbaycanda sui iuris missiyasını təsis etmişdir və 2011-ci ildə bu missiya Həvari Prefekturaya çevrilmişdir.

XXI əsr

Hazırda Azərbaycanda Həvari Prefekti fəaliyyət göstərir. Bakıda Azərbaycanın yeganə katolik kilsəsi — Müqəddəs Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi yerləşir, bu kilsənin təxminən 200 nəfərlik icması var. Ümumilikdə Azərbaycanda təxminən 2000 katolik yaşayır.

Hazırda Azərbaycan və Vatikan arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 2011-ci il iyulun 6-da Vatikan tərəfindən ratifikasiya edildikdən sonra, Azərbaycanda katolik icmasının dövlət qeydiyyatına alınması ilə bağlı Azərbaycan hökuməti ilə müqavilə qüvvəyə minmişdir. 2016-cı il mayın 29-da Azərbaycanda Katolik Kilsəsi tarixində ilk etnik azərbaycanlı ruhanı olan Behbud Mustafayev diakonluq məqamına yüksəlmişdir. 2017-ci il mayın 7-də Papa Fransisk Bəxbud Mustafayevi Müqəddəs Pyotr bazilikasında keşiş olaraq təyin etmişdir.

2017-ci il dekabrın 8-də Papa Fransisk Azərbaycanın Apostol Prefekturasının ilk prefekti olan keşiş Vladimir Feketeni yepiskop rütbəsinə yüksəltmişdir.

İstinadlar

1. "Groundbreaking for first Catholic church in post-Soviet Azerbaijan". Catholic World News. September 12, 2005. İstifadə tarixi: 2006-06-18.
2. Du Mans, Raphaël. L'Estat de la Perse en 1660. C. Schefer (ed). Paris, 1890
3. Католическая Энциклопедия, т. 1, стр. 107
4. "Католическая община Азербайджана получила госрегистрацию". 2014-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-08.
5. "Архиепископ Павел Пецци рукоположил семинариста Бехбуда Мустафаева в сан диакона". 2016-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-30.
6. "Радио Ватикана". 2018-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-03.